Capitulum V

Secundo determinatur discipulorum vocatio per duo.

1. Factum est, cum turbae etc. Supra egit Evangelista de doctrinae Christi aulhenticatione, in hae parte agit de discipulorum vocatione. Et habet pars ista duas, in quarum prima describitur vocatio discipulorum de statu iustitiae: in secunda, de statu culpae : Post haec exiit et vidit etc.

Primo, quomodo vorantur discipuli de statu iustitin.

Prima pars habet duae. In prima proponitur vocatio discipulorum: in secunda vero, vocatorum confirmatio per operationem miraculorum :Et foetum est, cum esset in una civitatum etc.

Ad vocationem autem discipulorum tria intro-i ducuntur: primum est eruditio populi: secundum, operatio miraculi, ibi : Ut cessavit autem loqui etc. ; tertiom est vocatio Petri, ibi: Quod cum videret Simon Petrus. Primum horum spectat ad profunditatem sapientiae, per quam alios docebat: secundum, ad sublimitatem potentiae, per quam miracula faciebat: tertium, ad immensitatem clementiae, qua piscatores pauperculos ad suum consortium attrahebat. habent se ista per ordinem, quia circumstantiae instructionis populi fuerunt introductiva occasio operationis miraculi, et operatio miraculi fuit ratio motiva conversionis Petri et filiorum Zebedaei.

Describitur ergo eruditio populi sub quatuor circumstantiis, quae induxerunt ad captionem piscium. Prima est importunitas plebis: secunda, opportunitas navis: tertia, obedientia Simonis Petri: quarta, affluentia sermonis dominici.

2. (Vers. I.). Primo igitur tangitur importunitas plebis irruentis in eum propter doctrinam, cum dicitur: Factum est autem, cum turbae irruerent in eum, ut audirent verbum Dei. Ideo irruebant, quia quilibet appropinquare volebat ; nec immerito, quia, Deuteronomii trigesimo tertio , " qui appropinquant pedibus eius accipient de doctrina illius ". Nec tantum volebant ignorantes appropinquare propter doctrinam sive scientiam, sed etiam infirmi propter sanitatem recuperandam: infra sexto: " Omnis turba quaerebat eum tangere, quia virtus de illo exibat et sanabat omnes ". Nec solum propter hoc, sed peccatores propter veniam: unde infra decimo quinto: "Erant appropinquantes ad Iesum publicani et peccatores". Et vehementi desiderio movebantur, ideo irruebant, considerantes magis Domini bonitatem quam maiestatem. Unde dicit quidam expositor : "Magni meriti est apud Deum desiderium verbi Dei, quod ipsam quoque irreverentiam turbae irruentis excusat". Unde Dominus ad hoc praecipue invitabat: Isaiae quinquagesimo quinto: " Omnes sitientes venite ad aquas ", aquas scilicet sapientiae salutaris. In cuius rei signum erat iuxta aquas: unde et subditur: Et ipse stabat secus stagnum Geneivreth, ut ad aquas sapientiae invitaret, sicut in

Ioannis septimo : "Stabat Iesus et clamabat: Si quis sitit, veniat ad me et bibat".

3. Et nota, quod hoc stagnum aquae diversis nominibus appellari consuevit, scilicet mare Cenereth: unde Numerorum trigesimo quarto in divisione sortium dicitur, quod " ab orientali plaga pervenient contra orientem ad mare Cenereth ",-Glossa ibi: " Stagnum Tiberiadis, secundum consuetudinem Hebraeorum, qui quamlibet congregationem aquarum appellant mare ", iuxta illud Genesis primo: " Congregationesque aquarum appellavit maria" etc. Et quia civitatem istam post appellavit Herodes Tiberiadem, quia ipsam in honorem Tiberii caesaris reaedificavit: ideo vocatur mare Tiberiadis: Ioannis sexto : " Post haec abiit Iesus trans mare Galilaeae, quod est Tiberiadis ".

Et quia originem trahit a Iordane, ideo dicitur lacus Iordanis.

Et quia in Galilaeae regione est, ideo mare Galilaeae.

Et quia inundationes fiunt, et aura ibi generatur: ideo dicitur stagnum Genesareth , id est generans auras .

Idem etiam dicitur lacus salinarum.

Iuxta illud stagnum stabat Iesus, ut qui miracula fecerat in terra faceret etiam in aquis: unde, secundum quod ex diversis colligitur locis , Dominus in illo stagno multa miracula operatus fuit: in captione piscium, in sedatione tempestatum, calcatione undarum.

4. (Vers. 2.). Secundo subditur opportunitas navis sublevantis in aquam, cum subditur: Et vidit duas naves, opportunas scilicet ad ferendum, tum quia propinquae: propter quod dicit: Stantes secus stagnum; tum etiam, quia oliosae sive vacuae; unde et addit: Piscatores autem descenderant et lavabant retia: et ita opportunae erant ad ministrandum. Has autem naves pauperum piscatorum sibi propinquas vidit, quia, secundum quod in Psalmo dicitur, "excelsus Dominus et humilia respicit et alta a longe cognoscito. Et has sibi ut opportunas vidit ad obsequium, secundum illud Ecclesiastici tertio: " Magna potentia Dei solius, et a solis humilibus honoratur ". Unde .et ipse se humiliat, ut qui omnia portat a navi portetur: Sapientiae decimo quarto: " Tu autem, Pater, providus cuncta gubernas, quoniam dedisti in mari viam et inter fluctus semitam firmissimam, ostendens, quoniam potens es omnibus subvenire, etiamsi sine rate aliquis adeat mare ".

5. (Vers. 3.). Tertio additur obedientia Simonis separantis a turba, cum subditur: Ascendens autem in unam navim, quae erat Simonis, ipsum tanquam pauperem et humilem praeeligendo, secundum illud Iacobi secundo : "Nonne Deus elegit pauperes in hoc mundo, divites in fide, heredes regni, quod repromisit Deus diligentibus se "? Ascendit autem, non tyrannice opprimendo, sed humiliter supplicando. Unde addit: Rogavit eum a terra reducere pusillum, ut scilicet parum sequestraret a turba et sublevaret a terra. Qui enim vult alios docere debet interiori affectu terrena contemnere et exterioribus moribus turbas praecellere: unde Exodi vigesimo tertio icitur: " Non sequeris turbam ad faciendum malum nec in iudicio plurimorum acquiesces sententiae " etc. - Nota hic humilitatem Domini, qua rogabat Petrum, servum suum: quam reliquit imitandam omnibus praelatis, ut et ipsi rogent subditos: unde Apostolus primae ad Thessalonicenses quarto " Rogamus et obsecramus vos in Domino Iesu " etc.; tum quia, ut dicit Ambrosius , " coacta servitia Deo non placent"; tum quia, ut dicit Seneca " generosus est animus hominis et facilius ducitur, quam trahatur ".

6. Postremo subditur affluctia sermonis Chri-

. sti docentis de navicula, cum additur: Et sedens docebat de navicula turbas. Sedere enim spectat ad auctoritatem personae docentis ; Matthaei quinto : " Cum sedisset, accesserunt ad eum discipuli eius" ; ad excellentiam etiam iudicantis ; Psalmus: " Sedes super thronum, qui indicas iustitiam ". HAEc namque sessio auctoritatem designat iudicialem, quia in Thronis residet ad iudicandum Deus. Dicitur autem rursus in Psalmo sedere super Cherubim, cum dicitur : "Qui sedes super Cherubim, appare coram

Ephraim " etc.: quia Cherubim plenitudo scientiae interpretatur, et qui sedet in loco doctoris plenus debet esse sapientia, ut de plenitudine eius accipiant universi discipuli.

Et de hac plenitudine accipiebat turba: unde et dicitur: Docebat turbas: Ioelis secundo : " Filiae Sion, exsultate et laetamini in Domino Deo vestro, quia dedit vobis doctorem iustitiae et descendere ad vos faciet imbrem matutinum et serotinum, sicut in principio ". Et ideo super mare stabat, quia de profundo incomprehensibili quasi rorem parvum sapientiae ad nos transmittit; Iob vigesimo sexto: "Si vix stillam sermonum eius audiverimus, quis poterit tonitruum magnitudinis illius intueri "?

Docebat autem turbas, id est simplices et humiles, quia, Proverbiorum tertio , " et cum. simplicibus sermocinatio eius"; Matthaei undecimo: " Abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis ". Et ratio huios est, quia turbae non requirebant subtilia, sed utilia ; et talium est Dominus doctor; Isaiae quadragesimo octavo: " Ego Dominus, docens te utilia, gubernans te in via, per quam ambulas".

7. Moraliter autem notandum est, quod ni Christo docente datur forma praedicanti: introdacitur ut stans, ut videns, ut ascendens et ut sedens.

Veri enim et boni praedicatoris est stare per rectitudinem intentionis: Ezechielis secundo dictum est ei in persona praedicatoris: "Sta super pedes tuos, et loquar tecum ".

Est videre perp diligentiam discretionis: sic enim dicitur Proverbiorum vigesimo septimo : "Diligenter agnosce vultum pecoris tui tuosque greges considera". - Est ascendere per exercitium perfectae actionis: Isaiae quadragesimo: " Super montem excelsum ascende tu, qui evangelizas Sion ".

Est sedere per otium con-temptationis: Threnorum tertio : otSedebit solitarius et tacebit, quia levavit super se". - De his quataor simul dicitur Ieremiae sexto: " State super vias vestras", ecce, rectitudo intentionis: "interrogate de semitis antiquis, quae sit via bona", ecce, sollicitudo discretionis: "et ambulate in ea ", per exercitium actionis: "et invenietis refrigerium animabus vestris", per otium contemplationis.

8. In turba autem irruente datur forma auditori. Propter quod nota, quod Evangelista introducit turbas in comparatione ad Iesum primo requirentes, secundo venientes, tertio detinentes ; et de his tribus supra proximo : quarto irruentes, sicut hic: quinto comitantes, infra decimo quarto: " Ibat cum Iesu turba copiosa "; sexto subsequentes, infra vigesimo tertio: " Sequebatur Iesum turba multa mu-

- lierum" etc.

Boni enim auditores debent requirere sapientiam studio meditationis; Sapientiae octavo : " Hanc amavi et exquisivi a iuventute mea ".

De-

. bent venire ad ipsum desiderio affectionis, secundum illud Psalmi: " Sitivit anima mea ad Deum fortem,

i vivum ; etc.

Debent detinere instantia orationis, secundum illud Canticorum tertio : " Tenui eum nec dimittam". Sed heu verificatum est illud Isaiae sexagesimo quarto: "Non est qui invocet nomen tuum,

qui consurgat et teneat te ".

Debent irruere impetu devotionis: Ezechielis primo dicitur de sanctis animalibus: " Ubi erat impetus spiritus, illuc gradiebantur". - Debent comitari conformitate bonae operationis, sicut Henoch: Genesis quinto : " Cum Deo ambulavit et non apparuit, quia tulit eum Deus ".

- Debent etiam sequi imitatione passionis ; primae Petri secundo: "Pro nobis passus est, vobis relinquens exemplum, ut sequamini vestigia eius". Talibus promittitur gloria: Matthaei decimo nono: "Amen dico vobis, quod vos, qui reliquistis omnia et secuti estis me, centuplum accipietis et vitam aeternam possidebitis ".

9. (Vers. 4.). Ut cessavit autem loqui etc. Post eruditionem populi subditur operatio miraculi. Circa arius descriptionem quatuor introducuntur: ex parte Christi altitudo potentiae: ex parte Petri certitudo fiduciae: ex parte miraculi multitudo copiae: ex parte consortii promptitudo .assistentiae .

In Christo igitur insinuatur altitudo potentiae ad miraculum faciendum, cum dicitur: Ut cessavit autem loqui, scilicet per veritatis magisterium: quia Domini est confirmare sermonem sequentibus signis, Marci ultimo ; dixit ad Simonem, per potestatis imperium, cui per omnia obediendum, secundum consilium Virginis, Ioannis secundo, in primo miraculo : " Quodcumque dixerit vobis, facite ". - Et sequitur imperium: Duc in altum, id est in profundum mare, ubi scilicet est multitudo piscium, sicut Divinitatis oculis aspiciebat: Ecclesiastici vigesimo tertio : " Oculi Domini multo plus lucidiores sunt sole, circumspicientes omnes vias hominum et profundum abyssi ". Et ideo subdit: Et laxate retia vestra in capturam. Sic, Ioannis ultimo , post resurrectionem : " Mittite in dexteram navigii rete, et invenietis ". Hoc imperando dicit, ut ostendat, quod " omnia subiecit Deus pedibus eius, volucres caeli et pisces maris " etc.

10. (Vers. 5.). In Petro autem insinuatur certitudo confidentiae ad miraculum impetrandum, cum subditur: Et respondens Simon dixit illi: Praeceptor, non solum doctorem, sed etiam praeceptorem vocat, credens, non solum habere scientiam ad docendum, sed etiam potentiam ad faciendum. Nec irrationabiliter Petrus piscator tali nomine Christum appellat, quia Isaiae quinquagesimo quinto : "Ecce, testem populi dedi eum, ducem ac preceptorem gentibus "; et trigesimo: " Erunt oculi tui videntes preceptorem tuum, et aures tuae audient verbum post tergum monentis".

Et quoniam confidentia vera non innititur propriis viribus, sed divinis; ideo subdit: Per totam noctem laborantes, nihil cepimus, et ita non mittam, de viribus et industria propria confisus: unde dicere poterat illud Isaiae quadragesimo nono : " Sine causa et vane fortitudinem meam consumsi et Iob septimo: " Ego habui menses vacuos et noctes laboriosas enumeravi mihi ", quasi dicat: non de meis, sed de tuis viribus confido.

Et ideo infert: In verbo autem tuo laxabo rete. Nec immerito, quia ipse dicit Isaiae quinquagesimo quinto : " Verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum, sed faciet quaecumque volui, et prosperabitur in omnibus, ad quae misi illud ". Unde de Petro potest dici illud ad Romanos quarto: " In repromissione Dei non haesitavit diffidentia, sed confortatus est fide, plenissime sciens" etc.

11. (Vers. 6.). In miraculo vero insinuatur multitudo copiae ad ipsum miraculum magnificandum, cum subditur: Et cum hoc fecissent, concluserunt multitudinem piscium copiosam. Et sic verificatum est illud Ioannis decimo quarto : " Quodcumque petieritis Patrem in nomine meo, hoc faciam ". Ecce, iam credulitas Petri impetrabat miracula: unde ipse suae fidei fundamento Petrus a firmitate petrae meruit appellari; unde paulo post addit Evangelista: " Quod cum videret Simon Petrus " etc. Et ideo infra vigesimo secundo dicitur ei: " Ego pro te rogavi, Petre, ut non deficiat fides tua". Et quoniam copia multitudinis non solum fuit sufficiens, sed etiam superexcrescens, ideo subditur: Rumpebatur autem rete , scilicet prae nimia multitudine.

12. Et attende, quod Dominus eodem miraculo, quo potuit pisces in retia congregare, potuit retia conservare, sicut et fecit, Ioannis ultimo , ubi dicitur: " Et cum tanti essent, non est scissum rete " ipsius Petri. Sed hoc factum est propter figuram, quia miracula Domini, ut dicit Gregorius, semper nobis aliquid insinuant diligentius attendendum. Illa enim piscium captura significat congregationem electorum post resurrectionem in gloria: ista vero, ante resurrectionem vocatorum ad Ecclesiam. Et quia in illa nullus ingreditur, qui egrediatur: de hae multi egrediuntur: ideo hic rumpitur, ibi vero minime. Hinc est, quod illa dicitur fuisse in dextera navigii, ista vero non : discernit illa in numero determinato, ista vero non: hic quasi naves merguntur propter multitudinem tentationum, ibi in terra requiescunt: hic Christus in navi, ibi in littore requiescit.

13. (Vers. 7.). In consortio autem insinuatur . promptitudo assistentiam ad miraculum manifestandum, cum subditur: Et annuerunt sociis, qui erant in alia navi, id est, per nutum ostenderunt sive signaverunt, quia, Tobiae duodecimo , " opera Dei revelare et confiteri honorificum est". Unde dicit auctor quidam: "Nullius boni sine socio iucunda possessio", secundum illud Ecclesiastae quarto: "Melius est, duos esse simul quam unum; habent enim emolumentum societatis suae ". - In cuius rei signum subditur: Ut venirent et adiuvarent eos, quia,secundum illud Proverbiorum decimo octavo , "frater, qui adiuvatur a fratre, quasi civitas firma ". Et certe, sicut dicitur ibidem, " vir amicabilis ad societatem magis erit amicus quam frater ". - Et hoc manifeste probatur per ipsorum promptitudinem in adiuvando: et ideo additur: Et venerunt et impleverunt ambas naviculas. Et sic verificatum est illud Proverbiorum decimo : " Benedictio Domini divites facit"; unde poterant dicere illud Tobiae duodecimo : " Bonis omnibus per eum repleti sumus", HAEc autem impletio, ut tactum est , significat impletionem Ecclesiae: Matthaei decimo tertio: "Simile est regnum caelorum sagenae missae in mare et ex omni genere piscium congreganti " etc. - Et ideo additur: Ita ut pene mergerentur: uiiia mali adeo multiplicantur, quod pene omnes submergimur, secundum illud Matthaei vigesimo quarto : "Quoniam abundavit iniquitas, refrigescet caritas multorum"etc Sed tamen navis Petri non submergitur, Paulus tamen dicit secundae ad Corinthios undecimo: "Ter naufragium pertuli".

14, Moraliter hic notandum est, qui sint isti piscatores, quae naves eorum, quae retia, etquae capiendi via.

Piscatores sunt predicatores: unde infra eodem : " Ex hoc iam homines eris capiens"; et Matthaei quarto: " Faciam, vos fieri piscatores hominum "; et hoc leremiae decimo sexto: " Ecce, ego mittam vobis piscatores multos, et piscabuntur eos". Et diabolus econtra habet piscatores suos malos et haereticos seductores: Habacuc primo : " Facies homines quasi piscesmaris. Totum in hamo sublevant, traxit illud in sagena sua et congregavit in rete suum ". Et certe nunc adeo mali piscatores praevalent, ut boni vix habeant locum: et impletam est illud Isaiae decimo nono: " Moerebunt piscatores, et lugebunt omnes mittentes in flumen hamum et expandentes rete super faciem aquarum".

15. Naves autem, per quas transitur mare, sunt duae, scilicet obedientia et patientia, quarum altera exercet in labore, altera sustinet in dolore. Et de prima potest intelligi illud Sapientiae decimo quarto : " Exiguo ligno committunt homines animas suas, et transeuntes mare per ratem liberali sunt" etc. Haec est obedientia, quae, cum sit exigua , perducit ad terram beatam. De secunda potest intelligi illud Actuum vigesimo septimo : "Nisi in navi manseritis, non poteritis salvi fieri "; dicitur de his qui erant in tempestate, quia, ad Hebraeos decimo, (patientia vobis necessaria est, ut voluntatem Dei facientes, reportetis promissionem"; ubi tanguntur hae duae naves, de quibus simul in Psalmo dicitur : " Qui descendunt mare in navibus, facientes operationem ", quod est obedientiae, "in aquis multis ", scilicet tribulationis, quod est patientiae: " quia per multas tribulationes oportet nos intrare in regnum Dei".

16. Retia autem sunt discretio et locutio, quae vicissim debent connecti ad instructionem populi per artificium Spiritus sancti ; Threnorum primo : " De excelso misit ignem in ossibus meis et erudivit me: expandit rete pedibus meis "; ad Colossenses quarto: " in sapientia ambulate ad eos qui foris sunt. Sermo vester semper in gratia sale sit conditus, ut sciatis" etc. Flaec autem retia contexuntur, quando ex verbis Scriplurae in unam seriem congregatis sermones componuntur, in quibus magis est utilitas quam subtilitas attendenda. Unde curiosis comminatur Dominus Isaiae decimo nono : Confundentur qui operabantur linum, pectentes et texentes subtilia ". Per haec retia facilius capiuntur simplices laici quam clerici eruditi: unde Proverbiorum primo : " Frustra iacitur rete ante oculos pennatorum "; sed tales in rete capiuntur sapientiae mundanae; Proverbiorum septimo: "Irretivit eum multis sermonibus et blanditiis labiorum protraxit illum ".

17. Modus capiendi est ducere naves in altum, id est ascendere ad vitae perfectionem, et laxare retia in capturam, per praedicationem; quae duo debent esse coniuncta secundum exemplum Salvatoris: Actuum primo : " Coepit Iesus facere et docere ", quia dicit Gregorius: " Cuius vita despicitur, restat, ut eius praedicatio contemnatur ". Unde ad illos spectat potissime retia in praedicatione laxare,

qui ad perfectionis apicem poterunt ascendere; et ideo ad Romanos decimo quinto dicebat Apostolus: " Non audeo aliquid loqui eorum quae per me non efficit Christus ".

18. (Vers. 8.). Quod cum videret Simon Petrus. Post eruditionem populi et operationem miraculi subditur vocatio Petri et filiorum Zebedaei. Ad cuius perfectionem quatuor ostenduntur concurrisse, scilicet humiliatio Petri habilitans ad gratiam: admiratio elevans ad intelligentiam: alleviatio Christi stabiliens ad confidentiam; imitatio magistri perducens ad perfectam iustitiam.

Primo ergo praemittitur humiliatio Petri habilitans ad gratiam, cum dicitur: Quod cum videret Simon Petrus, procidit ad genua Iesu. Ex viso miraculo humiliatus est, magnificando divinam maiestatem: et recte, quia, ad Philippenses secundo , " in nomine Iesu omne genu flectatur " etc.; et Isaiae quadragesimo quinto: " Mihi curvabitur omne genu, et iurabit omnis lingua ". Et hoc fecit Petrus quasi invitans alios ad faciendum similiter, ut diceret illud Psalmi: " Venite, adoremus et procidamus " etc.

Humiliatus etiam fuit resiliendo in propriam parvitatem: unde et subdit: Dicens: Exi a me, Domine, quia homo peccator sum, quasi dicat: non sum talis, ut ego sim dignus esse simul tecum: hoc ex fide et reverentia dicebat, sicut ille centurio, Matthaei octavo : " Domine, non sum dignus, ut inires sub tectum meum ". Ideo autem hoc dicebat Petrus, quia videbat potentiam et non percipiebat clementiam , qua dixit Matthaei nono: " Non veni vocare iustos, sed peccatores ". Unde Augustinus : " Ut piscator loquitur Petrus: Deum ac Dominum salutis secum habebat et dicebat: Exi a me, ac si infirmus medico curare volenti diceret: recede a me, quia aegroto ". Et Gregorius dicit: " Petre, immo, si te peccatorem consideras, oportet, ut a te Dominum non expellas". Sed certe sic humiliando non expellebat, sed attrahebat: lsaiae ultimo: "Ad quem respiciam nisi ad pauperculum et contritum spiritu et trementem sermones meos"?

19. (Vers. 9.). Secundo vero subditur admiratio elevans ad intelligentiam, quae erat ratio humiliationis in Petro. Et hoc notat, cum dicit: Stupor enim circumdederat eum. In circumdatione autem notatur vehementia stuporis: lsaiae vigesimo nono " Ecce, ego addam, ut admirationem faciam populo huic miraculo grandi et stupendo ". - Et ne credas, ipsum solum admirari, sed et alios etiam esse testes miraculi, subditur: Et omnes, quicum illo erant, in captura piscium, quam ceperant, id est, propter capturam magnam et insolitam omnes mirabantur, secundum illud Psalmi : "Qui descenderunt mare in navibus ", " ipsi viderunt opera Domini et mirabilia eius in profundo".

20. (Vers. 10.). Et quia alii discipuli cum Petro fuerunt vocati, ideo subditur: Similiter autem et Iacobum et Ioannem, filios Zebedaei, stupor scilicet circumdederat, qui erant similiter piscatores: unde et subditur: Qui erant socii Simonis. Unde sicut socii fuerunt in exercitio piscationis, sic et in dignitate vocationis, pocalypsis primo: " Ego Ioannes, frater vester et particeps in tribulatione et regno "; secundae ad Corinthios primo: " Scientes, quod sicut estis socii passionum, sic eritis et consolationum ".

.

Et nota, quod sicut hi tres fuerunt socii in piscatione, sic etiam fuerunt in vocatione: et sicut simul vocati, sic simul electi et assumti ad miraculorum operationem: infra octavo : " Non permisit introire secum quemquam nisi Petrum et Iacobum et Ioannem "; simul assumti ad transfigurationem: infra nono: " Assumsit secum Petrum et Iacobum et Ioannem " etc.; simul etiam assumti ad orationem; Marci decimo quarto: " Et assumsit secum Petrum et Iacobum " etc.

21. Tertio subditur alleviatio Christi stabiliens

. ad confidentiam, cum dicitur: Et ait ad Simonem Iesus: Noli timere. Non excludit timorem reverentiae et humilitatis, quia ille est"principium sapientiae ", et de illo dicitur Ecclesiastici primo: " Qui sine timore est non poterit iustificari ", sed excludit timorem pusillanimitatis, qui opponitur confidentiae: de quo Genesis decimo quinto: " Noli timere Abraham; quia ego protector tuus sum "; et iosue primo: "Noli timere, quia ego tecum sum".-Et ut non expavescat minora, promittit maiora, cum addit: Ex hoc iam homines eris capiens: quod multo maius est quam capere pisces. Glossa :"Nondum in apostolatum eligitur, sed praedicitur, quod aliquando sit eligendus"; Matthaei quarto: " Venite post me, et faciam vos fieri piscatores hominum". Et specialiter alloquitur Petrum, quia ipsi specialiter haec cura committitur: unde Matthaei decimo sexto: " Tibi dabo claves regni caelorum " etc. - Et note quod dicit: capiens homines, non aurum, secundum illud secundae ad Corinthios duodecimo " Non quaero vestra, sed vos"; et ad Philippenses ultimo: " Non quaero datum, sed fructum ".

22. (Vers. 11.). Quarto subditur perfecta imitatio Magistri perducens ad perfectam iustitiam, cum subditur: Et subductis ad terram navibus, ut ibi eas relinquerent: unde et sequitur: Relictis omnibusi infra decimo quarto : " Omnis ex vobis, qui non renuntiaverit omnibus, quae possidet, non potest meus esse discipulus". Signanter dicit omnibus, quia, ut dicit Gregorius, (tanta a sequentibus dimissa sunt, quanta a non sequentibus concupisci poterant"; et quia omnia poterant concupisci, ideo omnia dimissa. Unde Gregorius: " Multum reliquit qui sibi nihil retinuit: multum reliquit qui etiam cum re, quam habuit, voluntatem habendi dereliquit ".

" Et quia non sufficit relinquere sua, quia hoc aliqui fecerunt philosophi ", subditur: Senili sunt eum. Unde Petrus, Matthaei decimo nono:"Ecce, nos reliquimus omnia et secuti sumus te ", scilicet per consilia; Iob vigesimo tertio: " Vestigia eius secutus est pes meus"; quia " magna gloria est sequi Dominum ", Ecclesiastici vigesimo tertio: sic Eliseus fuit secutus Eliam, tertii Regum decimo nono.

23. Et nota, quod contrarietas videtur inter Lneam, Matthaeum et Ioannem quantum ad locum, quantum ad tempus, quantum ad modum: quia Ioannes , iuxta Iordanem et ante adventum in Galileam et singillatim: isti vero, Matthaeus et Lucas: post adventum, in Galilaea et simul vocatos dicunt. - Et propterea intelligendum, quod discipuli isti vocati fuerunt semel in simplicem notitiam, et de hac Ioannis primo : secundo in familiaritatem,

et de hac dicitur hic, quia adhuc reversi sunt, ut dicit Glossa tertio in discipulatum sive apostolatum, et de hac dicitur Matthaei quarto et Marci primo: et ideo nulla est contrarietas sive diversitas in locis et temporibus et aliis circumstantiis.

24. Et factum est, cum esset in una civitatum etc. Post discipulorum vocationem subiungit hic eorundem confirmationem per miracula. Et habet haec pars duas. In prima enim introducitur miraculum de curatione leprosi: in secunda vero, de liberatione paralytici, ibi : Et factum est in una dierum.

Circa miraculum autem de curatione leprosi tria introducuntur. Primum est operatio miraculi. -Secundum est eruditio leprosi, ibi : Et ipse praecepit ei etc. Tertium est aedificatio populi, ibi : Perambulabat autem magis sermo de illo etc.

Circa operationem miraculi tria sunt attendenda, scilicet miserabilis infectio morbi, commendabilis devotio Aegri et admirabilis operatio medici.

25. (Vers. 12.). Primo igitur tangitur miserabilis infectio morbi, cum dicitur: Et factum est, cum esset in una civitatum : quia morbus erat publicus et perpetuus: publicus, quia in civitate, ubi multi conveniunt, et ita multis erat infirmitas nota. Et attendendum, quod dicitur fuisse in civitate, quia erat prope civitatem. Nam Matthaei octavo dicitur de hoc leproso, quod curavit eum in descensu de monte; unde potest hic accipi, sicut infra decimo tertio: "Non capit, prophetam perire extra Ierusalem "; quia, sicut dicitur ad Hebraeos decimo tertio, Christus "extra portam passus esu.

Erat etiam morbus perpetuus: unde et subdit: Ecce , vir plenus lepra, quae est infirmitas incurabilis, maxime cum est radicata. Unde poterat ei convenire illud Isaiae primo: " A planta pedis usque ad verticem non est in eo sanitas". Similis etiam erat Iob, de quo secundo: " Percussit satan Iob ulcere pessimo, a planta pedis usque ad verticem, qui testa saniem radebat ".

26. Secundo vero insinuatur commendabilis devotio leprosi, cum dicitur: Et videns Iesum, quia videndo adoravit et collaudavit. - Adoravit signo, cum ait: Et procidens in faciem suam , quod est adorantium, ut in Psalmo: " Venite, adoremus et procidamus " etc.; et hoc requirebat diabolus, Matthaei quarto: " HAEc omnia tibi dabo, si procidens adoraveris me". Unde hoc signo professus est, ipsum esse Dei Filium, sicut ille caecus, de quo Ioannis nono: "Si credis in Filium Dei? Quis est, Domine" etc.: et post sequitnr: " Credo, Domine. Et procidens adoravit eum ".

Et nota, quod dicitur prodidisse in faciem, quod est bonum signum: sicut dicitur de Moyse et Aaron Numerorum vigesimo , quod procideret in facies suas coram Domino: non sicut Heli, primi Regum quarto: " Cecidit Heli de sella retrorsum " etc.

27. Collaudavit etiam sive professus est verbo, quod notat, cum subditur: Rogavit eum dicens: Domine, si vis, potes me mundare. In hoc, quod rogat, insinuat largitatem: Iob vigesimo secundo : " Rogabis eum, et exaudiet te ". In boc, quod dicit: Domine, insinuat dignitatem: Esther decimo tertio: " Domine, in ditione tua cuncta sunt posita ". In hoc, quod addit: potes me mundare, insinuat potentiae facultatem; Sapientiae duodecimo: (Subest tibi, cum volueris, posse ". Et hoc est, quod dicebat Iob Domino, decimo quarto : " Quis potest facere mundum de immundo conceptum semine ? Nonne tu, qui solus es"? Et ideo poterat dicere: " Asperges me hyssopo, et mundabor " etc.

28. (Vers. 13.). Tertio subditur operatio medici, cum dicitur: Extendens manum, tetigit eum dicens etc., quae quidem fuit admirabilis tum ratione clementiae, tum ratione potentiae, tum ratione efficaciae.

Propter clementiam dicit: Tetigit eum: licet enim posset curare solo verbo, maluit tangere, ut ostenderet suam benignitatem: unde Proverbiorum ultimo : " Manum suam aperuit inopi". Unde iam non poterat hic murmurare de Christo, sicut Naaman de Eliseo: quarti Regum quinto: " Putabam, quod egrederetur ad me et tangeret locum leprae manu sua et sanaret me ". Sed certe non est repugnantia Prophetae et Domini, quia Propheta subiectus erat Legi, et ideo noluit tangere, ne secundum Legem tieret immundus: Salvator vero supra Legem erat, et ideo secundum Legem immunditiam non contrahebat et Legem evacuare poterat, et ideo tangebat. - Ad insinuandum vero potentiam additur: Dicem: Volo: mundare. In quo asserit se velle, et praecipit, ut mundetur, quia tantae est potentiae, ut velle sit ei posse facere: lsaiae quadragesimo sexto : "Consilium meum stabit, et omnis voluntas mea fiet". Volebat autem eius munditiam non tam corporalem quam spiritualem: unde primae ad Thessalonicenses quarto: " Haec est voluntas Dei: sanctificatio vestra ". - Ad insinuandam vero efficaciam subdit: Et confestim lepra discessit ab illo, ut nihil esset medium inter dictum et factum; "dixit enim, et facta sunt ". Verbo igitur et tactu curavit, ut ostenderet se Verbum carnem factum: verbo etiam et tactu curavit, ut curaret interius et exterius: unde Ioannis septimo: " Totum hominem sanum feci" etc. Et in huius rei testimonium concurrunt ad Sacramentum verbum pariter et elementum .

29. (Vers. 14.). Et ipse praecepit illi, ut nemini diceret. Post curationem morbi subiungit hic Evangelista eruditionem curati. Docet autem Christus leprosum curatum et in eo quemlibet alium tria: primum est, quod non est quaerendum praeconium laudis: secundum, quod non est contemnendum officium sacerdotis: tertium est, quod non est praetereundum mandatum Legis. Primum horum dirigit intentionem: secundum, affectionem: et tertium regulat operationem.

Erudit igitur primo, quod praeconium laudis non est quaerendum, cum dicit: Et ipse praecepit illi, ut nemini diceret. Hoc non dicit, quia vellet,

quod ille non diceret, cum ille ubique praedicaverit hoc, sicut dicitur Marci primo : sed instruit suo exemplo laudem vitare. Unde Beda:." Dat exemplum ut sui in magnis, quae faciunt, latere velint: sed ut prosint aliis, prodantur inviti". Hoc etiam dicit Ambrosius in Glossa.

30. Unde nota, quod est praeceptum exsecutionis, sicut Exodi vigesimo : " Honora patrem tuum" et probationis, ut praeceptum Abrahae de immolando filio, Genesis vigesimo secundo: et praeceptum instructionis, sicut hic. Unde non peccavit hic, cum nomen eius divulgavit.

Chrysostomus tamen dicit, quod praeceptum fuit, sed ad tempus propter cautelam, ne, si forte sacerdotes audirent ipsum per Christum curatum, non reciperent eum tanquam mundum, quando se eis praesentaret, propter odium, quod habebant ad Christum.

Primus tamen modus rectior videtur, quia hoc praecipiebat aliis infirmis, qui tamen illud non observabant, secundum quod dicitur Marci septimo de surdo et muto curato: " Quanto magis plus praecipiebat, tanto magis plus predicabant ". Et recte, quia, secundum quod dicitur secundae ad Corinthios duodecimo, " ego a vobis debui commendari"; se autem nemo debet laudare, nisi necessitate aliena compulsus: unde Apostolus: " Pactus sum insipiens, vos me coegistis". Ideo dicebat se insipientem factum, quia contra consilium sapientis fecisse videbatur: Proverbiorum vigesimo septimo: " Laudet te alienus, et non os tuum, extraneus, et non labia tua ".

31. Erudit etiam secundo, quod officium sacer dolis non est contemnendum, cum addit: Sed vade, ostende te sacerdotibus quia eorum officium erat secundum Legem leprosos eiicere et mundatos recipere , secundum quod dicitur Levitici decimo tertio et decimo quarto quasi per totum. Ideo autem hoc officium leprae discernendae sacerdotibus est commissum, licet magis videatur esse medicorum, quia eis vulnera peccatorum mortalium, quae per lepram designantur, tempore veritatis revelatae ostendenda sunt, secundum illud Ecclesiastici decimo octavo : "In tempore infirmitatis ostende conversationem tuam", quia, secundum quod dicitur Proverbiorum vigesimo octavo, " qui abscondit scelera sua non dirigetur "; unde quamvis Dominus mundet per interiorem contritionem, nihilominus ligat ad sacramentalem confessionem. In hoc antem mandato instruit, sacerdotale officium esse omnibus venerandam, et id ad cnrationem peccatorum esse necessarium. Et haec est ratio praecipua huius mandati. Sunt tamen et aliae, ut scilicet ad bonum possint promoveri, viso miraculo de curatione certa leprosi, et ut testes sint miraculi, et ne videretur eis adversari, et ut innotescat eis sacerdotalis dignitas Christi et gratia novi testamenti et sacerdotii, quae non tantum potest curatum ostendere, sed etiam curare.

32. Erudit nihilominus tertio, quod praeceptum Legis non est praetermittendum, cum subdit: Et offer pro emundatione tua, sicut praecepit Moyses, sicut Levitici decimo quarto leprosi mundati iubentur offerre duos passeres vivos et tortam panis et sextarium olei. HAEc autem caeremonialia erant, et tamen voluit ea Salvator offerri, ut ostenderet, Legem esse bonam et divinitus latam, contra Manichaeorum perfidiam: ad Romanos septimo : " Lex quidem sancta, et mandatum sanctum, iustum et bonum"; et hoc, quia adhuc manebant, cum non esset veritas revelata: unde interlinearis dicit, quod "non debent auferri signa, nisi prius venerint signata ". - Dia autem signa Legis sanitatem non dabant, sed ostendebant et testimonio confirmabant: et ideo addit: In testimonium illis: quod potest legi dupliciter: offer illis in testimonium, scilicet tuae curationis: vel: offer, ut hoc sit illis in testimonium, quod tu curatus es, et ut tibi ultra non possint nocere, cum a te receperint munera testimonialia. Et nota, quod hoc, quod dicit in testimonium illis, non refertur ad praeceptum Moysi, sed Domini. Unde Chrysostomus : "Non sic intelligas, quod Moyses praecepit in testimonium illis, sed tu vade et offer in testimonium illis ", ut scilicet assumeret ab eis testimonium apud plebem. Nam, sicut dicitur primae ad Timotheum tertio, " oportet, Sanctos testimonium habere bonum ab eis qui foris sunt". Unde et opus Christi mirabile debebat testimonio insidiantium approbari ad perfectam solidationem fidei et eiusdem roborationem.

33. (Vers. 15.). Perambulabat autem multo magis etc. Postquam descripsit Evangelista curationem morbi et eruditionem curati, hic tertio subiungit magnificationemnominis Christi, ut ex his omnibus discipuli confirmentur in fide et amore Christi. Describitur igitur magnificatio nominis Christi ut famosa, ut fructuosa, ut virtuosa.

Primo igitur describitur hic magnificatio nominis Christi ut famosa, cum dicitur: Perambulabat autem magis sermo de illo, scilicet Christo, sermo laudis snae quantum ad scientiam et virtutes. Nec mirum, si fama Magistri diffundebatur, cum de discipulis eius dicatur in Psalmo : "In omnem terram exivit sonus eorum ". Huius figura praecessit in Iuda Machabaeo, de quo primi Machabaeorum tertio, quod " similis factus est leoni in operibus suis "; et post subditur, quod " nominatus est usque ad novissimum terrae ".

34. Deinde ostenditur nominis Christi magnificatio fructuosa, cum additur: Et conveniebant turbae multae, ut audirent: scilicet propter instructionem mentis, quia scriptum est Ecclesiastici sexto : " Si dilexeris audire, sapiens eris "; et Iacobi primo: (Scitis, fratres mei: Sit autem omnis homo velox ad audiendum ".

Conveniebant etiam propter curationem ex parte corporis; et ideo addit: Et

curaretur ab infirmitatibus suis. Propter quod predicabat Isaias quinquagesimo tertio"; " Vere languores nostros ipse tulit, et infirmitates ipse portavit". Et ideo recte faciebant secundum consilium Sapientis, Ecclesiastici trigesimo octavo: "Fili, in infirmitate non despicias te ipsum, sed ora Dominum, et curabit te ". - HAEc ergo erat perfecta utilitas ex parte animae et corporis, quae veniebat a fama nominis Christi. Ipse enim Christus est " Dei virtus et Dei sapientia "; et ideo qui ad ipsum conveniunt illuminantur per sapientiam et curantur per virtutem. Et ideo dicitur in Psalmo: "Accedite ad eum et illuminamini, et facies vestrae non confundentur "; et ideo Isaiae quadragesimo nono: "Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad extremum terrae ".

35. (Vers. 16.). Postremo ostenditur virtuosa, . cum subditur: Ipse autem secedebat in desertum et orabat: quia humanam gloriam et famam non quaerebat, sed fugiebat, secundum illud Malthaei decimo quarto : " Et dimissa turba, ascendit in montem solus orare". In quo dabat nobis formam recedendi a mundo et appropinquandi ad Deum: propter quod dicebat Apostolus ad Galatas primo: " Si adhuc hominibus placerem, Christi servus non essem". Et ideo ad hoc, quod oratio sit Deo placita, non debet esse publica in foro, sed occulta in deserto; unde Matihaei sexto : "Tu autem, cum oraveris, intra cubiculum tuum ". Et hoc est quod dicit Bernardus in Cantica: "O sancta animal sola esto, ut soli omnium serves te ipsam, quem tibi ex omnibus elegisti. Fuge publicum, fuge et ipsos domesticos, secede ab amicis et intimis et ab illo qui tibi ministrat. An nescis, te verecundum habere sponsum, et qui nequaquam velit tibi suam indulgere praesentiam, Presentibus ceteris? Secede ergo, sed mente, non corpore: sed intentione, sed devotione, sed spiritu: quamquam et corpore interdum non otiose te separas, presertim in tempore orationis".

36. Ad praedicti autem miraculi evidentiam duo sunt hic intelligenda . Nam primo oportet aperire latentem spiritualem intelligentiam, deinde dissolvere apparentem controversiam.

Circa hoc autem miraculum tria consideranda occurrunt. Primum est, quid intelligitur per morbum leprae: secundo, quid per tactum manus dominicae: tertio, quid per praeceptum Legis im plendae. - Morbus leprae designat recte peccaturo mortale, quia, sicut lepra inficit et deformat carnem, sic peccatum maculat et deformat animam unde Threnorum ultimo : " Denigrata est super carbones facies eorum, adhaesit cutis eorum ossibus ". Lepra etiam eiici facit extra castra, sic peccatum mortale a castris gloriae: Ezechielis vigesimo octavo: (Peccasti, et eieci te de monte Dei". -Hic antem morbus quadruplicem habet differentiam, secundum quod dicitur Levitici decimo tertio . Est enim lepra in carne, lepra in pilis, lepra in vestibus, lepra in habitaculis. Lepra in carne significat peccatum carnale: lepra in pilis barbae vel capitis, spirituale peccatum, quia per pilos cogitationes intelliguntur: lepra in veste, peccatum in conversatione: lepra in domo, peccatum in congregatione. Ille ergo est plenus lepra, qui omnibus his criminibus est infectus. De his differentiis leprae Levitici decimo tertio dicitur. In huius figuram etiam dicitur quarti Regum septimo , quod quatuor viri leprosi erant in porta Samariae ad has quatuor differentias designandas. Ideo autem voluit Dominus mortale peccatum per lepram designari, ut, sicut lepra fugitur et in se et in consortio, sic et peccatum.

37. Per tactum dominicae manus intelligimus visitationem divinae gratiae, quam petebat Propheta " Emitte manum tuam de alto et eripe me"; quia, sicut dicitur ad Romanos septimo, "infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius? Gratia Dei per Iesum Christum Dominum nostrum". Per Christum enim tangit nos manus divina, quomodo dicitur Canticorum quinto : " Dilectus meus misit manum suam per foramen ", id est gratiam per foramen lateris Christi, unde profluunt Sacramenta: "et venter ingemiscit", quia haec gratia primo parit contritionem: unde In Psalmo: "Qui respicit terram et facit eam tremere: qui tangit montes, et fumigant", quia contritio fletum parit. - Sed ad hoc ut ad istum statum perveniat peccator, oportet, quod cum leproso videat Deum per fidem: pnmae ad Corinthios decimo tertio : " Videmus nous per speculum in aenigmate "; oportet, quod proci-dat per timorem: Psalmus: " Coram illo procident

Aetniopes", id est peccatores: oportet, quod confidat per spem: Proverbiorum vigesimo Dono: " Qui sperat in Domino salvabitur"; et ad Romanos octavo: " Spe salvi facti sumus". Et haec tria pariunt contritionem: Isaias vigesimo sexto: " A facie tua, Domine, concepimus et quasi parturivimus et peperimus spiritum salutis".

38. Per praeceptum Legis observandae intelligimus susceptionem Sacramenti paenitentiae. Unde attende, quod quatuor praecipit, scilicet ire, tacere, ostendere et offerre: ire, cum dicit: Vade: tacere: Nemini dixeris: ostendere: Ostende te: offerre: Offer munus.

Vade, scilicet deserendo peccata, sicut adulterae, Ioannis octavo " Vade et amplius noti peccare".

Tacere praecipil bona, ne sit sicut ille Pharisaeus, infra decimo octavo, qui dicebat: "Non sum sicut ceteri hominum ". - Ostendere praecipit mala, sicut Iob trigesimo primo : "Si abscondi quasi homo peccatum meum "? id est non: Psalmus:"Delictum meum cognitum tibi feci". - Offerre praecipit opera satisfactoria; Psalmus : (Introibo in domum tuam in holocaustis: reddam tibi vota mea, quae distinxerunt labia mea"; ad Romanos duodecimo: " Exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem, rationabile obsequium vestrum ".

HAEc autem quatuor concurrunt necessario ad Sacramentum poenitentiae perfecte recipiendum, scilicet peccati desertio, peccatoris humiliatio, peccati ostensio, satisfactionis oblatio.

39. Demum dissolvenda est apparens controversia inter Matthaeum et Lucam: quia hoc miraculum dicit Matthaeus esse factum post sermonem Domini in monte, hic Lucas narrat longe ante seri monem. - Ad quod est duplex via dissolvendi controversiam: sive quia alius sermo fuit, quem narrat Lucas: alius, quem Matthaeus - Cuius signum, quia multa dicuntur in eo sermone, quae non dicuntur m alio - sive quia idem sermo fuit differens secundum maiorem explicationem et minorem. Tunc attendendum est, quod Evangelistae non servant omnino seriem rei gestae, sed eo modo narrant, quo magis facit ad suae intentionis prosecutionem. Unde Augustinus in secundo libro de Concordia Evangelistarum: "Quid interest, quis quo ordine ponat, sive quod ex ordine inserit, sive quod omissum recolit, sive quod postea factum ante praeoccupat, dum tamen non adversetur eadem vel alia narranti vel sibi, vel alteri ? Satis enim probabile est, quod unusquisque Evangelistarum eo ordine didicit narrare debuisse, quo voluisset Deus ea ipsa, quae narrabat, eius recordationi suggerere, in eis dumtaxat rebus, quarum ordo, sive iste, sive ille sit, nihil minuit auctoritati veritatique evangelicae ". - Et per hoc patet dissolutio omnis contrarietatis, quae videtur provenire ex ordine differente.

40. Et factum est in una dierum. Confirmatis discipulis per curationem leprosi, hic ad maiorem firmitatem confirmat eosdem per mirabilem sanationem paralytici. Cuius admirabilem sanationem describit Evangelista hoc ordine. Primo namque introducitur opportunitas miraculi faciendi: secundo vero, integritas miraculi perfecti, ibi : Quorum fidem etc.: tertio vero, celebritas miraculi publicati, ibi: Et stupor apprehendit etc.

Opportunitas autem miraculi faciendi colligitur ex quatuor, scilicet ex multitudine populi assistente, ex promptitudine virtutis sanantis, ex gravedine morbi opprimentis, ex sollicitudine fidei offerentis.

41. (Vers. 17.). Primo ergo ad designandum multitudinem populi assistente, cui communicanda erat veritatis doctrina, dicitur: Et factum est in una dierum, et Jesussedebat docens: sedebat, inquam, tanquam magister et doctor praecipuus propter multitudinem sapientiae, sicut Iob, vigesimo nono: " Si volebam ire ad eos, sedebam primus: cumque sederem quasi rex, circumstante exercitu, eram tamen moerentium consolator ". Hoc utique modo sedebat Christus in medio multorum: unde et subditur: Et erant Pharisaei sedentes et Legis doctores. Nam ipsi inter alios sunt excellentiores, Pharisaei in observando et Legis doctores in erudiendo. Et propterea etiam ipsi dicuntur sedentes, quia Matthaei vigesimo tertio : " Super cathedram Moysi sederunt scribae et Pharisaei".

Et quia "in multitudine plebis gloria principis ", ideo subdit, quod erant multi, cum ait: Qui venerant ex omni castello GalilAEAE et ludAEAE et Ierusalem.

42. Et nota, quod in his tribus exprimit regionem propinquam, scilicet in Galilaea; unde et discipulos inde elegit, secundum quod dicitur Actuum secundo : " Nonne omnes isti, qui loquuntur, Galilaei sunt "?

Exprimit et praecipuam in Iudaea,

in qua habitabat tribus Iuda, cui promissus erat Christus, secundum illud Psalmi : " Et tribum Ephraim non elegit, sed elegit tribum Iuda ". - Tangit et civitatem regiam in Ierusalem, ubi maxime habitabant doctores, secundum illud Isaiae secundo:" De Sion exibit lex, et verbum Domini de Ierusalem ". - Et signanter haec tria nominat, quia in Galilaea Christus concipitur, sicut supra primo : in Iudaea nascitur, sicut Supra secundo: sed in Ierusalem crucifigitur, sicut infra vigesimo tertio. Et ideo habitatoribus horum trium locorum erat Christus promissus, et ipsi eum exspectabant, et ideo ad ipsum conveniebant.

43. Secundo vero ad denotandam promplituditwm virtutis liberantis adiungit: Et virtus Domini erat,- scilicet prompta, od sanandum eos, scilicet infirmos, quia ipsi erant prompti ad audiendum. De qua virtute ad Hebraeos primo : " Portans omnia verbo virtutis suae"; quae quidem virtus est Christus, qui est Verbum Patris: primae ad Corinthios primo: " Christum dicimus Dei virtutem et Dei sapientiam". Et haec virtus apta est ad sanandum, non ad perdendum: et ideo nomen eius est Iesus, id est Salvator . Unde anima sancta in Psalmo:"Domine Deus, virtus salutis meae, obumbrasti super caput meum in die belli" etc. Et ideo Actuum decimo : "Unxit eum Deus Spiritu sancto et virtute ", id est virtute Spiritus sancti, " qui pertransiit benefaciendo et sanando omnes oppressos" Hanc virtutem promptam reddit fides credentium; unde infra isexto : "Convenerant, ut audirent eum "; " quia virtus de illo exibat et sanabat omnes"; sed econtra dicitur de civitate sua Maltbaei decimo tertio: " Non fecit ibi virtutes multas propter incredulitatem eorum ".

44. (Vers. 18.). Tertio vero ad ostendendam gror - vedinem morbi opprimentis adiungit: Et ecce, viri portantes in lecto hominem, qui erat paralyticusi et ita omnino impotens, quia paralysis omnino dissolvit membrorum virtutem, sicut legitur de Alcimo primi Machabeorum nono : "Occlusum est os eius, et dissolutus est paralysi nec ultra potuit loqui verbum ". Magna vere infirmitas et miseranda, quae motum tollit et verbum. Et in lecto portabatur, non, inquam, in lecto quietis, sed potius laboris et doloris ; unde poterat de eo orari: "Dominus opem ferat illi super lectum doloris eius " etc. Propterea misericorditer agebant viri, qui eum portabant, se cundum documentum Apostoli ad Galatas sexto "Alier alterius onera portate "; unde poterat ei competere illud Ecclesiastici quadragesimo quarto " Hi sunt viri misericordiae, quorum pietates noi defuerunt "; et iam verificatur in hoc facto illut Isaiae quadragesimo nono: Afferent filios tuos in ulnis et filias tuas super humeros portabunt".

45. Quarto vero ad insinuandam solliciiudinen fidei offerentis subiungit: Et quaerebant eum inferre et ponere ante eum, ut scilicet ex eius praesentia sanaretur. Unde volebant implere exhortationem Psalmi : " Quaerite Dominum et confirmamini: quaerite faciem eius semper ". Nec immerito, quia Iob decimo septimo: " Libera me, Domine, et pone me iuxta te, et cuiusvis manus pugnet contra me".

46. (Vers. 19.). Et quia quaerenti per fidem impedimenta frequenter occurrunt, ideo subditur.: Et non invenientes, qua parte inferrent eum prae turba: quae solet impedire adventum ad Christum; sicut dicitur Matthaei vigesimo et infra decimo octavo, quod "turbae increpabant caecum, ut taceret"; sic et Zachaeus, infra decimo nono, " quaerebat videte Iesum, et non poterat prae turba".

Sed certe veram fidem impedimenta non retrahunt, sed accendunt ; in cuius testimonium subditur: Ascenderunt supra tectum et per tegulas submiserunt illum cum lecto. Sic et Zachaeus fecit, sicut dicitur infra decimo nono, quod " ascendit in arborem sycomorum , ut Iesum transeuntem videret", quem prae turba videre non poterat.

Talibus adiutoribus indigebat ille languidus, qui dicebat Ioannis quinto: "Domine, hominem non habeo, qui, cum turbata fuerit aqua, ponat me in piscinam ". Tales adiutores sunt viri simplices, secundum quod Actuum nono dicitur: " Accipientes discipuli Paulum nocte, per murum dimiserunt eum, submittentes in sporta". Tales sunt viri spirituales, qui infirmos per orationem Domini conspectui repraesentant: Threnorum secundo: " Effunde sicut aquam cor tuum ante conspectum Domini Dei tui. Leva manus tuas pro animabus parvulorum, qui defecerunt fame in capite omnium compitorum ". Et ideo praesentaverunt eum conspectui Domini, ut eum videret, et situi, ut eum tangeret. - Et propterea subditur: In medwm ante Iesum, quia Salvator semper medium quaerit; unde Ioannis primo : " Medius vestrum stetit"; et iow vigesimo secundo: " Ego autem in medio vestram sum"; et ideo in Psalmo: " Snscepimus misericordiam tuam in medio templi tui ".

47. (Vers. 20-)- Quorum fidem ut vidit etc. .praemissa est miraculi faciendi opportunitas: hic vero subiungitur ipsius in faciendo integritas, quia simul Christus infirmi corpus et animam curat: animam a peccato et corpus a morbo. Consistit autem huius miraculi perfecta integritas in quatuor, quae sunt supra virtutem humanam, scilicet in remissione peccatorum, discretione cogitationum, exstirpatione errorum et consolidatione membrorum paralyticorum. Haec enim quatuor miraculum reddunt perfectum.

Praemittitur ergo remissio peccatorum ex merito fidei offerentium, cum dicit: Quorum fidem ut vidit, quia, sicut dicitur primi Regum decimo sexto , " homo videt ea quae parent, Dominus autem intuetur cor". Vidit, inquam, oculo misericordiae, sicut Exodi tertio:" Vidi afflictionem populi mei, qui est in Aegypto". Ad quam visionem fides disponit: Ieremiae quinto: "Domine, oculi tui respiciunt fidem

Et quoniam, sicut dicitur Proverbiorum decimo quinto, "per misericordiam et fidem purgantur peccata "; ideo subditur: Dixit: Homo, remittuntur tibi peccata tua. In hoc, quod dicit homo, invitat ad considerationem propriae miseriae: Iob decimo quarto : "Homo natus de muliere, brevi vivens tempore, repletur multis miseriis "; et rursus vigesimo quinto: "Homo putredo, et filius hominis vermis ". In hoc, quod adiungit remittuntur, invitat ad spem divina gratiae ; ad Ephesios primo : " Gratificavit nos in dilecto Filio suo, in quo habemus redemptionem per sanguinem eius, remissionem peccatorum "; unde dicitur primae Ioannis secundo: " Remittuntur vobis - peccata vestra propter nomen eius ". Haec autem remissio peccatorum inchoata fuit a fide aliena, sed in propria. consummatur: unde Beda : " Multum valet unicuique fides propria, cum per alienam homo sit interius et exterius salvatus ", sed hoc non sine propria subsequente: unde Matthaei nono dicitur paralytico: " Confide, fili, remittuntur tibi peccata.

48. Et nota, quod peccata dicuntur remtti et dicuntur dimitti, dicuntur mundari, dicuntur sa- .amri, dicuntur tegi, dicuntur redimi. Dicuntur remilli quantum ad reatum poenae ; infra septimo

" Remittuntur ei peccata multa, quoniam dilexit multum ". - Dicuntur dimitti ratione offensae: Matthaei sexto: "Si dimiseritis hominibus peccata eorum , dimittet et vobis Pater caelestis delicta vestra ".

Dicuntur mundari ratione maculae: Psalmus : " Amplius lava me ab iniquitate mea, et a peccato meo munda me"; et Isaiae sexto: (Auferetur iniquitas tna, et peccatum tuum mundabitur ". - Dicuntur sanari quantum ad vulnerationem naturae: unde Ioannis quinto : " Ecce, iam sanus factus es, iam amplius noli peccare ", dicitur languido: et in Psalmo: " Sana animam meam, quia peccavi tibi ".

Dicuntur tegi propter spoliationem virtutis gratuitae : Psalmus : " Beati, quorum remissae sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata "; quod fit per caritatem ; primae Petri quarto: " Caritas operit multitudinem peccatorum ".

Dicuntur redimi quantum ad captivitatem servitutis diabolicae: Danielis quarto : " Peccata eleemosynis redime "; et Psalmus: " Ex usuris et iniquitate redimet animas eorum ".

49. (Vers. 21.). Additur antem secundo discretio cogitationum in animo blasphemantium, cum dicitur : Et coeperunt cogitare scribae et Pharisaei, cogitationes vanas et noxias: ad Romanos primo : " Evanuerunt i+n cogitationibus suis, et obscuratum est insipiens cor eorum ". Et sequitur cogitationis expressio, cum addit: dicentes, scilicet in cordibus suis, secundum illud Psalmi: " Quae dicitis in cordibus vestris in cubilibus vestris compungimini ".

Quis est hic, qui loquitur blasphemiam ? In qua cogitatione despiciunt Salvatorem quasi vilem, in hoc quod dicunt: Quis est luc? Ecclesiastici decimo tertio : " Pauper locutus est, et dicunt: Quis est hic "? contra illud quod dicitur Ecclesiastici undecimo:"Ne spernas hominem in visa suo ".

Redarguunt ut peccatorem in hoc, quod imponunt blasphemiam. Est autem blasphemare Deo iniuriam irrogare : quod fit tripliciter: vel cum attribuitur Deo quod sibi non convenit: vel cum removetur ab eo quod sibi convenit: vel cum creaturae attribuitur quod proprie Deo convenit: unde quando Christus attribuebat sibi Divinitatem, credebant eum blasphemare, sicut Marci decimo quarto "Quid adhuc desideramus testes ? Audistis blasphemiam "; Ioannis decimo Salvator dixit Iudaeis: " Quem Pater sanctificavit et misit in mundum, vos dicitis, quia blasphemas, quia dixi: Filius Dei sum "? Similiter credebant, eum blasphemare, quando attribuebat sibi propriam Dei, scilicet peccata remittere. Unde subditur: Quis potat peccata remittere nisi solus Deus? Et in hoc verum dicunt; Isaiae quadragesimo tertio:"Ego sum qui deleo iniquitates tuas propter me". Sed certe, dum ipsi Christo imponebant blasphemiam, in suis cordibus blasphemabant: Isaiae quadragesimo sexto: " Cui assimilastis me et adaequastis et comparastis et fecistis similem "?

50. (Vers. 22.). Et quoniam haec cogitando blas-f phemabant, ideo deprehenduntur et arguuntur, cum I subditur: Ut autem cognovit Jesus cogitationes eorum, tanquam Deus, quia, Ecclesiastici vigesimo tertio , "oculi Domini multo plus lucidiores sunt sole, circumspicientes omnes vias hominum et profundum abyssi et hominum corda intuentes ". Nec mirum, quia est Verbum Dei, de quo ad Hebraeos quarto: (Vivus est sermo Dei et efficax et penetrabilior omni gladio ancipiti et discretor cogitationum et intentionum cordis".

Nec solum deprehendit et discernit, sed etiam redarguit: Respondens dixit ad illos: Quid cogitatis mala in cordibus vestris ? quasi dicat illud Isaiae primo: " Auferte malum cogitationum vestrarum ab oculis meis". Ipse enim videbat et arguebat, Ieremiae quarto: " Usquequo demorabuntur in te cogitationes noxiae "? Tales enim sunt cogitationes perversae, de quibus Sapientiae primo: " Perversae enim cogitationes separant a Deo" Ideo Isaiae vigesimo nono: "Vae ! qui profundi estis corde, ut a Domino abscondatis consilium "; et sequitur: " Perversa est haec vestra cogitatio, quasi si lutum contra figulum cogitet, et dicat opus factori suo: Non me fecisti ; et figmentum dicat factori suo: Non intelligis". Sed certe potest dici de eis illud Sapientiae secundo : "Haec cogitaverunt et erraverunt: excaecavit enim illos malitia eorum".

51. (Vers. 23.). Adiungitur autem tertio confutatio errorum male cogitantium in hoc quod sequitur : Quid est facilius dicere etc. Facit enim argumentum, in quo ostendit, se verum Deum esse et peccata posse dimittere, ac per hoc illos errare. Et est argumentum tale: omnis, qui potest paralyticum solo verbo liberare, potest solo verbo peccata dimfr tere . Huius antem rationis praemittit matom propositionis probationem, subiungit assumtionem et interponit conclusionem. Maioris propositionis probationem praemittit in hoc quod dicit: Quid est facilius dicere: Dimittuntur tibi peccata, an dicere: Surge et ambulat quasi dicat: Aequalis facilitatis sunt: ergo qui potest unum potest et reliquum: et haec erat propositio maior. Unde Glossa super illud Matthaei nono : " Per remissionem poenae remissionem culpae intellige". Intelligitur antem hoc per illud tanquam per simile et per notins. Et hoc est quod dicitur Ieremiae trigesimo secundo: " Nod erit tibi difficile omne verbum, qui facis misericordiam in millibus"; unde Sapientiae undecimo: (Parcis autem omnibus, Domine, quia omnia potes".

52. (Vers. 24.). Conclusionem autem interponit in hoc quod adiungit: Ut autem sciatis, quia Filius hominis habet potestatem in terra dimittendi peccata. Hoc enim est, quod intendit concludere finaliter: et est verum secundum testimonium Ioannis primo : " Ecce, Agnus Dei; ecce, qui tollit peccata mundi "; et Apocalypsis primo: " Dilexit nos et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo ".

Assumtionem subiungit, cum addit: Ait paralytico: Tibi dico: Surge, tolle grabatumtuum etc.

Et nota, quod verba praecedentia sunt Salvatoris et sequentia: sed hoc verbum, quod dicit: Ait paralytico, est verbum Evangelistae, quod interponit, quia prima verba erant Domini ad Pharisaeos, scilicet propositio et conclusio: sed assumtionem dixit, convertendo sermonem ad paralyticum, cui imperat actum, qui non potest competere nisi sano, scilicet surgere, cum dicit: Surge: sicut Petrus claudo ait Actuum tertio : "In nomine Iesu Christi Nazareni surge et ambula ".

53. Praecipit tollere grabatum, cum ait: Tolle grabatum tuum. Grabatum antem est lectas pauperum infirmorum, ubi nihil sternitur nisi ad capat: unde dicitur a graba, quod est caput. Sic Ioannis quinto praecipit illi languido triginta octo annorum:

" Surge, tolle grabatum et ambula ".

Praecipil ambulare et in domum ire, cum subdit: Et ambula et vade in domum tuam, ut scilicet cum tuis congratuleris, sicut Marci quinto: " Vade in domum tuam ad tuos et annuntia illis, quanta tibi Dominus fecerit". - In his tribus includitur perfecta sanitas contra tria mala, quae facit Aegritudo paralysis. Reddit enim inhabilem ad standum et inhabiliorem ad operandum et inhabilissimum ad ambulandum: et econtra imperat rectitudinem status, fortitudinem actus et promptitudinem motus: quibas obtentis, efficitur perfecte sanus.

54. (Vers. 23.). Subiungitur ultimo consolidatio membrorum languentium in hoc quod sequitur: Et confestim consurgens coram illis etc. Consolidata enim sunt verbo Christi membra paralytici quantum ad virtutem sustentativam, operativam et motivam. Surrexit enim, iam non indigens sustentamento lectuli aut baculi, et hoc virtute manus Dei omnipotentis ; Danielis decimo : "Ecce, manus tetigit me et erexit me super genua mea et super articulos manuum mearum ".

Tulit lectum, in quo tacebat ,- iam non indigens ab alio portari, et sic videtur adimpletum illud Amos tertio: " Eruentur filii Israel, qui habitant in Samaria, in plaga lectuli et Damasci grabato ".

Et abiit in domum suam, magnificans Deum: iam valens faciliter moveri, sicut et ille claudus a Petro curatus, Actuum tertio , "intravit cum eis in templum ambulans et exsiliens et laudans Deum ". Unde magni ficabat Deum et ipsum laudando et eius miracula enarrando et ad laudandum alios invitando ; unde poterat dicere : "Magnificate Dominum mecum, et exaltemus nomen eius in id ipsum ". Poterat etiam cantare cum Virgine: " Magnificat anima mea Dominum. Et exsultavit spiritus meus" etc.

55. (Vers. 26.). Et stupor apprehendit omnes etc. ffic tertio post miraculi faciendi opportunitatem et facti integritatem subiungit eiusdem publicati celebritatim, per quam clarificata est divina virtus in Christo, quoniam ex praesenlis miraculi consideratione ostensa est Christi virtus admirabilis et venerabilie, formidabilis et praedicabilis.

56. Admirabilis, inquam, ostensa est ex impossibilitate comprehendendi: propter quod dicit: Et

stupor apprehendit omnes, id est innocentes ad credendum: Iob decimo septimo : " Stupebunt iusti super hoc, et innocens contra hypocritam suscitabitur "; nam Pharisaei hypocritae sunt confusi, et Christus admirabilis est effectus. Apprehendit malignantes ad confundendum: Iob duodecimo: " Adducit consiliarios in stultum finem et iudices in stuporem ".

57. Venerabilis vero ostenditur ex impossibilitate imitandi: propter quod dicitur: Et magnificabant Deum, scilicet in opere suo, ut possent dicere illud Psalmi : "Quam magnificata sunt opera tua, Domine.! Omnia in sapientia fecisti "; et Isaiae trigesimo tertio: " Magnificatus est Dominus, quoniam habitavit in excelso et implevit Sion iustitia et iudicio ". Sic illi tres pueri ex aspectu miraculi ; Danielis tertio: " Hi tres uno ore laudabant et magnicabant et benedicebant Deum ".

58. Formidabilis vero ostenditur virtus in Christo ex impossibilitate evadend; unde additur: Et repleti sunt timore, considerantes immensitatem potentiae, quam nemo potest effugere: infra duodecimo : "Ostendam vobis, quem timeatis: timete eum qui, postquam occiderit, habet potestatem mittere in gehennam ". Hanc potentiam timebat Iob, trigesimo primo: (Semper quasi tumentes Auctus super me timui Deum, et pondus eius ferre non potui".

59. Praedicabilis autem ostenditur ex impossibilitate contradicendi: propter quod subditur: Dicentes: Quia vidimus mirabilia hodie: et iam non est locus contradicendi: unde Actuum quarto " Videntes Petri constantiam et Ioannis, admirabantur et cognoscebant eos, quoniam cum Iesu fuerant: hominem quoque videntes, qui fuerat curatus, nihil poterant contradicere "; unde Petrus et Ioannes dicebant Actuum quarto: "Non possumus quae audivimus et vidimus non loqui".

Qui ergo post visionem horum signorum Domino contradicit excluditur a populo Dei et hereditate regni, secundum illud Numerorum decimo quarto : "Homines, qui viderunt maiestatem meam et signa, quae feci in Aegypto, et tentaverunt me non videbunt terram, pro qua iuravi patribus eorum ".

60. Spiritualiter autem tria sunt hic attendenda: quis sit hie morbus, qui curatur: quae domus, in qua fit curatio: et quis curandi modus. -Morbus iste paralysis designat culpam originalem, sicut lepra actualem. Unde paralysis aufert sensum et motum: sic originale aufert sensum cognitionis per ignorantiam: Tobiae quinto : "Quale mihi gaudium est, qui in tenebris sedeo et lumen caeli non video"! Aufert etiam motum rectum per concupiscentiam, quae reddit tremulum sicut paralysis: ad Romanos septimo: "Velle adiacet mihi, perficere autem non invenio "; unde et subditur: "Video aliam legem in membris meis, repugnantem legi mentis meae" etc. Unde Hugo : " Vitium humanae corruptionis dupliciter naturam infecit humanam, scilicet ignorantia mentem et concupiscentia carnem ". De his duobus in Psalmo: " Dereliquit me virtus mea, et lumen oculorum meorum "; et Exodi decimo: "Factae sunt tenebrae in Aegypto, et tribus diebus non est motus homo de loco suo".

61. Domus, in qua fit curatio, est Ecclesia, de qua Proverbiorum nono : " Sapientia aedificavit sibi domum, excidit columnas septem"; hae columnae sunt septem Sacramenta. Huius domus ianua est potestas sacerdotalis, cuius potestatis auctoritas residet penes Petrum; unde Matthaei decimo sexto: " Tibi dabo claves regni caelorum ". Sed quando haec ianua impletur turbis terrenarum sollicitudinum , tunc non praebet aditum ad Iesum, quia non curant de animabus, quae sunt Christi, sed de promotione proprii commodi: ad Philippenses secundo : "Omnes quae sua sunt quaerunt, non quae Iesu Christi ".

62. Modus curandi est per alienum suffragium et divinum imperium. Quantum ad curationem ab originali concurrit virtus alienae fidei et virtus divini Sacramenti. Unde portitores designant patrinos, qui offerunt: Isaiae quadragesimo nono : " Afferent filios tuos in ulnis et filias tuas super humeros portabunt ". Christus vero, imperio sanans, designat -Sacramenti officium, per quod fit remissio culpae, cum dicitur: Remittuntur tibi peccata: Actuum secundo : " Baptizetur unusquisque vestrum in remissionem peccatorum ". Fit etiam curatio sequelae: propter quod dicit: Surge et tolle grabatum etc: Actuum duodecimo Angelus dixit ad Petrum iacentem in compedibus: " Surge velociter. Et confestim ceciderunt catenae de manibus eius ". Surge, id est sursum te erige ad videndum lumen, contra ignorantiam: ad Ephesios quinto : " Surge, qui dormis, et exsurge a mortuis, et illuminabit te Christus "; Isaiae sexagesimo: " Surge, illuminare Iernsalem, quia venit lumen tuum". - Tolle grabatum tuum, contra infirmitatem: Matthaei undecimo : Venite ad me, omnes, qui laboratis "; et post:"Tollite iugum meum super vos ". - Et ambula, contra malitiam: Genesis decimoseptimo: " Ambula coram me, et esto perfectus "; ad Ephesios quinto "Ambulate in dilectione, sicut et Christus dilexit nos " etc.

Vade in domum, contra concupiscentiam: Ecclesiastici trigesimo secundo : "Praecurre autem prior in domum et illic age conceptiones tuas et non in delictis ". In domum suam vadit qui amat bona interiora: Sapientiae octavo: "Intrans in domum meam conquiescam " etc: in domum alienam, qui concupiscit mundana; Ecclesiastici vigesimo nono: " Vita nequam hospitandi de domo in domum ".

Secundo, quomodo vocentur disoipuli de statu oulpae.

63. Et post haec exiit etc. Supra egit Evangelista de vocatione discipulorum de statu licito sive iustitiae: hic agit de vocatione ipsorum de statu periculoso sive iniustitiae, ubi ostendit, quomodo vocavit Matthaeum sedentem ad telonium. Habet autem pars ista duas, in quarum prima agit de vocationis perfectione: in secunda vero, de vocatorum defensione, ibi: Factum est autem in Sabbato etc., proximo capitulo .

Circa vocationis perfectionem introducuntur tria: primum est vocatio peccatorum; secundum est confutatio superborum, ibi : Et murmurabant Pharisaei etc.: tertium est consolatio infirmorum, ibi: At illi dixerunt ad eum etc.

Vocatio autem publicani ostenditur perfecta ex tribus, scilicet ex parte divini doni praevenientis et ex parte liberi arbitrii consentientis et ex parte devoti obsequii consequentis.

64. (Vers. 27.). Primo igitur ostenditur perfecta ex parte divini doni praevenientis, cum dicitur: Et post haec exiit et vidit publicanum etc. Et nota,

quod dicitur exire, videre et vocare. Exit quidem, nt requirat: videt, ut attrahat: affatur et vocat, ut ad se convertat. Exiit quidem per sollicitudinem requirendi opus suum, sicut in Psalmo dicitur: "Exibit homo ad opus suum et ad operationem suam usque ad vesperam ". Unde significatur per patremfamilias, de quo Matthaei vigesimo dicitur, quod "exiit primo mane conducere operarios in vineam suam ". Hic est vere Dominus Iesus, qui dicit de se ipso Ioannis decimo sexto: " Exivi a Patre et veni in mundum ", quia de secreto sinu venit in , manifestum. - Nec tantum exiit, sed et vidit publicanum, ut per respectum misericordiae ipsum ad se attrahat, sicut petebat ille videri in Psalmo : " Vide humilitatem meam et laborem meam " etc. Et hoc modo vidit istum, quia, licet esset peccator in facto, erat tamen electus in divino proposito: Sapientiae quarto: " Respectus eius in electos ipsius nude dicitur infra vigesimo secundo: " Conversus Dominus, respexit Petrum, et egressus foras Petrus, flevit amare ".

65. Hoc respectu vidit Iesus publicanum no-mme Ievi, id est Matthaeum, qui, ut dicit Hieronymus , fuit binomius: sed Lucas et Marcus propter honorem Evangelistae nomen tacent vulgatum, Matthaeus autem in sermonis principio accusator sui factus, Matthaeum se et publicanum nominat.

Et nota, quod publicani dicebantur qui publice peccabant, sicut accipitur infra decimo octavo : " Duo homines ascenderunt in templum: unus Pharisaeus, et alter publicanus "; vel, qui merces vendendo omnibus publicabant, sicut mercatores facere solent, sicut accipitur supra tertio: vel, qui publica vectigalia exigebant: et sic videtur proprie accipi hic.

66. Unde subditur: Sedentem ad telonium. Secundum Bedam " telos Graece, vectigal Latine "; secundum Isidorum locus est, " ubi merces navium vel nautarum emolumenta redduntur "; secundum Ambrosium aequivoce potest accipi ad vectigal et ad domum, in qua redditur; unde dicit : " Ille prius dura de laboribus, avara de mercedibus multorum emolumenta extorquens, vocatas verbo, propria reliquit qui rapiebat aliena ". " Nemo ergo, ut dicit Glossa Bedae , de immanitate peccatorum desperet, cum Matthaeus de publicano in Apostolum, de telonario in Evangelistam sit mutatus ".

67. Nec tantum vidit, ut attraheret, sed etiam allocutus est eum, ut converteret, cum subditur: Et ait illi: Sequere me, scilicet per omnium temporalium abrenuntiationem, quia, secundum quod dicit Ioannis octavo , " qui sequitur me non ambulat in tenebris"; et Ecclesiastici vigesimo tertio: " Magna gloria est sequi Dominum ". Sequere me

discretive dicitur

non lucra temporalia: quia, Ecclesiastici trigesimo quarto , " sicut qui apprehendit umbram et sequitur ventos, sic qui attendit ad visa mendacia ".

Sequere me, non desideria carnalia; Ecclesiastici quinto: " Ne sequaris in fortitudine tua concupiscentiam cordis tui"; et Proverbiorum septimo: " Sequitur eam sicut bos ductus ad victimam " etc.

Sequere me, non flagitia mundana, sicut illi, de quibus secundi Regum decimo quinto : " Toto corde universus Israel sequitur Absalom "; Osee duodecimo: " Ephraim pascit ventum et sequitur aestum, tota die mendacia et vastitatem multiplicat". Et tales sunt vane gloriosi , qui pascunt ventum mundanae vanitatis.

68. (Vers. 28.). Secundo antem ostenditur perfecta ex parte liberi arbitrii consentienti? obtemperando, cum subditur: Et relictis omnibus, surgens, secutus est eum: in quo designatur perfectus consensus liberi arbitrii et quantum ad recessum a malo et profectum in bono et consummationem in statu perfecto. Ideo dicitur, quod omnia reliquit, quod surrexit, et quod Christum secutus fuit, ut posset dicere illud Petri Matthaei decimo nono : " Ecce, nos reliquimus omnia et secuti sumus te". EI hoc est, ad quod hortatur nos Apostolus ad Hebraeos duodecimo: " Deponentes omne pondus et circumstans nos peccatum, per patientiam curramus" etc.

69. Et nota, quod sub ista distributione includuntur omnia, quae impediunt ad hoc, quod homo Christum perfecte sequatur, quae sunt septem, sciucet criminale flagitium, corporale solatium, temporale negotium, personale litigium, populare consortium, paternale hospitium et puerile desiderium. Relinquendum est criminale flagitium: Proverbiorum vigesimo octavo : " Qui abscondit scelera sua non dirigetur". - Secundo, corporale solatium, sicut Tobiae secundo: " Reliquit prandium, ieiunus pervenit ad corpus ". - Tertio, temporale negotium: sic loseph, pallium inmanu mulieris Aegyptiacae: Genesis trigesimo nono : " Relicto pallio, fugit"; sic Eliseus, boves et aratrum, tertii Regum decimo nono: sic Apostoli, retia, sicut dicitur Matthaei quarto: " Relictis retibus, secuti sunt eum". Per retia recte intelliguntur negotia terrena, quia " qui volunt divites fieri incidunt in tentationem " etc, primae ad

Timotheum sexto. - Quarto, relinquendum est personale litigium: Ecclesiastici vigesimo octavo : " Relinque proximo tuo nocenti te, et tunc deprecanti tibi peccata solventur ". Quinto vero, populare consortium: Ieremiae quadragesimo octavo: " Relinquite civitates et habitate in petra ". - Sexto, paternale hospitium: leremiae duodecimo: " Reliqui domum meam et dimisi hereditatem meam " etc.

Septimo, puerile desiderium ; Proverbiorum nono: " Relinquite infantiam " etc.

Qui baec omnia relinquit, ille est qui bene surgit: qui designatur per Paulum conversum, de quo Actuum nono : " Surrexit autem Saulus de terra, apertisque oculis, nihil videbat "; quia homini ad Christum converso et luce eius illuminato nihil esse videtur terrenum ; ad Ephesios quinto: " Surge, qui dormis, et exsurge a mortuis, et illuminabit te Christus ". Et qui sic expeditus surgit potest per viam perfectionis sequi, ut possit dicere illud Iob vigesimo tertio : " Vestigia eius secutus est pes meus ".

70. Et velociter hoc fecit: sciebat enim, quod " nocuit differre paratis "; unde nolebat facere contra illud Proverbiorum tertio : " Ne dicas amico tuo: Vade et revertere, et cras dabo tibi, cum statim possis dare "; sed illud Proverbiorum vigesimo secundo: " Vidisti virum velocem in opere suo ? Coram regibus stabit".

71. Verumtamen de hoc arguit eum Porphyrius haereticus , quia statim sine deliberatione secutas est eum tanquam stultus.

Ad quem respondet Glossa , quod " non levitate ductus, sed virtute operum secutus est eum"; viderat enim Christi miracula. Unde Hieronymus - dicit, quod "fulgor Divinitatis occultae, quae in humana facie Christi relucebat, extemplo ad se videntes trahere poterat aspectu. Sicut vis in magnete lapide esse dicitur, ut anulos et stipulam sibi copulet: quanto magis creaturarum Dominus ad se trahere poterat quos volebat a. Iuxta quod dicit sponsa in Canticis illud: " Trahe me post te, in odorem curremus unguentorum tuorum".

72. (Vers. 29.). Tertio yero ostenditur vocatio perfecta ex parte devoti obsequii subsequentis in ministrando, cura dicitur: Et fecit ei convivium magnum Levi in domo sua. Faciebat Matthaeus secundum propositum Sapientis, qui dicebat Sapientiae octavo : " Proposui sapientiam adducere mihi ad convivendum, sciens, quoniam communicabit mecum de bonis suis ". Iam in eo impletum erat desiderium Christi, secundum illud Apocalypsis tertio: "Ecce, sto ad ostium et pulso: si quis aperuerit mihi, intrabo ad illum et coenabo cum ipso " etc. Iam manifestum est gaudium Patris aelerni, de quo infra decimo quinto "Epulari oportebat et gaudere, quia filius hic mortuus fuerat et resurrexit ".

73. Et quoniam magnitudo convivii requirit multitudinem convivantium, ideo subdit: Et erat turba multa publicanorum et aliorum, qui eum ipsis erant discumbentes. Invitaverat enim illos Matthaeus, ut, sicut fuerant socii in culpa, sic etiam essent in paenitentia, secundum illud Apocalypsis ultimo: " Qui audit dicat: Veni"; unde Hieronymus: " Videbant publicanum, a peccatis ad meliora conversum, locum invenisse poenitentiae, et ob illud etiam ipsi non desperant salutem ". Attendebant enim, quod " melius est vocari ad olera cum caritate quam ad vitulum saginatum cum odio ", Proverbiorum decimo quinto . Haec autem turba publicanorum ad convivium Christi vocato designat illud implendum, quod dicitur Matthaei octavo: " Multi ab oriente et occidente venient et recumbent cum Abraham,in regno caelorum: filii autem regni eiicientur in tenebras exteriores "; unde vigesimo primo: " Publicani et peccatores praecedent vos". Et in huius figuram dicitur infra decimo quod " mulier quaedam, Martha nomine, excepit illum in domum suam, et huic erat soror, nomine Maria ".

74. Sed huic videtur obviare illud primae ad Corinthios quinto : " Si quis frater nominatus inter yos est fornicator aut avarus, cum huiusmodi nec cibum sumere ".

Sed illud dicitur infirmis, ne ex mala communicatione corrumpantur, quia dicitur Ecclesiastici decimo tertio : " Qui communicaverit superbo induet superbiam ". Vel certe dicitur de publicis obstinatis et convictis, secundum quod dicit Glossa. Hi autem poterant praesentia Christi conteri. Unde Hieronymus : "Ibat (esus ad convivia peccatorum, ut occasionem haberet docendi et spirituales invitatoribus suis praeberet cibos. Denique, cum frequenter pergere ad convivia describatur, nihil aliud refertur, quod ibi fecerit, nisi quod docuerit, ut et humilitas Domini eundo ad peccatores, et potentia doctrinae eius in conversione paenitendum demonstretur ".

75. Et murmurabant etc. Supra egit de vocatione peccatorum: in hac parte agit de concitatione superborum, quoniam, sicut dicit Apostolus primae ad Corinthios primo, "infirma mundi elegit Deus, ut confundat fortia, et ignobilia et contemptibilia mundi elegit Deus, et ea quae non sunt, ut ea quae sunt, destrueret, ut non glorietur omnis caro in conspectu eius". Describitur ergo confutatio Pharisaeorum superbientium de propriis meritis et ceteros contemnentium hoc ordine. Nam primo superbia eorum detegitur: secundo detecto redarguitur: tertio redarguta abiicitur.

76. (Vers. 30.). Detegitur ergo primo ex murmure loquacitatis propriae: et hoc notatur, cum dicit: Et murmurabant Pharisaei et scribae eorum, contra consilium Sapientis, Sapientiae primo : "Custodite vos a murmuratione, quae nihil prodest, et a detractione parcite linguae ". Quod isti non faciebant: unde et subditur: Dicentes : Quare

cum publicanis et peccatoribus manducatis et bibitis? Unde non poterant mordere in peccato proprio, mordebant tamen ex alieno: hoc enim est hominis iniqui: Ecclesiastici undecimo: "Bona in mala convertens, insidiatur et in electis imponit maculam ". In hoc manifestatur Pharisaeorum superbia, quia se non reputabant peccatores. Unde Glossa : " Dupliciter peccant, et quia putant, se esse iustos, cum sint superbi, et illos reos, cum iam paeniteant". Unde erant similes illi Pharisaeo, de quo infra decimo octavo: " Non sum sicut ceteri hominum, raptores, iniusti, adulteri, velut etiam hic publicanus ". Et ideo infra decimo sexto dicebat eis Dominus: " Vos estis qui iustificatis vos coram hominibus: Deus autem novit corda vestra". De talibus Isaias sexagesimo quinto : " Qui dicunt: Recede a me, non appropinques mihi, quia immundus es ". Propter talium verba et oblocutiones non debet homo devitare opera misericordiae: unde primi Machabaeorum secundo: "A verbis viri peccatoris ne timueritis, quia gloria eius stercus et vermis est". Unde Hieronymus : " Non potest fieri, ut absque morsu hominum huius vitae curricula quis pertranseat. Malorum solatium est bonorum vitam carpere, et de peccantium multitudine putant suorum culpam minui peccatorum ".

77. (Vers. 31.). Arguitur vero secundo ex lumine veritatis perspicuae, cum additur: Respondens Iesus dixit ad illos: Non egent qui sani sunt medico, sed qui male habent. Haec est per se nota, quia, secundum quod dicitur Ecclesiastici trigesimo octavo, (honora medicum propter necessitatem: etenim creavit illum Altissimus". Si medicina propter Aegritudinem, igitur non est redarguendus Aegrotus, qui confugit ad medicum, nec medicus, qui accedit ad aegrotum: sed magis illi redarguendi sunt, qui haec redarguunt. Vocat autem Christus peccatores infirmos, quoniam peccatum infirmum facit, secundum illud Psalmi : " Quoniam lumbi. mei impleti sunt illusionibus, et non est sanitas in carne mea". De tali infirmo dicitur ad Romanos decimo quarto: "Infirmum autem.in fide assumite " etc.: et decimo quinto: " Debemus nos firmiores imbecillitates infirmorum sustinere ". Se autem vocat medicum, quia.

Isaiae quinquagesimo tertio , "livore eius sanati sumus"; et sexagesimo primo: "Spiritus Domini super me, eo quod unxerit me, ut mederer contritos corde "; et Actuum decimo: " Pertransiit benefaciendo et sanando omnes oppressos a diabolo ".

78. (Vers. 32.). Dematur autem tertio ex rectitudine aequitatis supernae, qua magis condescendit humili peccatori quam superbo iusto: et ideo subdit: Non veni vocare iustos, sed peccatores ad paenitentiam: iustos, id est, qui se reputant: Glossa " Qui iustitiae suae confidunt". Unde Beda: "Iustos eos vocat, qui Dei ignorantes iustitiam et suam volentes statuere, iustitiae Dei non sunt subiecti, ad Romanos decimo, qui ex Lege praesumentes, Evangelii gratiam non quaerunt". Tales enim non venit Dominus vocare, sed magis iusto iudicio excaecare: unde Ioannis nono : "In iudicium ego veni in mundum, ut qui non vident videant, et qui vident caeci flant ". Venit autem Dominus vocare omnes ad paenitentiam, quia, sicut dicitur ad Romanos tertio et acceptum est de Psalmo,"non est iustus quisquam, omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt"; unde et ibidem: "Omnes peccaverunt et egent gloria Dei". Et ideo a paenitentia incepit praedicare, secundum quod dicitur Matthaei quarto . De hac vocatione dicitur Isaiae vigesimo secundo: " Vocabit Dominus Deus exercituum in die illa ad fletum et planctum et calvitium et ad cingulum sacci ". Sed hanc vocem non audiunt qui se reputant iustos: contra quos Iob nono : " Si iustificare me voluero, os meum condemnabit me: si innocentem ostendero, pravum me comprobabit". Sed hanc audiunt humiles peccatores: infra septimo: "Et omnis populus audiens et publicani iustificaverunt Dominum, baptizati baptismo Ioannis. Pharisaei autem et legisperiti spreverunt consilium Dei in semetipsos, non baptizati ab eo".

Et sic patet, quomodo in hoc facta est confutatio superborum: unde divino iudicio peiores reputantur illis quos despiciunt.

79. (Vers. 33.). At illi dixerunt. Postquam descripta est vocatio peccatorum et confutatio superborum , subiungitur hic tertio consolatio infirmorum

in hoc, quod non imponuntur ipsis discipulis onera gravia et difficultates ieiuniorum. Introducitur ergo consolatio manudnctoria discipulorum ut dissonans severitati legalis observantiae, ut consonans benignitati divinas praesentiae, ut expediens ruditati imperfectionis humanae .

Primo ergo introducitur ut dissonans severitati legalis observantiae in quaestione Phariseorum, cum dicitur: At illi dixerunt ad eum: Quare discipuli Ioannis ieiunant frequenter et obsecrationes faciunt ? Similiter autem et Pharisaeorum etc. Dicitur autem et Matthaei nono, quod hoc discipuli Ioannis quaesierunt: sed, ut dicit Augustinus in libro de Concordia Evangelistarum, non est contrarietas, quia utrique quaesierunt. Et utrique quaerebant, sed discipuli Ioannis volentes discere veritatem, Pharisaei vero volebant eorum explorare libertatem, sicut illi, de quibus dicitur ad Galatas secundo :"Propter subintroductos falsos fratres, qui subintroiemnt explorare libertatem nostram". Hoc autem non quaerebant, quia discipulos Ioannis approbarent, sed ut comparatione eorum Christi discipulos reprehenderent.

80. Unde et subdunt: Tui autem edunt et bibunt: et ideo conquerebatur Dominus de eis Matthaei undecimo : " Venit Ioannes neque manducans neque bibens, et dicunt: DAEmonium habet: venit Filius hominis manducans et bibens, et dicant: Ecce, homo vorax et potator vini, publicanorum et peccatorum amicus". Et ideo spernebant Pharisaei eos tanquam discordes a legali et populari observatione: sed male, quia Isaiae quinquagesimo octavo : " Nolite ieiunare sicut usque ad hanc diem, ut audiatur in excelso clamor vester. Nunquid tale est ieiunium, quod elegi? Hoc enim est ieiunium, quod elegi ? Dissolve colligationes impietatis " etc.; et id Romanos decimo quarto: "Is qui non manducat, manducantem non spernat", quia, sicut ibidem subditur , " regnum Dei non est esca et polus".

81. (Vers. 34.). Secundo vero introducitur nl conveniens benignitati diuinae praesentiae in dissolutione obiectorum, cum dicitur: Quibus ipse ait:

Sunquitt possunt filii sponsi ieiunare etc. Secundum Bedam vero haec est littera: Nunquid potestis filios sponsi facere ieiunare? Sponsus iste Christus est, de quo Ioannis tertio: " Qui habet sponsam sponsus est"; et in Psalmo:"Et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo suo ". Filii sponsi sunt Apostoli: unde Isaiae octavo: "Ecce, ego et pueri mei, quos dedit mihi Dominus"; et in Psalmo: " Pro patribus tuis nati sunt tibi fini ; constitues eos principes " etc. Isti non possunt nec debent ieiunare ieiunio moeroris et afflictionis, quamdiu cum illis est sponsus, quia tunc est tempus gaudii ; propter quod Canticorum tertio dicitur:"Filiae Ierusalem, egredimini et ridete regem Salomonem in diademate"; et Isaiae sexagesimo primo: "Gaudens gaudebo in Domino, et exsultabit anima mea in Deo meo, quia induit me Dominus vestimento salutis et indumento iustitiae circumdedit me, quasi sponsum decoratum corona et quasi sponsam ornatam monilibus". Unde tunc erat tempus gaudii, non moeroris, quia, sicut dicitur Ioannis tertio ," amicus sponsi stat et gaudio gaudet propter vocem sponsi ".

82. (Vers. 35.). Et ideo discipulorum consolatio conveniens est praesentiae sponsi Christi, sicut et desolatio absentiae. Propter quod addit: Venient autem dies, eum ablatus fuerit ab eis , scilicet per mortem et passionem: Osee quinto: " Vadent ad quaerendum Dominum et non invenient: ablatus est enim ab eis ", et tunc ieiunabunt in illis diebus, scilicet ad tempus illud: quia Ioannis decimo sexto : "Plorabitis et flebitis vos, mundus autem gaudebit, vos vero contristabimini, sed tristitia vestra convertetur in gaudium "; et tunc erit tempus moeroris et ieiunii, unde Tobiae secundo: " Comedit panem suum intacta et tremore, memorans illud propheticum: Dies festi vestri convertentur in luctum "; Threnorum primo: "Idcirco ego plorans, et oculus meus deducens aquas, quia longe factus est a me consolator meus, convertens animam meam ".

83- (Vers. 36.). Tertio autem introducitur ut expedient rudilati imperfectionis humanae, cum dicitur: Dicebat autem illis similitudinem ; ubi ostendit, discipulos ad ieiunium non esse arctandos tum propter vetustatem conversationis, tum propter fragilitatem carnis, tum etiam propter dissuetudinem affectionis, quae tria exprimit sub triplici metaphora, scilicet veteris vestis, veteris utris et veteris tini.

Rudes igitur discipulos expediens erat confovere, non ieiuniis aggravare, propter vetustatem conversationis, propter quam dicit: Quia nemo commissuram, id est particulam, quae coniungit, a vestimento novo, scilicet ablatam, immittit in vestimentum vetus, quia duplex sequitur inconveniens: et ideo addit: Alioquin et novum rumpit, quod est damnosum, et veteri non convenit commissum , quod est indecorum. - Sic spiritualiter intelligendum, quod non sunt imponendae novae observantiae convenientes novae conversationi, quamdiu homo non est priori exutus, scilicet in principio conversionis. Et ideo dicebat Apostolus ad Ephesios quarto : (Deponentes secundum pristinam conversationem veterem hominem, renovamini spiritu mentis vestrae et induite novum hominem, qui secundum Deum creatus est"; et ad Colossenses tertio: " Exspoliantes vos veterem hominem cum actibus suis, induite novum"; alioquin erit monstruosum.

Et ideo in Ggura huius prohibita est in Lege commixtio diversorum: Deuteronomii vigesimo secundo : " Non indueris vestimento, quod ex lana linoque contextum est ", quia hinc contemnitur Dominus: leremiae duodecimo: " Nunquid avis discolor hereditas mea mihi "?

84. (Vers. 37.38.). Hoc ipsum erat expediens propter fragilitatem carnis, propter quam dicit: Et nemo mittit vinum novum in utres veteres: quia ex hoc sequitur duplex inconvenientia, scilicet effusio vini, propter quam dicit: Alioquin rumpet vinum novum utres, et ipsum effundetur: alia, perditio utris: unde et addit: Et utres peribunt . Et ideo novo vino novum etiam vas providendum: propter quod dicit: Sed vinum novum in utres novos mittendum est et

utraque servantur. - Sic spirituales observantiae sunt spiritualibus, non carnalibus imponendae, qui designantur per veteres utres, secundum illud Psalmi "Factus sum sicut uter in pruina"; unde designantur per utres Gabaonitarum ruptos et solutos: Iosue nono: "Utres vini novos implevimus, qui nunc rupti sunt atque soluti sunt", et ita ad continendum vinum inepti. Et ideo primae ad Corinthios tertio: " Et ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus, tanquam parvulis in Christo. Lac vobis potum dedi, non escam". Antequam ergo eis spiritualia iniungantur, necesse est, ut corda eorum renovetur, iuxta illud Ezechielis trigesimo sexto : "Ecce, dabo vobis cor novum et spiritum novum ponam in medio vestri "; quia ad Galatas sexto Apostolus ait: "ln Christo Iesu neque circumcisio aliquid valet neque praeputium, sed nova creatura ". Et ideo in Psalmo petitur:" Cor mundum crea in me, Deus, et spiritum rectum innova in visceribus meis"5 quod fit in viris spiritualibus: secundae ad Corinthios quarto: " Licet is qui foris est, noster homo corrumpatur, tamen is qui intus est, renovatur de die in diem". 83. (Vers. 39.). Hoc etiam ipsum nihilominus - expediens erat propter dissuetudinem affectionis: propter quam designandam dicit: Et nemo bibens vetus statim vult novum. Et rationem huius reddit propter iudicium sensus, cum dicit: Dicit enim: Vetus melius est.

In quo per simile in delectatione potus vult ostendere, quod affectus noster non statim delectatur in novis servandis, nisi paulative manuducatur. Et ideo dicebant quidam Actuum decim quinto : " Nisi circumcidamini secundum morei Moysi, non potestis salvari ". Hanc autem affecta nem innovat caritas, secundum illud Ioannis decim tertio: (Mandatum novum do vobis, ut diligatis in vicem ". Hoc facit nova sapere ut vetera: undepri mae Ioannis secundo : " Non mandatum novum serii) vobis, sed mandatum vetus, quod audistis ab initio" "Iterum mandatum novum scribo vobis, quod est ve rum et in ipso et in vobis". Vere hoc est novun mandatum, quod vetera evacuat et quod facit sapen nova; secundae ad Corinthios quinto : "Si qua in Christo nova creatura, vetera transierunt: ecce, fa cta sunt omnia novas: quia, sicut dicitur Levitici vigesimo sexto, " novis supervenientibus, vetera pro;icietis". - Sic ergo propter ruditatem discipulorum tum ex parte conversationis, tum ex parte carnis tum ex parte mentis, erant discipuli benigne tractandi, nondum ad ieiunium arctandi, maxime ad ieiunium exsultationis, quod non convenit nisi renovatis per gratiam Spiritus sancti.

Unde ex praemissis colligitur, quod discipuli Christi non erant arctandi, nec ad ieiunium maeroris propter praesentiam sponsi, nec exsultationis propter absentiam Spiritus sancti; et ita erant benigne consolandi tanquam adhuc tenelli et infirmi, Ex praemissis igitur sufficienter apparet, quomodo a Domino sunt peccatores misericorditer vocati, et superbi rationabiliter confutati, et infirmi suaviter consolati.