IN CAPUT IX ZACHARIAE

ENARRATIO.

" Onus verbi Domini. " Hic descii-. buntur ea quae facta sunt sub Graecis populo Judaeorum, et dividitur in partes tres, in quarum prima tangitur onus aemulorum : in secunda, pax Regis Sanctorum, ibi, V. 9 : " Exsulta satis. " In tertia, revocatio ad patriam captivorum, ibi, V. 12 : " Convertimini ad munitionem. "

Prima harum dividitur in titulum, et in prophetiam.

Titulus duo continet : oppressionem, et oppressionis rationem.

Oppressio tria habet, scilicet oppressionem, veritatis confirmationem, et quos opprimet.

" Onus, " hoc est, prophetia quae modo scribetur, erit onus. III. Regum, xii, 4 : Pater tuus durissimum jugum, idest, onus, imposuit nobis. Isa. lviii, 6 : Omne onus dirumpe, Psal, XXXVII, 5. Sicut onus grave gravatae sunt super me. Septuaginta habent, " Massa propter pondus gravaminis. " " Verbi Domini, " et Ideo verum est quod erit. Tobiae, XIV, 6 : Non excidit verbum Domini, " In terra Hadrach, " hoc est, Syria. Hadh enim interpretatur austerum, Rach molle : unde Hadrach et onus significat, et causam oneris : mollities enim causa fuit oneris. Mollis vero est qui ad omnem concupiscentiam priusquam tentetur, emollitur et diffluit. Jerem, XXXII, 22 : Usquequo deliciis dissolveris, filia vaga ? Isa. xlvii, 1 : Non vocaberis ultra mollis et tenera. " Mollis enim, secundum Philosophum, " pejor est intemperato et incontinente : " unde propter mollitiem austerum onus imponitur. Apocal. 11, 22, dicitur de Jezabel quae fluxus sterquilinii interpretatur : Ecce mittam eam, in lectum : et qui moechantur cum ea, in tribulatione maxima erunt. " Et Damasci, " quae est metropolis Syriae, " requiei ejus, " id est, oneris. Ibi enim stabilitur et quiescet et fundabitur. Isa. xxx, 32 : Erit transitus virgae fundatus, quam requiescere faciet Dominus super eum, hoc est, stare, ut continuo affligat. Damascus potus sanguinis interpretatur, et significat eos qui in corruptione sanguinis delectantur, qui onere Domini, prementur. Quaedam Glossa dicit, requiei ejus, hoc est, Dei : sed moralis est, et intelligitur de conversis a corruptione carnis et sanguinis, In quibus requiescit Deus, sicut in Maria Magdalena. Gregorius : " Ad " ipsius quippe mentem exsultlm confu-" gerat, quam, post vitiorum ignes, posce nitentiae temperies refrigerabat. " Et subdit rationem :

" Quia Domini est oculus hominis, " hoc est, omnia acta hominis conspiciens. Eccli. xxiii, 28: Oculi Domini multo plus lucidiores sunt super solem, circumspicientes omnes vias hominum, " Et omnium tribuum Israel, " supple, est oculus, considerans injurias quae fiunt Sanctis. Jerem. II, 3 : Sanctus Israel Domino, primitiae frugum ejus : omnes, qui devorant eum, delinquunt : mala venient super eos.

Et tangit aliam metropolim :

" Emath quoque in terminis ejus, " supple, est, et ad illam transibit onus. Est autem Antiochia, quae profunditas interpretatur, et profundatos in carnalibus vitiis significat, qui sunt in terminis Damasci, hoc est, potus sanguinis. Psal. LXVIII, 3 : Infixus sum in limo profundi : et non est substantia. " Et Tyrus, " civitas in mari sita, cujus onus describitur, Isa. XXIII, 1 et seq., Ezech. XXVII et XXVIII. Interpretatur autem angustia, et significat eos qui in angustia et sollicitudine rerum temporalium sunt omni tempore, qui onere Domini prementur. Job, XX, 6 : Si ascenderit usque ad caelum superbia ejus, et caput ejus nubes tetigerit : quasi sterquilinium in fine perdetur. Et post pauca, v. 15 : Divitias quas devoravit, evomet, et de ventre illius extrahet eas Deus, Et quia Tyrus est in Sidone, ideo subdit : " Et Sidon, " provincia enim Sidonia vocabatur, cujus Tyrus erat metropolis : interpretatur autem venatio, et significat eos qui animas diabolo venantur, ad quos transibit onus Domini. Thren, III, 52 : Venatione ceperunt me quasi avem. Hoc significatum est, Genes. XXV, 27, ubi dicitur quod

Esau (qui malus fuit) factus est, vir gnarus venandi... Jacob autem , vir simplex, habitabat in tabernaculis. Glossa tamen exponit de Gentibus ab his vitiis conversis, qui requies Domini efficiuntur, sicut paulo ante dictum est.

Causa autem quare transit ad eos onus, subdit :

" Assumpserint quippe sibi sapientiam valde. " In hoc quod dicit, assumpserunt, notat quod ex dono Dei non habuerunt : et ideo sapientia illa mundana est, de qua dicitur, Jacob.III, 15 : Non est enim ista sapientia de sursum descendens, scilicet a Patre luminum, sed terrena, animalis, diabolica, et ideo est astutia multiplicandi terrena. Abdiae, v. 8 : Perdam sapientes de Idumaea, et prudentiam de monte Esau. In hoc quod dicit, valde, notat quod subtiles erant ad hoc. I ad Corinthios, I, 19 : Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo. Isa. XIX, 9 : Confundentur qui operabantur linum, potientes et texentes subtilia.

" Et aedificavit Tyrus munitionem suam. " Divitiis enim se muniunt contra futuras necessitates et Deum, sed hoc non valet. II ad Corinth. x, 4 et 5 : Arma militiae nostrae non carnalia sunt, sed potentia Deo ad destructionem munitionum, consilia destruentes, et omnem altitudinem extollentem se adversus scientiam Dei Sic munitus fuit ille dives, qui dixit, Lucae, XII, 19 : Anima, habes multa bona posita in annos plurimos : requiesce, comede, bibe, epulare.

In quo autem munivit se Tyrus, subdit : " Et,)) id est, quia " coacervavit argentum quasi humum. " Hyperbole est, plus dicit et minus significat, hoc est, ita multiplicaverunt Tyrii ut calcarent super argentum, quasi super humum, " et aurum ut lutum platearum, " hoc est, ut prae abundantia vile reputaretur, quod ad litteram avari faciunt. Eccle. II, 8 : Coacervavi mihi argentum et aurum, et substantias regum ac provinciarum. Baruch, III, 18 : Argentum thesaurizant, et aurum, in quo confidunt homines, et non est finis acquisitionis eorum. Job, III, 15 : Possident aurum, et replent domos suas argento. Habacuc, II, 6 : Vae ei qui multiplicat non sua ! Usquequo et aggravat contra se densum lutum ?

" Ecce Dominus possidebit eam, " Tyrum scilicet, hoc est, possidere faciet ab alienis dominis. Luc. XII , 20 : Hac nocte animam tuam repetunt a te : quae autem parasti, cujus erunt ? Isaiae, XIX, 4 : Tradam aegyptum in manu dominorum crudelium. " Et percutiet in mari fortitudinem ejus, " per Alexandrum scilicet, qui insulam Tyri terrae coaequavitj, et destruxit, Vel spiritualiter per dia- bolum. Isaiae,XVIII, 8 et 9 : Quis cogitavit hoc super Tyrum quondam coronatam, cujus negotiatores principes, institores ejus inclyti terrae ? Dominus exercituum cogitavit hoc, ut detraheret superbiam omnis gloriae, " Et haec igni devorabitur. " Ad litteram Alexander succendit Tyrum, et Deus succendit avaros. Psal. CXXXIX, 11 : In ignem dejicies eos : in miseriis non subsistent. Matth, XXV, 41 : Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum.

" Videbit Ascalon. " Transit ad terram Philisthinorum, quae receptura erat onus, eo quod vicina erat Syriae, et loco, et peccato.

" Videbit Ascalon, " civitas scilicet Philisthinorum, quae ignis ignobilis interpretatur : videbit (inquam) succensam Tyrum, " et timebit " supple, sibi, ut dum fortior resistere non potuit, ne et ipsa succumbat. Isa. XX, 6 : Ecce haec erat spes nostra, ad quos confugimus in auxilium, ut liberarent nos a facie regis Assyriorum : et quo modo effugere poterimus nos ? " Et Gaza, " supple, videbit ardentem : quae fortis interpretatur, et secundacivitas fuit Philisthinorum, " et dolebit nimis, " desperans scilicet de sua evasione. Lucae, XXIII, 31 : Si in viridi ligno hoc faciunt, in arido quid fiet ? " Et Accaron, " tertia civitas Philisthinorum, supple, videbit Tyrum ardentem, et in hoc cognoscet " quoniam confusa est spes ejus. " Sap. V, 15 : Spes impii tamquam lanugo est, quae a vento tollitur. Job, XL, 28: Ecce spes ejus frustrabitur eum, Interpretatur autem Accaron sterilis, vel eradicata, et gloriam mundi significat. Sap. IV, 3 : Spuria vitulamina non dabunt radices altas. " Et peribit rex de Gaza, " quae fuit metropolis Philisthinorum, et interitum regni mundi significat. Jeremiae, XIII, 18 : Die regi, et dominatrici : Humiliamini, sedete, scilicet in terra : quoniam descendit de capite vestro coro-na gloriae vestrae. " Et Ascalon non habitabitur, " destruente scilicet Deo. Isaiae, XXV, 2 : Posuisti civitatem in tumulum, urbem fortem, in ruinam.

" Et sedebit separator, " id est, possessionum divisor, Alexander scilicet ut victor, " in Azoto, " tamquam rex, qui militibus suis possessiones Philisthinorum distribuet, vel Dominus qui separat grana a paleis. Lucae, III, 17 : Cujus ventilabrum in manu ejus, et purgabit aream suam. In Azoto autem sedet tamquam judicans eam, quae ignis mamillae interpretatur : libidinosos enim condemnabit. Isaiae, L, 11 : Ecce vos omnes accendentes ignem accincti flammis, ambulate in lumine ignis vestri, et in flammis quas succendistis vobis. " Et " supple, sic " disperdam superbiam Philisthinorum. Job, xl, 6 : Disperge superbos in furore tuo, et respiciens omnem arrogantem humilia,

" Et auferam sanguinem ejus de ore ejus, " ne scilicet de caetero innocentes masticare possit. Psal. XXI, 22 : Salva me ex ore leonis. Job, XXIX, 17 : Conterebam molas iniqui, et de dentibus illius auferebam praedam. " Et abominationes ejus, " hoc est, abominabilia peccata, " de medio dentium ejus, " supple, auferam. Proverb, XXX, 14 : Generatio, quae pro dentibus gladios habet, et commandit molaribus suis, ut comedat inopes de terra, et pauperes ex hominibus. " Et relinquetur etiam ipse, " scilicet separator, " Deo nostro. " Et videtur tangere quod dicit Magister in Historiis, a Beda accipiens, quod cum Alexander properaret in Judaeam, in somnis apparuit ei quasi summus Sacerdos pontificalibus indutus, et cum in crastino procederet adversus Jerusalem, summus Sacerdos pontificalibus indutus processit obviam ei : et recordatus somnii de equo descendit, summum Pontificem adoravit, et terram Judaeorum protexit. Et hoc est quod sequitur : " Et erit quasi dux in Juda, " protector scilicet, sicut et in Ecclesia saepe factum est, quod persecutores ejus, protectores ejus effecti sunt. " Et Accaron, " civitas scilicet Philisthinorum, supple, erit " quasi Iebusaeus, " qui. scilicet relicto errore aream suam obtulit, in qua templum aedificaretur . Isaiae, lx, 12 : Gens et regnum, quod non servierit tibi, peribit.

" Et circumdabo domum meam," protegendo scilicet, " ex his qui militant mihi, " Machabaeis, vel Apostolis. Job, XXV, 3 : Numquid est numerus militum, ejus ? et super quem non surgit lumen illius ? Militant, dico, " euntes," in profectu scilicet virtutis, " et revertentes, " in exhibitione gratiarum actionis. Job, XXXVIII, 35 : Numquid mittes fulgura, ei ibunt : et revertentia dicent tibi: Adsumus ? Ezech.I 14 : Animalia ibant, et revertebantur in similitudinem fulguris coruscantis. " Et non transibit super eos, " supple, conculcans " ultra exactor, " Babylonius, vel diabolus. Isaiae, XIV,4: Quomodo quievit exactor, cessavit tributum? Job, 7 : Clamorem exactoris non audit. " Quia nunc vidi in oculis meis, " supple, omnia mala quae fecerunt, et ideo sum testis et judex. Psal. XCIII, 9 : Qui finxit oculum, non considerat, id est, nonne considerat? Job, XIII, 1 : Ecce omnia haec vidit oculus meus, et audivit auris mea, et intellexi singula.

" Exsulta satis. " Ostensa depressione inimicorum, ostendit exsultationem fidelium in Rege suo, et ostendit primo Regis mansuetudinem et humilitatem, secundo pacem.

" Exsulta satis, filia Sion, " hoc est, fidelis anima ad pacis contemplationem pertinens. Satis autem exsultare, est pro tanto dono gratias agere. " Jubila, filia Jerusalem, " hoc est, ad aeternam pacem pertinens. Psal. LXXX, 2 : Exsultate Deo adjutori nostro. Item, Psal. XCIX, 1 : Jubilate Deo, omnis terra. " Ecce Rex tuus veniet tibi, " hoc est, ad tuam utilitatem et salutem. Sophon. III, 14: Lauda, filia Sion : jubila, Israel: laetare, et exsulta, in omni corde, filia Jerusalem. Amos, IV, 12 : Praeparare in occursum Dei tui, Israel. " Justus " opere, verbo, et judicio. Jerem. XXIII, 6 : Hoc est nomen, quod vocabunt eum, Dominus justus noster, " Et Salvator." Matth. I 21 : Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. " Ipse pauper. " II ad Corinth. VIII, 9 : Scitis gratiam Domini nostri Jesu Christi, quia propter vos egenus factus est, cum esset dives, ut inopia illius vos divites essetis. " Et ascendens super asinam, " quae Judaicum populum significat, " et super pullum filium, asinae. " In una enim via utrumque ascendit. (Matth. XIX, 7) asinam et pullum . Sed pullus Gentilem populum significat, nulla lege fraenatum. Marc. XI, 2 : Super quem nemo adhuc hominum sedit, ut sic tamquam prudens sessor utrumque populum gubernaret.

" Et disperdam quadrigam ex Ephraim. " Loquitur de pace quae tempore Christi in toto orbe terrarum facta est, cujus signum est quod dicitur, Luc. II, 1 : Exiit edictum a Caesare Augusto, ut describeretur universus orbis. Hanc pacem describit per destructionem instrumentorum bellicorum, quae sunt quadriga et equus et arcus. Spiritualiter tamen Ephraim frugifer interpretatur, et fructificantes in temporalibus significat : quadriga vero significat quatuor passionibus inordinatis animam subvectam, quas disperdidit Dominus secundum quod praeceptum fuit, Josue, XI, 9 : Equos eo-

rum subnervavit, currusque combussit igni. Idem legitur de David, II Reg. VIII,

4, et I Paral. XVIII, 4. Et hoc est quod sequitur : " Et equum de Jerusalem. " Jerusalem enim significat fideles animas, visioni aeternae pacis intendentes : equus vero praecipitem audaciam in malum, Psal. XXXII, 17 : Fallax equus ad salu- - tem, " Et dissipabitur arcus belli. " Per arcum intelligitur omne instrumentum bellicum, intelligitur etiam lingua dolosa de longe feriens. Ezech.XXXIX, 3 : Percutiam arcum in manu sinistra tua, ei sagittas tuas de manu dextera tua. Jerem, IX, 8 : Sagitta vulnerans lingua eorum, dolum locuta est. Causa hujus pacis est, quia omnibus venientibus ad unam fidem, unus spiritus et una charitas erit in omnibus eis. Isa. XI, 12 et 13: Levabit signum in nationes, et congregabit profugos Israel, et dispersos Juda colliget a quatuor plagis terrae. Et auferetur zelus Ephraim, et hostes Juda peribunt: Ephraim non aemulabitur Judam, et Judas non pugnabit contra Ephraim. Isa. II, 4, et Mich. IV, 3 : Conflabunt gladios suos in vomeres, et lanceas suas in falces : non levabit gens contra gentem gladium, nec exercebuntur ultra ad praelium.

Et subdit de pace :

" Et loquetur pacem Gentibus. " In praedicatione scilicet Evangelii, in cujus fide omnis discordia sectarum ad unitatem et pacem reducta est. Psal. LXXXIV, 9 : Loquetur pacem in plebem suam. Et super Sanctos suos, et in eos qui convertuntur ad cor. Augustinus in libro de Civitate Dei : " Pax caelestis civitatis est " concordia fruendi Deo, et invicem in " Deo . ''"

Et subdit de potestate conservante pacem :

" Et potestas ejus a mari usque ad mare, " supple, erit. Et describit terminos terrae promissionis, per hos intelligens totius orbis descriptionem. Et in- telligit a Mari mortuo quod est ad Orientem, usque ad Mare magnum quod est ad Occidentem. " Et a fluminibus ," Rivorucula et Nilo scilicet, quae sunt ad Austrum, " usque ad fines terrae, " supple, versus Aquilonem. Vel forte melius, ab ampbitrice usque ad amphitricem, ab Oriente in Occidentem mensurando, et a paludibus Meotidis, quae ut flumina in Meridie diffunduntur, usque ad terminos orbis in Aquilonem. In his enim quatuor terminis tota terra nostra habitabilis describitur, in qua praedicata est fides Christi, Psal. LXXI, 8 : Dominabitur a, mari usque ad mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrarum. Item, Psal. CVI, 3 : A solis ortu, et occasu : ab aquilone, et mari.

Quod autem hoc fiat per opus redemptionis subdit. Et facit apostrophen, loquens ad. ipsum regem Christum:

" Tu quoque, " o Christe, " in sanguine testamenti tui, " hoc est, quem testando per Prophetas promisisti fundere. Daniel, IX, 26 : Occidetur Christus : et non erit ejus populus, qui eum negaturus est. Ad Hebr. XIII " 24 : Accessistis ad sanguinis aspersionem melius loquentem quam Abel. " Emisisti vinctos tuos, " vinctos in peccato et in limbo inferni. Isa. lxi, 1 et 2 : Ut praedicarem captivis indulgentiam, et clausis apertionem : ut praedicarem annum placabilem Domino. " De lacu, " inferni scilicet, vel profundo peccati. Thren. III, 53 : Lapsa est in lacum vita mea, et posuerunt lapidem super me. Psal. XXXIX, 3 : Eduxit me de lacu miseriae, et de luto faecis. "In quo non est aqua, " alicujus scilicet refrigerii: quia quamvis ignem in limbo non sentirent, tamen contra carentiam visionis Dei nullum habebant refrigerium. Haec est aqua quae exivit de latere Salvatoris, Joan. XIX, 34, quae ab aestu aestuantis gehennae nos educit, ipsum etiam ignem exstinguendo a nobis. Ezech. XLVII, 9 : Vivent omnia, ad quae venerit torrens. Psal. L, 9 : Lavabis me, et super nivem

dealbabor. Ezech, XXXVI, 25 I Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris.

" Convertimini. " Hic conversis ad Regem multa bona promittit, quae induo dividuntur. Primo enim promittit victorias super inimicos: secundo, prosperitatem in temporalibus, ibi, infra in cap. x, 1 : " Petite a Domino pluviam. "

Prima habet quatuor paragraphos. In primo ponitur revocatio captivorum, in secundo victoria inimicorum, in tertio adjutorium divinum, in quarto regimen tanto pastore dignum.

" Convertimini ad munitionem vincti spei, " hoc est, o vincti in Babylone, vel in inferno, vel in peccato, convertimini redeuntes ad munitionem spei, hoc est, ad munitam spem, vel ad spem quae munit vos, hoc est, ad spem divinam, quia omnis alia spes vana est. Ad Hebr. VI, 18 et seq. : Fortissimum solatium habeamus, qui confugimus ad tenendam propositam spem, quam sicut anchoram habemus animae tutam ac firmam., et incedentem usque ad interiora velaminis, ubi praecursor introivit Jesus. Et ut libentius convertantur, adhibet promissionem, subdens : " Hodie quoque annuntians, " id est, hoc praesenti tempore peiora Prophetarum pollicens, " duplicia reddam tibi, " hoc est, victorias et prosperitatem, vel bona corporis et animae. Isa. lxi, 7 : In terra sua duplicia possidebunt. Isaiae, xl, 2 : Suscepit de manu Domini duplicia. Propter hoc dicitur, Eccli. XXXVI, 18: Da mercedem, Domine, sustinentibus te, ut Prophetae tui fideles inveniantur. Glossa inducit illud Apostoli ad Rom. VIII, 18 : Non sunt condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quae revelabitur in nobis. Hoc enim tempore, solo corpore patimur : in futura vero gloria, duplicia recipimus, quia in corpore et anima glorificamur.

Et subdit de potentia super inimicos :

" Quoniam extendi mihi Judam. " Et intelligitur de ostensione virtutis et fortitudinis, ad similitudinem arcus extenti : quia sicut arcus fortis smas emittit sagittas, ita sub Machabaeis duae tribus emiserunt crebras victorias. Psal. CX XXVII, 7 : Super iram inimicorum meorum extendisti manum tuam, et salvum me fecit dextera tua. " Quasi arcum, implevi Ephraim, " hoc est, propter quosdam de regno Ephraim, hoc est, decem tribuum, qui temporibus Ezechiae redierunt ad cultum Domini, captivatis jam decem tribubus, quando Ezechias celebravit Pascha, sicut dicitur, 11 Paral. XXX, 15 et seq., qui etiam tunc cum duabus tribubus in Babylonem ducti sunt, et cum eisdem redierunt, et cum Machabaeis, pugnaverunt. Psal. CXIX, 4 : Sagittae potentis acutae. Sicut enim arcus multum extensus impletus sagittis, profunda et crebra infert vulnera : ita illi cum Juda Machabaeo pugnantes, crebra vulnera intulerunt inimicis. Spiritualiter autem intelligitur hoc quod Judas confitens, et Ephraim fructum spiritualem afferens,Praedicator est, cujus arcus Scriptura est. Job,XXIX, 20 : Arcus meus in manu m,ea instaurabitur. Sagittae autem implentes arcum, auctoritates congruae sunt unicuique auditorum. Isa. XLIX, 2: Posuit me sicut sagittam electam : in pharetra sua abscondit me.

" Et, " supple, sic, " suscitabo filios tuos, Sion, " Judaeorum scilicet, vel Ecclesiae, " super filios Imos, Graecia : " de Graecorum enim reliquiis erant Antiochus, Demetrius, Alexander, et caeteri, cum quibus Machabaei pugnaverunt. Vel etiam Apostoli super sapientes mundi suscitati sunt, et verbo praedicationis praevaluerunt eis. I ad Corinth. II, 4 :

Non in persuasibilibus humanae sapientiae verbis, sed in ostensione spiritus, et virtutis. Item, I ad Corinth. I, 19 : Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo. " Et ponam te, " Juda scilicet, et Ephraim, " quasi gladium fortium. " Hoc in Machabaeis impletum est, et quotidie impletur in Ecclesia, in gladio spiritus (quod est verbum Dei) pugnante. Ad Ephes.VI, 17: Gladium spiritus (quod est verbum Dei) assumite. Isa, XLIX, 2 : Posuit os meum quasi gladium acutum : sub umbra manus suae protexit me.

Et transit ad auxilium divinum : " Et Dominus Deus super eos videbitur. " Hoc ad litteram factum est, II Machab.XI, 8-12, ubi sic dicitur: Cumque pariter prompto animo procederent Jerosolymis, apparuit praecedens eos eques in veste candida, armis aureis hastam vibrans. Tunc omnes simul benedixerunt misericordem Dominum, et convaluerunt animis : non solum homines, sed et bestias ferocissimas, et muros ferreos parati penetrare. Ibant igitur prompti, de caelo habentes adjutorem, et miserantem super eos Dominum. Leonum autem more impetu irruentes in hostes, prostraverunt ex eis undecim millia peditum, et equitum mille sexentos. Legitur item, ibidem, x, 29 et 30, quod cum vehemens pugna esset, apparuerunt adversariis de caelo viri quinque in equis, fraenis aureis decori, ducatum Judaeis praestantes : ex quibus duo Machabaeum medium habentes, armis suis circumseptum incolumem conservabant: in adversarios autem tela, et fulmina jaciebant, ex quo et caecitate confusi, et repleti perturbatione cadebant. " Et exibit ut fulgur, jaculum ejus, " Gladius enim eductus emicat ut fulgur. Hoc etiam verum est de E cciesia, cujus gladius (quod est verbum Dei) fulgurat exemplis vel miraculis, et incidit in acumen veritatis. Psal. CXLIII, 6 : Fulgura coruscationem, ei dissipabis eos:emitte sagittas tuas, et conturbabis eos. Job, XXXVI, 29 et 30: Si voluerit extendere nubes quasi tentorium suum, ei fulgurare lumine suo desuper, car diues quoque maris operiet, hoc est, mundi,

" Et Dominus Deus in tuba canet, " hoc est sancti in virtute Domini : quia ad litteram Machabaei clangebant sacris tubis, quae in Ecclesia significant tubam praedicationis. Osee, VIII, 1 : In gutture tuo sit tuba quasi aquila super domum Domini. Numer. x, 2 : Fac tibi duas iubas ductiles, argenteas, quibus convocare possis multitudinem in die, quando movenda sunt castra, " Et vadet in turbine austri, " hoc est, vadet involvendo et confringendo hostes, sicut turbo veniens ab Austro, qui ventus involutivus et tempestuosus est, et significat impetum et involutiones Spiritus sancti in spiritualibus. Isaiae, XXI, 1 : Sicut turbines ab Africo veniunt, de deserto venit. Charitas enim in turbine venit, et cum impetu devotionis.

" Dominus exercituum proteget eos, " Hebraeos scilicet, vel sanctos Praedicatores. Psal. xc, 1 : Qui habitat in adjutorio Altissimi, in proiectione Dei caeli commorabitur. " Et devorabunt, " Hebraei scilicet Graecos, vel Praedicatores suos auditores sibi incorporabunt. Esther, XI, 11 : Lux et sol ortus est, et humiles exaltati sunt, et devoraverunt inclytos, " Et subjicient, " supple, servituti suae, "lapidibus fundae. " Judaei dicunt, quod tanta fuit victoria Machabaeorum, quod victis hostibus a Machabaeis, etiam a communi populo obruti sunt, et contra fugientes jacti sunt lapides per fundas : sed nos non curamus illas fabulas. Dicimus ergo, quod funda quae duas chordas habet, et sinum in quo lapis ponitur, rationem perfectam studio sacrarum Sripturarum significat, cujus duae chordae sunt ratio in parte una, studium Scripturae in parte altera : sinus autem adaptatio ad propositum : lapis autem auctoritas solidae veritatis et limpidae : circumrotatio vero fundae, est collatio et dispositio in corde Praedicatoris. Haec est funda, in qua David praevaluit Philisthaeo . Judicum, XX, 16 : Sic fundis lapides ad certum jacientes, ut capillum quoque possent percutere, et nequaquam in alteram partem ictus lapidis deferretur,

Quam praecipites autem erant ad pericula, subdit :

" Et bibentes inebriabuntur quasi a vino, " hoc est, victores quasi ebriti obliti sui et periculi, contra hostes ferebantur in mortem et periculum. " Vict num enim (ut dicit Philosophus) bonae " spei facit hominem et audacem. " Cant.VIII, 2 : Dabo tibi poculum ex vino conditum, et mustum malorum granatorum meorum. III Esdrae, III, 18 : Viri, quam praevalet vinum omnibus hominibus qui bibunt illudi Et paulo post, v, 24 : 0 viri, num praecellit vinum ? quis sic cogitat facere ? " Et replebuntur ut phialae, " vino illo scilicet audaciae et bonae confidentiae. Cant. v, 1 : Comedite, amici, et bibite, et inebriamini, carissimi. " Et quasi cornua altaris, " supple, replebuntur, quae semper fuerunt infusa libaminibus. Septuaginta sic habent : " Bibent sanguinem " eorum sicut vinum, et implebunt sicut " phialas altaris. " Sanguinem enim inimicorum (quia ad honorem Dei fuderunt) quasi libamen Deo obtulerunt.

" Et salvabit eos Dominus Deus eorum, " Machabaeos scilicet, vel Sanctos, " in die illa, " lucente scilicet gratia Omnipotentis, " ut gregem populi sui: " transitive, hoc est, ut gregem qui est populus suus. Ezech. XXXIV, 31 : Vos,greges mei, greges pascuae meae homines estis : et ego Dominus Deus vester, dicit Dominus Deus, Psal. XCIV, 7 : Nos populus pascuae ejus , et oves manus ejus. Et horum omnium causam, subdit : " Quia lapides sancti elevabuntur super terram ejus: " et tangit quod habetur, I Machab.IV, 44et seq., et II Machab.VI, 2 et seq., quod altare profanatum a Gentibus destruxerunt, et lapides in loco apto posuerunt, donec surgeret Propheta qui annuntiaret de eis : et aliud de lapidibus (quos ferrum non tetigit) erexerunt . Spiritualiter autem lapides sancti, Sancti sunt solidae vitae, qui elevantur super terram, quando principatum accipiunt. Job, v, 23 : Cum lapidibus regionum erit pactum tuum, Isa. LIV, 12 : Ponam portas tuas in lapides sculptos, et omnes terminos tuos in lapides desiderabiles.

Quid autem incitet ad tantam audaciam, subdit :

" Quid enim bonum ejus est, " quod scilicet desiderium moveat, " et quid pulchrum ejus, " quod scilicet conversationem ad honestatem componat, " nisi frumentum electorum, " hoc est, electis dandum, " et vinum germinans virgines, " hoc est, virgineas mentes. Septuaginta : " Quia si quid optimi illius " est, et si quid bonum ab eo, frumentum ((juvenibus, et vinum boni odoris ad vir-" gines. " Et est sensus, quia refectio optima in esculento quae electis danda est, et optima refectio in poculento quae virginibus datur ad pulchritudinis conversationem, quae terra sponte gignit, et quae Deus promittit, ad tantam movet audaciam. Spiritualiter autem frumentum puritas et dulcedo gratiae est divinae quae electis datur. Psal. CXLVII, 14 : Adipe frumenti satiat te, et maxime gratia Sacramenti. Vilium autem conceptus est gaudiorum aeternorum, quod virgineas mentes et incorruptas infundit et inebriat. Cantic. II, 4 : Introduxit

me rex in cellam vinariam, ordinavit in me charitatem. Deuteronom.XXXIII, 28 : Oculus Jacob in terra frumenti, et vini. Genes. XXVII, 37 : Frumento et vino stabilivi eum.

Solus Dominus potest petita praestare, qui confortabit Judaeos : et misertus ipsorum congregabit eos de variis locis captivitatis in terram pristinam, humiliatis ipsorum inimicis.

I. Petite a Domino pluviam in tempore serotino, et Dominus faciet nives : et pluviam imbris dabit eis, singulis herbam in agro.

2. Quia simulacra locuta sunt inutile, et divini viderunt mendacium, et somniatores locuti sunt frustra, vane consolabantur: idcirco abducti sunt quasi grex : affligentur, quia non est eis pastor.

3. Super pastores iratus est furor meus, et super hircos visitabo : quia visitavit Dominus exercituum gregem suum, domum Juda, et posuit eos quasi equum gloriae suae in bello. 4. Ex ipso angulus, ex ipso paxillus, ex ipso arcus praelII, ex ipso egredietur omnis exactor simul.

5. Et erunt quasi fortes conculcantes lutum viarum in praelio : et bellabunt, quia Dominus cum eis : et confundentur ascensores equorum.

6. Et confortabo domum Juda, et domum Joseph salvabo : et convertam eos, quia miserebor eorum. : et erunt sicut fuerunt quando non projeceram eos :

ego enim Dominus Deus eorum, et exaudiam eos.

7. Et erunt quasi fortes Ephraim, et laetabitur cor eorum quasi a vino : et filii eorum videbunt, et laetabuntur, et exsultabit cor eorum in Domino.

8. Sibilabo eis, et congregabo illos, quia redemi eos : et multiplicabo eos sicut ante fuerant multipl icati.

9. Et seminabo eos in populis, et de longe recordabuntur mei : et vivent cum filiis suis, et rever- temtir.

I0. Et reducam eos de terra aegypti, et de Assyriis congregabo eos, et ad terram Galaad et Libani adducam eos, et non invenietur eis locus :

II. Et transibit in maris freto, et percutiet in mari fluctus, et confundentur omnia profunda fluminis, et humiliabitur superbia Assur, et sceptrum aegypti

recedet.

I2 Confortabo eos in Domino, et in nomine ejus ambulabunt, dicit Dominus.