ARTICULUS II.

Utrum voluntas sit potentia una per s e, . vel diffusa in omnibus aliis ?

Secundo quaeritur. Utrum voluntas sit potentia una per se, vel diffusa in omnibus aliis?

Et videtur, quod una per se.

1, Dicit enim Damascenus, quod voluntas quae rationalis non est, non est voluntas : ergo videtur, quod voluntas non sit nisi illa potentia quae secundum naturam sequitur judicium rationis.

2, Item, Aristoteles in Topicis dicit, quod omnis voluntas est in. ratione, et ex hoc sequitur item.

3. Item, In libro de Anima dicit, quod in rationali voluntas est, in irrationali autem desiderium et animus,

4. Item, Pacianus dicit, quod hoc verbum, volu. "st verbum prohaereticum. Secundum autem Aristotelem, prohaeresis est cum eligentia recta, sicut habetur in HI Ethicorum K Cum igitur eligentia recta non sit nisi secundum rationem vol uni a iis, non erit nisi in ratione.

.) Hoc etiam probatur per rationem : quia voluntas est ejus quod voluntarium est, eo quod potentia per actus, et actus per objecta habeant diffiniri: dicit autem Aristoteles in HI Ethicorum , quod voluntarium est cujus principium est in seipso cognoscente singularia in quibus est operatio : sed singularia, hoc est, determinatas circumstantias cognoscere non est nisi rationis : ergo voluntas non est nisi rationis.

Sed contra :

1. Dicit Aristoteles in III Ethicorum , quod neque voluntas est prohaeresis : voluntarium enim et pueri, et alia animalia communicant, prohaeresim autem non. Ex hoc accipitur, quod voluntas inest brutis et pueris. Et bruta quidem nec habent rationem, nec usum rationis, Ergo non omnis voluntas in ratione est,

2. Item, Hoc dicunt Auctores medicinae artis, qui distinguunt virtutem animalem, apprehensivam et motivam motus voluntarii, et motum voluntarium appellant motum processivum in omnibus animalibus : ergo videtur, quod voluntas in omnibus animalibus sit, et non in ratione tantum,

Praeterea, Vide t ur voluntas esse i n omn i bus viribus.

1. D i c i m u s en i m, vo l um u s i n t e ll igere, volumus ambulare, volumus videre : significantes progressum un iu s cu jusq u e virtutis ad actum sibi proprium. Cum igitur voluntas ad hunc progressum sit in unaq u aq u e virtute, videtur voluntas esse appetitus quidem disseminatus et sparsus per omnes vires animae,

2. I t em, Unumquodque appetit id quod secundum na t uram perlicit ipsum : sed omnes vires animae perficiuntur a suis objectis secundum naturam ipsarum, virium : ergo omnes appetunt sua objecta. Appetitus autem non dividitur nisi per voluntatem et irascibilem et concupiscibilem. Cum igitur concupiscibilis sit respectu de l ectab il ium corporis, irascibilis autem ad insurgendum contra nocivum, relinquitur quod appetitus qui est uniuscujusque virtutis ad suum objectum, s i t appetitus qui est voluntas.

Juxta hoc etiam quaer it ur, Quomodo hoc intelligatur, quod omnis voluntas est in ratione ?

Esse enim in ratione dicitur tribus modis, scilicet sicut objectum rationis est in ratione, a u t sicut id quod est in radice rationis et subjecto, a u t sicut id quod est pars rationis. Si primo modo dicatur voluntas esse in ratione, hoc parlim est : quia sic omnia sunt in ratione, eo quod ratio est de omnibus. Si secundo modo, tunc non erit vo l u n tas nisi quae est pars rationalis an i mae., quia anima rationalis subjectum est rationis. E t hoc es t contra praehabitas auctoritates, et praeterea contra hoc quod dictum est, voluntatem quamdam esse naturalem, quae est de constituentibus naturam, quae videtur inesse omnibus. Si tertio modo, tunc omnis voluntas esse videtur cum judicio rationis: et cum judicium rationis non sit repentinum, nulla voluntas videtur esse repentina. E t hoc est co nt ra A r isto t elem i n III Ethicorum , ubi dicit, quod ..repentina quidem voluntaria esse dicimus : sed prohaeres i m non.

Juxta hoc it erum q u aer itu r de distinctione quorumdam dicentium, quod est voluntas finis, e t voluntas ejus quod est ad fi n em : cum Aristoteles dicat, quod voluntas est fin i s tantum, consilium autem ejus quod est ad linem.

Item. D a mascenus : Estautem 6ouXy)op.?, hoc ct, voluntas finis, non eorum q u ae ad fi n em sunt. Ergo finis quidem est voluntabile, ut regem esse, et sanum esse. Ad finem autem est quod consiliabile est, scilicet modus per quem debemus sani esse, vel regnare. Ergo n u l la videtur supra habita distinctio.

Juxta hoc iterum quaeritur de verbo An se l m i , qui di c i t, quod " in omnibus

in quibus conjuncta es t potestas et voluntas, voluntas praecedit potestatem. " Hoc enim videtur esse falsum : potestas enim simplicius est quam vol unt as, eo quod est in plus, et. ita videtur voluntatem praecedere.

Solutio. D i cen d um, quod voluntas dicitur m ulti p li ci t er, scilicet large et stricte.

Large dicitur duobus modis, scilicet proprie, et metaphorice. Proprie dicitur de sensibilibus sec u n d u m quod appetitus illorum quo mo v e nt ur a d desiderata, d i c it ur voluntas. Metaphorice autem dicitur d e inanimatis et p lant is, sicut dicitur i n Evangelio J oa n ni s, ni, 8j quod spiritus ubi vult spirat. Quod secundum C hrysos t omum intelligitur d e vento.

Stricte autem dicitur app et it u s rationalis ani mae, e t in hac significatione pr o pr ii ss im e accipitur. E t a d h u c dicitur tribus modis in illa significatione se cu ndum triplex ejus objectum : objectum enim ejus aut est intra, aut extra. Intra, sicut potentiae animae quas omnes voluntas inclinat ad actum, secundum quod dicimus, volo intelligere, volo dicere, et volo ambulare. Si est extra, aut est de constituentibus et salvantibus naturam i et tunc est illa quae vocatur e^at? a Damasceno. Dicit enim, quod fMXrjtnc est rationalis appetitus naturae const itu tivorum, id est, appetitus rationalis animae. Aut est de non pertinentibus ad naturam, sed hoc duobus modis, scilicet possibilium, et impossibilium. Si est impossibilium, tunc est voluntas quae a quibusdam dicitur irrationalis, eo quod semper praeit deliberationem et inquisitionem et consilium. Si autem est possibilium, adhuc est duplex : aut enim est possibilium non operandorum per nos in toto vel in parte : et sic est il la voluntas quam Damascenus dicit esse, quod ipsa volumus esse reges vel sani, ad quod quandoque nihil operamur, quandoque autem non in toto. Si vero operandorum per nos, tunc est proprie voluntas rationalis : quia tunc est, de quibus ratio habel antecedenter inquirere et disponere et ordinare et consulere. Voluntas autem generalis ad tres ultimos mo d os, hoc est, impossibilium, e t possibilium per nos operandorum, et possibilium non per nos operandorum, secuo.-dum Damascenum et Gregorium Nysse- num dicitur 606X7^1;, nisi quandoque restringatur ad aliquod horam trium per specia Ie ni ratione ni,

Ex hoc patet solutio ad quinque prima quae probant vo l untatem esse in ratione, et ad duo quae in contrarium objiciuntur.

Ad id vero quod quaeritur, U t rum voluntas sit quidam appetitus diffusus in omnibus viribus, dicendum quod non.

Ad primum autem quod o b j i c it u r , d i-

cendum quod v oluntas prout est ad intrinseca, universalis motor est virium ad a c tum, non i ta quod ipsa sit immixta eis, sed quia caeterae virtutes cum actibus suis sunt in ratione voliti, et per hoc efficiuntur objecta voluntatis.

Ad aliud dicendum, quod appetitus sumitur large, et stricte. Large prout dicit i nc li na ti onem un iu sc u jusque rei naturalis i n id quod de b e t ur ei secundum naturam : et sic appetitus est etiam diffusus in omnibus viribus animae apprehensivis, secundum quod Aristoteles dicit, quod omnia appetunt esse d i v i num, et propter il lud agunt quidquid agunt. Et alibi quia materia appetit formam sicut faem i na masculum, e t turpe bonum. Et Boetius in libro de Hebdomadibus dicit, quod omn i a quae sunt, appetunt bonum. E t sic etiam dicimus totam naturam moveri propter aliquid. Appetitus autem stricte dicitur desiderium alicujus rei adipiscendae vel fugiendae apprehensae in ratione boni vel nocivi: et sic sumitur appetitus quando dividitur in voluntatem et irascibilem et concupiscibilem, et iste appetitus non est sparsus in omnibus viribus.

Ad id quod ultra quaeritur, dicendum quod voluntas est in ratione duobus modis. Primo scilicet quia est pars rationalis animae : et sic omnis voluntas, dummodo proprie sumatur voluntas, est in ratione : et iste modus est in comparatione ad id cujus ^s t voluntas ut subjecti. Est etiam in ratione in comparatione ad objectum, id est, volitum : quia volitum antecedenter debet esse ex ratione determ i natum : et sic non omnis voluntas est in ratione, sed ordinata. Si vero priori modo omnis voluntas dicatur esse in ra ti one, tunc non sequitur, quod propter hoc voluntas debeat esse rationa li s, eo quod voluntas non de necessitate sequitur ra ti onem, licet secundum ordinem debitum sequi debeat.

Ad id quod ulterius quaeritur, Utrum omnis voluntas sit linis ?

Dicendum quod sic, si accipiatur voluntas respectu voliti extra : sed ibi finis accipitur ut sit ultimum intentum per appetitum : hoc enim est semper determinatum : et propter hoc de ipso non est inquisitio et consilium.: sed modus acquirendi ipsum non est determinatus, et ideo consilium est de ipso, Si aufem accipiatur voluntas non respectu objecti extra, sed respectu, virium intra animam quas movet ad actum, tunc verum est, quod voluntarie ratiocinatur et voluntarie disponit et consulit: et hoc modo voluntas potest esse ejus quod estad finem: sed sic non proprie sumitur voluntas SouXtjjic, ut patet per ante (licia.

Si vero quaeratur, Quare voluntas SouX^tjtc non sit de eo quod est ad finem? Dicendum, quod nulla potentia appetitiva tantum, id est, cujus non est apprehendere sed affici circa objectum, distinguit aliquid vel ordinat: et omnis distinctio vel ordinatio est ex praecedenti apprehensione. Cum igitur in his quae sunt ad finem propter incerlitudinem ipsoram exigitur distinctio et inquisitio et ordinatio, non potest esse voluntas de liis. Finis autem in omni appetente suppositus est certus : et ideo voluntas est. de ipso. Nec debet dici, ut quidam dicunt, quod finis sumatur ibi pro ultimo ultimo fine qui est Deus : hoc enim non est de intentione Auctorum, ut patet ex praedictis.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod duplex est potestas, scilicet generalis, et haec est quae dividitur in omnes vires, et est simplicior voluntate. Alia, est potestas quae elicitur quasi potentia stans in actu, et haec sequitur voluntatem, si sunt respectu ejusdem potestas et voluntas : quia, ut supra habitum est, voluntas uno modo dicta est motor generalis omnium potentiarum ad actum : et propter hoc dicit Anselmus, quod cum dico, possum loqui, subintel- ligitur, si. volo : et similiter cum dicitur,

possum ambulare, et possum intelligere, et sic de aliis. Et hoc est quod dicit Augustinus, quod nulla est causa cum intelligibile est in anima, quare quandoque actu intelligit et quandoque non, nisi voluntas.