ET QUAESITUM SECUNDUM, De ordine istarum trium potentiarum, memoriae, intellectus, et voluntatis .

Secundo, Quaeritur de ordine istarum trium potentiarum.

Videtur enim, quod memoria sit prima per verba Augustini quae ponit in libro X de Trinitate ubi elicit^ quod intelligentia ex memoria est, et voluntas ex memoria et intelligentia.

Sed contra hoc est, quod alibi dicitur in Glossa Ecclesiastici, xviii, 28, scilicet quod memoria sit post intelligentiam. Et hoc etiam videtur per verba Damasceni , et Gregorii Nysseni, qui dicunt quod memorativum est conservatio sensus et intelligentiae : nihil enim in memoria reportatur, quod ante non fuit in intellectu et sensu.

Praeterea juxta hoc quaeritur, Quo ordine referuntur ad imitationem Trinitatis, utrum hoc scilicet fiat secundum conceptionem et voluntatem cujuslibet veri et boni, aut secundum conceptionem et voluntatem veri et boni quod est Deus tantum ?

Et videtur, quod primo modo : quia dicit Augustinus probans imaginem Trinitatis : " In imagine quidem mens novit se et diligit se et vuit se : " et in liis verbis innuitur aliud conceptum, et aliud volitum quam Deus.

^ED contra. :

Tantus est Filius quantus est Pater : et tantus est Spiritus sanctus quantus est Pater et Filius. In concepto autem quolibet non tanta est voluntas quanta est intelligentia et memoria : eo quod multa vel volumus vel debiliter volumus, quae tamen perfecte intelligimus et memoramur.

Quaeratur etiam ulterius, Utrum in gratuitis vel naturalibus sit una imitatio ?

Et videtur, quod in gratuitis, hoc est, in conceptu fidei et charitatis : quia de peccatoribus dicitur in Psalmo lxxii, 20 : In civitale tua imaginem ipsorum ad nihilum rediges. Per peccatum autem naturale non destruitur in nihilum : ideo videtur, quod imago imitans Trinitatem sit in gratuitis et non in naturalibus.

Contra hoc sunt haec verba Augustini, qui dicit, quod mens semper secum habet trinitatem, non quidem quae Deus est, sed quae est imago Dei: et hoc dicitur in Psalmo xxxviii, 7 : Verumtamen in imagine pertransii homo.

Juxta hoc iterum quaeritur ulterius, Utrum haec imitatio sit ad unitatem essentiae in tribus personis, vel e converso ad tres personas in una essentia ?

Et videtur, quod secundo modo. Augustinus enim probat esse imaginem per ea quae conveniunt personis, sicut quod intellectus et voluntas sunt ex memoria sicut Filius et Spiritus sanctus sunt ex Patre, et voluntas ex memoria et intelligentia sicut Spiritus sanctus ex Patre et Filio : et sicut quantus est Pater tantus est Filius et Spiritus sanctus, sic quanta est memoria tanta est intelligentia et voluntas.

Sed contra :

In Genesi, i, 26, dicitur : Faciamus hominem ad imaginem : et per naturam singularem, ut dicit Augustinus et Hilarius, significatur unitas essentiae in tribus personis : ergo per nomen imaginis unitas essentia) importatur in recto, et tres personae in obliquo : et ita imitatio erit ad unitatem essentiae in tribus personis potius quam e converso.

Ulterius quaeritur, Qualiter verum sit quod dicit Augustinus, quod tria sunt una mens et una vita et una essentia et unus spiritus ?

Quaecumque enim uni et eidem sunt eadem, ipsa sunt eadem : si ergo haec tria sunt idem cum essentia et mente et vita, ipsa sunt eadem inter se, quod falsum est. Et quia supra de hoc multum disputatum est in quaestione, Utrum anima sit simplex vel composita ? sufficiant quae dicta sunt.

Solutio. Dicendum, quod accipiendo memoriam sicut Augustinus accipit eam, ipsa est prima inter potentias imaginis. Sic enim non est nisi conservatio insertorum nobis a natura, sicut notitia veri et boni, scilicet quod justitia tenenda est, et hujusmodi, quae per naturam sciuntur a quolibet : haec autem secundum, rationem loquendo prius sunt in memoria quam, in intelligentia vel voluntate : quia prius est habere aliquid in memoria sive in anima quam praesentialiter intueri vel diligere illud.

Ad Glossam autem quae est super Ecclesiasticum, et ad dictum Damasceni, dicendum quod intelligitur de memoria quae est acquisitorum : haec enim prius sunt in intelligentia quam in memoria.

Si forte dicatur, cpuod illa non est pars imaginis, eo quod non potest attribui Patri. Dicendum quod hoc simpliciter verum est : tamen per quamdam appropriationem attribuitur Patri : secundum enim ordinem naturae, qui est in Trinitate, Pater est principium totius divini- tatis : et sic attribuitur ei memoria primo modo dicta. Secundum autem reformationem gratiae nos accessum habemus ad Patrem per Filium : et in hoc ordine Pater est ultimus : et sic attribuitur ei memoria secundo modo dicta : et hoc modo loquitur Glossa super Ecclesiasticum.

Ad id quod ulterius quaeritur, Quo ordine referuntur ad imitationem Trinitatis ?

Dicendum, quod triplex est imitatio, secundum actum scilicet, et secundum potentiam, et secundum perfectionem meriti. Prima est secundum verum et bonum quod Deus est tantum : quia tunc tanta est intelligentia quanta est memoria, et tanta est voluntas naturalis quanta est unitas essentiae in tribus personis : eo quod Deus uuus in tribus personis memoratur, intelligitur, et dilectione naturali diligitur. Et haec imitatio secundum actum dicitur pro tanto : quia tunc imago actu ducit in exemplar, et perfectius quam potest ostendit ipsum, eo quod idem est in imagine et exemplari. Secundum autem verum et bonum quod est ipsa mens, est imitatio secundum potentiam : eo quod tunc potentialiter et non actu ostendit exemplar. Sed. non similiter est de aliis intelligibilibus : eo quod illa non sunt imago Trinitatis potentia vel actu : intelligendo enim lapidem, non intelligo illud quod est imago Trinitatis. Praeterea in iiiis intelligibilibus non aequalia sunt haec tria : amor enim naturalis non est tantus, quantus est intellectus vel memoria de lapide. Insuper memoria in talibus non praecedit intellectum et voluntatem, eo quod ipsa sunt accepta a sensibus, et etiam non sunt semper praesentia in mente, sed absentia requiruntur ab exterioribus, ut dicit Augustinus: et ideo in memoria et voluntate talium non resultat Trinitatis imago potentia vel actu, sed tantum vestigium. Imitatio autem quae est secundum perfectionem meriti, est a gratia re-

creante, ut supra dicium est: et de hac tenet quod dicit Psalmista : Imaginem ipsorum ad nihilum rediges. Sed de imaginatione quae est primo vel secundo modo, intelligitur illud verbum Psalmistae : In imagine pertransit homo,

Ad id quod ulterius quaeritur, utrum imago importat unitatem essentiae in tribus personis, vel e contra ? Dicimus, quod secundum modum loquendi dicit unitatem essentiae in tribus personis, ut probatum est,

Ad objectum contra, dicendum quod Augustinus probat imaginem per ea quae conveniunt personis secundum quod referuntur ad unitatem essentiae, non propter hoc quod importentur in recto per nomen imaginis, sed ut ostendat in anima tria esse in una substantia mentis, sicut in divinis tres personae sunt in substantia una divinitatis.

Ad ultimum dicendum secundum supra dicta, quod potentiae animae proprietates ejus sunt, secundum quod dicimus proprietates naturales potentias vel impotentias : et mens quae superior est pars animae, quae etiam dicitur spiritus, totum virtuale est ad has tres potentias : et cum careat quantitate, est ipsa mens essentialiter in quolibet istorum trium : et propter hoc dicuntur una mens et unus spiritus et una essentia eo modo praedicationis quo totum virtuale praedicatur de sua parte : et ille modus supra per multa explanatus est. Vita vero est actus animae secundum se: et propter hoc dicuntur una vita.

ARTICULI SECUNDI