Castigationes Et Notae In S. Prosperi Chronicon.

1181C (703.) Prosperi Aquitanici Chronicon. Nullus est titulus in mss. et primis editionibus Ven., Lut.; sed post Hieronymum statim sequitur, Hucusque Hieronymus presbyter ordinem, etc.; at pro illo vulgato titulo in editionibus Basiliensibus, Prosperi Aquitanici viri eloquentissimi temporum continuatio. Nos secuti sumus posteriorem editionem Canisii; in Ul. demum legitur: Chronicon Tironis Prosperi, de quo in Apparatu.

(Ibid.) Nos quae secuta sunt, etc. In Vi., O., Quae sequuntur Prosper digessit. Idem in cod. Cujacii, qui est unus ex tribus mss. Fab. et ex quo solo suas varias lectiones in Prosperum collegit V. C. et eruditissimus Nico. Faber; propterea deinceps illius codicis solius mentionem faciemus; in Fa., Lod., nos quae consecuta sunt, etc.

(Ibid.) Anni Domini. Annos Domini ne quaesieris in V., Fa., Lo., Lod., On., Can., Ul., neque demum in exemplaribus Victorino et Oisellino, in quibus duobus 1181D posterioribus, licet anni Domini numerentur (ut ante notavimus), in Chronicis Eusebii et Hieronymi, nihilominus in Chronico, quod subsequitur, nomine Prosperi (quod tamen diximus esse valde diversum a vulgato et simile Pithoeano), ne vestigium quidem est annorum a Christo. Ratio redditur sub finem eorumdem, ubi haec verba reperiuntur minio scripta, Hucusque Prosperi Chronographia, in qua Dominicae Incarnationis annos non annotavimus, quia in subsequenti Chronographia (intellige Sigeberti, quae consequenter describitur) eadem pene et eo amplius quam a Prospero, a Sigeberto monacho sub annis Domini recitantur a trigesimo octuagesimo primo (sic legendum in Vi., ut est in O. pro octavo primo) Dominicae Incarnationis incaepta, quo Hieronymus presbyter Chronicorum suorum finem fecerat. Sed nec verisimile est Prosperum 1182C eam rationem numerandi iniisse per annos Christi; necdum enim usu recepta erat, utpote quae, ut diximus, circa olympiadem 194, originem habuerit a Dionysio Exiguo, Prospero multis annis posteriori. Hic autem obiter lectorem monitum velim, codices Lo. et Fa. ita sese habere, ut in illis apponantur e regione consulum notae numerales, non quae annos imperatorum per seriem repraesentent, ut in vulgatis, et sicut observatum in Eusebio et Hieronymo, sed quae ordinem consulum numerent, a primo ad ultimum progressione facta; ita ut a regione Valentiniani VI et Nonii consulum, appingatur numerus 67, cum in vulgatis sit 22, quo indicatur annus 22 Theodosii Junioris. Postremo non est quod desideres hic varietatem Chronographiae, pro varietate librorum, sicut hactenus factitatum in Eusebio et Hieronymo: diversa enim est ratio inita a Prospero, ut singulas quasque historias per consulatus digerat: et omnes libri qui habent edita, optime in hoc semper conveniunt, 1182D ut easdem historias eodem ordine et sub iisdem coss. comparent, a quibus raro discedimus, nec unquam sine causa, eaque necessaria.

(Ibid.) Anni ab Abraham. Comparamus annos ab Abraham per decadas cum annis Christi; sic enim praescribit Lo., nec alienum videtur a mente Prosperi, qui cum suscepit Hieronymi institutum persequi, ut hic annos Abraham suo Chronico adjecit, sic et is potuit vel debuit attexere. In vulgatis quidem et Fa. exstabant anni mundi per decadas descripti, juxta calculum Eusebii, sed annos Abrahae in eorum locum reposuimus, cum illi ab orbe hactenus praetermissi fuerint in superioribus.

(Ibid.) Romanorum XLI. Pro 41 habes in Ul. 15, corrupte: utrumque autem abest a cod. Cujacii, teste Fabro. Sed cum in sequentibus observetur nota numeralis, 1183A quotus imperator quisque sit, nil est causae cur non etiam ascribatur hoc loco. Major inest difficultas quare Gratianus dicatur 41, cum Valens antecessor dicatur ab Hieronymo et Cassiodoro 38, consentientibus omnibus libris: sed satisfit, si dicamus non esse absurdum aliam fuisse mentem Prosperi, cum in hac re varii sint scriptores; ut, verbi gratia, Orosius nuncupat Valentem XXXIX imperatorem, Gratianum XL, et ita de caeteris. Diaconus autem vocat Valentem XLIII imperatorem, Gratianum XLIV. Marianus numerat Valentem XLVII, Gratianum XLVIII. Contractus Valentinianum XXXVIII, Valentem XXXIX, Gratianum XL, et ita ut singulis placet. Nobis satis sit ex libris certo de mente Prosperi constare.

(703.) Gratianus cum fratre, etc. Paragraphus hic bis olim repetebatur: nos, uno praeciso, alterum retinuimus, cum sic dictent codices Lo., Lod., Fa., et praeterea sententiae vis et ratio. In Ul. alterius loco legitur, Theodosius ordinatur imperator a Gratiano 1183B Sirmii, ad quem Theophilus Paschale scribit.

(Ibid.) Regnum Romanorum. Hic titulus primae columnae praefixus erat in impressis et Fa., ideoque retinuimus; verisimile tamen est eamdem methodum initam a Prospero, quae ab Hieronymo, apud quem desideratur vox regnum, ut in aliis columnis, maxime cum in Vi., O., Lod., On., Ul. et Can. utrumque desit in singulis columnis seu paginis.

(Ibid.) Ausonio et Olybrio coss. Vulgati habent Musonio; sed restituimus Ausonio, ex Al., Lo., Lod., Can., Ul.: et ita habent Fasti, Marcellinus, Cassiodorus in Chronic. Sic etiam legendum notarant Cuspinianus in Cassiod. pag. 513, et Vasaeus in Chronic. Hispan. pag. 527, forsan ex ipso codice Alcobaciensi, cujus ipse mentionem facit, et ex quo vir eruditissimus et Pius Andreas Schotthus collegit suas varias lectiones, quibus usi sumus. Nec hallucinantur Josephus Scaliger et Onuphrius Panvinius, cum indicant hunc Ausonium, esse nostrum Ausonium Burdigalensem 1183C poetam insignem: quod facile demonstratur contra eos qui a nobis tantum virum abigunt, ex ipso Ausonio, cum de suo consulatu scribens inter Epigrammata, significat eum incidisse in annum tertium olympiad. 289:

Fors erit, ut lustrum, cum se cumulaverit istis,
Confectam Proculus signet olympiadem.
Porro illa nota coss. deest in Lo., Lod. et Ul., non solum hoc loco, sed in aliis deinceps consulibus. At in Fa. hoc priori loco tantum est cons., in caeteris locis abest. Insuper vocabulum Olybrio scribitur in Ul., Fa., Mar., et semper in codice Theodosiano (ubi etiam pro Ausonio reperies saepe Auxonio) per i, pro y; sed alii libri, Fasti, Ammianus, Zosimus, comes Marcellus, Socrates et alii appingunt y; ideo nihil muto.

(Ibid.) Post mortem patrui Theodosium Theodosii filium. Prius putide legebatur, post mortem patrui Theodosii Theodosium filium; sed secuti sumus Al., 1183D Fa., Can., Ul., Lo., Lod. Nam etiam certum est Valentem fuisse patruum Gratiani, et Theodosium, de quo mentio facta est circa an. 12 Valentis, fuisse patrem (non autem Honorium, ut vult Victor) Theodosii imperatoris, testantur cum Hieronymo et Prospero, Ammianus lib. XXIX, Ambrosius in Orat. in fun. Theod., Orosius lib. VII cap. 33, Cassiodorus et alii. Porro quo jure annus primus imperii Theodosii consulatui Ausonii et Olybrii annumeretur, sciet is, qui idem haberi observabit apud Marcellinum, Socratem lib. V, cap. 2, et alios plures.

(Ibid.) Theodosius . . . Gothos superat, et e Thracia pellit. Absunt a Lo., Lod., Ul., Fa., Mar. et a tribus Vatic. quos legi: quid in caeteris non habeo, cum Spondanus nil in Prosperum observarit. Verum Gothos fuisse victos a Theodosio multis praeliis, hoc ipsum testantur Marcellinus, Victor, Claudianus de 4 consulat. Honorii:

1184A Nulla relicta foret Romani nominis umbra,
Ni pater, etc.;
Diacon. lib. XI, et alii. Quo autem anno obtinuerit victoriam de Gothis, nulla est mentio certa apud veteres. Nam quod Theodoretus lib. V, cap. 5, describens illam victoriam, putat Theodosium Gothos expugnasse, antequam Augustus crearetur, adversos habet et repugnantes omnes historicos.

(Ibid.) Longobardi ab extremis Germaniae . . . primum vicerunt. Desiderantur haec in V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Mar., Ul.: videntur tamen desumpta ex Diacono libro I de Longobardis, cap. 1 et 7, nisi quod hic pro insula Scandia habeat Scandavia, ut pro Iborea legit Ibore, nec tempus assignat.

(Ibid.) Novarum sedium avidi. Emendatior lectio ex fide Can. quam olim, novarum seditionum avidi.

(Ibid.) Sempronius apprime eruditus agnoscitur. Absunt a V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Mar., Ulr.; meminit Athanasius Sempronii episcopi Galliae, inter 1184B eos qui subscripserunt synodo Sardicensi; nescio an sit idem ipse, de quo auctor.

(Ibid.) Ea tempestate Priscillianus . . . ex Manichaeorum et Gnosticorum dogmate, etc. Sic necessario legendum est, et non Priscianus, ut antiquitus, vel Priscillaus, ut in Fa., ubi tamen supra scriptum est alias Priscillianus: in qua voce restauranda secuti sumus Lo., Lod., Mar., V., Va., Ulr., et Al., teste etiam Vasaeo in Chron. Hispan., de quo supra. Accedit auctoritas Hieronymi epistol. 66, ad Ctesiphont., adversus Pelag., et lib. de Script. eccles., et August. lib. de Haeresib. haeres. 7, ex quibus tota ista sententia videtur pene ad verbum deprompta. Facit etiam Sigebertus, qui ut plurimum sequitur Prosperum. Cum quibus convenit Leo epistol. 93, dum scribit Priscillianistas et Manichaeos ita fuisse conjunctos, ut solis nominibus different. Severus etiam lib. II ait Priscillianistas secutos fuisse dogma Gnosticorum, contra quod concil. Tolet. I et Bracar. coacta sunt.

1184C (Ibid.) Episcopo de Gallecia. Habes hic etiam instauratum locum pro episcopus de Galatia, ut in impressis; vel episcopus Galatiae, ut in V.; vel episcopus de Gatia, ut in Va., Vat.; vel episcopus de Galliis, ut apud Mar. et Ulr.; vel episcopus de Galatia, ut in Fa.; vel episcopus de Calatia, ut in Lod.: nam hanc vocem scribendam Callaecia, contendit Aelias Vinetus in Eutropium et Ausonium; cui videtur favere Dio lib. XXXVII, ubi Calaecia, et Notitia imperii Romani, in qua Callecia, quam facit unam ex 7 provinciis Hispaniarum Zosim. lib. IV, ἐν Ἰβηρίᾳ Καλλεγίας, unde oriundum refert Theodosium Magnum. Secuti sumus Lo., Al., et Vasaeum, qui prius correxerat hunc locum juxta illum codicem Alcobaciensem. Vox autem Gallecia, seu Gallaecia, est recepta in Martyrologio Rom. et passim alibi, estque regio Hispaniae, quae vulgo Galitia dicitur, in qua Compostella, hodie Minio flumine a Portugallia distincta, ut olim Durio a Lusitania, de qua Silius Italicus, Justinus, et alii. Unde Junius Brutus Callaicus dicitur, quod eam expugnarit, 1184D a Strabone et Plinio; ab aliis Callaecus, vel etiam Gallicus corrupte. Nam quod Priscillianus fuerit Hispanus, non Galata ex Galatia regione Asiae ad Pontum Euxinum, satis constat ex Hieron. dicta epist. 66, Isidor. in Etymolog. lib. VIII cap. 5 et Augustin. de Haeresib. Quod etiam fuerit episcopus Hispaniae, patet ex Sulpitio Severo, et ex ipso Hieronymo lib. de Script. Ecclesiast., ubi testatur ipsum fuisse episcopum Abilae, non quidem illius quae est in Phoenicia, ut deceptus putat Desid. Erasmus, cujus meminerunt Suidas, Plin. lib. V cap. 18, Stephanus de Urbib., Ptolemaeus et alii: sed illius quae in Hispania, et quae Ptolemaeo Ἄβουλα dicitur, et hodie Avila, vide Joan. Marianum lib. IV, cap. 20 de Reb. Hispaniae, ubi vocat Priscillianum Praesulem Abulensem, quo etiam titulo insignitur celebris ille Tonstatus, qui cum fuerit ejusdem civitatis episcopus, vulgo Abulensis nominatur. Hinc crediderim apud Hieronymum 1185A et Sophronium ejus metaphrastem corrupte legi Abile seu Ἀβήλης, cum iota vel i, pro y vel u: corruptius apud Sulpitium scriptum in oppido Labilensi, pro Abilensi. Ad extremum omnes libri conveniunt in disponendo situ horum ad eumdem consulatum.

(Ibid.) Gratiano V et Thedosio coss. Sic a nobis recognitus locus pro Gratiano et Theodosio V coss. Fastorum Graec. Marcellini et Cassiodori, ad imitationem V., Va., Vat., Lo., Fa., Can., On., Ulr.

(Ibid.) Ambrosius pro Catholica . . . scripsit. Ita recensenda esse voluerunt Lo., Lod., Ulr., Mar., pro catholica, etc., Ambrosius scribit.

(Ibid.) Theodosius cum Thessalonicae aegrotaret, ab Ascholio ejusdem civitatis episcopo baptisma suscepit. Antea pro ab Ascholio legebatur a Basilio. Sed quia tota sententia abest a V., Va., Vat., Fa., Lo., Lod., Mar., Ulr., nec antiqua lectio poterat constare cum iis quae leguntur in epistola synodali concilii Constantinopolitani, et apud Sozomenum lib. VII cap. 4, ac Socratem lib. V cap. 6, Nicephor. lib. XII cap. 1185B 36, et Cedrenum, dum tradunt Theodosium ab Ascholio episcopo Thessalonicensi baptizatum; existimavi optionem mihi esse datam tacite ab ipsis libris (cum nil testentur de mente Prosperi) amplectendi potius veritatem, quam nimis religiose immorandi in retinenda editorum lectione sine teste et ratione, quia etiam verisimile mihi fit esse errorem solius librarii. Cum enim olim scriptum esset Ascholio, vel Acolio, librarius refugit illud nomen ut insolens, et effinxit Basilio, ascito b ante a, et mutata syllaba co in si: sicut etiam vides interpretes Socratis et Sozomeni, vel potius typographos pro Ascholio, sicut illi habent Ἀσχόλιος, exhibere Acholius dempto s, ut apud Cassiodor. Histor. Trip. lib. IX, cap. 6, Acolius, nisi dicas istud esse Latinis familiare, cum legatur apud Ambros. epist. 59, dum agit de vita et obitu ejusdem episcopi Ascholii, et alterum Graecis.

(Ibid.) Procurante Gratiano . . . cum Gothis. Absunt a Lo., V., Fa., Va., Vat., Lod., Ulr.; sed consona 1185C sunt his quae scribit Sozom. lib. VII, cap. 4.

(Ibid.) Synodus Patrum cl. apud . . . negantem. Haec quoque non exstant in Fa., V., Va., Vat., Lo., Lod., Ulr.; sed quia illa synodus universalis debet esse unicuique pio valde commendata, sicuti est Gregorio Magno instar Evangelii, retinuimus non quidem suo veteri loco sub consulatu superiore, sed in hunc 3 post mortem Valentis: quia Marcellinus, Socrates lib. V cap. 8, et alii, hoc ipsum praescribunt: nec est ullus veterum qui adversetur. Socrates quidem scribit convocatam fuisse superiori consulatu, sed celebratam in hoc et mense Maio. Nec debet haec translatio displicere lectori, cum hoc ipsum urgeat ratio, et nihil obstet praeter vulgatorum auctoritatem.

(Ibid.) Patrum cl. Quae male addita, praescidimus. Nam antea Patrum 180, non quidem exemplaribus freti, cum neutrum in illis occurrat, ut ante diximus, sed auctoritate Socratis, Marcellini tom. II Concilior., Cassiodori in Histor. Tripart., Bedae, Contracti, et aliorum. Et quia notum est omnibus veteres, cum 1185D hanc synodum Constantinopolitanam exprimere volunt, eam compellare synodum 150 episcoporum, ad differentiam aliarum generalium.

(Ibid.) Evagrio et Eucherio. Antea legebatur Evagrio et Eleutherio, in vulgatis, On., Can.; seu Eleucerio, ut in V., Va., Fa.; vel Everio, ut in Lod.; sed pro Eleutherio reposuimus Eucherio juxta Lo., Vat., Ulr., Marcellinum, Cassiodorum, Fastos Siculos (ubi Εὐχερίου), Capitolinos, Socratem lib. V cap. 8, apud quem Εὐχαρίδου, et ex eodem apud Cassiodorum lib. IX Histor. Trip. cap. 12, Eucharius. Idem habent nobiscum inscriptiones veteres apud Onuphrium et Gruterum. Favent etiam fragmenta Fastorum, sub finem codicis Pithoeani, quae require post Notas. Volebant Fasti Capitolini et Onuphriani, et quamplurimae leges Augustales in codice Theodosiano, Cassiodorus, Marcellinus, libri Lo., Fa., V., Va., Vat., Ulr., Pi. (qua nota significabimus deinceps dicta 1186A fragmenta), ut pro Evagrio reponeremus Syagrio, Nihilominus praevaluit auctoritas vulgatorum, cum Fastis Siculis, Socrate et Cassiodoro in Histor. Trip., apud quos Evagrius, sicut in Marcellino Onuphrii post vocem Syagrio, subsequitur, alias Evagrio.

(Ibid.) Gregorius Nazian . . . . obiit. Desunt in Fa., V., Va., Vat., Lo., Lod., Ulr. Quamvis autem sententia sit veritati consentanea, quia ipse Hieronymus ad Pammachium, ad Rufinum et ad Domnionem epist. 51 vocat Gregorium Nazian. suum catechistam; et adversus Jovinianum suum praeceptorem, ut etiam lib. de Scriptor. Eccles., quo ex loco ista verba videntur desumpta; tamen situs nullo modo convenit cum ipso Hieronymo, dum lib. de Script. Eccles. scribit illum decessisse sub Theodosio principe ante hoc ferme triennium. At cum ipse ibidem testetur se absolvisse hujusmodi librum de Scriptor. Eccles. anno 14 Theodosii, sequitur Gregorium Nazian. vita functum anno 11 Theodosii, unde apposite Sigebertus in Chron. ejus obitum ad illum annum 11 refert.

1186B (705.) Antonio et Syagrio. A., Lo., Fa. et Fasti Siculi legunt Antonino; Fasti Sigonii et Onuphrii, Anthemio; ad oram editionis Basiliensis 1539 annotatur reponendum Evagrio pro Syagrio, et ita habent Fasti Sigonii et Onuphrii. Sed Cassiodorus, Marcellinus et pleraeque leges in codice Theodos. retinent vulgatam scriptionem, nisi quod in eodem codice modo Syagrio per y, modo Siagrio per i, sed prius est omnium Fastorum et communius apud omnes historicos.

(Ibid.) XV die quo fuerat susceptus, occiditur. Clarius ex V., Va., Vat., Fa., Lo., Lod., quam olim, XV quo fuerat susceptus die, occiditur.

(Ibid.) Athanaricus rex occiditur. De anno cum Auctore conveniunt Cassiodorus, Contractus et Socrates lib. V cap. 10. Sed Marcellinus et Sigebertus in annum superiorem referunt. Illi autem omnes dissident ab Auctore in eo quod volunt eum morbo periisse; et ejusdem sententiae sunt Diaconus lib. XII, in quo Athalaricus, Zosimus lib. IV, Orosius lib. VII cap. 34, 1186C Themistius orat. 6, Ammian. lib. XXVII, licet hic solus referat ejus obitum sub Valente, paulo ante mortem Valentiniani. Unde forsan hoc loco inscitia librarii legitur occiditur, pro occidit.

(Ibid.) Merobaude II et Saturnino coss. Merobaude et Saturnino coss. Fa., V., Lo., sine II. Idem in Fastis Siculis; verum legitur in Fastis Sigonii, Merobaude V. C. iterum, et in Fastis Capitolinis, Pi., Marcellino et Cassiodoro.

(Ibid.) Arcadius, etc. Archadius, Lo., Lod., et etiam Cassiodorus tam editus quam ms. in Histor. Tripart. Sed sine aspiratione. Fasti, Marcellinus, Cassiodor. in Chron., codex Theodos. passim, Sigebertus, Zosimus, Diaconus, Orosius, denique scriptorum cohors universa. Quoad historiam et tempus, idem sentiunt Cassiodorus in Chron. et lib. IX Histor. Tripart. cap. 18, Socrates lib. V cap. 10, Sozom. lib. VII cap. 12, Marcellinus, Contractus, Fasti.

(Ibid.) Petronius Bononiensis episcopus moritur. Haec non habentur in V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., 1186D Ulr. Quin autem Petronius fuerit episcopus Bononiensis circa haec tempora, nemo potest dubitare, cum idem testentur Gennadius cap. 41, Ado, Martyrolog. Roman., concilium Aquileiense, Vincen., Antoninus, Petrus in Catalogo. Sed quod obierit hoc consulatu, nullo modo potest sustineri, cum tunc viveret adhuc Eusebius Bononiensis, cui est suffectus Felix, et huic tandem Petronius; itaque magis Gennadio credendum est, dum scribit eum vita functum, Theodosio et Valentiniano Juniore Augustis, quem Ado sequitur. Quo vero anno, doceat si quis scit.

(Ibid.) Ricimere et Clearcho. Vulgati habebant Nicomede et Clearcho; in Fa., Racomede; in Lo., Pi., Ulr., Ricomede; in Lod. et saepissime in codice Theodosiano, Ricomere; in Mar., Richomere, sicut habent Ammianus lib. XXXI, Zosim. lib. IV. Fasti Siculi Ῥηχομηροῦ; Socrates lib. V, cap. 12, Ῥυχομιλιανοῦ, nisi sit λ pro δ, vitio librarii; Cassiodor. lib. IX Histor. 1187A Tripart., cap. 21, habet etiam Richomere. Nam sic mss., unde corrige editum Cassiodor., ubi Rithomere.

(705.) Clearcho. Clearco Fa., Lo., sed corrupte, ut antea docuimus circa an. Christi 377. Nemo enim nescit apud Fastos Graecos et alibi scribi Κλέαρχος, pro Κλέαρκος.

(Ibid.) Honorius . . . . nascitur. Idem et iisdem consulibus Marcellinus, et Socrates lib. V cap. 12, Cassiodor. lib. IX Histor. Tripart. cap. 21.

(Ibid.) Post Damasum Syricius. Locus hic ita castigatus ex V., Va., Vat., Al., Lod., Isidoro lib. de Vir. illust. cap. 16, Marcellino, Sigeberto sectatoribus Prosperi, cum ejus loco in Lo. haberetur, post Damasum Seritius; in Fa., Ven., Lut., post Damasum Sericus; in omnibus aliis editionibus, post Damasum Ursinus; quod illustrissimus Baronius tom. IV Annal. jam observaret corrupte legi, et in ejus locum substitui debere Syricius. Nam et sine ulla controversia post Damasum electus fuit Syricius, ut 1187B antea ab adversariis Damasi Ursicinus seu Ursinus, eodem tempore cum Damaso fuerat electus, ut vidimus supra apud Hieronymum; de quibus Ammian. lib. XXVII: Damasus et Ursicinus supra humanum modum ad rapiendam episcopalem sedem ardentes scissis studiis asperrime conflictabantur, etc. Contractus vetus habet Ursinus, sed editus apud Wechel. an. 85, Siriacus.

(Ibid.) Praefuit. Additum est annis 16 in Lo., Fa.; annis 14 in Ulr.

(Ibid.) In Britannia . . . . transfretante se Gratianus . . . . occisus est. Comprobato mecum, quod ex Al., Lo., Lod., Fa., Ulr., Mar., huc transtuli potius quam, ut olim, transferente se Gratianus; vel ut in V., Va., Vat., transferente Gratianus. Hanc autem caedem Gratiani ad superiorem consulatum referunt Socrates lib. V cap. 11, Sozomen. lib. VII cap. 12 et 13, et Marcellinus (et hic addit ad diem VIII kal. Septemb.), Fasti Onuphrii, et Sigonii, atque Cassiodor. lib. IX 1187C Hist. Trip. cap. 21, sed ipse in Chron. et Contractus conveniunt cum Auctore. Nihilominus caeteri videntur propius accedere ad ortum Gratiani, quem Hieronymus ascripsit a. 23 Constantii imper., sicut testantur Socrates et Sozomenus, is decesserit natus annos circiter 24. Quod enim Victor produxerit usque ad annos 38, sapit errorem librarii, non secus ac ea quae habentur apud Ammianum lib. XXVII lapsum Auctoris, ubi ait Gratianum adultum fuisse, quando Augustus creatus est. Etenim si imperavit annos quindecim, ut volunt Socrates et Sozomenus; vel sedecim, ut alii, et demonstratur ex supputatione facta a IX kalend. Novemb. consulatus Lupicini et Jovini, quo Augusti dignitatem assecutus est, usque ad VIII kalend. Septemb., coss. Merobaude et Saturnino, quo obiit, ejus aevum esset 29 aut 30 annorum; sed nil est cur horum duorum potior sit auctoritas quam caeterorum.

(Ibid.) Gratianus Parisiis. Correximus Parisiis pro Parisius, ut olim, secuti Lo., Lod., Mar., Ulr., Can., 1187D On.

(Ibid.) Merobaudis magistri militum proditione. Probabatur admodum lectio codicis Ulriciani, Merobaude magistro militum proditione; testis enim est Pacatus Merobaudem occisum a Maximo, ut familiarem et intimum Gratiani, et hunc illo invito a militibus proditum. Nihilominus solita religione deterritus, ne a tot libris discederem, nil mutavi: maxime cum de eadem re vix idem semper omnes scriptores.

(Ibid.) Valentinianus . . . . regnavit an. 8. Discessio facta est a vulgatis et omnibus chirographis: hi enim non nisi septem annos tribuunt, sed scito id institutum ad imitationem Ulriciani codicis. Eam enim esse Auctoris mentem nemo dubitarit, qui adverteret ascribi ab eo ipsius Valentiniani obitum post octavum consulatum, scilicet Arcadii et Rufini, ut proinde anni 8 necessario sint numerandi: unde non solum hoc loco castigandae fuerunt editiones, sed etiam series 1188A tam in notis numeralibus annorum Christi, quam Valentiniani.

(Ibid.) Habitat. Habitabat Lo., Lod., Fa.

(Ibid.) Hieronymus . . . . egregio ingenio et studio. Adjecimus et, juxta Lo., Lod., Mar., Ulr., Can., O.

(Ibid.) Burdegalensi. Burdigalensi Lo., Lod. Idem infra aliis in locis, ubi fit mentio Burdegalae, sed de hoc vide quae supra.

(Ibid.) Treviris. Treveris Lo., Lod. De hoc supra.

(Ibid.) Praetorio, a Maximo. Aliqui Praetorio a Maximino V, sed vulgata scriptura tam est certa ex fide veterum scriptorum, ut non egeat probatione; neque tamen semel monuimus duo ista nomina Maximus et Maximinus saepe confundi in eadem persona. Sed eruditissimus Josephus Scaliger lib. I cap. 10 in Auson. legit, praetorio Maximi ex vetustissima scheda, ut loquitur: nihilominus omnia nostra exemplaria veterem lectionem retinent, quam confirmat Hieronym. dum lib. de Scriptor. Ecclesiast. scribit Priscillianum Treviris a Maximo tyranno caesum, et 1188B Sulpitius lib. II, dum refert Evodium, seu, ut scribit, Emodium nocentem pronuntiasse Priscillianum, et gestis delatis ad imperatorem, ipsum censuisse Priscillianum sociosque ejus capite damnari oportere; et Isidor. in Chron., Priscillianus a Maximo tyranno gladio caeditur.

(Ibid.) Cum Eucrotia Delphidii rhetoris. Delphii, Lo.; Delfidi, Lod.; Delphi, Mar.; cum Eucroti Adelfi directoris, Ulr. Adelphii haeretici Massaliani meminit Theodoretus lib. IV cap. 11, a quo Photius in Bibliotheca scribit Massaliano dictos Adelphianos, contra quod, ipso teste, synodus γενομένη ἐν Σίδῃ, in Side urbe Pamphiliae, praeside Amphilochio: non multo post refert Theodoretus Arcadium evectum ad dignitatem Augusti, itaque circiter annum Christi 386 juxta calculum Prosperi, vel 383 juxta Onuphrium et Baronium. Sed nullo modo est probabile Prosperum loqui de homine Asiatico. Sed conjicio litteram finalem a vocis praecedentis Eucrocia, foede copulatam cum 1188C voce Delfi seu Delphidii, sicut saepe monui ex eodem fonte manasse similes errores. Euchrocia autem Burdegalensis meminit Severus lib. II, qui ita cum h pingit, et Delphidii rhetoris etiam Burdegalensis. Hieronymus epist. 150, ad Hedibiam; Sidonius epist. 50 lib. V, Ammian. initio lib. XVIII, Ausonius de Professoribus carm. 5, Pacatus in Panegyrico Theodos., et, quod praecipuum est, ipse Hieron. supra ad an. Christi 358, idque consentientibus omnibus exemplaribus.

(Ibid.) Latroniano. Al. Matroniano; Ulr. Latrentano, sed mendose, ut constat ex Sulpitio lib. II, et aliis.

(Ibid.) Honorio n. p. Sic reposuimus ex Lod., V., Va., Vat. et Cassiodoro, pro Honorio nepote, ut olim. Nam illae ambae litterae n. p., non significant nepotem, sed nobilissimum puerum, ut sciunt qui vel minimum sunt versati in inscriptionibus et notis antiquis. Unde in Fastis ita leguntur, Fl. Honorius Theodosii Augusti fil. nobiliss. puer; et cum in codice Theodos. frequens sit mentio istius consulatus, modo pingitur 1188D n. p., modo nb. p., modo explicate nobilissimus puer. Nam cum consulatus ei fuit delatus, agebat duos annos, ut docent superiora; unde Claudianus:

Inter cunabula consul
Proveheris signans posito modo nomine Fastos,
Donaturque.

(Ibid.) Theodosio II. Theodosio III, V., Fa., sed mendose, ut docent Fasti, Socrates et omnes scriptores.

(707.) Victor eodem anno ab Arbogaste est interfectus. Addidimus eodem anno, et est, suadentibus Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Ulr., et quia hoc ipsum testantur Fasti, Marcellinus, Victor, et satis etiam indicat Prosper, dum idem refert eodem anno.

(Ibid.) Ithacius. Itacius Lo., Lod.; sed cum aliis mss. consentit Sulpitius lib. II, ut scribat cum h, sic et Hieronymus lib. de Scriptor. Eccles.

1189A (Ibid.) Langobardi . . . . regnavit annis 33. Desiderantur in V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Ulr., nec dubium quin sint sumpta ex Diacono lib. I de Longobardis cap. 10: unde videbatur hoc loco pingendum Longobardis. Nos tamen cohibuit auctoritas tam vulgatorum, quam Vellei et aliorum qui eamdem scriptionem retinent. Strabo etiam lib. VII, dum hanc ipsam historiam narrat, quam Paterculus, vocat eos Λαγκοσάργους, videnturque esse ii populi, qui Ptolemaeo Λαγγοβάρδοι et Λογγιβάρδοι nuncupantur.

(Ibid.) Ajonis. Refecta vox mutatione litterulae pro Ajovis ex On., Can.

(Ibid.) Neoterio. Sic reposuimus secuti V., Lod., Mar., On., Can., Ulr., marginem H., et B., Fastos, Marcellinum, Cassiodorum, Ammianum, cujus loco legebatur Necteorio in aliis vulgatis, ut etiam in Va. Sed in Vat., Neheteorio; in Al., Neutorio; in Fa., Neetheorio; in Lo., Neopheorio; in Fastis Siculis Νεωτερίνου.

1189B (Ibid.) Signum in coelo quasi columna pendens ardensque per dies 30 apparuit. Desunt in V., Va., Lod., Lo., Ulr. Sed videntur excerpta ex comite Marcell.: Signum, inquit, iisdem coss., in coelo quasi columna pendens ardensque per dies 30 apparuit.

(Ibid.) Quasi columna. Adhibita hujusmodi castigatio ex On., Can., Marcellino Sigeberto, et aliis, pro quasi columba.

(Ibid.) Theodosius . . . . recondit. Desunt in V., Va., Lo., Lod., Fa., Ulr. Meminerunt tamen hujus translationis Sozomenus lib. VII cap. 21, Cassiodorus lib. IX Hist. Tripart. cap. 43, et Sigebertus, qui eam designat circa annum Christi 392, et cum Auctore circa an. sextum Theodosii, ut Cedrenus circa eumdem an. 6. Verum in annum sequentem remittenda, si credimus Marcellino, Theodosium non ante annum insequentem Constantinopolim reversum.

(Ibid.) Titiano. Tatiano, Lod., Mar.; Taziano, Lo.; Tatiano, Ulr., Pi., ut Fasti Siculi, Zosim. lib. IV, codex Theodos. passim, sed nostra lectio habetur in 1189C aliis mss. et Can., On., Fastis Capitol., Onuph., Marcellino, Cassiodoro, Ausonio in Panegyr., Socrate lib. V cap. 18, Cassiod: lib. IX Histor. Trip. cap. 24, licet in nonnullis editis Daciano, et in mss. Datiano.

(Ibid.) Eugenius . . . . usurpavit. Abesse comperies a V., Va., Lo., Fa., Lod., Ulr.: unde videntur penitus eradenda, cum idem dicatur sequenti anno et verius, cum Fasti et alii scriptores referant ejus imperium post mortem Valentiniani.

(Ibid.) Valentinianus . . . . periit. Marcellinus rejicit mortem Valentiniani in superiores consules, sed labitur, quia Epiphanius lib. de Ponderibus et Mensuris, et Cassiodorus in Chron., eam notant iisdem coss. Arcadio et Rufino, nec contradicit Zosim. lib. IV, immo illis favet, ut etiam apertius Socrat. lib. V cap. 18 et cap. 25, Cassiod. lib. IX Hist. Tripart. cap. 24 et 45, dum tradunt Theodosium remeasse Constantinopolim, iisdem coss., decima die Novembris, relicto Romae Valentiniano, et Valentinianum obiisse ante 1189D cons. Theodosii III et Habundantii, et antequam Honorius fieret Augustus die 10 Januarii, cons. Theodosio, etc. An vero mors fuerit spontanea, sicut vult auctor cum Cassiodoro, et Sozom. lib. VII cap. 22, an illata ab alio jussu Arbogastis, ut sentiunt Marcellinus, Oros. l. VII cap. 35, Socrat. l. V cap. 25, jam eo tempore dubium erat, sicut testatur Rufinus l. II cap. 31.

(Ibid.) Austeritate. Audacitate in V., Va., Fa. Sed in Fa. et Va. est suprascriptum, alias austeritate, sicut habent alii libri On., Ul., Can., Sigeber.

(Ibid.) Habundantio. Abundantio sine spiritu in Ulr., Fa., Mar., Can. Sic Fasti Capitolini et Siculi, codex Theodos. passim, Zosim. l. V, Socrat. l. V cap. 25, apud quem Ἀβουδαντίου, pro quo in ms. Italico Ἀβουνδαντίου. Sed Fasti Sigonii et Onuphrii et Marcellinus nostram scripturae rationem tuentur, ut et Lo. atque Cassiod. in ultima editione tam in Chron. quam lib. IX Hist. Trip. cap. 45.

(Ibid.) Honorium pater . . . . factae sunt. Non habentur 1190A in V., Va., Lo., Fa., Lod., Ulr., et fortasse mutuatus est ista librarius ex Marcellino, ubi ad verbum reperiuntur, nisi quod loco 17 ab Urbe miliario, scriptum est 7 ab Urbe miliario. Cui conveniunt Socrates lib. V cap. 25, et Cassiod. in Hist. Trip. lib. IX cap. 45. Nam in Chronico rejicit in superiorem consulatum.

(Ibid.) Arcadio III, etc. Horum consulatum concurrere cum 1 olymp. 294 testantur Socrat. lib. V cap. 26, Cassiod. lib. IX Hist. Trip. cap. ult. At juxta ultimam olympiadem apud Hieronymi Chronicon est an. 4 olymp. 293: igitur differentia est tantum unius anni.

(Ibid.) Joannes monach. anachoreta, etc. Anacorita Fa., Lo., Lod.; Anachorita Isidor. in Chronicis, qui hoc idem recitat, licet verbis paululum immutatis, de quo vide Zonaram, Cassiodorum in Chron. et lib. IX Hist. Tripart. cap. 45, Sozom. lib. VII cap. 22, Rufinum lib II cap. 19 et 32, Augustin. lib. V de Civit. cap. 26, Auctorem Miscellae, qui falso dicitur 1190B Paulus, Diacon. lib. XIII.

(Ibid.) Eugenium vincit. Eugenium tyrannum vicit V., Lo., Lod., Fa. et Ulr., nisi quod in hoc vincit pro vicit. Idem, et iisdem coss., tradit Cassiodorus in Chron.; sed Marcellinus rejicit in superiores consules, sicut facit Socrat. lib. V cap. 25, et Cassiodor. lib. IX Histor. Tripart. cap. 45.

(Ibid.) Augustinus . . . . Hippone Regio in Africa. Vetus ex hoc loco abstersa macula, quae eo foedior et periculosior, quo in pluribus habebatur: vulgati enim et praeterea V., Va., Ulr., Can., Contractus legunt Hippone regione Africae; at est verisimile ultimam syllabam ne, vicinitate vocis regione, natam pro in. Nam certum est duas esse urbes in Africa, quae Hipponis nomen obtinuerunt, quarum una Ptolemaeo, et Plinio lib. V cap. 4, dicitur Βασιλικός, seu Regia; altera Διάῤῥυτος, propter aquarum irrigua, pro quo mendose apud Antoninum in Itinerario Zarythum. Strabo quoque lib XVII duos recenset Hippones: Οἱ 1190C δύο Ἱππῶνες· ὁ μὲν πλησίον Ὑτίκης, ὁ δὲ ἀποτέρω πρὸς τῇ Τριτῷ μᾶλλον, ἄμφω βασίλεια. Duo Hippones: alter Uticae proximus; alter remotior et Trito propinquior, ambo regii. Procop. lib. II de Bello Vandal.: Bellisarius, inquit, usque munitam pervenit civitatem juxta mare sitam, decem a Carthagine dierum distantem, quam Hipponem Regium vocant. Porro castigatio haec suscepta est ope codicum Fa., Lo. et unius ex 3 mss. Fab., quibus proxime accedit editio Onuphrii, ubi Hippone Regio Africae, et Marianus, ubi Hipponae regioni Africae, ni pro in, et ae pro a; nam sic habet Lod. Hippone in Africa, praetermisso regio vel regione. Favet etiam auctoritas Cassiodori in Chron., si recurras ad veterem editionem, ubi Hypone Regio in Africa episcopus ordinatur. Nam perperam in posteriori Hippone regionis Africae epis. ord. Sed tollitur omnis dubitatio auctoritate Marcellini, apud quem eadem sententia iisdem verbis, sub iisdem consulibus: quem sequitur Diaconus lib. XIV: In Africa apud 1190D Hipponem Regium florebat Augustinus. Vide Paulin. Alip., qui inter epist. August. 35, ut si nunc Hippone, inquit, Regio degeres. Praeterea inauditum est Hipponem esse regionis nomen.

(Ibid.) Claudianus poeta, etc. In Lo., Fa., Claudianus insignis poeta.

(Ibid.) Theodosius . . . . moritur. Socrates lib. V cap. 26, et omnes scriptores conveniunt in re et in anno consulatus.

(Ibid.) Arcadio IV et Honorio III. Purior lectio ex Lo., Lod., Fa., Ulr., Mar., Cassiodoro, Marcellino, omnibus Fastis, codice Theodosiano saepissime, et aliis, quam olim Arcadio IV et Honorio, vel, ut in Can., Arcadio et Honorio.

(Ibid.) Terraemotus . . . . visum est. Non leguntur in V., Va., Lo., Ulr., sed sunt ad verbum apud Marcellinum, et meminit Ambrosius Orat. de funer. Theodosii.

(Ibid.) Orosius Hispanus . . . . historiarum cognitor 1191A claret. Absunt a V., Va., Lo., Lod., Fa., Ulr., sed non a rei veritate; clarebat enim tunc temporis. Placebat admodum judicium doctissimi Nicolai Fab., ut pro cognitor legeretur conditor. Sed cum deesset fides alicujus codicis, et adversetur auctoritas Gennadii in Catalogo, ubi cognitor, nihil innovavimus.

(707.) Flacilla nata est Arcadio filia. Ista non reperiuntur in V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Ulr., sed videntur descripta ex Marcellino, cui assentitur Cedrenus, apud quem alias dicitur Flaccia, alias Flavilla. Doctissimus Baronius confirmat tom. IV, p. 515, vulgatam scriptionem.

(Ibid.) Evagrius . . . . insignis. Exsulant a V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Ulr., sed idem praeter consulatum apud Gennadium in Catalogo illust. viror., et Sozom. l. IV c. 23, Cassiod. l. VIII Histor. Trip. c. I.

(Ibid.) Honorio IV . . . . exutus est. Omnia, quae hic habentur usque ad consulatum Manlii, erant olim transposita inter consulatum Manlii et alterum Stiliconis. Sed secuti sumus Marcellinum, Cassiodorum, 1191B et rationes in sequenti nota appositas.

(Ibid.) Manlio Theodoro V. C. cos. Cum hoc, consulatum, etc. Reposita agnosces post consulatum Honorii IV, ex Lo., V., Lod., Fa., Ulr., et confirmatur auctoritate August. l. XVIII de Civit. Dei c. ult., Socratis l. VI c. 2, Mariani, Cassiodori, et Fastorum omnium, antea inversa et transposita inter consulatum Caesarii, etc., alterum Honorii IV, etc. Praeterea legebatur in vulgatis, Fa. et aliis, Manilio et Theodoro II coss., cum hoc consulatum, etc. Verum quod conjunctio et sit delenda, constat ex eo quod Manlius et Theodorus sint nomen et cognomen unius et ejusdem viri, teste August. l. I Retract. c. 2, et l. XVIII de Civit. c. ult., et approbantibus Fastis. Unde etiam observat Onuphrius, diligentissimus Fastorum indagator, apud Fastorum auctores legi Mallio et Theodoro coss., quasi, inquit, Julio et Caesare bis eumdem praeponentes nomine et cognomine. Unde apud Cassiodorum Mallius, seu Manlius (nam diversae 1191C editiones utramque habent scriptionem) et Theodorus; apud Marcellinum Theodoro et Eutropio Eunucho coss.; in Pi. Theudoro vc., ut etiam in codice Theodos. passim et in Fastis Siculis Θεοδώρου μόνου. Claudianus illi in consulatu panegyricum elegantissimum habuit, ubi profitetur eum solum consulem illo anno dicens:

Culmen utrumque tenes.
Sed suspicor inde hoc natum, quod cum primo appositum esset, Eutropio et Manlio Theodoro, ubi jussu Arcadii Eutropius capite truncatur, et ejus nomen e Fastis erasum fuit, teste Socrate l. VI c. 5, transposita est conjunctio et post vocem Manlio; insuper Theodorum fuisse bis consulem nusquam reperies. Denique ex consequentibus hoc ipsum colligitur, ubi subditur: Cum hoc consulatum inierat Eutropius Eunuchus, qui mox honore et vita exutus est. Ratio enim illa loquendi, Cum hoc consulatum inierat Eutropius, etc., satis docet quae praecesserunt, in 1191D unius solius Theodori gratiam fuisse dicta.

(Ibid.) Cum hoc consulatum inierat Eutropius Eunuchus, qui mox honore et vita exutus est. Requiruntur ista in V., sed reperiuntur in aliis, neque veritati historiae adversantur, ut videre licet apud Socratem l. VI c. 5, Sozom. l. VIII c. 7.

(Ibid.) Alarico. Vulgati, Can., On. et Cassiodor., tam in Chron. quam in Histor. Tripart. scribunt Halarico cum H. Sed sequimur Lo., Fa., Ulr., Mar., Lod., Jornandis veterem editionem, Marcellinum, Orosium, Procopium, Marianum, Jornandem novum, Zonaram, Sozomenum, apud quos tres Ἀλαριχός.

(Ibid.) Dies 21. In V., Lo., dies 22.

(Ibid.) Gothi Italiam . . . . ingressi. Idem et iisdem coss. Cassiodor., Jornandes, Marcellinus, Orosius l. VII c. 26 et 28, Diaconus l. XIII.

(709.) Fravita. Maluimus sequi hanc scripturam, 1192A cum sit Cassiodori et Mariani, sectatorum Prosperi, et illi faveat Fravitta in On., Can., Marcellino, Fastis Sigonii et Onuphrii; Fabrito in Lo., Pi.; Fravito in Lod., Ulr., cum etiam saepe reperiatur in codice Theodos. scriptum modo Fravitto, modo Fravitta; apud Zosimum lib. 5, Φραΐουττος; in Fastis Graecis vitiose est scriptum Φλαβίου pro Φραβίττου; castigatior ergo visa est haec lectio potius, quam vulgatorum Fabricio, quae a caeteris longius dissidet.

(Ibid.) Joannes Constantinopolitanus. Intelligit Joannem Chrysostomum, qui sub consulatu Honorii et Eutychiani, ordinatus fuerat episcopus Constantinopolitanus ab ipso Theophilo Alexandrino, teste Socrate l. VI, c. 2.

(Ibid.) Exsilio. In exsilio Fa.; In exsilium Lo., Lod., Mar.

(Ibid.) Pollentiae adversus Gothos vehementer utriusque partis clade pugnatum est. Adhibito scalpello restitutus locus consilio Lo., Lod., Fa., Ulr. et Al., cum legatur in editis et aliis, Adversus Gothos vehementer 1192B utriusque potentiae partis clade pugnatum est. Ubi vox potentiae transposita est sine ullo pene sensu. Sed praeter libros secuti sumus Cassiodorum, qui eadem narrat, licet paulo diverse. Nescio quomodo Onuphrius in sua editione Prosperi posuit Potentiae, sed suspicor esse lapsum typographi. Pollentia autem est urbs sita in Alpibus Cotiis, Ptolemaeo inter Liguriae urbes, apud quem, Leandrum etiam ac Sylvium, Orosium, Cassiodorum antiquum et Contractum, pingitur cum gemino ll; tamen in Al. et Cassiodoro novo est per l simplex. Claudianus de Consulatu Honorii VI, et clarius l. IV de Bello Getico, haec describit, et testatur Alaricum victum, ac cum paucis fugisse: contra Cassiodorus et Jornandes lib. de Rebus Geticis, aiunt Stiliconem victum atque fugatum; sed videtur potius victoria Cadmea secundum Auctorem. Mirum autem quod Zosimus et alii historici nullo modo illius meminerint, praeter Orosium et Diaconum, seu potius auctorem Miscellae.

(Ibid.) Innocentius. Marcellinus illius Innocentii 1192C initium ascribit ad eumdem consulatum, ad quem auctor; et quam recte uterque contra eos, qui referunt in superiorem annum, quique tradunt eum annos tantum tres sedisse, consule ea quae in suis accuratissimis Annalibus docet magnus Baronius inter magnos.

(Ibid.) Diebus 21. Diebus 22, Fa., V.

(Ibid.) Et Rumorido. Recensuimus ex V., On., Fa., Can., Lo., Ulr., Pi., Fastis Capitolinis Sigonii et Onuphrii, Cassiodoro, Marcellino, codice Theod. pro et Rimorido, ut in vulgatis; vel Rumirido, ut in Lod.; vel Rumiriolo, ut in Al.; vel Rumoridio, ut in Mar.; vel Ῥομορίδου, ut in Fast. Siculis; vel Rumoredio, ut ad oram Ulr.; vel Rimoridio, ut ad oram Can.

(Ibid.) Eudoxiae . . . posita est. Desunt in V., Va., Lo., Lod., Fa., Ulr.; sed in Al., Vat., cod. Cujacii apud Fab. leguntur: ex quibus substituimus Eudoxiae pro Eudoxii, et in iisdem, loco Porphyricam, reperitur 1192D Porphyreticam, sicut apud Marcellinum. Nam antea legebatur, Eudoxii Arcadii uxoris statua super Porphyricam columnam posita est.

(Ibid.) Aristaeneto. Lo. Aristenico, sic apud Cassiod. antiquum; nam novus habet Aristenetus, sicut Fasti Sigonii et Onuphrii, Marian., Marcellinus, codex Theod. Aristaeneto Fasti Capitolini, sicut etiam Siculi et Socrat. l. VI cap. 18, Ἀρισταινέτου; Pi. Aristone.

(Ibid.) Eudoxia uxor Arcadii diem clausit. Obitum Eudoxiae praetermiserunt V., Va., Lod., La., Lo., On., Can., Ulr.: nos tamen retinuimus et scripsimus Eudoxia ex cod. Vat., cum antea legeretur Eudoxa, mendo manifesto, ut constat ex Zosimo, Procopio, Cedreno, Marcellino et Socrate l. VI c. 17, atque aliis quamplurimis. Hi autem duo collocant ejus obitum sub iisdem consulibus, quibus auctor. Sed quomodo illud possit conciliari cum Nicephoro l. XIII cap. 36, Cedreno, Zonara, Metaphraste, Leone 1193A imperatore, Innocent. in litteris ad Arcadium, Glyca, et aliis, qui omnes tradunt Eudoxiam supervixisse Joanni Chrysostomo: qui plus, qui minus, relinquo judicio eruditi lectoris.

(Ibid.) Radagaisus in Tuscia, etc. Radagisus in Mar.; Ῥοδαναίσος Zosimus; Rhadagaisus in Can., Ulr., Orosio. Diaconus tamen et Marcellinus rejiciunt spiritum, sed vice i habent y. Hic autem versiculus amandatur apud Marcellinum ad sequentem consulatum Arcadii et Probi, et sane probabilius, ut licet conjicere ex L. 16 et 17 de tyron., l. VII Cod. Theod. latis iisdem coss., in quibus Arcadius, Honorius et Theodosius Augg., contra hostiles impetus pro imminentibus necessitatibus exhortantur tam servos ad arma suscipienda, quam ingenuos, et istis triplicant stipendium. At nulla alia hostium irruptio legitur tunc contigisse in Italia, nisi adventus illius Radagaisi. Tamen Socrates l. VI, c. 6 videtur firmare antiquum situm, dum scribit bellum contra Gothos finem accepisse sub Stiliconis consulatu.

1193B (Ibid.) Pridie kal. Januarias. In Lod., II kal. Januarias; in Mar., Ulr., 3 kal. Januarias.

(Ibid.) Wandali et Alani Gallias . . . . . ingressi. Hoc idem referunt iisdem coss. Cassiod. in Chro., et Zosim. l. VI, et hanc calamitosam irruptionem describit Hieron. epist. II, circa eumdem annum. Vide etiam Jornandem.

(Ibid.) Ex infima militia ob solam speciem nominis, etc. Carent his V., Va., Vat., Lo., Lod., Mar., Fa., Ulr.; nec immerito, si credimus Sigeberto in Chron. dicenti hunc Constantinum tyrannum (quem alii vocant Constantium) fuisse fratrem Aldroeni regis Britanniae minoris. Verum Orosius l. VII c. 40, haec ipsissima verba profert; necnon eadem repetuntur a Diacono l. XIII, et Beda in Histor. Anglic. Praeter illos ejus gesta describunt Jornandes et Zosimus lib. V et VI; sed non meminit parentum.

(Ibid.) Arcadius . . . moritur. Hoc ipsum et sub iisdem coss. scribunt Marcellinus, Socrates l. VI, c. 23, Cassiod. 1193C in Chron. et in Histor. Tripar. l. X. I c. 35, Zosim. l. 5.

(Ibid.) Regnavit annis 16. Annis 15, Lod., Beda, Mar., Cassiodorus; annis 13, Marcellinus; sed vulgatus numerus fit certus ex totidem annis deductis in serie.

(Ibid.) Wandali Hispanias occupaverunt. Idem et sub eodem consulatu Cassiodorus; quod Orosius latissime describit l. VII c. 40.

(711.) Attalus. Actalus, V., Va. Prius imitantur Sozomenus l. IX c. 8, Zosimus l. VI, Orosius l. VII c. 42, Sigibert. in Chron., et codex Onuph., cum Lo., Lod., Fa.; Athalus apud Diaconum l. 13.

(Ibid.) Gothis cohaesit. In vulgatis Gothis cessit. Sed commendat nostram lectionem V., Al., Fa., Lo., Lod., nec immerito. Nam, testibus Zosimo l. VI, Procopio l. III, Diacono l. XIII, Socrat. l. VI c. 10, Sozomen. l. IX c. 8, Alaricus imperium Romam. deridens, Urbis praefectum purpura induit, et tandem exuit, et, ut loquitur Orosius scriptor illius temporis lib. VII 1193D c. 42, Attalo facto imperatore, infecto, refecto ac defecto, Alaricus nimium risit, et ludum spectavit imperii, et ipse Attalus tamquam inane imperii simulacrum cum Gothis usque in Hispanias portatus est. Si cui tamen magis placet antiqua lectio, non adversabor, ut sensus Prosperi sit Alaricum obtinuisse imperium non solum postquam Attalus se abdicasset, sed ope et auxilio amicorum illorum, qui cum Attalo conspirarant, ut interpretatur lumen historiae Baronius; vel etiam dicitur cessisse Gothis, quod illi successerunt ejus potestati.

(Ibid.) Flavio Varrone Vc. cos. Addidimus Vc. ex Va., Vat., Fa., Can., pro Flavio Varrone cos., ut in vulgatis. At in Lo., F., L., Varrone Vc. cons.; in Al., Lod., Ulr., Varane V. C. cons.; in Can., Flavio Varrone consule; in Pi., Varrone V. C. Apud Marcellinum legitur Varano solo, et sic in Codice Theodosiano, aliquando Varane cons., aliquando 1194A etiam Varone pro Varane; apud Cassiodor. antiquum, Varron et Tertullus; apud novum, Varari et Tertullus; apud Fastos Sigonii et Onuphrii notantur ambo Varari vir clarissimus et Tertullus V. C. ambo submersi in Fastis Siculis in lacunam; in Mar., Varro et Tertullus; in Prospero editionis Onuph., Fl. Varrone et Tertullo coss. Onuphrius in l. III Fastorum ita hunc locum citat: Sic, inquit, scribit Prosper Fl. Varrone, alias Varari consule. Etenim in Fastis duo hi copulantur Varro et Tertullus: eodem enim anno kal. Januar. nulli fuerunt consules ordinarii; sed creati sunt, Varro quidem in Oriente ab Honorio circa kal. Febr.; alter vero Romae ab Attalo circa kal. Julias, et hic a Fastis erasus fuit, cum a tyranno consul creatus esset. Propterea Orosius eum vocat umbratilem consulem, eratque ethnicus.

(Ibid.) Roma orbis quondam victrix. Scito haec tria postrema vocabula fuisse praetermissa a codicibus V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Ulr. Praeterea Cassiodorus, Marcellinus, denique omnes veteres in hoc 1194B conveniunt cum Prospero, ut Roma capta fuerit iisdem consulibus. Diaconus et Sigebertus notant diem IX kal. Sept., Zonaras XXVI Aug., indict. 9 et mundi 5965. Sed quia non certo constat, ita corrupti sunt numeri apud eum, quo anno mundi constituat ortum Christi, ideo vix dici potest ad quem ejus annum possit referri. Marcellinus rejicit in indictionem superiorem; Orosius et Diaconus numerant an. Urb. 1164, qui calculus inchoando, more Varronis, ab an. 3 olymp. 6 incidit juxta Fastos Onuphrii in eumdem consulatum Varronis.

(Ibid.) In sequenti. Al., et sequenti, et ita hunc locum refert Onuphrius in l. III Fastorum. Verum sensus semper manet idem, quia similiter insequente anno unicus fuit consul, scilicet Theodosius.

(Ibid.) Theodosii August. III consulatu. In V., Va., Vat., Lo., Fa., Theodosio Augusto III consulatu suo; in Ulr., Theodosio III consule. Sed nil video cur mutari debeat vulgata lectio.

1194C (Ibid.) Duces Constantium. Hoc nomen Constantius saepius reperitur in hoc Chronico; sed cum eadem sit persona, quae postea dicitur magister militum, patricius consul et imperator, historiae veritas nos induxit, ut tam hoc loco quam deinceps Constantium suggereremus pro Constantinum, et hoc ipsum docuerunt V., Va., On., Fa., Ba., Lo., Lod., Can., Sozom. l. IX c. 12 et 13. Verum non inficior quin apud Jornand. lib. de Reb. Get., et nonnullos alios, idem dicatur Constantinus. Sed tamen non defuerunt viri docti, qui in iisdem hoc ipsum mendum agnoverunt.

(Ibid.) Ulphulam. Eruditus Cuspinianus in Cassiod. p. 528 existimavit legendum esse hoc loco Uvalliam, qui rex Gothorum erat Romanis confoederatus; sed hoc contigit quia numquam videtur legisse Sozomenum, ut neque Socratem aut Theodoretum, cum citet solam Historiam Tripartitam: invenisset enim apud Sozomen. l. IX c. 13, Ulphilam (Οὐλφίλαν) fuisse praefectum Constantii ducis, sive, ut loquitur, 1194D Συστρατηγόν. Hic idem est Constantius, quem vocat postea magistrum militum, et patrem Valentiniani III imperatoris, et Augustum factum ab Honorio.

(Ibid.) Gerontius. Germanius quam, ut vulgo, Geruntius juxta Lo., Lod., Fa., Can., Ulr., Sozomenum, Diaconum l. XIV, Oros. l. IV c. 42.

(Ibid.) In Maximum quemdam. Ita castigavi ad limam Lo., Al., Fa., Mar., On., Can., Ulr., Oros. l. VII c. 42, et Diacon. l. XIV, qui iisdem utuntur verbis, pro in Maximum quamdam. De quo Maximo loquitur sequens versiculus.

(Ibid.) Modestia humilitasque hominis, affectati, etc. Sic a nobis hujus loci puritati consultum ex V., Va., Lo., Lod., Al., Fa., Can., Ulr., nisi quod in V., Va., Lo., Al., Fa. scriptum est humilitatisque; sed mendum est manifestum: antea legebatur modestia humilitatis affectati. Constat etiam ex Ambrosio et aliis hunc Maximum fuisse admodum modestum.

1195A (Ibid.) Athaulpho. Athaulfo Ulr. et Diaconus; Atavulfo Prosper Pithoei, Ado.; Ataulpho Oros. l. VII c. 42; Athanulpho Sigebert.; Athaulfus Jornand. de Rebus Geticis, Zosim. l. VI, et nonnumquam Ataulfus.

(Ibid.) Patroclus. Paroclus, V., Va., Vat., Fa.; Patruelus seu Patruclus, Al.; Patrodus, Mar. Sed recepta in editis lectio retinenda, ut patet ex aliis libris et ex sequentibus, consensu omnium exemplarium.

(Ibid.) Constantii magistri militum. Germaniora velim agnoscas, adjuvantibus On., V., Lo., Fa, Va., Can., Ulr., abstersa macula illa Constantis magistri militum. Nam idem est, qui antea dicitur dux Honorii, de quo vide superius. Sic etiam refert hunc locum illustr. Baronius tom. V.

(Ibid.) Regionis illius. His pristinum lumen restitutum, suadentibus V., Va., Vat., Lo., Fa., Codice Cujacii apud Fab., On., Can., Ulr., pro religionis illius, ut in vulgatis: tota sententia deest in Lod.

(Ibid.) Luciano viro clarissimo consule. Lucio Vc. 1195B consule, Lod.; Lucius clarissimus cons., Mar.; Luciano Vc., Lo., ut apud Cassiod. novum. Nam vetus habet Lucio solo cos., Marcelli. et Pi. Sic in Fastis Siculis, Capitolinis, Sigonii et Onuphrii Luciano Vc. In Cod. Theod. saepe Lucio viro clarissimo, aut Lucio Vc. cons.

(Ibid.) Heraclianus, Restituta vox ope V., Va., Vat., Lo., Lod., Al., On., Can., Marcellini, Diaconi, Adonis, Sigeberti (nisi quod caret spiritu), Mariani, Prosperi Pithoeani, Oros. l. VII c. 42, L. 21 de Poenis, l. IX Cod. Theodos., et L. 13 de Infirman. his, etc., l. XV eodem Codice. Et ita legendum censet Baronius tom. V pag. 352, et non, ut olim, Herodianus: iis proxime accedunt primae editiones Ven. et Lut. et, ut saepe notavimus, d in c et l facile mutatur. Si quis tamen contendat veterem scripturam retinendam, habet faventes Fastos Onuphrii et Ulr.

(Ibid.) Jovinus. Agnosce Jovinum pristinum vultum recipientem praesidio codicum V., Al., Lo., 1195C Lod., Fa., Ulr., Mar., Marcellini, Adonis, Orosii, Jornandis, Sigeber. in Chron. et Diaconi l. XIV, Prosperi Pithoei, pro Jovius.

(Ibid.) In Gallia. Hoc potius probato, quam quod antea in vulgatis et On., Can., Ulr., in Galliis, ex fide V., Va., Lo., Lod., Fa., Mar.

(Ibid.) Arrepto. Neque hoc improbabis, cum habeamus auxiliarios V., Va., Vat., Fa., Lo., Lod., Ulr., pro accepto, ut in aliis.

(Ibid.) Celestio. Ex Celestino formavere Celestinum V., Va., Lod., Fa., Ulr., Mar., Hieron. epist. ad Ctesiphontem, in quorum sententiam abeundum nobis.

(Ibid.) Exeruit. Erexit V., Mar., Ulr.; exerit Lo., Fa.; exserit Lod.

(Ibid.) Meruit. Meruerit Lo., Mar., Ulr.

(Ibid.) Nec posteros. Non etiam posteros Lo., Ulr.

(Ibid.) Nec ideo baptizandos, ut peccato exuantur, sed ut sacramento, etc. Expolivimus ista consilio Fa., V., Va., Vat., Lo., Ulr. et Sigebert. Ita quoque 1195D hunc locum Vincen. citat, cum prius ita legeres, et ideo baptizandos, non ut peccato exuantur, sed sacramento, etc.

(Ibid.) Constantio Vc. consule. Cultiora haec quam antea; ita enim praescripserunt V., Va., Vat., Al., Fa., Lo., Lod., Ulr., Mar., ut illa nota Vc. significet, ut prius diximus, viro clarissimo et non viro consulari, ut imperite quidam autumant: antea legebatur foede Constantino Vero consule.

(Ibid.) In Gallias. Purius quam, ut olim, in Galliis, suadentibus Lo., Lod., Ulr.: nam sensus est planior, et adjuvat etiam similis correctio paulo ante posita.

(Ibid.) Et Constantio Patricio. Sic pro Constantino Patricio ex V., Va., Vat., Lo., Lod., Al., Fa., On., Can. et Cassiod. Nam idem est, quem antea diximus nuncupandum Constantium, et non Constantinum.

(Ibid.) Athaulphus. Additum est in Al. Gothorum 1196A rex; sed superiora satis indicant fuisse regem Gothorum.

(Ibid.) Peremptis qui idem cupere intelligebantur. Redditus pristinus decor, ut praescribebant A., V., Va., Vat., Al., Lo., Lod. et Mar. Vasaeus qui refert hunc locum in Chron. Hispa., credo ex codice Alcobacien., pro parentis qui idem cupere intelligebatur, ut olim in editis, et Can., On., vel perempti Uvallia qui idem cupere, etc., ut in Ulr. Disces autem ex Jornande lib. de Reb. Getic., post mortem Athaulphi Regericum fuisse regem constitutum, sed non multo post interfectum.

(Ibid.) Quamque Athaulphus. Facta est mutatio haec ex V., Va., Vat., Al., Lo., Lod., Fa., Mar. et Vasaeo, pro quamquam Athaulphus.

(Ibid.) Uvallia pacem. Restituentem Uvalliam filiam Theodosii Placidiam Honorio, nos ipsum restituimus suo pristino honori, cum ita doceant V., Va., Vat., Al., Lo., Lod., Fa., On., Can., Ulr., Marcellinus, Oros. lib. VII, Sigeber. in Chron., Ado et Diaconus 1196B lib. XIV, nisi quod in Lo. et Lod., Diacono et Orosio pro Uvallia scriptum est Vallia, sicut quoque pingunt aliquando Marcellin. et semper Jornandes, sed alterum est usitatius. Antea pro Uvallia legebatur Gallia in vulgatis; sed facilis fuit lapsus propter vicinitatem litterarum, et forsan etiam quia Placidia vocabatur Galla Placidia.

(Ibid.) Zosimus. In Prospero Pithoei Xistus, sed perperam, ut constat ex aliis scriptoribus.

(Ibid.) Diebus 9. Auctus numerus, suadentibus V., Va., Vat., Lo., pro diebus 8, ut in omnibus editis et Marcellino.

(713.) A pontifice Innocentio. A papa Innocentio Lo., Lod., Fa., Ulr., sicuti mox de Zosimo.

(Ibid.) Liparae. Ornatior vox ex Lo., Lod., Fa., Marcellino, Dione, Strabone lib. VI, Stephano, Plinio lib. III cap. 9, et aliis, quam, ut olim, Lyparae per y. In Ulr. foede legitur Libere pro liparae.

(Ibid.) Ex Vicario. Et Vicarius Lo., Lod. Prius 1196C habet consentientes plures libros, nec aliunde potest certo sciri quem potius sequaris, cum de vicaria praefectura Constantii nulla sit memoria apud scriptores, quod sciam.

(Ibid.) Pelagianis devotissime resistens. Non ingratus lepos accessurus est, adhibito proverbio illo devotissime, juxta V., Va., Vat., Fa., Lo., Lod., Ulr., pro Pelagianis resistens, ut olim.

(Ibid.) Habito ccxvii episcoporum. In V., ccxxiiii; in Va., Vat., Fa., Lo., Lod., ccxiiii: quod videtur magis sequendum, cum Auctor lib. adversus Colatorem totidem numeret, nec plures: verumtamen Marcellinus et Contractus habent vulgatum numerum.

(Ibid.) Ad papam Zosimum. Probabis, ni fallor, quod auctoribus V., Va., Vat., Fa., Lo., Lod., Ulr., pro ad pontificem Zosimum substituamus papam; sapit enim nescio quam venerandam antiquitatem. Qua de re plura subjungerem, nisi notarum fines vererer excedere.

(Ibid.) Valentinianus . . . nascitur. Idem et iisdem 1196D consulibus Marcellinus et Sozom. lib. IX cap. 16 annotant.

(Ibid.) Bonifacius . . . mensibus 8, diebus 6. Ita reponendum suasere V., Va., Vat., Fa., Lo., pro mensibus 9, ut in aliis, nisi quod in Ulr. utrumque deest. Hic autem paragraphus habetur sub consulatu Maximi et Plintae in V., Va., Vat., Lo., Ulr. et apud Marcellinum, ad alterum consulatum Theodosii IX et Constantii III. Nos maluimus sequi vulgatos, tum propter judicium illustr. Baronii, tum etiam propter litteras Symmachi praefecti Urbis ad Honorium imperatorem, de obitu Zosimi et ingressu Bonifacii, datas eodem anno IV kalend. Januarii, de quibus vide eumdem tom. V pag. 429.

(715.) Maximo. In Ulr. et Pi. Monaxio, sicut habent Fasti Onuphrii, Capitolini, Siculi Μοναξίου, Cassiodorus et Marcellinus: prius tamen comprobatur lectione Fastorum Sigonii, Mar., Codicis Theodos.

1197A (Ibid.) Aquitania secunda et quibusdam. Adjecimus secunda ex Al., Lo., Lod., Ulr., Mar. et Vasaeo, pro Aquitania et quibusdam ut in impress., vel Aquitanica, etc., ut in Fa. Nam quod Aquitania in primam et secundam fuerit divisa, docent Sextus Rufus, et Notitia provinciarum, dum agit de praesidibus Aquitaniae primae et Aquitaniae secundae, et de Provinciis Galliarum 17, inter quas numerat Aquitaniam primam et Aquitaniam secundam, illa a Garumna flumine ad Ligerim, haec a Pyrenaeis montibus ad Garumnam. Dicitur autem et Aquitanica et Aquitania, sicut provincia Hispanica et Hispania apud Senecam in prooemio lib. X Controversiar.; mulier Gallia pro Gallica apud Nonium Marcel. cap. 8; terra Italia pro Italica apud Sallustium et Gellium lib. VI cap. 6.

(Ibid.) Theodosio IX. Antea Theodosio VIII, sed emendavimus ex fide V., Va., Vat., Lo., Fa., Pi., Mar., Ulr., omnibus Fastis, Cassiodoro, Marcellino, Codice Theod., et quia jam vidimus VIII consulatum Theodosii, et post succedentem consulatum Agricolae et Eustathii 1197B subsequitur consulat. Theodosii X.

(Ibid.) Hieronymus . . . aetatis suae 91. In Lod., aetatis suae 61, inversione facta 9 in 6. Eruditissimus Baronius ad an. Christi 372, tom. IV pag. 330, et ad an. 420, tom. V pag. 472, multis rationibus, et praecipue ex hoc loco, quo Prosper obitum Hieronymi assignat consulatui Theodosii IX et Constantii III, elicere conatur Hieronymum vixisse tantum 78 vel 79. Sed tu eum commodius consules, et, si velis, adjunges vitam sancti Hieronymi a Mariano Victorio descriptam, quae supra omnes magis placet summo Baronio. Cave enim ne Erasmo fidem adhibeas. Hoc solum addo haberi in Lod. (quem certo teneo esse Chronicon integrum Prosperi) Hieronymus nascitur sub consulatu Basii et Ablavii, qui secundum Chronicon Hieronymi anno Christi 332 respondet. Hinc enim si initium enumerandi sumpseris, annus ille 91 incurret in hunc annum 422, seu Honorii XII et Theodosii consulatum IX. Ita ex situ ortus et occasus, 1197C ille numerus 91 certus redditur. Et si Prospero credimus in re sui temporis, consignanti annum nativitatis, cur non similiter narranti an. obitus et aetatis, praesertim cum apud Marcellinum legamus Hieronymum admodum senem vitae suae finem fecisse, et apud August. lib. I contra Julianum cap. 7, usque ad decrepitam aetatem? quae de homine 78 annorum vix quis dixerit. Adde quod Contractus, Diaconus, Marianus, Albertus, Martinus Polonus, et hujusmodi sectatores, et testes Prosperi totidem annos vitae 91 enumerant, quibus proxime accedunt Ado, qui annos 90, Usuardus, Sigebertus, qui annos 98, in quibus forsan 8 pro 0, et semper 9.

(Ibid.) Pridie kalendas. XI kalendas Ulr., Albert.

(Ibid.) Et Eustathio. Eustachio Lo., Mar.; Eustacio Marcellin.; sed Fasti omnes, Pi. et Codex Theodosianus retinent vulgatam scriptionem.

(Ibid.) Cui Castinus. Pro cujus Crastinus ex V., Va., Vat., Fa., Al., Lo., Lod., On., Mar., et ita 1197D deinceps leges Castinus, ubicumque ejus fit mentio; sic enim praescribunt Cassiodorus, Fasti omnes, Diacon. lib. XIV, Gregorius Turon. lib. II cap. 9, et Augusti. epist. 10.

(Ibid.) Ratus eum sequi. Castigationem hanc tributo V., Fa., Lo., Lod., Mar., pro ratus sequi.

(Ibid.) Mariniano. Mariano Al., Lod., ut habet L. 2 de Liber. et eor. lib. IV Cod. Theodos. Sed omnes Fasti, Cassiodorus, Marcellinus, et quamplurimae leges in diversis libris ejusdem Codicis Theodos. tuentur vulgatam, pro qua corrupte in Mar. Maximianus. Sed quis numeraret menda quibus Marianus prae caeteris scatet, vel corrigeret sine auxilio horum trium Chronicorum?

(Ibid.) Asclepiodoto. Asclepiadoto, Pi.; Asclepiodo, V.; Asclepiodoro, Ba., Can. et lib. I, II, IV, VII, VIII, IX, XI; Asclepio. Ulr. Sed Mar., Marcellinus, Cassiodorus, Codex Theodos. saepissime ac Fasti omnes 1198A vulgatam commendant, nisi quod Fasti Onuphrii Aesclepiodotus per Ae.

(Ibid.) Placidia, etc. Idem ipsum et iisdem consulibus Cassiodorus, de quo vide etiam Diaconum.

(Ibid.) An. 9, mensibus 10, diebus 17. Accessio quae his facta est mensibus 10, diebus 17, est tribuenda V., Va., Vat., Al., Lo., Fa.

(Ibid.) Longobardorum XI regnavit Lamissus, etc. Haec de iderantur in V., Va., Vat., Lo., Lod., Ulr., Mar., Fa., ut etiam quaecumque in hoc Chronico dicuntur de Longobardis, quae omnia videntur tempore posteriora et aliunde assuta, ut ex Diacono lib. I de Longobardis cap. 10 et 11, nisi qui hic est Lamissus, apud eum est Lamissio.

(Ibid.) Connivente. Conjubente, V.; cohibente, Lod.; sed foede nimis, cum constet ex sequentibus et Diacono lib. XIV, Joannem occupasse imperium fultum praesidio Castini magistri militum, et ideo Castinum exsilio damnatum a Theodosio.

1198B (Ibid.) Ut putabatur Castino. Sic ex Lo., Lod., Fa., Va., V., Vat., pro ut putabatur Crastino.

(Ibid.) Valentinianum amitae suae filium. Valentinianum consobrinum suum Lod. et Contractus; sed prior lectio est sequenda. Nam Placidia mater hujus Valentiniani junioris erat filia Theodosii senioris, et soror Arcadii patris hujus Theodosii junioris; proinde Diaconus, lib. XIV consonat cum priori lectione, referens ipsissima pene verba: quod idem fere faciunt Cassiod. lib. XII Hist. Trip. cap. 1, Socrat. lib. VII cap. 24 (qui eam vocat Θείαν), Sigebertus et Albertus.

(Ibid.) Et Valentiniano coss. Et Valentiniano Caesar. coss. Lod., et sic etiam habent omnes Fasti, Pi., Marcellinus et Cassiod.

(Ibid.) Venia Aetio quod Hunni. Pro Aetio in Lo. Actio; sed perperam, ut pejus; in Lod., venia Aetia eo quod divini; in Mar., venia eo quod Hunni.

(Ibid.) Castinus autem . . . assumere. Desunt in V., 1198C Lo., Va., Vat., Lod, Mar.; eadem tamen testatur Diaconus lib. XIV, et idem constat ex epist. 10 Augustini in appendice, in qua Bonifacius comes Africae queritur apud Augustinum Castinum privatum ex Consule et Italia fugientem vitae suae et nomini insidiari. Accedit quod leguntur in Codice Theodos. lib. II, VII, X, et XI, variae leges, in quibus notatum est nomen Victoris collegae absque Castino. Licet autem veritas historiae haec ferat, nullo tamen modo sub hoc consulatu, immo sub superiore, qui est ipsius Castini: quia tamen repugnant omnes libri, satis sit monuisse lectorem, ut judicium suum interponat. Fallitur autem Diaconus, dum hoc contigisse scribit anno 15 Theodosii, si verum est, ut tradit Prosper Theodos., coepisse an. 412.

(Ibid.) Sine conniventia ipsius regnum. Locus castigatus ex Al. et Ul., pro sine comitiva regnum, ut in aliis, nisi quod in Lo., sine cohibentia ipsius; apud Mar., sine incumbentia ipsius; sed quis non videat foedissimum mendum, praesertim cum ista referantur 1198D ad praecedentia verba, connivente, ut putabatur, Castino?

(Ibid.) Assumere. Praesumere Lo., Mar., Ulr.

(Ibid.) Arelas nobile oppidum. Affulsit Al., ut sic castigarem pro Architlas, ut in editis; vel, ut in Lo., Archilas, et ad oram Arilas; vel, ut in Lod., Harilas. Utrumque accedit ad verbum Arelas (sicut Henricus Canisius ad oram sui exemplaris notat legendum); vel, ut in V., Va., Vat., Archilla; vel, ut in Fa., Archila; apud Diaconum Achilas. Lectioni nostrae suffragatur Isidor. in Chron. Goth. Theodoricus, inquit (rex Gothorum), Arelatem nobilissimum oppidum Galliae obsidet, a cujus obsidione imminente virtute Aetii Romanae militiae ducis remotus abscedit. Accedit Chronicum Pithoeanum Prosperi: Arelas, inquit, per Aetium a Gothis liberatur. Vix usquam alibi legis fieri mentionem de Archilla oppido. Hinc corriges Marianum, in quo Archilat, Sigonium l. XII de Occid. 1199A imper., et alios plerosque, qui antiquum errorem secuti sunt sine delectu.

(Ibid.) Abscederent. Ita legendum docuerunt V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., pro discederent, ut in vulgatis et Mar., vel accederent, ut in Ulr.

(Ibid.) Valentiniano II. Valentiniano Augusto II, in V., Va., Vat., Fa.; Valentiniano II Augustis, in Lod. Sic etiam notatur iste consulatus saepe in Codice Theodos.; at in Fastis post Theodos. XII ponitur Aug. Item post Valentinianum Aug. apud Marcellinum, Cassiodorum et Marianum abest utrinque.

(Ibid.) Patroclus. Patruclis Al. male, ut videre est ex iis quae superius, et Contract.

(Ibid.) A Tribuno quodam barbaro. Habes Barnabo in Lo., Lod.; sed inepte, ut etiam quod in editis pingatur cum majusculo B.

(717.) Creditus est. Elegantius auctoribus Lo., V., Va., Vat., Al., Fa., Ulr., Lod., quam traditur, ut olim.

(Ibid.) Hierio. Statui potius ita legendum, ne dissentirem 1199B ab V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Ulr., On., Can., Mar., Cassiodoro tam in Chron. quam lib. XII Hist. Trip. cap. 3, Socrate lib. VI c. 28, Marcellino, Jornande, et Fastis omnibus, atque Codice Theodos. passim, quam Hierone, ut in vulgatis; vel Honorio, ut in Al.; vel Hiero, ut in Ven. Lut.; vel Hyerio, ut in Fa.

(Ibid.) In Africa. Intra Africam Lo., Lod., Ulr., Mar.

(Ibid.) Bonifacio. . . abnuerat. Pro annuerat, ut in vulgatis et On., secuti Al., Lod., Lo. et alterum ms. de quo ora editionis Canisianae; annueret Fa.; abnuebat, Ulr., Mar. Nam, teste Diacono lib. XIV, causa belli contra Bonifacium fuit quod accersitus ab imperatore accedere distulit. Quod vero Auctor scribit hoc bellum illatum ad arbitrium Felicis, Diaconus et Sigebertus tribuunt Aetio.

(Ibid.) Galbione, Gallione, Lod.; Gabione apud Diaconum lib. XIV.

1199C (Ibid.) Sinoce. Sonoece, Lo.; Sanoete, Lod.; Sanoece, Mar.; Saonece, Ulr. Alia exemplaria retinent vulgatam lectionem. Sed nihil certi potest definiri, cum hic deficiant scriptores. Hic tamen videtur idem, qui a Diacono lib. XIV vocatur Suuldus.

(Ibid.) Cujus proditione Mavortius. . . occisus est. In Lod., qui obsidentes Bonifacium, prodente Sanoete, occisi sunt, mox etiam ipso qui prodiderat interfecto.

(Ibid.) Cum Bonifacium obsiderent. Dum Bonifacium obsiderent, Lo., Fa., Lod., Mar.

(Ibid.) Dolo detectus. Dolo dejectus, V., Fa.; dolo detentus est atque occisus, Ulr.; doli detectus, Lo., et istud magis probaretur.

(Ibid.) Mare pervium. Debetur haec castigatio V., Va., Vat., Lo., Lod., Al., Fa., Ulr. On., Mar., pro mare parvum.

(Ibid.) In Sigisvultum. Quod puritas huic loco restituta sit, debetur V., Fa., Va., Vat., Al., Ulriciano et Pithoeano codicibus, Mar. et Cassiodoro; pro in Siginsvultum, in Lod. in Segis vultum; in Lo. 1199D insignis vultum. Sed quam impure, si legas ita disjuncte. Sigisvultus enim satis est notus ex Fastis et aliis scriptoribus; nonnumquam tamen scribitur Sigevultes, ut in Fastis Capitolinis, Sigonii et Onuphrii, nonnumquam Sigisbuldus, ut apud Marcellin. et in Fastis Siculis Σιγιλβούλδου; in L. I, ut nemo ad suum patrocinium, etc. In Cod. Justin. legitur Sigisbudi pro Sigisvulti.

(Ibid.) Ab Hispaniis ad Africam transiit. Ab Hispania in Africam transit Lo., Lod., Ulr. Apud Contract. transit; sed vulgata lectio est apud Cassiodorum et alios.

(Ibid.) Nestorius Constantinopolitanus, etc. Hoc ipso consulatu, die decima Aprilis Nestorium factum ac ordinatum fuisse episcopum Constantinopolitanum tradit Socrates lib. VII c. 29, et Marcellinus.

(Ibid.) Occupaverant. Ita nos ex On., Fa., Lo., pro occupaverunt.

1200A (Ibid.) Florentio. Germanius ex Lo., Lod., Fa., On., Can., Mar., Ulr., quam, ut olim, Florentino. Sic enim Pi., omnes Fasti, Cassiodorus, Marcellinus et Codex Theodos.

(Ibid.) Aetius magister militum factus est. Haec verborum sequentium admixtione ita fuerant obscurata, ut non nisi interpunctione lucem receperint. Nam tam in aliis mss. quam impressis, et in ipso Codice Onuphrii consequenter erat annexum ex agricola cum minusculo a. At in Lo. et Lod. deerat particula ex, et vocabulum Agricola scriptum erat cum majusculo A; in Lo. periodum claudebat; in Lod. cum majusculo A sequentem inchoabat; ut esset argumento esse nomen proprium viri: quae lectio, caeteris rejectis, germana visa est, ut expuncta particula ex, vox Agricola cum majusculo A initium sequentis clausulae faceret. Accedunt firmissima rationum momenta. Quod enim Aetius fuerit agricola et ab aratro ad praefecturam vocatus, nusquam auditum, et si ita se res habuisset, inepte hic Prosper haec addidisset, 1200B qui cum saepe illius mentionem antea fecisset, priori loco illius genus, et conditionem debuerat commemorasse. Adde quod haec antea, et absurda nimis, et veritati historiae adversa, ubi Aetius dicitur factus magister militum ex agricola. Certum enim est eum habuisse parentes quorum nobilior esset conditio; pater enim unus fuit ex fortissimorum Moesiorum stirpe progenitus, ut loquitur Jornand. lib. de Reb. Geti., et mater Itala locuples: is vero et a puero factus praetorianus, et militiam exorsus fuerat a domesticatu. Si conjecturae locus sit, hinc irrepsisse crediderim mendum, vel quod librarius persuaderi non potuerit Agricola fuisse nomen proprium, vel quod eo putarit forsan Prosperum spectare, quia mox dicet, Aetium in agrum secessisse, deposita dignitate. Verum praeterquam quod non omnes, qui secessum hujusmodi captant, agricolae sunt appellandi, satis constat ex eodem, exiguo temporis spatio elapso, ad superiorem dignitatem rediisse.

1200C (Ibid.) Agricola Pelagianus Severinis epis. Pelagiani filius. Sic didicimus restituendum ex Lod., Ulr., Mar., Contracto; cum, ut prius dictum est, vox Agricola praecedenti periodo adhaesisset, haec vero periodus a voce Pelagianus inchoaretur, et ne cui judicium nostrum suspectum sit, sciat, praeter jam dicta, sic legi apud Bedam lib. I Histor. Angl. c. 17, et Marianum Eusebii aemulatores, quos etiam Sigonius lib. XII de Occidentali imperio secutus est.

(Ibid.) Ecclesias Britanniae. Restituta vox ad imitationem Lo., Lod., V., Va., Vat., Al., Ulr., Bedae, Mariani et Contracti: licet legatur Basterniae in vulgatis, Brastaniae in Fa., Baestataniae in Va., Hyberniae in On. Sed quod Britanniae legendum sit, constat ex eo, quod Sigeber. in Chron. ait Germanum episcopum Antisiodorensem, de quo hic Prosper, et Lupum episcopum Trecassinum bis in Britanniam navigasse, ut haeresim Pelagianam confutarent; et paulo post Germanus Antisiodorensis cum Severo Treverensi episcopo iterum ad Britanniam missus renascentem Pelagianam 1200D haeresim confutat: adde quod statim Prosper subjungit Britannos; quin certius est, quam ut probari debeat, Pelagium ibidem erroris sui semina sparsisse.

(Ibid.) Sui insinuatione. Cultius ex Ulr. et Lod., quam olim sui insimulatione.

(Ibid.) Sed ad actionem. Sic pro actione ex V., Va., Ulr., Mar. In Lo. legitur in contextu ad actionem, et superscriptum est instar glossae ad insinuationem.

(Ibid.) Antisiodorensem. Reddita huic voci puritas juxta Mar., Lo., Lod., cum prius Ansiodorensem, et in Fa., Avisidiorensem.

(Ibid.) Et deturbatis haereticis Brita ad cathol. fidem dirigit. Rectius, suadentibus Lo., Lod., Ulr., nisi quod in isto pro dirigit habes redegit.

(Ibid.) Padusia. Padusa Fa., V.

(Ibid.) Et Grunnitum. Exposita vox ex V., Va., Lo., Lod., Ulr., cum antea, ut in editis, Egrumitium; 1201A vel, et Grumitum, ut in Vat.; vel, Grammuticum, ut in Al.; vel, Egrunnitum, ut in Fa., ubi E pro et copula. Nam, ut saepe observavimus, familiare est librariis e confusa permixtione ultimarum litterarum dictionis praecedentis cum sequentibus voces corrumpere.

(Ibid.) Eo insidiari cum. Eos insidiari sibi eos Lo.

(Ibid.) Augustinus . . . moritur. Nemo dubitarit, quin cum Prosper fuerit S. Augustini observantissimus et illi coaevus et σύγχρονος, quem viventem dilexerat, morientem non coluerit, ac inde non ejus occasum diligenter observarit, et ob eam causam, praesertim cum nulla dubitatio de ejus sententia, coeuntibus universis exemplaribus, suboriri possit, illi potius adhibenda fides, quam Marcellino, qui ejus mortem rejicit in superiorem consulatum. Adhaec accedit quod cum, teste Liberato, in Breviario cap. 5 tom. II Conciliorum, allatae essent litterae, quibus Theodosius imperator evocabat Augustinum ad synodum Ephesinam, is repertus est paulo ante decessisse. Constat autem ex Actis ejusdem synodi, litteras 1201B Theodosii, in quibus agebatur de cogendis episcopis ad synodum, datas fuisse III kal. Decembris, coss. Theodosio XIII et Valentiniano III. Ad extremum Contractus idem certe sentit cum Prospero, ubi haec circa an. 7 Theodosii annotat; differt tamen in anno Christi, ubi accenset 430, quod indicat annos Christi non fuisse ab initio appictos in Prospero, alioquin ejus vestigia urgeret in illis non secus ac in aliis.

(Ibid.) Inter impetum. Inter impetus, Lo., Lod., Mar.

(Ibid.) Congregata apud Ephesum plus ducentorum synodo sacerdotum. Ne sis anxius de re, et de anno. Omnes enim pene scriptores idem cum Auctore sentiunt, saltem in anno consulum, et anno 8 imperatoris Theodosii, seu 24, numerando ab an. 13 Honorii. Nam quoad annos Christi veteres aut illos ignorabant ante Dionysium Exiguum, vel varie referebant, ut non semel dixi et acta synodi idipsum luculentissime testantur. Quod non hoc solum loco 1201C velim observes, sed in singulis versiculis seu historiis, ut quoties nil vides a nobis annotatum, scias rem esse certam, et ab omnibus comprobatam tum exemplaribus, tum scriptoribus. Non enim exaramus commentarios, sed nobis satis est tueri nostram editionem in rebus utcumque dubiis. Quod, si quid nonnumquam attigi in aliis rebus, feci de industria, ut idem reperiri in caeteris, ubi nulla facta erat observatio, intelligeres.

(Ibid.) Qui cognatum sibi dogma juvabunt. Qui cognominatum sibi dogma invenerat, Al.; qui cognatum erroris novi juvabant dogma, Ul.

(Ibid.) Romanae ecclesiae quadragesimus secundus praeficitur episcopus Sixtus an. 8, diebus 19, totius urbis pace et consensione mirabili. Multiplex ac foeda hujus loci corruptio densissimas tenebras induxerat: primo cum haec abessent an. 8, diebus 19, pro quibus in Mar. et Ul. an. 18; secundo cum ista totius urbis, etc., a superioribus interpunctione, seu lacuna et laterculo disjuncta, et sequentibus aggregata, 1201D essent tamquam de Bonifacio accipienda. Quin etiam vice urbis, legebatur orbis, et loco consensione erat confessione. Verum nil nostro Marte affictum. Nam praeterquam quod sententia planior est, illa quidem an. 8, diebus 19, ut de Sixto, non autem de Bonifacio dicantur, hoc debetur Lo., Lod. vox urbis pro orbis restituta ex Lo. et Lod., et vox consensione pro confessione ex V., Va., Vat., Lo., Fa.

(Ibid.) Ad Italiam per urbem venit. Hoc acceptum sero Lo., Fa., Mar. Nam antea insulse et foede exstabat ad Italiam pervenit in urbem. Quod ubi advertisset illust. Baronius, dum hunc locum produxit tom. V Annal., sic habet ad Italiam pervenit et urbem. Sed qui nobiscum veterum exemplarium auctoritati deferunt, haud dubio nostram lectionem magis probaturi sunt.

(Ibid.) Ibique cum quidam inimicus ejus repentino incursu opprimere tentasset. Quod ita recenseamus, 1202A pro ibique cum quidam inimicus ejus repentino eum incursu opprimere tentasset, factum est ad imitationem Lo., Lod., Ulr. et Diaconi lib. XIV, nisi quod in Lod., ibique eum quidam inimici ejus repentino incursu opprimere tentassent.

(Ibid.) Pacem principum et jus interpolatae potestatis. Ita scripsimus pro pacem principum Aetius interpellatae potestatis, secuti V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Al, in voce interpolatae, et Lo., Lod., in verbis et jus. Diacon. autem lib. XIV, referens totam istam sententiam, ita scribit, pacem principum Aetius cum receptu interpolatae potestatis obtinuit, nec multo post patriciatus etiam dignitatem adeptus est: quibus verbis non solum confirmat nostram lectionem, sed etiam eam explicat: et illis auxiliatur Sigebert., dum an. Christi 435 tradit Aetium (pingit Etium) sese contulisse ad Rugilam regem Hunnorum, et ejus auxilio regressum ad Romanum solum, et anno sequenti, Etius, inquit, in gratiam recipitur. Hinc intelliges quomodo Aetius pristino gradui restitutus fuerit, 1202B ubi, teste Prospero, et devicerit Burgundionum regem, et patricius et consul tertio factus sit, et multa praelia gesserit usque in an. 30 Valentiniani, cujus manu interfectus fuit, ut ait Prosper Pithoei et alii scriptores. Illustriss. Baronius referens hunc locum tom. V pag. 631, ita legit: Pacem principum interpellatae potestatis obtinuit.

(719.) Maximo. Maxutio V., Va., Vat.; Massutio, Fa. Verum nostram lectionem praeter editos et alios mss. habent Fasti omnes, Marcellinus, Cassiodorus, Diaconus, Codex Theodos., et alii.

(Ibid.) Maxima urbis regiae. . . . incensa, etc. Absunt ab V., Va., Lo., Lod., Fa., Mar., Ulr., sed habentur ad eumdem consulatum, apud Marcellinum et Socratem lib. VII cap. 39. Intellige per regiam urbem, urbem Constantinopolim.

(Ibid.) Joannes . . . . habetur. Haec item desiderantur in V., Va., Vat., Fa., Lo., Lod., Ulr., Mar.; sed nec dubium quin viveret tunc Joannes Cassianus, 1202C cujus exstant collationes Patrum, et qui lib. VII de Incarnat. circa finem testatur se fuisse discipulum Joannis Chrysostomi, quem antea Prosper vocavit Joannem Constantinopolitanum. Sed non est verosimile Prosperum ejus mentionem fecisse tam honorificam, contra quem scripserit tamquam male sentientem de fide orthodoxa cum Pelagianis: ut notat Marcellinus sub consulatu Theodosii XVI, et testantur ejus opera. Porro in Lod. eorum vice insita est hoc loco collectio, seu summa annorum ab orbe condito, ab Abraham, et similibus, sicuti habentur circa finem Hieronymi, quam non erit abs re hic inserere. Nam licet multis mendis scateat, juvat tamen utcumque ad comprobanda quae sunt in editis: maxime si ex nonnullis detrahas an. 155, ex aliis 45, ex aliis 55, quod relinquo judicio accurati lectoris.

Colliguntur omnes anni usque in consulatum Theodosii XIV et Maximi.

A decimo quinto Tiberii anno et passione Domini anni 406.

1202D Ab instauratione templi sub Dario anni 1054.

Ab olymp. prima et Prophetia anni 1210.

A Solomone et prima aedificatione templi anni 1466.

A Moyse et Cycrope rege Atticae anni 1965.

Ab Abraham et regno Nini anni 2450.

A diluvio autem usque ad Abraham fuerunt anni 942.

Ab Adam vero usque ad diluvium anni 2242.

Fiunt itaque ab Adam usque in tempus suprascriptorum consulum, anni 5634.

(Ibid.) Ariobinda. Quidni ita recenseamus, cum ita velint V., Va., Vat., On., Ulr., Marcellinus, Procopius lib. I de Bell. Pers., libro I de Bell. Vandal., et Fasti, Siculi, Capitolini, Sigonii et Onuphrii, pro Ariovinda, ut olim; in Fa., Lo., Lod., Ariabindo; in Mar., Pi., Ariovindo; in Codice Theod. lib. XV de Indulg. debit. lib. XI, Ariobindo, et l. unica de Bon. cleric. lib. V, Ariovindo.

1203A (Ibid.) Et Valentiniano. Et Valeriano Al., sed perperam.

(Ibid.) Data eis ad habitandum per Trigetium Africae portione, III id. Febr. Hippone. Ad eluendam hujus loci maculam ita necessario fuit castigandus. Vulgati enim antea sic habebant, data eis ad habitandum per triennium in loco Africae Hippone III id. Febr. Mutatum est autem triennium in Trigetium ad imitationem Lo., Al., quibus patrocinatur Fa., ubi per Trigentium: delevimus in loco ex fide Lod. et Mar., in quibus legitur tantum, data ad habitandum Africae portione, cui assentitur Ulr. ubi, data eis ad habitandum Africae portio: quae omnia firmiora evadunt auctoritate Diaconi lib. XIV. Pax, inquit, facta est cum Vandalis data per Trigetium ad habitandum Africae portione. Demum apposuimus in fine vocem Hippone, exemplo Lo., Al.: sic enim sensus fit clarior. At vero in Al. pro III id. Febr. reperies V kal. Feb. Ex his castigabis Marcellinum, ubi eadem labes, quae in Prospero antiquo.

1203B (Ibid.) Hunni. Sic pro Huni ex Lo., Lod., Fa.; in Lod., Chunni, qua voce Lod., Prosper Pithoei, Diaconus Gregorius Turon. et plerique alii utuntur; ut cum simplici n, Jornande, Contractus, Palmerius, Idacius, Thoromachus, et alii: sed usitatius est cum gemino, ut in Ulr., Can. apud Zosimum (sine spiritu), Hieronymum, Cedrenum, Zonaram, et alios innumeros.

(Ibid.) In fugam vertit. In fugam verterit Lo., Lod., Fa., tamen vulgata est aliorum librorum et Diaconi lib. XIV, et magis convenit cum voce Siquidem.

(Ibid.) Annona implevit. Annona impleverit Lo., Lod., Fa.

(Ibid.) Privatos jure. Ita visum est reponendum ex Al. Ulr. et Mar. pro privato jure.

(Ibid.) Nostrorum episcoporum, Nostrorum episcopos, Lo., Lod., et praeterea in Lod. est interjectum, quorum Possidius et Novatus, et Severianus clariores erant.

1203C (Ibid.) Valentinianus Aug. ad Theod. princip. Constantinop. prof. filiamque ejus in matr. accipit. Eadem scribit et sub iisdem consulibus Marcellinus: sed Socrates lib. VII cap. 44, Cassiodor. lib. XII Histor. Trip. cap. 13, Diacon. lib. XIV, rejiciunt in superiorem consulatum. Cui potius adhaereas, vix judicari potest. Haec autem filia vocabatur Eudoxia, filia alterius Eudoxiae.

(Ibid.) At illi hoc facinus. Ita legendum docuere Al. Lod., Mar., Fa., Lo., pro at illi facinus.

(Ibid.) In rabidissimam iram. Imitamur V., Va, Vat., Al., Lo., Lod., Fa., Mar., pro in rapidissimam iram.

(Ibid.) Cruciati. Excruciati Lo., Lod., quo verbo Auctor utitur etiam paulo post.

(721.) Regi acceptus. Purius Lo., Lod., Fa., Ulr., quam ut vulgo regii acceptus, et ita etiam habet Chronicon Tironis Prosperi. Unde ad eorum imitationem nos composuimus.

(Ibid.) Caesus et ad. Pro caesus ad V., Va., Vat., Mar.

1203D (Ibid.) Et Festo. Exsulat a Lo., sed prostat in caeteris et Fastis, Cassiodoro, Marcellino, Mar., et aliis.

(Ibid.) Qui secunda ab Aetio Patritio potestate. Instaurata loci forma consilio V., Va., Vat., Lo., Lod., Al., Fa. Val., Vasaei et Paul. Diaconi lib. XIV, pro Qui secundae ab Aetio Patritio potestati.

(Ibid.) Quantum illa, quae cum eodem periit. Emendatius juxta Fa., Lo., Lod., quam ut ante, quantum illa eorum quae periit.

(Ibid.) Julianus Eclanensis. Vicit Lod., ut ita recenseremus loco Athelenensis, ut in editionibus Basiliensibus, On. et Can., seu Atelenensis, ut in Ulr., seu Athelensis, ut apud Contractum in priori editione, seu Atenelensis, ut in postrema. Nam lectionem nostram proxime imitantur Lo., ubi Echlanensis: Lod., Eclanensis; H., Heenensis; V., Va., Fa., Ven., Lut. et primae editiones, Acelanensis; Vat., Adanensis, ubi conjicio appositum d pro cl. Adde Eclanum urbem esse Campaniae Antonino et aliis: et Gennadius 1204A tradit hunc Julianum fuisse Campanum. Marianus legit Atelanensis: Baronius Attelanensis cum duplici tt, dum hunc locum refert tom. V Annal.; quae lectio poterat tolerari, cum Atella sit urbs celebris Campaniae apud Plinium, Ptolemaeum, Strabonem et alios, praecipue nisi obstitisset major numerus codicum.

(Ibid.) Molitus est in communionem. Interposuimus est, ex V., Va., Vat., Al., Fa., pro molitus in communionem.

(Ibid.) Sed his. Pro sed hiis, juxta Lo., Lod., Fa., Ulr.

(Ibid.) De rejectione. Maluimus sequi Al., Lo., Lod., quam retinere antiquam lectionem defectione; vel, ut apud Mar., derelectione; vel, ut in Ulr., de retectione.

(Ibid.) Despoliatione. Dispoliatione Al.

(Ibid.) Divini cultus loca. Ita nos ex Va., V., Vat., Al., Fa., Ulr., Can., pro divini cultus loco.

(Ibid.) Carthago a Va. capta . . . . anno post. Rom. 1204B esse cep. 585.

(Ibid.) Alias 583. Desiderantur in V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., nec videntur esse Auctoris, ut de similibus supra saepius observavi. Prior autem numerus optime respondet anno 3 olympiad. 158, quo Eusebius notavit Carthaginem fuisse captam a Romanis, modo non includas in ea consulatum hunc extremum, quo capitur a Vandalis. Tota autem sententia deficit in Ulr.

(Ibid.) Quem tunc inter. Emendatius quam olim nunc, ex V. Va. Vat., Lo., Lod., Mar., Fa., Ulr., Can.

(Ibid.) Amicitia reintegranda. In Lo., Lod., Al., Ulr., Can., amicitias redintegrantem; in Fa., amicitias reintegrandae.

(Ibid.) Longus esset abductus. Plenius juxta Al., Lo., Lod., quam, ut impressi et Can., longus esset adventus; in Fa., longus esset adductus.

(Ibid.) Geisericus. Substituendum videbatur Gensericus, quia sic habent V., Va., Vat., Prosper Pithoei, 1204C Marcellinus, Diaconus, Sigebertus, Albertus, Martin. Polonus, et vulgus scriptorum posterioris aevi. Verum tantum potuerunt apud me editi, ut eorum lectionem alteri praetulerim, praesertim cum iis patrocinentur Fa., On., Mar., Contractus, Victor. Uti., et iis accedat Lo., in quo Geisiricus; Lod. et Ulr., in quibus Gisiricus; in Ulr. tamen nonnumquam Gaisericus, ut apud Idacium aliquando, nam saepius Geisericus; Contractus et Cassiodor. novus, Ginsericusi, nam vetus Gensericus; Procopius et Jornandes Gizericus; Agathias, Gesericus; Zonaras, Cedrenus et Evagrius Γιζέριχος, in quibus semper per i inchoatur, et ita videtur magis redolere barbariem viri et gentis.

(Ibid.) Apud barbaros. Apud barbarorum animum Al.; apud barbarum, Fa.: apud barbarum animum, Lo.; apud barban animum, Lod.

(Ibid.) Maximae calamitatis et infelicissimae. Sic ex Lo., Lod., V., Va., Vat., pro maxima et calamitatis infelicis.

1204D (723.) Cyro V. C. consule. Adducimur ut ita reponamus propter V. Va., Vat., Al., Fa., Lo., Lod., cum quibus coeunt Fasti Sigonii, Onuphrii, Cassiodorus, pro Cyro III consule: quae lectio nullum patronum reperiet, cum semel tantum consulatum adeptus fuerit.

(Ibid.) Anaxilla. Ad marginem impress. annotatum erat Ausila, ut habet etiam Ulr. et ora Can. Praeterea legimus Ausilia in V., Va.; Anaxilia in Vat.; Ansila in Lo., Lod., Mar., Fa., sed in re certa satius fuit nil innovare.

(Ibid.) Eudoxio cos. Illustrata vox praesidio On., V., Va., Lo., Lod., Mar., Marcellini comitis, Cassiod., Codicis Theodos. et Fastorum pro Eudoxa in impress., seu Eudoxo in Al., seu Leudosio in V., Vat.

(Ibid.) Partium revertitur. Provinciarum se vertit Al. In Lo., Lod., Fa., provinciarum revertitur.

(Ibid.) Multis ab eo. Hoc, quia membranis illis 1205A V., Va., Vat., Lo., Lod., Fa., Can., On., potius quam multi ab eo, magis probatur a nobis, improbari non potuit.

(Ibid.) Videretur, multis. In Lo., Lod., videretur tam multis.

(Ibid.) Paterno. Sic necesse fuit recensere ex Al., Mar., Cassiodoro, et Fastis pro Paterio ut olim; in Pi. et Marcellino Patesio, ut in Lod.

(Ibid.) Diligentiae. Diligentia V., Lo., Mar., Fa., Ulr.

(Ibid.) Dogmatis sui. Agnosce veterem lectionem petitam ex V., Al., Lod., Mar., Fa., Ulr. pro dogmatis suae.

(Ibid.) Fuerant interceptae. Occurrerunt haec in V., Fa, Lo., Lod. et On. pro fuerunt interceptae. Quae quia probatiora, ideo huc allata.

(Ibid). Confessionibus in urbe captorum. A confessoribus in unaquaque urbe catholicorum Al.

(Ibid.) Attila rex Hunnorum, etc. In Al. sub consulatu Theodosii XVIII ante haec verba, Attila 1205B rex, etc., haec adduntur, Hoc anno Pascha Domini IX kal. Maii celebratum est, nec erratum est, quia in die undecima kal. Maias dies passionis fuit, ob cujus reverentiam natalis urbs sine Circensibus fuit, ob reverentiam Dominicae passionis. In Lod., Hoc anno Pascha Domini VIII kal. Maias celebratum est. Nec erratum est, quia indicio (legendum in die) XI kal. Madii passionis fuit, ob cujus reverentiam natalis urbis sine Circensibus transit. Eadem reperiuntur apud Marian. sub eodem consulatu, sed paulo diversa: Hoc anno Pascha Dominicum aliter celebratum erat quam in die 10 Maii, sed XI kalend. earumdem, quando die passionis fuit ob cujus reverentiam natalis urbis Romae sine Circensibus transiit. Quid habeat Lo. postea videbitur. Hoc solum addam, quod si quis ad imitationem Lo., ejus situm ad insequentem consulatum reposuerit, in errorem manifeste impinget, ut constat ex epist. Leonis papae de hoc ipso Paschate data, coss. Theodosio XVIII et Albino. Quibus congruunt 1205C quae scribunt Marianus, Contractus, Albertus et alii de quaestione quae tunc temporis exorta est propter celebritatem Paschatis in illo anno.

(Ibid.) Bledam. Blebam V., Va., Vat., Lo., Lod.; Bledlam Al. Verum prius retinuimus, quia receptius est: sic enim Marcellinus, Cassiodorus, Prosper Pithoei, Sigebertus, Albertus; Jornandes Bletam; Contractus Bledlam; Marianus Budam.

(Ibid.) Et Nonio. Exculta vox ope V., Va., Vat., Lo., Lod., Pi., Ulr., sicut etiam habent Fasti Siculi, pro et nono, ut in vulgatis; vel et Nonio, ut in On., Can., Mar., et apud Marcellinum, Cassiodorum, Fastos Capitol., Sigon., et Onuphr., et Actio I concil. Chalcedon. Caeterum post illud, Valentiniano VI et Nonio coss., in Ulr. adjiciuntur consequenter quatuordecim consulatus, quorum ultimus est Ardubare et Maximiano, inter quos adjecta sunt quaedam quae ad historiam pertinent. Quilibet poterit ad ea recurrere.

In Fa. legitur: Hic finit Prosper post Hieronymum. 1205D Explicit Chronica Eusebii Hieronymi presbyteri: gratias Jesu Christo et Mariae matri.

In Lod. nonnulla etiam subjunguntur usque ad consulatum Valentiniani VIII, ejusque necem et Urbem captam a Geiserico, inter quae leguntur ad calcem 1206A eadem, quae itidem sunt ad calcem in Prospero Pithoei, idque iisdem fere verbis, sumpto initio ab ea periodo, Attila in sedibus mortuo, magna inter filios ipsius certamina de obtinendo regno exorta, etc. Unde certissime colligo quod ab initio significavimus codicem illum, quem Lod. appellamus, non solum esse germanum Prosperi Chronicon, cum ea omnia habeat, quae pridem Gennadius designavit (orditur enim ab Adamo, et tandem in necem Valentiniani desinit, et Urbis expugnationem factam a Geiserico), sed etiam illud Pithoei esse alterius auctoris, qui quaedam exscripsit ex Chronico Prosperi, et nostrum, seu etiam Ulricianum, et alia hujusmodi esse quidem Prosperi majori ex parte. Sed aucta ab aliis (vel a Mileto, seu Melito, qui similiter auxit Chronicon Isidori, vel ab ipso Tirone, cujus praefert nomen, ex quibus duobus excerpsisse se profitetur Marianus), idque in iis locis quae notavimus desiderari consensu librorum.

In Lo. quoque subjiciuntur consequenter nonnulli 1206B consulatus cum notis ad oram quae prae se ferunt numerum consulatuum, quos sigillatim deduxit Prosper; quae quoniam pauca et erudito lectori sunt profutura, ideo hic collocavimus.

Valentiniano VI et Nonio coss.

Natalis Urbis sine Circensibus fuit ob reverentiam S. Dominicae passionis, Athila rex Unorum Blebam fratrem et consortem suum perimit, ejusque populos sibi parere compellit.

LXVII. Aetio et Symmacho consulib.

LXVIII. Callepio et Artabure consulib.

LXIX. Posthumiano et Zenone consulib.

LXX. Asturio et Protogene consulib.

LXXI. Valentiniano VII et Abieno Vv. CC. consulib.

LXXII. Fl. Delfio V. C. consule.

LXXIII. Fl. Erculano V. C. cons. et qui de Oriente fuerit renuntiatus.

LXXIV. Fl. Opilione V. C. consule.

Post consulatum Opilionis V. C. Aetio et Studio 1206C hoc anno Aetius occiditur a Valentiniano imperatore.

LXXV. Valentiniano VIII. consulatu suo rex Wandalorum et Alanorum Geisiricus regnat post mortem Valentiniani imperatoris annis 21.

Et post collectiones de quibus supra ad calcem Hieronymi, et quae hic inseruntur, sequitur, Explicit Chronica Eusebii Hieronymi presbyteri. Deo gratias. Amen. Pro vulgatis quod scilicet Prosper non excesserit consulatum Valentiniani sextum, seu etiam superiorem, facit auctoritas Victoris, Tunnunensis episcopi, dum tradit Prosperum annales suos usque ad consulatum XVIII Theodosii fuisse persecutum. Pro codice Lodonensi facit auctoritas Gennadii testantis Chronicon Prosperi initium habere ab Adam usque ad obitum Valentiniani, et captam Urbem per Geisericum. Facit etiam quod Chronicon Prosperi editum a Petro Pithoeo J. C. iisdem terminatur: et Contractus ad annum ultimum Valentiniani, Hucusque, inquit, Prosper Chronicam suam perduxit. Miror autem Marianum ad consulatum Leonis junioris, et 1206D ann. Christi 474 adjicere, Hucusque Prosper et Cassiodorus. Nullus enim liber perducit ejus Chronicon usque ad eum consulatum, nec ullus est veterum, qui eo usque extenderit.