22. Et nota, quod Angelus magis apparuit pastoribus quam alii generi hominum, tum quia pauperes, propter quos veniebat Christus: Psalmus : (Propter miseriam inopum et gemitum pauperum nunc exsurgam et Bernardus: " Quam multa hodie auro et gemmis fulgent altaria ! Putas, ad haec divertent Angeli et pannosos homines declinabunt? Si ita est, cur magis pastoribus ovium apparuerunt quam regibus terrae, quam sacerdotibus templi"? - Tum etiam, quia simplices: Proverbiorum tertio : (Abominatio Domini est omnis illusor, et cum simplicibus sermocinatio eius"; et Matthaei undecimo: (Abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis. - Tura etiam, quia vigiles: Proverbiorum octavo : (Qui mane vigilaverint ad me invenient me"; Sapientiae sexto: (Qui de luce vigilaverint propter illam Cito erunt securi - Sive propter mysterium, ut insinuetur, quod doctrina veritatis debet a praelatis pervenire ad subditos: unde Glossa : "Illi prae ceteris videre sublimia merentur, qui fidelibus sollicite praesunt".

23. (Vers. 10.). Et dixit illis Angelus etc. Hic secundo describitur annuntiatio invitans ad exsultandum: in qua praemittitur exhortatio ad fiduciam et ad laetitiam, et subditur annuntiatio, exprimens laetitiae causam. - Exhortans igitur Angelus ad fiduciam dixit illis: Nolite timere. Non enim venerat Angelus nuntiare rem terribilem, sed magis desiderabilem, sicut et ille qui resurrectionem annuntiavit mulieribus: Marci ultimo : "Nolite expavescere "; in quo tribuit sperandi fiduciam. In hoc agnoscitur differentia inter Angelum lucis.et tenebrarum, quia bonus Angelus assecurat, sed malus finaliter terret. - Et quod plus est, invitat ad laetitiam: propter quod addit: Ecce enim, evangelizo vobis gaudium magnum. Hoc optabat Raphael Tobiae, quinto , cum diceret: " Gaudium semper sit tibi". Hoc gavisi sunt Magi; Matthaei secundo: " Et videntes stellam gavisi sunt gaudio magno valde ". - Et dicitur magnum ad differentiam gaudii hypocritarum: Iob vigesimo: " Gaudium hypocritae ad instar puncti", et vigesimo primo: " Gaudent ad sonitum organi, ducunt in bonis dies suos et in puncto ad inferna descendunt". - Magnum etiam, quia amplum, quod notat, cum subdit: Quod erit omni populo, et hoc ad differentiam gaudii mundanorum: Ioannis decimo sexto : " Mundus gaudebit, vos autem contristabimini". Quocontra infra decimo tertio: " Et omnis populus gaudebat in universis, quae gloriose fiebant ab eo".

24. (Vers. 11.). Et quia nullus gaudet perfecte nisi ex causa et ratione, ideo subditur denuntiatio exprimens laetitiae causam, cum dicitur: Quia natus est vobis hodie Salvator: vobis, scilicet ad utilitatem vestram, scilicet hominum: Isaiae nono : " Parvulus natus est nobis, et filius datus est nobis". Et vere ad utilitatem, quia Salvator: Isaiae quadragesimo quinto: (Vere tu es Deus absconditus, Deus Israel, Salvator "; et Isaiae decimo nono: " Mittet eis Salvatorem et propugnatorem, qui liberet eos". Et vere Salvator, quia, secundum illud Actuum quarto enon est aliud nomeu sub caelo datum hominibus, in quo oporteat.nos salvos fieri ". In hoc autem insinuatur causa gaudendi pro nativitate: Malachiae quarto:"Orietur vobis, timentibus nomen meum, sol iustitiae ". - Nec tantum gaudendum ratione utilitatis, verum etiam dignitatis, et ideo subinfertur: Qui est Christus Dominus, in civitate David, et sic reparabit regnum Isaeliticum, secundum illud Isaiae nono : " Super solium David et super regnum eius sedebit, ut confirmet illud et corroboret in iudicio et iustitia, amodo et usque in sempiternum ". Et ideo recte additur Dominus, quia, primae ad Timotheum sexto, "ipse est Rex regum et Dominus dominantium "; et Apocalypsis decimo nono: "Habebat in vestimento et in femore suo scriptum: Rex regum et Dominus dominantium ". Et ideo: in civitate David, id est in Bethlehem, ubi ortus fuit .

25. (Vers. 12.). Et hoc vobis signum etc. Post dispositionem praeparantem ad audiendum et denuntiationem invitantem ad exsultandum subditur hic tertio confirmatio certificans ad credendum. Et quoniam in ore duorum testium stare debet omne verbum , ideo dupliciter confirmantur pastores: per tribum et auditum: isti enim duo sensus potissime nobis deserviunt ad cognoscendum. Primo ergo certificantur per signum probabile, deinde per testimonium credibile.

26. Quantum ergo ad signi probabilis persua-- sionem dicitur: Et hoc vobis signum. Nam, secundum quod dicitur primae ad Corinthios primo , "Iudaei signa quaerunt ". Et hoc maxime petebat propheta David: "Fac mecum, inquit, signum in bonum ". Hoc signum petendum erat: Isaiae septimo: " Pete tibi signum a Domino Deo tuo ". Hoc etiam promittebat Isaiae undecimo: "Erit radix Iesse, qui stat in signum populorum, ipsum gentes deprecabuntur ". - Et hoc vobis signum: vobis, inquam, pauperibus quod venerit pauperes liberare, secundum illud Psalmi : "Liberabit pauperem a potente, et pauperem, cui non erat adiutori. Quia invenietis infantem, pannis involutum, et ita pauperem et mendicum: Zachariae nono : "Ecce, rex tuus veniet tibi iustus et Salvator. Ipse pauper et ascendens super asinam ". Bernardus: "In signum positi sunt panni tui, Domine Iesu, sed in signum, cui hodie a multis contradicitur. Multi enim sunt vocati, sed pauci electi, et ideo nec signatio - Vo-bis etiam humilibus signum, quod venerit liberare humiles, secundum illud Psalmi : " Populum humilem salvum facies. In hoc, quod subditur: Et positum in praesepio: ecce, mira humilitas, ut Dominum raelorum inclinaret usque ad praesepium animalium brutorum: Isaiae quinquagesimo tertio :"Vidimus eum, et non erat aspectus, et desideravimus eum, despectum et novissimum virorum ". Unde in Psalmo: " Ego autem sum vermis et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis ",

27. Et nota, quod pastores erant pauperes, simplices et contemptibiles: ideo, ne timerent accedere, datum est eis in Christo infante signum paupertatis et humilitati? ,- et in hoc significatur, qualiter et a quibus invenitur Christus. Unde primae ad Corinthios primo : " Videte, fratres, vocationem vestram, quia non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles, sed quae stulta sunt mundi elegit Dominus" etc.; et ideo infra eodem : "Positus est hic in ruinam et in resurrectionem multorum in Israel et in signum, cui contradicetur "; et hoc, quia per ista signa non fuit cognitus a carnalibus et superbis. Unde in Psalmo : "Signa nostra non vidimus, iam non est propheta "; et iterum: " Posuerunt signa sua signa .

28. (Vers. 13. 14.). Quantum vero ad testimonii credibilis persuasionem subditur: Et subito facta est cum Angelo multitudo;facta scilicet est cum eo ad confirmandum pariter dictum angelicum et ad venerandum parvulum natum, secundum illud ad Hebraeos primo : " Cum introducit primogenitum in orbem terrae, dicit: Et adorent eum omnes Angeli eius. Et signanter dicitur multitudo, secundum illud ad Hebraeos duodecimo: " Accessistis ad Sion montem et civitatem Dei viventis, Ierusalem caelestem, et multorum millium Angelorum frequentiam". - Et multitudo militiae caelestis: secundum illud Iob vigesimo quinto : " Nunquid est numerus militum eius "? Et ideo quarti Regum sexto: " Nolite timere, dixit Eliseus: plures enim nobiscum sunt quam cum illis". Et hoc apparet in ortu eius, secundum illud Apocalypsis decimo nono: " Ecce, equus albus, et qui sedebat super eum, fidelis et verax "; " Et exercitus, qui sunt in caelo, sequebantur eum ". - Et haec tota.multitudo ad confirmationem verbi angelici prorumpit in decantationem cantici: propter quod dicitur : Laudantium Deum et dicentium: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonas

voluntatis: Iob trigesimo octavo: " Ubi eras, cum me laudarent simul astra matutina, et iubilarent omnes filii Dei"?

29. Gloria in excelsis Deo etc. Nota, quod glorificandus est Deus in incarnatione, quia, ut dicit Damascenus , in hoc opere " demonstratur sublimis bonitas, sapientia, potentia et iustitia Dei ". . - Gloria ergo in excelsis Deo pro bonitate, quia non despexit proprii plasmatis infirmitatem: ad Galatas primo : Dedit semetipsum pro peccatis nostris, ut eriperet nos de praesenti saeculo nequam: ipsi gloria in saecula saeculorum ! Amen ". - Pro sapientia, quia invenit difficillimi solutionem valde decentissimam ; ad Romanos undecimo : " O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei "! et sequitur: "Ipsi gloria in saecula ! Amen ". - Pro potentia: quid enim potentius, quam Deum fieri hominem ad Romanos quarto : " Abraham confortatus est fide, dans gloriam Deo, plenissime sciens, quiat quaecumque promisit Deus, potens est et facere "; et ad Ephesios tertio: " Ei autem, qui potens est omnia facere superabundanter, quam petimus aut intelligimus, ipsi gloria in Ecclesia et in Christo Iesu in omnes generationes saeculi saeculorum ! Amen ". - Pro iustitia, quia simile simili re salvavit; Apocalypsis quinto ; " Sedenti super throno et Agno benedictio et honor et gloria et potestas in saecula saeculorum "! - Ideo cantatur :

Gloria tibi, Domine, Qui natus es de Virgine !

30. Et nota. quod gloriam Deo attribuunt, quia Dominus illam sibi reservavit: Isaiae quadragesimo secundo : " Ego Dominus, hoc est nomen meum: gloriam meam alteri non dabo "; pacem vero optant nobis in terris, quia, Ioannis decimo quarto, "pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis ". - Et recte dicit: Bonae voluntatis, quia, secundam illud Isaiae quinquagesimo septimo, " non est pax impiis, dicit Dominus ". Et praemittit gloriam Dei paci terrae, quia nullus pacem habere potest, qui gloriam Dei nititur usurpare. Bernardus : " Displicet hominibus angelica partitio, qua Deo gloria et pax hominibus nuntiatur. O stulti filii Adam, qui, contemnentes pacem et gloriam appetentes, et pacem perdunt et gloriam "! Certe qui gloriam appetit Deo resistit; sed dicitur Iob nono : " Quis restitit ei et pacem habuit"? " Acquiesce igitur ei, et habeto pacem ", sicut dicitur in Iob vigesimo secundo, pacem scilicet pectoris, de qua dicitur ad Philippenses quarto: " Pax Dei, quae exsuperat omnem sensum, custodiat corda vestra et intelligentias vestras in Christo Iesu " etc.: et pacem aeternitatis, de qua Isaiae ultimo : " Declinabo super eam flumen pacis "; Psalmus: " Qui ponit fines tuos pacem ".

31. Nota etiam, quod pax optatur hominibus et denuntiatur, quia per Christum pacificatur homo cum Deo; Isaiae vigesimo septimo : " Faciet mihi pacem, pacem faciet mihi ". Pacificatur cum Angelis: ad Colossenses primo: " Pacificatis per sanguinem crucis eius sive quae in terris, sive quae in caelis sunt". Pacificatur cum homine: ad Ephesios secundo: "Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum ". Pacificatur in se; Iob quinto : " Scies, quod pacem habeat tabernaculum tuum ". - In horum figura dicitur Iosue vigesimo primo: " Data est ab eo pax omnibus per circuitum ". Hanc Apostolus semper optat, et Christus praecipit infra decimo: "In quamcumque domum intraveritis, primum dicite: Pax huic domui ".

Qualiter Christi nativitas ait par pastores divulgata.

32. Et factum est, ut discesserunt Angeli etc. Postquam descripsit Evangelista, qualiter Christi nativitas fuit consummata et qualiter per Angelos denuntiata ; hic iam tertio describit, qualiter per pastores fuit divulgata, quod quidem factum est diligentia pastorali. Et haec pastorum diligentia ostenditur commendabilis in tribus ab Evangelista, primo scilicet a sollicitudine inquisitionis: secundo, a certitudine inventionis, ibi : Et invenerunt Mariam etc.; tertio vero, a gratitudine devotionis, ibi: Et reversi sunt.

Sollicitudo autem im;uisilionis in pastoribus commendatur a tribus, scilicet a vicissitudine exhortationis, a rectitudine intentionis et a promptitudine exsecutionis.

33. (Vers. 15 Quantum ad vicissitudinem mutuae cohortationis dicitur: Et factum est, ut

discesserunt ab eis Angeli in autem, pastores loquebantur ad invicem, scilicet se mutuo cohortando, secundum illud ad Hebraeos tertio : " Videte, fratres, ne quando sit in aliquo vestrum cor malum incredulitatis, sed adhortamini vosmetipsos per singulos dies ". Et hoc recte, quia " ferrum ferro acuitur, et homo exacuit faciem amici sui ".

34. Quantum vero ad rectitudinem intentionis, subditur secundo: Transeamus usque in Bethlehem et videamus hoc verbum, quod factum est. Ideo volebant transire, ut viderent, sicut Moyses; Exodi tertio : " Vadam et videbo visionem hanc magnam ". Et volebant videre verbum, quod factum est, id est rem dignam verbo, vel certe Verbum carnem factum, secundum illud Ioannis primo: " Verbum caro factum est et habitavit in nobis: et vidimus gloriam eius ". Factum, inquam, non ab homine , sed a Deo; unde addit: Quod fecit Dominus , id est tota Trinitas ; Isaiae sexagesimo quarto: " Cum feceris mirabilia, non sustinebimus: descendisti enim, et a facie tua montes defluxerunt". Nec tantum fecit, sed etiam ostendit nobis. Hoc orabat David: " Ostende nobis, Domine, misericordiam tuam, et salutare tuum da nobis"; et Dominus promisit:"Ostendam illi salutare meum ".

35. (Vers. 16.). Quantum autem ad promptiludinem exsecutionis subiungitur tertio: Et venerunt festinantes. Et hoc est quod dicitur Proverbiorum nono : " Doce iustum, et festinabit acciper e". Festinantia haec signum erat promptitudinis interioris, qua divino conspectui volebant praesentari ; Proverbiorum vigesimo secundo: "Vidisti virum velocem in opere suo ? Coram regibus stabit". Unde dicebant intra se illud ad Hebraeos quarto: "Festinemus ingredi in illam requiem, ut ne in id ipsum quis incidat incredulitatis exemplum".

36. Nota, quod volenti spiritualiter invenire Christum haec tria sunt necessaria: scilicet colloqui per meditationem Scripturarum ; Ecclesiastici nono : " Cum sapientibus et prudentibus tracta ";" Et omnis enarratio tua sit in praeceptis Altissimi ". - Transire per contemplationem creaturarum: Canticorum tertio: " Surgam et circuibo civitatem, per vicos et plateas quaeram, quem diligit anima mea "; et post:

" Paululum cum pertransissem eos, inveni quem diligit anima mea "; et Ecclesiastici vigesimo quarto: " Transite ad me omnes, qui concupiscitis me, a generationibus meis adimplemini ". - Festinare per degustationem gratiarum ; Canticorum secundo ; " Surge, propera, amica mea "; et Canticorum quinto: "Pessulum ostii mei aperui dilecto meo" etc. Et ideo supra primo de Maria dicitur, quod " abiit in montana cum festinatione ".

37. Et invenerunt Mariam etc. Hic secundo commendatur pastorum diligentia a certitudine inventionis, cuius laus ex tribus colligitur: quia fuit certitudinaliter comprobata, celeriter divulgata ei memoriter conservata.

Primo quidem fuit certitudinaliter comprobata, quia per probabilia signa et evidentia ; propter quod dicitur: Et invenerunt Mariam et Joseph et infantem positum in praesepio. Ideo invenerunt, quia sollicite quaesiverunt et absque fictione: unde dicitur Sapientiae primo : " In simplicitate cordis quaerite illum, quoniam invenitur ab his qui non tentant illum ". - Et nota, quod invenitur cum Maria virgine et Joseph, viro iusto, et in praesepio, quia eum qui vult Christum invenire, oportet habere munditiam respectu sui , iustitiam respectu proximi, humilitatem et reverentiam respectu Dei. Et ista sunt tria munera, quae offerunt reges Christo infanti, et ideo ab eis voluit inveniri; Matlhaei secundo : " Et intrantes domum, invenerunt puerum cum Maria, matre eius, et procidentes adoraverant eum, et apertis thesauris suis, obtulerunt ei munera , aurum, thus et myrrham ". - In hoc etiam instruimur, ut, si Christum volumus invenire, prius ad Mariam debeamus accedere; de ipsa enim dicitur supra primo : " Invenisti gratiam apud Dominum ". Ipsa ergo invenit gratiam et misericordiam coram Assuero "super omnes mulieres ", sicut dicitur Esther secundo. Et ideo "accedamus cum fiducia ad thronum gratiae, ut misericordiam consequamur et gratiam inveniamus in auxilio opportuno ".

38. (Vers. 17.). Et quia hoc signum datum est ab Angelo, ideo subditur: Videntes autem cognoverunt de verbo, quod dictum erat illis de puero hoc, scilicet, quod esset verum. Unde iam poterant dicere illud Samarita noram ipsi Angelo : " Iam non propter loquelam tuam credimus, ipsi enim audivimus et scimus, quia hic est vere Salvator mundi ". Vere cognoverunt, quia de ovibus erant illius pastoris, qui dicit Ioannis decimo: " Cognosco meas, et cognoscunt me meae ". Hoc desiderabat Iob vigesimo tertio: "Quis mihi det, ut cognoscam et inveniam illum et veniam usque ad solium eius "?

39. (Vers. 18.). Non solum fuit certitudinaliter approbata, sed etiam celeriter divulgata: propter quod subditur: Et omnes, qui audierant, mirati sunt, scilicet de parvulo nato, et de his quae dieta erant a pastoribus ad ipsos, quae scilicet audierant ab Angelo. Unde de viro iusto dicitur Ecclesiastici undecimo : " Admirati sunt in illo multi et honoriflcaverunt Deum ". Videbant enim, verba pastorum non contemnenda, sed admiranda: Ambrosius: " Nec contemnenda putes quasi vilia verba prophetarum; a pastoribus etiam Maria fidem colligit, a pastoribus populas ad Dei reverentiam congregator: plebem enim Dominus simplicem requisivit, quae phalerare audita et fucare nesciret ". - Mirati sunt etiam, quia parvulus non videbatur eis contemptibilis, sed admirabilis. Unde Isaiae nono : Parvulus natus est nobis, et filius datus est nobis, et vocabitur nomen eius Admirabilis ". Ubique enim mirabilis Christus apparet, non solum nascens, sicut hic, sed etiam proficiens; infra eodem " Et stupebant super prudentia et responsis eius ". - Admirabilis etiam docens ,- infra quarto : " Mirabantur in verbis gratiae, quae procedebant de ore ipsius ". - Admirabilis tacens; Marci decimo quinto: " Iesus autem amplius nihil respondit, ita ut miraretur Pilatus ". - Admirabilis in actione; infra octavo : " Quis, putas, est hic, quia et ventis et mari imperat, et obediunt ei "? - Admirabilis in passione: Marci decimo quinto: " Pilatus autem mirabatur, si iam obiisset" etc. - Admirabilis in resurrectione: Lucae ultimo: " Petrus, videns linteamina sola posita, abiit, secum mirans quod factum fuerat ". - Admirabilis in ascensione: Psalmus : " Domine Dominus noster, quam admirabile est nomen tuum in universa terra ! Quoniam elevata est magnificentia tua super caelos ". - Admirabilis in extremo examine : Sapientiae octavo: " Acutus inveniar in indicio, et in conspecta prudentium admirabilis ero ".

40. (Vers. 19.). Fuit etiam tertio memoriter conservata: unde subditur: Maria autem conservabat omnia verba haec, conferens in corde suo: tanquam prudens et discreta, secundam illud Proverbiorum tertio : " Misericordia et veritas te non deserant. Circumda eas gutturi tuo, et describe in tabulis cordis tui "; et Ecclesiastici quinquagesimo : " Qui ponit illa in corde sapiens erit semper ". Econtra dicitur Ecclesiastici vigesimo primo de fatuo: " Cor fatui quasi vas confractum, et omnem sapientiam non tenebit". - Unde Virgo fuit arca continens divinorum eloquiorum arcana: et ideo per arcam Moysi designatur, de qua dicitur Hebraeornm nono , quod continebat tabulas legis divinae. Et quia non solum conservabat, sed etiam intelligebat: ideo additur: Conferens ea in corde sua, ita ut posset dicere illud Psalmi: "In corde meo abscondi eloquia tua ".

41. (Vers. 20.). Et reversi sunt pastores etc. Hic commendatur diligentia pastorum a gratitudine devotionis. Ad hoc autem, quod devotio sit Deo accepta , necesse est, quod simul resonent et concordent manus, mens et lingua: manus operando, lingua laudando, mens recognoscendo. - Laudabilis ergo erat pastorum devotio propter debitam operationem, ratione cuius dicitur: Reversi sunt pastores, scilicet ad custodiam gregis commissi. In quo erudiantur devoti , ut post contemplationem Salvatoris revertantur ad exercitium actionis: Ezechielis primo : " Animalia ibant et revertebantur in similitudinem fulguris coruscantis "; et infra octavo: " Redi in domum tuam et narra, quanta fecit tibi Deus".Huius figura habetur in Iosue secundo: "Reversi sunt et descenderunt exploratores de monte et venerunt ad Iosue ". In quo significatur, quod tempore tentationis recurrendum est ad orationem et postmodum redeundum est ad actionem.

42. Laudabilis etiam fuit propter debitam gratiarum actionem, ratione cuius subditur: Glorificantes et laudantes Deum: Ecclesiastici quadragesimo tertio "Glorificantes Dominum, quantumcumque potueritis: supervalebit adhuc, et admirabilis magnificentia eius. Benedicentes Dominum, exaltate eum, quantumcumque potestis: maior est omni laude". Quocontra dicitur de sapientibus mundanis ad Romanos primo : " Qui cum Deum cognovissent, non sicut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt, sed evanuerunt in cogitationibus suis, et obscuratum est insipiens cor eorum. Dicentes enim, se esse sapientes, stulti facti sunt ". Et ideo qui non vult excaecari necesse habet Deo de beneficiis suis regratiari: ideo dicitur ad Colossenses tertio:"Omne, quod fecitis in verbo aut in opere, omnia facite in nomine Domini nostri Iesu Christi, gratias agentes Deo".

43. Fuit etiam laudabilis propter debitam reco-gnitionem, ratione cuius subiungitur: In omnibus, quae audierant et viderant, sicut dictum est ad illos: unde poterant dicere illud Psalmi : "Sicut audivimus, sic vidimus in civitate Dei nostri". Tunc verificatum est istud Psalmi: "Ecce, audivimus eam in Ephrata, invenimus eam in campis silvae ". Et nota, quod dicitur: In omnibus, quae audierant et viderant ,- in quo ostenditur plenitudo gratitudinis: ad Ephesios quinto: "Impleamini Spiritu sancto, loquentes vobismetipsis in psalmis, hymnis et canticis spiritualibus, cantantes etpsallentes in cordibus vestris Deo, gratias agentes semper pro omnibus in nomine Domini nostri Iesu Christi Deo et Patri". - Et nota ordinem, quo dicit: In omnibus, quae audierant et viderant: quia, Isaiae septimo , secundum aliam litteram, "nisi credideritis, non intelligetis"; sed ad Romanos decimo: "Ergo fides ex auditu ", sed intelligentia ex visu, infra decimo: "Beati oculi, qui vident quae vos videtis "; Iob ultimo: " Auditu auris audivi te, nunc autem oculus meus videt te a.

Secundo, de Christi nascentis humilitate, quatenus factus est sub triplici lege.

44. Et postquam consummati etc. Supra descripsit Evangelista veritatem nativitatis Christi, per quam ostenditur, qualiter Christus facitis est de muliere: hic secundo describitur humilitas Christi nascentis, per quam declaratur, qualiter factus est sub Lege. Quoniam autem Legis praecepta sunt in triplici differentia: quaedam sunt sacramentalia, quaedam sunt caeremonialia et quaedam moralia: ideo haec pars habet tres: in quarum prima ostenditur, qualiter Christus factus est sub lege sacramentali in circumcisione: in secunda vero, qualiter factus est sub caeremoniali in sui oblatione, ibi : Et postquam impleti sunt etc.; in tertia, qualiter factus est sub lege morali in Dei honoratione, ibi : Puer autem crescebat etc.