IN CAPUT I OSEE

ENARRATIO,

" Verbum Domini, " Incipit Osee, qui contra decem et duas tribus prophetat de idololatria. Et dividitur in partes duas, in titulum, scilicet, et in prophetiam. Prophetia ibi Incipit, V. 4 : " Et dixit Dominus ad Osee : Vade. "

Titulus duplex est, scilicet enuntiationis propheticae, et Inspirationis. Titulus enuntiationis ad tempus refertur, in quo facta est enuntiatio, hoc est, ad reges illorum temporum. Titulus Inspirationis ad. Deum refertur, qui per Spiritum dat inspirationem.

Et hoc est :

" Verbum Domini, " supple, non hominis. I ad Thessal, II, 13: Accepistis illud, non ut verbum hominum, sed, (sicut est vere) verbum Dei. Hoc dicitur " verbum " in singulari, quia in Deo unum est, quod tamen effective et formaliter multorum et causa et ratio est : ideo quum verbum singulariter diceret, " Domini " addidit. Unde Joan. I, 2, de Verbo, quod erat in principio apud Deum , subditur, Omnia per ipsum facta sunt. " Quod factum, est. " Verbum enim factivum est, et potius faciendo quam dicendo ostendit seipsum. Et ideo dicit ibi Glossa, quod deificat. Joan. x, 35 : Illos dixit deos, ad quos sermo Dei factus est. " Ad Osee, " Nomen Prophetae est, quod salvator interpretatur, eo quod gratia sermonis multos salvat, Eccli, XLVI, 1 et 2 : Ma- de terra, quia magnus dies Jez-

rahel. gnus secundum nomen suum, maximus in salutem electorum Dei. " Filium Beeri. " Notatur quod pater propheta fuit. Dicit enim Hieronymus, quod " patres " prophetarum in titulis positi, prophetae " fuerunt. " Psal. CIV, 15 : Nolite tangere christos meos : et in prophetis meis nolite malignari. Interpretatur autem Beeri putei mei, et profunditatem mysteriorum signat. Joan. IV, 11 : Puteus altus est. Hi sunt putei, quos foderunt Patriarchae, et Allophyli terra repleverunt . Num. XXI, 17 et 18 : Tunc cecinit Israel carmen istud : Ascendat puteus. Concinebant : Puteus, quem foderunt principes, et paraverunt duces multitudinis in datore legis, et in baculis suis. De veritate enim legis et rectitudine virtutis, quae per baculum significatur, aqua istius putei attingitur.

" In diebus Oziae, Joathan, " filii Oziae, de quibus legitur IV Reg. XV, " Achaz, " de quo IV Reg. XVI, " Ezechiae, " de quo IV Reg. XVIII, " regum Juda : " hi enim in duabus tribubus regnaverunt. " Et in diebus Jeroboam, " qui pronepos fuit Jehu, " filii Joas, " de quibus IV Reg. XIII, " regis Israel. " Jeroboam enim regnavit super decem tribus, et fuit filius Joas, nepotis Jehu : filius enim Jehu fuit Joathan, qui filium reliquit Joas, qui pater fuit Jeroboam, sicut legitur IV Reg. XIV. Utriusque, scilicet deceni tribuum et duarum ponit reges, quia de utrisque prophetavit, licet principaliter de decem tribubus.

Et subdit titulum inspirationis : " Principium loquendi Domino in Osee, " supple, est istud, quod duos sensus habet, Potest enim significare, quod cum et alii

Prophetae, sicut Isaias, Joel, Abdias, Michaeas, sub eisdem regibus, qui nominati sunt, prophetaverunt : tamen, Domino inspirante, principium fuit loquendi in Osee, ante alios scilicet Prophetas. Potest etiam esse sensus quod de muliere fornicationis principium sumpsit Dominus loquendi in Osee. Dicit autem, " in Osee, " et non, ad Osee, Si enim ad Osee diceret, sermo ad Osee dirigeretur, quod non est verum, sed potius Osee pro instrumento utitur loquendi ad alios, et ideo in Osee loquitur sicut spiritus in lingua. Psal. XLIV, 2 : Lingua mea calamus scribae. II ad Corinth. XIII, 3 : An experimentum quaeritis ejus, qui in me loquitur Christus ? Psal. LXXXIV, 9 : Audiam quid loquatur in me Dominus Deus,

" Et dixit Dominus. " Hic incipit prophetia, et dividitur in partes duas. Primo enim prophetatur per rerum similitudines, arguens idololatriam. Secundo, sub attestatione veritatis, infra, IV, 1, ibi, " Audite verbum Domini, filii Israel. "

Prima dividit in duas. Primo enim ponit similitudinem fornicariae, arguens decem tribus. Secundo, similitudinem adulterae, arguens duas, infra, III, 1, ibi, " Et dixit Dominus ad me : Adhuc vade. "

Prior adhuc in duas dividitur. Primo enim ponit res, in quibus accipit similitudinem : secundo, ex similitudinibus arguens per recti judicii convincit rationem, infra, II, 1, ibi, " Dicite fratribus vestris : Populus meus. "

Prior haram adhuc in duas dividitur, in quarum prima exprobando idololatriam, comminatur paenam : in secunda vero, ne desperent, promittit liberationis gratiam, ibi, V. 10 : " Et erit numerus filiorum Israel. "

Adhuc prior in duo dividitur. Ponit enim primo similitudinem a fornicaria: secundo, a natis ejus, ibi, " Et concepit, ei peperit ei filium. "

In primo duo dicuntur : praeceptum Domini, et obedientia Prophetae.

Et hoc est ergo quod dixit : " Et dixit Dominus ad Osee, " praecipiendo scilicet : Amos,III, 7 : Non facit Dominus Deus verbum, nisi revelaverit secretum suum ad servos suos prophetas. " Vade, sume tibi uxorem fornicationum, " Sic resolvenda est constructio secundum Hieronymum in originali : " Vade, " a me scilicet missus. " Uxorem fornicationum. " hoc est, quae tota fornicationibus dedita est, ita quod constructio sit inter genitivum et accusativum ad demonstrationem excellentiae : " sume tibi, " hoc est, ad formam tui, non illius, ut ipsa scilicet deposita immunditia ex te sanctificetur, et tu non inquineris ex illa. I ad Corinth. VII, 14 : Sanctificata est mulier infidelis per virum fidelem. Unde Hieronymus : " Non " enim qui. bonus permanet, polluitur, " si societur malo ; sed qui malus est, " in bonum vertitur, si boni exempla. " secteur. " Sic (ut dicit Hieronymus, vir eruditissimus) Xenocrates laudatur, qui. Polemonem luxuriosissimum juvenem, et inter psaltrias, atque tibicines impudicas mulieres ebrium, et hedera coronatum sumpsit sibi, et fecit obedire sapientiae, et adolescentem turpissimum mutavit in sapientissimum Philosophorum, Sic Socrates ad caelum levatur laudibus, qui Phaedonem (ex cujus nomine Platonis liber est de animae immortalitate) de lupanari ob crudelitatem et avaritiam domini multorum libidini servientem, in Academiam transtulit, et honestissimum fecit. Et ideo dicit : " Sume tibi, " et non simpliciter, Sume : nec dicit, Conjunge te illi. Apocalyp. XVII, 1 : Ostendam tibi damnationem meretricis magnae, quae sedet super aquas multas. Fornicatrix tamen inhonestior est quam meretrix. Fornicatrix enim mente et corpore corrupta non quaerit nisi libidinem. Meretrix autem a merendo dicta, requirit mercedem, " Et fac tibi filios fornicationum, " Sic ordinanda est constructio : " Filios fornicationis,)) hoc est, de fornicatione natos, " fac tibi, " hoc est, fac ut tui sint per adoptionem. Non ergo vult dicere, quod.fornicarie generet, sed quod natos ex fornicatione sibi faciat, et informet, et reducat ad fidei castitatem : et sic similitudo respondet significationi. Vult enim dicere, quod Synagogam primo fornicantem in Chaldaea, et postea in aegypto cum filios sibi fecerit, et a sordibus purgaverit, quod ostenditur Ezech, XVI, 6 et seq., ubi dicit, quod conculcatam in sanguine sordidam assumpsit, et amictum suum super eam expandit, et subjungit rationem : " Quia fornicans fornicabitur terra a Domino. " " Fornicans " scilicet in idolis, " fornicabitur " in mundi delectationibus, " terra " per metonymiam dicitur, hoc est, habitantes in terra, " a Domino, " supple, recedens. Jerem. III, 1 : Tu fornicata es cum amatoribus multis : tamen revertere ad me, dicit Dominus: et ego suscipiam te, Psal. LXXII, 27 : Perdidisti omnes, qui fornicantur abs te.

" Ei abIIt. " Tangitur obedientia Prophetae. " Et accepit Gomer, " quae consummata, vel perfecta interpretatur. Pro eo autem, quod non. tantum perfecta, sed etiam expleta erat in fornicationibus, dicit eam " filiam Debelaim, " quae interpretatur massa caricarum, sive ficuum, eo quod in se multas dulcedines fornicationum commassaverat, ut sit fornicaria filia fornicariae. Ezech. XVI, 45 : Filia matris tuae es tu. Poeta :

Mater venalis facit ut sit filia talis.

Haec similitudo congruit, quia immundam et contaminatam sibi accepit Deus Synagogam, et mundavit eam lege, sacramentis, et prophetia.

" Et concepit. " Tangit hic generationem, in qua similitudo populi accipitur, quae duplex est, in culpa scilicet, et in poena. Similitudo in culpa repraesentatur per filiam, ibi, f. 6 : " Et concepit adhuc. "

In similitudine in culpa tria notanda sunt. Primo, quod per locum in quo culpa perpetrata est, significatur culpa ab eventu, scilicet quia ita evenit, quod in tali loco culpa facta est : secundum, quod sub eodem nomine culpa ad alios transit, qui simile peccatum commiserunt : tertium, quod similis paena debetur simili culpae.

Dicit ergo : " Et concepit. " Secundum Hieronymum, non concepit ex propheta, sed ex fornicatione. Psal. VII, 15 : Concepit dolorem, et peperit iniquitatem. " Et peperit ei filium, " non ei sicut carnali patri, sed ei sicut adoptanti et assumenti sibi filium. Sic enim Judaeos, filios Synagogae, in fornicatione idolorum natos assumpsit Dominus, et adoptavit, et hoc modo dicitur pater. Deuter. XXXII, 6 : Numquid non ipse est pater tuus, qui possedit te, ei fecit, et creavit te?

" Et dixit Dominus ad eum, " hoc est, ad prophetam : " Voca nomen ejus Jezrahel, " Iezrahel civitas est in qua innocenter interfectus est Naboth , et a loco peccatum accipit nomen. Unde tantum valet ac si diceret : Voca nomen, ejus interfectorem innocentis. IV Reg. XXIV, 4 : Implevit Jerusalem cruore innocentium. Et rationem hujus nominis subjungit : " Quoniam adhuc modicum, " supple, tempus erit. Ad Hebr. x, 37 : Adhuc modicum aliquantulum, qui venturus est, veniet. " Et visitabo, " per vindictam scilicet, " sanguinem Iezrahel, " Glossa habet, " occisionem pote puli mei innocentis, " " super domum Jehu, " hoc est, super generationem Iehu, et hoc peccatum in simili nomine transit ad invitantem. Sicut enim legitur

IV Reg. IX et x, Iehu sollicite vindicavit sanguinem innocentem Naboth in domum Achab, interfectis septuaginta filiis ejus, et praecipitata Jezabel, uxore sua, interfecto etiam rege Juda,genero Achab, interfectis etiam quadraginta viris de cognatis suis, et postea a simili peccato non cavit : et ideo simili modo in. eum vindicavit, et post modicum, quia Jeroboam pronepote iehu, sub quo Osee prophetavit, mortuo, Zacharias filius ejus sibi successit, quem sexto mense regni sui occidit Sellum, qui de alia stirpe fuit, et vindicavit in eum, quod ipse in Achab vindicaverat, sicut legitur IV Reg. XV, 8 et seq. Psal. LVIII, 6 : Intende ad visltandas omnes gentes : non miserearis omnibus, qui operantur iniquitatem. Isa. XXVII, 1 : Visitabit Dominus in gladio suo duro, et grandi, et forti, super Leviathan serpentem vectem, Psal, c 8 : In matutino interficiebam omnes peccatores terrae, " Et quiescere faciam, " hoc est, cessare, " regnum domus Israel, " decem scilicet tribuum. Interfecto enim Zacharia sub nepote iehu, statim reges i Assyriorum ceperunt terram Ruben et

n

L. Gad, et dimidiae tribus Manasse, quae erat trans Jordanem. Deinde transeuntes Jordanem, ceperunt Nepthalim et omnes alias tribus . Et transtulit eos in Medos et Persas sub Osee, rege decem tribuum, ita quod ab interfectione Zachariae usque ad captivitatem non fluxerunt nisi quadraginta novem anni. Eccli. x, 8 : Regnum a gente in gentem transfertur propter injustitias, et injurias, ei contumelias, ei diversos dolos.

" Et in illa die, " talis scilicet vindictae, c( conteram arcum Israel , " hoc est, arma deceni tribuum, ut per partem totum significetur per synecdochen, " in valle J ezrahel, " hoc est, in. valle perti- nente ad Iezrahel civitatem. Sunt enim ibi latissimi campi, et extensae valles, in quibus pugna fuit, cum rex Assyriorum caperet decem tribus et Samariam. Psal. xlv, 10 : Arcum conteret, et confringet arma : et scuta comburet igni,

" Et concepit adhuc. " Tangit statum populi captivati. Unde Hieronymus : " Postquam confractus est Israel, et reg" num ejus destructum, ex tunc non Jez-" rahel, id est, semen Dei, nec masculus, " sed foemina imbecillis nascitur, quae " vitiorum patet injuriis, et habet faeinice neuni animum. " " Et peperit filiam, " hoc est, populum foemininum animum habentem, quod contra dicitur, II Machab. VII, 20 : Supra modum mater mirabilis, et bonorum memoria digna. Et post pauca, V. 21 : Et faemineae cogitationi masculinum animum inserens, " Et dixit ei, " scilicet prophetae : " Voca nomen ejus Absque misericordia, " quia misericordiam liberationis a captivitate non consequetur. Jacob. II, 13 : Judicium sine misericordia illi, qui non fecit misericordiam. Et rationem hujus nominis subjungit : " Quia non addam ultra misereri domui Israel. " Saepe enim liberavit eos : sed cum videret eos in malitia obstinatos, ultra liberare noluit, sicut expresse legitur IV Reg. XVII, 40 , et propter obstinationem eorum in malis, noluit misereri Dominus. Job, XXX, 21 : Mutatus es mihi in crudelem, ei in duritia manus tuae adversaris mihi. Ezech. IX, 10 : Meus non parcet oculus, neque miserebor : viam eorum super caput eorum reddam. Et hoc est quod sequitur : " Sed oblivione obliviscar eorum, " Psal. LXXXVII, 6 : Quorum non es memor amplius : ei ipsi de manu tua repulsi sunt. Unde Ezech. v, 12, dicitur, quod in captivitate positis, non est misertus, sed nudavit gladium post eos . Contrarium tamen videtur per Psalmistam,Psal. LXXVI, 10 : Aut obliviscetur misereri Deus : aut continebit in ira sua misericordias suas. Hoc solvit Chrysostomus dicens, quod " duplex est misericor-" dia, liberans et relaxans. Miscricor- . " diain relaxantem numquam dimittit " Deus, citra condignum enim punit. " Sed misericordiam liberantem aliquan-" do intermittit, quia non semper libe-" rat. " Ita etiam solvitur hoc quod objicitur, Isa. XLIX, 15 : Numquid oblivisci potest mulier infantem suum, ut non misereatur filio uteri sui ? ei si oblita fuerit, ego tamen non obliviscar tui. Prov . VI, 34 et 35 : Zelus et furor viri non parcet in die vindictae, nec acquiescet cujusquam precibus, nec suscipiet pro redemptione dona plurima.''

Ab hac autem oblivione misericordiae distinguit duas tribus, et hoc est quod subdit : " Et domui Juda miserebor, " hoc est, duabus tribubus : ita scilicet quod tunc non permittam eos a rege Assyriorum captivari. Thren. III, 22 : Misericordiae Domini quia non sumus consumpti : quia non defecerunt miserationes ejus. " Et salvabo eos, " a rege scilicet Assyriorum, " in Domino Deo sua, " hoc est, in virtute Domini Dei sui, et non in virtute humana. Isa. XLVI, 13 : Dabo in Sion salutem, ei in Jerusalem gloriam meam. Et hoc est quod sequitur : " Et non salvabo eos in arcu, " qui longe ferit, " et gladio, " qui propinque vulnerat, " et in bello, " exercituum scilicet, " et in equis, " bellicis scilicet dextrarIIs, " et in equitibus, " militibus scilicet peritis in arte pugnandi. Et hoc factum est, IV Reg. XVIII et XIX, ubi merito Ezechiae misit Dominus Angelum suum, et percussit in castris Assyriorum centum octoginta quinque millia. De primis duobus dicitur in Psal. XLIII, 7 : Non enim in arcu meo sperabo : ei gla-

dius meus non salvabit me. De tertio, Judic. v, 8 : Nova bella elegit Dominus. De quarto et quinto, item in Psal. XXXII, ib et 17 : Gigas non salvabitur in multitudine virtutis suae. Fallax equus ad salutem, etc. Amos, II, 15 : Tenens arcum non stabit, et velox pedibus suis non salvabitur, et ascensor equi non salvabit animam suam.

Quod autem deceni tribubus consolationem subtrahit, per similitudinem exprimit, subdens : " Ei ab lactavit, " ipse scilicet Propheta, non mulier fornicationum, hoc est ab omni dulcedine legis, et prophetiae, et consolationis abstraxit. Isa. XXVIII, 9 : Quem docebit scientiam ? et quem intelligere faciei auditum ? per paenas scilicet, ablactatos a lacte, avulsos ab uberibus, Et hoc est : " Eam, quae erat Absque misericordia, " id est, decem tribus, quae usque hodie dulcedinem liberationis a Deo non receperunt. Thren. III, 15. Replevit me amaritudinibus, inebriavit me absynthio .

" Et concepit. " Tangit hic similitudinem ad duas tribus, et hoc est quod dicit : " Et peperit filium, " mutans sexum. Psal. XVII, 46 : FilII alieni mentiti

sunt milII.

" Et dixit, " supple, Dominus ad Prophetam : " Voca nomen ejus Non populus meus. " Cujus ratio tangitur IV Reg. XXIII et XXIV. Quia captivatis decem tribubus, nec duae tribus in cultu Dei permanserunt, sed idola coluerunt et se non ut populus Dei gesserunt. Job, XXI. 14 : Dixerunt Deo : Recede a nobis, et scientiam viarum tuarum nolumus. Et hoc est quod sequitur : " Quia vos non populus meus, " hoc est, ideo quia vos non geritis pro populo meo. Apoc. II, 9 : Se dicunt Judaeos esse, einon sunt, sed sunt synagoga satanae. "Et, " supple, ideo, " ego non ero vester, "scilicet Deus. Transferam enim illos ad terram illorum deorum, quos coluerunt. Jerem. v, 19 : Sicut dereliquistis me, et servistis deo alieno in terra vestra, sic servietis alienis in terra non vestra.

" Et erit numerus. " Post desolationem comminationis, promissionem tangit futurae consolationis ne desperent. Et tangit quatuor : dispersorum multiplicationem, multiplicato rum conversionem, conversorum congregationem, congregatorum sub uno capite adunationem.

Et hoc est : " Et erit numerus filiorum Israel quasi arena maris. " Multi enim sunt qui ad informem fidem venient temporibus novissimis. Psal. CXXXVIII, 18 : Dinumerabo eos, quasi dicat, non., et super arenam multiplicabuntur. Eccli. I, 2. Arenam maris, et pluviae guttas, et dies saeculi quis dinumeravit ? "Quae sine mensura est,)) latitudinis scilicet, et longitudinis, quia in toto orbe dispersi sunt, Isa. XXVII, 6 : Implebunt faciem orbis semine. Psal. XVIII, 5 : In omnem terram exivit sonus eorum, " Et non numerabitur, " Glossa, " prae multitudine. " Unde dictum est Abrahae, Genes. XV, 5 : Suspice caelum, et numera stellas , si potes. Et dixit ei : Sic erit semen tuum. Apoc. VII, 9: Vidi turbam magnam , quam dinumerare nemo poterat.

Et subdit de conversione multiplicato "Et erit : " versus, et dictum est hoc pro certitudine prophetali. I Reg. IX, 6 : Omne, quod loquitur, sine ambiguitate venit. " In loco " hoc est, in Chaldaea, vel allegorice in Ecclesia, " ubi dicetur eis, " quando ducentur in captivitatem :

" Non populus meus vos, " hoc est, isti sunt non populus Dei, quia si esset Deus eorum, protegeret eos. Unde, Thren, IV, 15 : Recedite polluti, clamaverunt eis : recedite, abite. Et post pauca : Dixerunt inter gentes : Non addet ultra ut habitet in eis, " Dicetur eis, " propter conversionem et paenitentiam : " Filii Dei viventis, " quando Deus sicut filios consolabitur eos. Isa. lxvi, 13 : Quomodo si cui mater blandiatur, ita ego consolabor vos, et in Jerusalem consolabimini, Joan. I, 12 : Dedit eis potestatem filios Dei fieri, his, qui credunt in nomine ejus. Hanc auctoritatem inducit Apostolus ad Romanos, XI, 28 et seq., et exponit eam de conversis ad Christum in tempore novissimo ,

Et subdit de conversorum congregatione.

" Et congregabuntur filII Juda, " hoc est, duarum tribuum, " et filII Israel, " hoc est, decem tribuum, pariter in unam terram et cor : quod non potest intelligi de decem tribubus, quia illae non redierunt, sed intelligitur de quibusdam de decem tribubus, qui immixti fuerunt duabus. In fine autem mundi omn.es congregabuntur ad Christum, et hoc expresse dicitur, Ezech. XXIX, 28 et 29 : Scient quia ego Dominus Deus eorum, eo quod transtulerim eos in nationes, et congregauerint eos super terram suam, et non dereliquerim quemquam eae eis ibi, Et non abscondam ultra faciem meam ab eis, eo quod effuderim spiritum meum super omnem domum Israel. Act. IV, 32 : Multitudinis credentium erat cor unum, et anima una.

Et subdit de adunatione sub caput unum.

" Et ponent sibimet caput unum, " Quod Judaei dicunt David suscitatum in aurea Jerusalem, mendacium et fabula est, et ideo exponendum est de Christo. Ezech.XXXVII,22:Rex unus erit omnibus imperans : et non erunt ultra duae gentes, nec dividentur amplius in duo regna. Et paulo post, VV. 23 et 24 : Ego ero eis Deus: et servus meus David rex super eos, et pastor unus omnium eorum. Joan. x, 16 : Fiet unum ovile, et unus pastor, " Et ascendent de terra " captivitatis, vel de terrenis ad caelestia. Psal. lXXXIII, 6 et 7 : Ascensiones in corde suo disposuit, in valle lacrymarum. Ad Philip. III, 20 : Nostra conversatio in caelis est. " Quia magnus dies Iezra-

hel, " hoc est, magna et clara justitia apparebit in paena iniquorum, qui seminis Dei fuderunt innocentem sanguinem. Psal. CXVII, 24 : Haec est dies, quam fecit Dominus. Esther, VIII, 16 : Judaeis nova lux oriri visa est. Cant. III, 11 : Videte, filiae Sion, regem Salomonem, hoc est, pacificum, in diademate, quo coronavit illum mater sua in die desponsationis illius, et in die laetitiae cordis ejus. Tunc enim in laetitia cordis iterato, Deus sibi desponsavit populum, sicut statim dicet Propheta in capitulo sequenti.