ARTICULUS I.

Quid sit imago ?

Ad primum proceditur sic :

Dicit Hilarius : " Imago est rei ad reni coaequandae imaginata et indiscreta similitudo , "

Contra hoc objicitur sic :

1. Res indiscreta ab alia est penitus eadem cum eo cujus est imago : ergo in diffinitione ejus male ponitur indiscreta,

2. Hoc etiam habetur per hoc quod dicit, Similitudo. Similitudo enim, ut dicit Boetius, est rerum differentium eadem qualitas,

3. Praeterea, Nihii videtur dictum quod dicit, Imaginata. Idem enim non cadit in diffinitione siiiipsius.

Praeterea, Dicit Augustinus, quod alia est imago creationis, et alia est imago recreationis, et alia est imago similitudi-

Quaeritur ergo, Utrum imago communiter hic diffiniatur? Et videtur, quod non. Imago enim recreationis est gratia quae non est rei ad reni coaequandam imaginata et indiscreta similitudo.

Praeterea, Est imago increata, ut Filius dicitur imago Patris : et est imago creata sicut homo qui dicitur ad imaginem Dei factus.

Quaeritur ergo, Utrum secundum aliquod commune dif finiatur hic ? Et videtur, quod sic : utraque enim imago est rei ad rem coaequandae imaginata et indiscreta similitudo. Probat enim Augustinus in libro de Trinitate, quod tres personae in unam naturam entis sunt, sicut tres personae in unam essentiam Trinitatis, et sic aequant, ut videtur, trinitatem in unitate.

Sed contra hoc:

1. Dicitur homo factus ad imaginem Dei . Filius autem non dicitur ad imaginem, sed imago Patris. Ergo videtur, quod non communiter dicatur imago de Filio et homine.

. 2. Item, Nihil est commune creatori et creaturae : ergo nec imago.

Item, Quaeritur de hoc quod dicit, Similitudo. Ponit enim Augustinus tria nomina, scilicet imago, similitudo, et aequalitas, dicens quod ubi est aequalitas, ibi est convenientiae similitudo, sed non convertitur: et ubi est imago, ibi est aequalitas et similitudo, sed non convertitur: ergo videtur, quod aequalitas magis accedit ad imaginem quam similitudo : et ita magis deberet poni in diffinitione ejus.

Item dicit Augustinus in libro de Decem, chordis, quod imago regis aliter est in filio, et aliter in solido aureo : quia in filio est hoc quod rex : in solido aureo non est hoc quod rex. Similiter dat aliam comparationem, quod aliter imago nostra est in nobis, et aliter in speculo. Similiter aliud est imago Dei in Filio, et aliud in creatura rationali.

Et tunc quaeritur, Si homo factus est ad imaginem quae est Filius, vel aliam imaginem ?

Et videtur, quod ad Filium.

1. Imago enim creata referri habet ad imaginem increatam. Cum igitur non sit imago increata nisi Filius, eo quod Pater non. sit imago nec Spiritus sanctus, videtur quod homo sit factus ad Filium vel ad imaginem.

2. FIoc etiam videtur accipi ex modo loquendi qui est in Genesi, l, 26, ubi dicit Deus : Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. In. hoc enim sermone videtur supponi imago non facta, sed ante existens, ad cujus imitationem debet fieri homo : et videtur ita, quod ibi imago supponat aliquid increatum.

. 3. Praeterea, Hoc dicit ibidem Glossa distinguens, quod homo non sit imago, sed ad imaginem. Filius autem imago, sed non ad imaginem.

Praeterea quaeritur, Cum sit vestigium in creatura et ad imitationem Trinitatis, quam differentiam ponit ad imaginem ?

Praeterea, Hilarius dicit in alio loco, quod imago est rei ad rem coaequandae similitudo et unitas. Hoc videtur falsum esse : imago enim est ad alterum : et quidquid est ad altermii, non est unum illi. Et hoc dicit Anselmus in Monologio, quod imago aliquid ipsum quod est, ad alterum est.

Praeterea, Cum sint tria, ut dicit Augustinus, imago, similitudo, et aequalitas, quaeritur quae sit differentia inter ea, et utrum omnia sint in imagine vel non ?

Solutio. Dicimus, quod multiplex est imago. Est enim imago increata et creata. Increata Filius. Quare autem Filius potius dicitur imago, quam. Spiritus sanctus, vel Pater, determinari habet in quaestione de appropriatis Filio. Propter faciliorem tamen intellectum dicimus, quod Pater non potest esse imago, eo quod tria intelliguntur in imagine : quorum unum non convenit Patri: quorum primum est ad alterum esse, eo quod non est imago nisi alterius imago. Secundum est ab alio esse, eo quod non est imago nisi ab alio per imitationem deducta: et hoc non convenit Patri, qui non est ab alio. Tertium est, quod Filius de ratione suae processionis ponit expressam similitudinem et aequalitatem in natura : quidquid enim generatum est ab aliquo secundum naturam, hoc est expresse simile et imitans in toto : et hoc non convenit Spiritui sancto : Spiritus enim Sanctus est a Patre et Filio non creatus, nec genitus, sed procedens. Propter hoc dicit Anselmus, quod licet Spiritus sanctus in substantia sit aequalis Patri et Filio, tamen hoc non habet a ratione suae processionis. Et ideo Filius convenit cum Patre in hoc quod est aliud ab ipso esse sicut a Patre, scilicet Spiritum sanctum : et in hoc cum Patre non convenit Spiritus sanctus, et ideo Spiritus sanctus non est imago proprie loquendo de ratione imaginis.

Imago vero creata est triplex, ut dicit Augustini Glossa super Psalmum, iv, 7 , scilicet creationis, et recreationis, et similitudinis. Imago autem, creationis est in qua creatus est homo, et haec imago est ratio rei. Recreationis autem imago gratia est. Similitudinis autem est imita-

tio trium personarum in una natura divinitatis, de quibus jam in sequentibus erit quaestio.

Dicimus igitur, quod Hilarius diffinit ibi imaginem increatam, et non imaginem creatam, nisi aliquis velit extendere ea quae ponuntur in diffinitione. Proprie ergo sumpta diffinitione sic intelligitur, cum dicit Hilarius : Imago est rei ad rem, principium rei supponit Filium secundum quod est ab alio. Secundum autem quod dicit, Ad rem, supponit Patrem secundum quod etiam ad ipsum per generationem refertur Filius. Cum vero dicit, Imaginata, intelligit actum imitandi qui importatur ex ratione nominis generationis et filii: generatum enim et filius babent intellectum actu imitantis in essentialibus et natura et specie : omnis enim filius convenit cum patre in essentialibus omnibus et tota natura et specie. Cum vero Hilarius dicit, Indiscreta, intelligit convenientiam Filii cum Patre in ratione communis spirationis, qua Pater et Filius sunt unum principium Spiritus sancti, et qua ratione distinctus est ab utroque Spiritus sanctus, Cum vero dicit, Similitudo, intelligit convenientiam Filii cum. Patre, non tantum in hoc quod Filius est, sed etiam quod Verbum est expressissime loquens Patrem dicentem : licet enim idem in persona sit Verbum et Filius, ei eadem relatione dicatur Verbum et Filius, ut dicit Augustinus : non tamen eadem ratione nominis dicitur Verbum et Filius. In creaturis enim similitudo refertur ad assequentia naturam, ut dicit Damascenus, id est, ad qualitates quae assequuntur naturam secundum rationem. Et si hoc refertur ad divinam praedicationem in qua non sunt accidentia nec qualitates, accipietur illud in attributis : Filius enim in quantum est Verbum, attributum habet sibi appropriatum, quod est sapientia Patris, et ars Patris, et virtus ejus, in quibus attenditur similitudo. Si vero diffinitio illa extendatur ad imaginem creatam, hoc non erit secundum intentionem Hilarii. Et lunc primum solvendum est dicendo, quod imago ab eo cujus est imago, est discreta quidem secundum rem, sed non est discreta secundum actum imitandi, eo quod perfecte debet imitari.

Ad aliud dicendum, quod similitudo dicitur hic perfecta convenientia in forma et figura et quantitate et colore et in aliis quae secundum exteriora attenduntur, et in illis est unitas in hoc quod unum ducit perfecte in alterum.

Ad aliud dicendum, quod imaginata ponitur ibi pro ductu imaginationis in prototypum, id est, inprimam figuram: ab imaginatione enim dicitur imago ad id cujus est imasro.

Ad aliud dicendum, quod hic diffinitur imago similitudinis. De divisione autem Augustini iufra determinabitur.

Ad aliud dicendum, quod ut genus et species una natura per prius et posterius inventa in pluribus nihii est commune creaturae et creatori: sed per modum causae efficientis aliquid est in creatore, quod secundum suam possibilitatem imitatur creatura. Et sic est de imagine quae secundum quod concernit personalem notionem, proprie est in Filio : secundum autem quod refertur ad imitationem et repraesentationem trium personarum in una essentia, est in homine et opus totius Trinitatis, non tamen aequat eam perfecte, sed (sicut dicit Magister in Sententiis) pius differt quam convenit.

Ad aliud dicendum, quod Filius proprie dicitur imago, ut supra explanatum est, homo vero ad imaginem, ita quod liberum arbitrium quamdam dicat remotionem et distantiam, eo quod distat per essentiam, sed imitatur in potentiis naturalibus quantum potest.

Ad aliud patet solutio.

Ad aliud dicendum, quod tria quae ponit Augustinus, concurrunt in ratione imaginis, scilicet aequalitas, similitudo, et imago, ita quod similitudo referatur ad colorem et picturam, aequalitas autem ad quantitatem et staturam, imago autem ad figurationem membrorum et proportionem : similitudo autem ponitur in diffinitione, eo quod vicinius repraesentat convenientiam qualitatis quantum ad unam speciem praecipue quae est forma et circa aliquid constans figura, quam convenientiam qual itatis.

Ad aluid dicendum, quod in nobis est imago sicut in solido aureo. In Filio vero est sicut in connaturali Patri, Cum autem dicitur homo esse ad imaginem, refertur hoc ad tres personas in una natura, et non ad Filium tantum, nisi forte appropriate : eo quod Augustinus dicit, quod Filius est imago ad quam omnia reformantur.

Ad aliud dicendum, quod ex modo loquendi videtur supponi aliquid non creatum, sicut probat objectio, et sicut explanat Hilarius dicens ibidem, quod professio consortii sustulit intelligentiam singularis. Hoc est, consortium quod profitetur Deus loquens in plurali, faciamus, et nostram, hoc sustulit, id est, abstulit intelli gentiani singularis, id est, intellectum quo intelligeretur Deus singularis esse in persona, eo quod consortium non est sibiipsi solitario. Ly nostram autem supponit, quod non alieno a se loquitur, sed potius Pater ad Filium et Spiritum sanctum. Similiter imago non est sola, id est, solius non est, licet sit in uno, eo quod unus alterum imitatur in convenientia substantiae. Et similiter similitudo non est sibi, sed plurium est secundum convenientiam attributorum, ut sapientiae, bonitatis, et virtutis, et huiusmodi.

Similiter dicit Augustinus : Cum dicit, Ad imaginem, ostendit unam naturam esse ad cujus imaginem homo fleret: et cum dicit. Noslram, ostendit eumdem

Deum non unam sed plures personas esse, Has ergo auctoritates sequendo et plurimas alias, dicimus quod imago supponit ibi imitationem unam, qua se tres personae imitantur in natura una deitatis, ad cujus imitationem factus est homo.

Sunt tamen qui subtilius dicunt, et falsum dicunt, dicentes rationem uniuscujusque operis secundum, naturam esse ante opus, licet secundum tempus non sit ante opus. Cum enim dicitur, Ad imaginem) dicunt supponi rationem imaginis ad quam fieret imago, quae est in homine. Sed hoc eliditur per hoc quod dicit, nostram : hoc enim cogit aliquid increatum supponi per imaginem.

Ad aliud dicendum, quod secundum Glossam homo est ad imaginem, et non imago sicut Filius : sed tamen imago, quae licet distet per essentiam, imitatur tamen in proprietatibus suae naturae quantum potest.

Ad aliud dicendum, quod vestigium est similitudo non in toto, sed in parte et confuse. Dicit enim vestigium similitudinem inferioris partis pedis, fotam figuram non repraesentans, et propter hoc refertur ad creaturas irrationales, quibus obscure Trinitatis exemplum invenitur per rationem modi, speciei, et ordinis : sed creatura rationalis expressius imitatur : et propter hoc dicitur imago, de cujus ratione est imitari in toto quantum ad exteriora.

Ad aliud dicendum, quod imago unitur ei cujus est imago per actum imitandi : et haec dicitur unitas ab Hilario,

Ad aliud dicendum, quod similitudo ponit convenientiam in qualitate praecipue in illa specie quae est forma vel circa aliquid constans figura : aequalitas convenientiam ponit in quantitate praecipue in quantitate membrorum. Imago vero convenientiam dicit in toto quod imitari potest exterius : et propter hoc ambo clauduntur in intellectu imaginis.

ARTICULUS TI.

Quae sunt partes imaginis ?

Secundo quaeritur, Quae sunt partes

Et circa hoc quaeruntur duo.

Primuni est de partibus quae enumerat Augustinus dicens, quod est imago creationis, et recreationis, et similitudinis.

Et secundum est specialiter de partibus illius imaginis, quae dicitur imago similitudinis, quae secundum Augustinum sunt memoria, intelligentia, et voluntas, sive mens, notitia, et amor.

ARTICULI SECUNDI