ARTICULUS V. De statibus liberi arbitrii .

Quinto, Quaeritur de statibus liberi arbitrii, qui dicuntur esse quatuor a Sanctis, scilicet status innocentiae, et status culpae, et status gratiae, et status gloriae.

1. Et dicit Augustinus, quod in primo statu liberum arbitrium poterat peccare et non peccare. In secundo autem statu potest peccare et non potest non peccare damnabiliter. In tertio vero potest peccare et non potest non peccare venialiter. In quarto vero statu non potest peccare. Ex hoc videtur, quod liberum arbitrium in statu peccati sit coactum ad malum.

2. item, In libro II Sententiarum, distinct. XXV, agitur de his statibus liberi arbitrii in illo capite : Et possunt in homine notari quatuor status liberi arbitriii ubi dicitur sic: " Post peccatum ante reparationem gratiae, premitur a concupiscentia et vincitur, et habet infirmitatem in malo, . sed non habet gratiam in bono : et ideo potest peccare, et non potest non peccare, etiam damnabiliter. Post reparationem vero, ante confirmationem premitur a concupiscentia, sed non vincitur: et habet quidem infirmitatem in malo, sed gratiam, in bono : ut possit peccare propter libertatem et infirmitatem, et possit non peccare ad mortem propter libertatem et gratiam adjuvantem . " Ex hoc accipitur, quod existens in peccato mortali non potest non peccare damnabiliter.

3. Item, Augustinus in Enchiridion: " Libero arbitrio male utens homo, et se perdidit, et ipsum , " Ergo homo in peccato existens non habet liberum arbitrium., sed necessitate compellitur ad peccandum.

4. Item, Augustinus : " Tres sunt libertates arbitrii. Prima in qua poterat peccare, et non peccare. Ultima vero erit, in qua poterit non peccare, et non poterit peccare. Media vero,, in qua potest peccare, et non potest non peccare : ante reparationem etiam mortaliter, post reparationem vero saltem venialiter. " Sed contra hoc videtur esse 1. Dictum Bernardi, qui dicit, quod voluntas libertatem amittere non potest. Quod autem non potest non esse, necesse est ipsum esse : et quod necesse est esse, non est liberum ad hoc et ad aliud : ergo si in statu mortalis peccati liberum arbitrium non potest non peccare damnabiliter, ipsum amittit libertatem.

2. Item, Bernardus in auctoritate supra notata dicit, quod libertas a coactione aequaliter inest justis et injustis, et hominibus et Angelis. Ergo videtur, quod non necesse sit damnabiliter peccare illum qui est in mortali peccato.

3. Item, Anselmus in libro de Libertate arbitrii quaerit, Utrum amiserunt libertatem arbitrii, qui dicunt se non posse resistere peccato propter importunitatem tentationis ? Et dicit, quod non : quia dicimus nos non posse facere hoc quod difficiliter possumus, nihilominus tamen ex libero arbitrio facimus. 4. Item, Augustinus contra Tullium objicit dicentem, quod si praescientia est, liberum arbitrium perit. Et dicit, quod hoc non sequitur : quia quod per liberum arbitrium est futurum, per voluntatem est futurum : quod autem est voluntarium, non est necessarium. Ex hoc accipitur iterum, quod homo in statu peccati potest non peccare si vult.

5. Item, Magister in libro II Senten-

tiarum, distinct. XXV, determinans supra inductas auctoritates, dicit : " Est namque libertas triplex, scilicet a necessitate, a peccato, a miseria. A necessitate : et ante peccatum et post peccatum, aeque liberum est arbitrium. Sicut enim tunc cogi non poterat, ita nec modo. Ideoque voluntas merito apud Deum judicatur, quae semper a necessitate libera est et numquam cogi potest V "

6. Item, Ibidem Magister : " Ubi necessitas, ibi non est libertas : ubi non est libertas, nec voluntas, et ideo nec meritum nec demeritum . "

Item, Ibidem: " Haec libertas, scilicet a coactione in omnibus est, tam in malis quam in bonis . " In his verbis innuit Magister, quod si possent non peccare homines mali, peccatum non imputaretur eis ad poenam.

7. Praeterea, Nos videmus,, quod gratia ITO II ligat liberum arbitrium in bonis ita quod necesse sit bene facere : ergo ab oppositis peccatum non ita corrumpit liberum arbitrium quod necesse sit male facere.

Ad hoc quidam dixerunt, quod liberum arbitrium dupliciter accipitur, cum gratia scilicet gratis data et cum gratia gratum faciente. Cum gratia gratis data potest non peccare mortaliter etiam in statu peccati. Cum gratia gratum faciente vero liberatur etiam a peccato etiam in quo est : sed si sine utraque gratia sit, tunc non potest non peccare damnabiliter. Inducunt autem isti pro se illud de Evangelio Joannis, xv, 5. Sine me nihil potestis facere. Et illud. Isaiae, xxvi, 12 : Omnia opera nostra operatas es nobis, Domine.

Sed quod hoc frivolum sit, sic probatur : Dicit enim Augustinus in praehabitis verbis, quod ante reparationem liberum arbitrium non potest non peccare mortaliter. Gratia vero gratis data non reparat. Ergo nihii est ad propositum quod dicunt de gratia gratis data.

Si vero diceretur, quod gratia gratis data reparat secundum quid, et non simpliciter. Contra hoc est, quod omnis homo secundum hoc est reparatus, et nullus est in statu hominis damnati, de quo hic loquitur Augustinus. Item, Nec Adam cecidit a gratia gratis data per peccatum, nec damnati in inferno carent omni gratia gratis data : eo quod dicit Dionysius , quod data illis naturalia bona nequaquam mutata sunt, sed sunt integra et splendidissima.

Solutio. Sine praejudicio melioris sententiae cum Sanctis pluribus dicimus, quod liberum arbitrium in statu mortalis peccati non habet necessitatem peccandi mortaliter : et auctoritates Augustini primo inductas solvimus cum Magistro in Sententiis, quod intelliguntur de libertate a peccato, et non de libertate a necessitate et a coactione. Et sic resolvendae non sunt : post peccatum ante reparationem non potest non peccare etiam damnabiliter, hoc est, non potest non esse in peccato ctamna D ili , eo quod libertatem a peccato et gratiam amisit. Cum vero dicit Augustinus, quod post peccatum trahitur et vincitur, dicendum quod trahitur per tentationem et pondere peccati ad aliud peccatum : sed vincitur, eo quod sua potestate non potest exire de peccato perpetrato : quia homo est spiritus vadens, et non rediens. Quod vero dicit Augustinus, quod homo male utens libero arbitrio et se amisit, et ipsum, expresse explanat Magister in Sententiis de libertate a peccato, et dicit non debere intelligi de libertate a coactione.

Si vero quaeratur, in quae bona liberum arbitrium posset sine gratia gratum faciente ?

Dicendum, quod multiplex est bonum et malum, scilicet bonum in genere et malum sibi oppositum, et bonum circumstantiae per quod inducitur bonum virtutis politicae, et ipsum bonum virtutis civilis cum sibi opposito malo, et post haec bona bonum gratiae et suum oppositum malum culpae. Similiter sunt multi status liberi arbitrii, quorum primus est, qui consistit in ratione et voluntate, ita quod voluntas sequatur rationem: et ex illo ordine potest in bonum in genere et ex defectu illius ordinis incidit in malum in genere. Si vero voluntas amplius sequitur rationem, scilicet inquirentem pulchrum et decens in operibus, tunc potest in bonum circumstantiae, quod generativum est virtutis politicae: per actus enim vestitos circumstantiis generatur virtus politica in nobis: per hunc enim modum, ut dicit Philosophus, nati sumus suscipere virtutes. Propter quod etiam in Glossa super Matthaeum, illae virtutes naturales vocantur. Si vero deficiat ordo iste, tunc incidit in malum circumstantiae. Sed in actum virtutis ethicae non potest nisi conjunctum sit habitui virtutis consuetudinalis, et ex defectu illius habitus incidit in malum sibi contrarium. In bonum vero gratiae non potest nisi cum gratia gratum faciente, ex cujus defectu incidit in malum culpae.

Et per hoc patet solutio ad omnia objecta.

Sed notandum, quod Sancti loquuntur de quadam libertate, quae non est tacta superius, quae est libertas a justitia, de qua dicit Apostolus: Cum servi essetis peccati, liberi fuistis justitiae. Et haec libertas est simpliciter servitus, et secundum quid libertas, scilicet quia peccator voluntarie et libere dicitur servire peccato, quando se offert ad peccandum.