IN CAPUT VII ZACHARIAE

ENARRATIO.

" Et factum est in anno quarto Darii regis. " Secunda pars libri incipit hic, et dividitur in tres partes. In prima tanguntur qua facta sunt anno quarto Darii, regis Modorum, sub regno Medorum. In secunda, quae quidem revelata sunt anno eodem quarto scilicet, sed facta sunt sub regno Graecorum, et incipit, infra, XI, 1, ibi," Aperi, Libane, portas tuas. "

Prima in tres dividitur. Primo enim ponitur quaestio Medorum principum de sanctificatione. In secunda, occasione accepta populus instruitur de vera et non vera sanctificatione, ibi, VV, 4 et 5 : " Et factum est verbum Domini exercituum ad me, dicens : Loquere ad omnem populum terrae. " In tertia ponitur responsio principum de maeroris in gaudium commulatione, ante finem cap. octavi, ibi, viii, 18 et 19 : " Et factum est verbum Domini exercituum ad me, dicens: Haec dicit Dominus exercituum : Jejunium quarti. "

In prima ostenduntur quatuor, quando scilicet, a quibus, de quo, et quibus est quaestio.

" Et factum est in anno quarto, " ex quo scilicet regnare coepit, " Darii regis, " filii scilicet Hystaspis, qui clemens fuit Judaeis, " factum est verbum Domini ad Zachariam, " sicut ad speculatorem et nuntium. Ezech. III, 17: Fili hominis, speculatorem dedi te domui Israel. "In quarta,)) scilicet die." Quarta dies secundum Hieronymum ad quatuor illuminationes virtutum pertinet vel Evangeliorum. " Mensis, noni, equi est Casleu, " dictus apud Hebraeos scilicet : apud nos autem December.

manebitis in tabernaculo observantes custodias Domini. Audiant hoc illi qui reditus et oblata templi suscipiunt, et custodias non observant de quibus dicitur, Proverb, VII, 19 et 20 : Non est vir in domo sua, abiit via longissima. Sacculum pecuniae secum tulit (quia videlicet Ecclesiae reditus inifaursavit, et recessit) in die plenae reversurus est in domum suam, hoc est, tempore messis, quando fructus Ecclesiae reviviscunt et recolliguntr. " Et Prophetis, loquentes. " Prophetae enim per inspirationem, Sacerdotes autem de lege respondebant. Deuter. XVIII, 15 : Prophetam de gente tua, et de fratribus tuis sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus tuus: ipsum audies,

Et subdit quaestionem :

" Numquid flendum est mihi in quinto mense ? " Quinto mense Judaei et proselyti eorum flebant: quia tunc capta est Jerusalem . " Vel sanctificare me debeo? " Glossa: " Fletus et jejunium " sanctificatio dicitur quia per abstinen-" tiara curati sanctificantur. " Joel, II, 12 : Convertimini ad me in toto corde vetro, in jejunio, ei in fletu, et in planctu. " Sicut jam feci multis annis, " septuaginta scilicet. Psah CXXXVI, 1 : Super flumina Babylonis illic sedimus et flevimus, cum recordaremur Sion,

" Et miserunt ad domum Dei : " ideo quia responsa de domo Dei dari debebant, Isa, II, 3 : De Sion exibit lex, ei verbum, Domini de Jerusalem. " Sarasar, et Rogommelech, " principes scilicet Medorum, " et viri, qui erant cum eo, " vel in comitiva, vel in professione. Dicunt enim Hebraei, quod biduo principes Persarum fuerunt, et proselyti J udaeorum, et ideo jejunantibus Judaeis jejunaverunt, et hoc dicunt ostendere interpretationes nominum. Rogommelech enim interpretatur magister foveae partis, Sarasar autem princeps tribulationis : eo quod unus praefuit fodiendis, alter autem tribulan-

" Ad deprecandam faciem Domini, " forte cum oblationibus: audientes enim instauratum esse templum, non valentes per se venire, saltem nuntIIs et oblatis limina Domini visitaverunt, II Machab. III, 1 et 2 : Propter Oniae pontificis pietatem, ei animos odio habentes mala, fiebat ut ei ipsi reges, ei principes locum summo honore dignum ducerent , ei templum maximis muneribus illustrarent. Psal. CXXXVII, 2 : Adorabo ad templum sanctum tuum. Facies autem Domini dicitur praesentia, quam in templo exhibere consuevit, sicut dicitur in Psal, LXVIII, 18 : Ne avertas faciem tuam a puero tuo.

" Ut dicerent sacerdotibus : " horum enim respondere est de lege. Aggaei, II, 12 : Interroga Sacerdotes legem. " Domus Domini exercituum. " Sacerdotum enim est in domo Dei habitare tempore orationis et laudis. Domus enim Domini dicitur hic templum cum atriis et omnibus aedificIIs ad templum pertinentibus : et ibi erant excubiae Sacerdotum. Levit. VIII, 33 : De ostio tabernaculi non exibitis septem diebus, usque ad diem quo complebitur tempus consecrationis vestrae. Et paulo post, v. 35 : Die ac nocte

" Et factum est verbum Domini exercituum ad me, dicens ." Hic incipit secunda pars, et habet quatuor partes. In prima docet, qualiter non vera sanctificatio non profuit in praeterito. In secunda describit, quae sit vera sanctificatio, ibi, " Et factum est verbum Domini. " In tertia, qualiter puniuntur non vere sanctificati, ibi, " Et noluerunt attendere. " In quarta, qualiter veri sanctificati praemiantur, infra in principio octavi, ibi, VIII, 1 : " Et factum est verbum Domini, "

In prima tria dicit. Ostendit enim in praeterito jejunium non valuisse. Secundo, causam hujus subdit inobedientiam fuisse. Tertio, innuit non veram sanctificationem causam subversionis fuisse,

" Et factum est verbum Domini exercituum ad me, dicens. " Haec in praecedentibus satis exposita sunt, Isa. IX, 8 : Verbum misit Dominus in Jacob.

" Loquere ad omnem populum, " quia quod ad omnes pertinet, omnibus proponendum est, " et ad Sacerdotes, dicens: quia qui alios docent et arguunt, et ipsi docendi et arguendi sunt. Job, XI, 2 : Numquid qui multa loquitur, non et audiet ? " Cum jejunaretis, " a cibis scilicet, et non a vitiis abstinentes, " et plangeretis, " Glossa, " planctu exte-" riori pro amissa temporali laetitia, " " in quinto, " scilicet mense, quando capta est Jerusalem, " et septimo " mense, quando scilicet interfectus est Godolias , " per hos septuaginta annos, " desolationis scilicet templi, et subversionis Jerusalem. " Numquid jejunium jejunasiis mihi? " acceptabile scilicet. Isa. lviii, 5 : Numquid tale est jejunium auod elegi, per diem affligere hominem animam suam ? numquid contorquere quasi circulum caput suum ?

" Et cum comedistis, " supple, in festis, c( et bibistis, " in laetitia scilicet, "numquid non comedistis vobis, et vobismetipsis bibistis ? " Quasi dicat: Non ad honorem meum, sed. vestram saturitatem. Psal. lxxvii, 30 et 81 : Adhuc escae eorum erant in ore ipsorum, et ira Dei ascendit super eos. Amos, VI, 6 : Bibentes vinum in phialis, et optimo unguento delibuti: et nihil patiebantur super contritione Joseph. Ezechiel, XVI, 49 : Haec fuit iniquitas Sodomae, sororis tuae : superbia, saturitas panis et abundantia,et otium ipsius, et filiarum ejus : et manum egeno et pauperi non porrigebant.

" Numquid non sunt verba, " hoc est, effectus verborum, " quae locutus est Dominus in manu, " hoc est, in operatione testiflcante verba " Prophetarum priorum, " Isaiae et Osee et aliorum, qui comminabantur vobis captivitatem propter peccatum. Thren. I, 8 : Peccatum peccavit Jerusalem, propterea instabilis facta est. " Cum adhuc Jerusalem habitaretur, " cive scilicet frequentissimo, " et esset opulenta, " omnibus scilicet bonis affluens. I ad Corinth. I, 5 : In omnibus divites facti estis in illo. " Et ipsa, " scilicet metropolis, " et urbes in circuitu ejus " hoc est, ad eam pertinentes, " et ad austrum, " ubi terra aridior fuit, " et in campestribus, " aliarum scilicet plagarum mundi, " habitaretur. " Psal. XXIII, 1 : Domini est terra, et plenitudo ejus : orbis terrarum, ei universi qui habitant in eo,Et factum est verbum Domini. " Instruit hic de vera jejunii sanctificatione. " Ad Zachariam, " ut scilicet per Prophetam instruat populum. " Dicens: Haec ait Dominus exercituum, dicens. " Confirmatio sermonis est per auctoritatem Domini.

" Judicium verum judicate, " judicio scilicet doctrinae, vitae, et causae. Job, VI, 29 : Quod justum est, judicate. Judicium doctrinae est ad veritatem fidei, judicium vitae ad rectitudinem virtutis, judicium causae ad merita causae cujuscumque. Deuter.I, 17 : Ita parvum audietis ut magnum,: nec accipietis cujusquam personam, quia Domini judicium est. Matth. VII, 2 : In quo judicio judicaveritis, judicabimini.

Et subdit de miserabilibus personis, quod ad vitae veritatem pertinet: " Et misericordiam, " quantum ad compassionem, " et miserationes, " quantum ad effectum operis, " facite, unusquisque cum fratre suo : " quos licet inferiores fecerit fortuna, tamen fratres sunt professione et natura. Micheae, VI, 8 : Indicabo tibi, o homo, quid sit bonum, et quid Dominus requiret a te : Utique facere judicium, et diligere misericordiam, et sollicitum ambulare cum Deo tuo.

Et a conditionibus personas miserabiles enumerat, subdens :

" Et viduam, " viri scilicet solatio destitutam, " et pupillum, " patre scilicet orbatum, " et advenam, " nullum patronum in patria praeter Deum habentem, " et pauperem, " sibi scilicet non sufficientem, qui munera dare non potest, " nolite calumniari, " in judicio scilicet per falsi criminis impositionem. Jsa. I, 17 : QIIaerite judicium, subvenite oppresso, judicate pupillo, defendite viduam, " Et mahan vir fratri suo, quem scilicet diligere deberet, " non cogitet in corde suo, " machinando scilicet aliquid mali contra eum. Psal. XLIX, 20 : Sedens adversus fratrem tuum loquebaris, et adversus filium matris tuae ponebas scandalum. Cantic.I, 5 : Filii matris meae pugnaverunt contra me.

" Et noluerunt, " Tangit hic inobedientiam rebellium, et paenam eorum:

Et noluerunt attendere, " hoc est, ad. me tendere per devotionem et voluntatem. Job, XXI, 14: Dixerunt Deo: Recede a nobis, et scientiam viarum tuarum nolumus. " Et averterunt scapulam recedentem, " a me scilicet. Isa. I, 4 : Derelinque r un t D o m II n u m, b lasp h em a v erunt sanctum Israel, abalienati sunt retrorsum. Glossa, " ex. habitu corporis mea improperia respuentes. " " Et au-res suas aggravaverunt, " contra verbum scilicet, " ne audirent." I a. VI,10 : Excaeca cor populi hujus, et aures ejus aggrava : et oculos ejus claude : ne forte videat oculis suis, ei auribus suis audiat, et corde suo intelligat, et convertatur et sanem cum,

" Et cor suum posuerunt, " in obstinatione scilicet, " ut adamantem, " qui nec duro frangitur, nec molli emollitur. Act. VII, 51 : Dura cervice, et incircumcisis cordibus, et auribus, vos semper Spiritui sancto resistitis. " Ne audirent legem, " quae scilicet regula est operum. Contra quod dicitur in Psal. LXXVII, 1 : Attendite, popule meus, legem meam : inclinate aurem vestram in verba oris mei.

Et hoc est quod sequitur : " Et verba quae misit Dominus exercituum, " qui. scilicet potens est, et exsequens per ministros, " in Spiritu suo, " qui scilicet inspiravit Prophetas. II Petr I, 21 : Non enim voluntate humana allata est aliquando prophetia, sed Spiritu sancto inspirati, loculi sunt sancti Dei homines. " Per manum , " hoc est, opera testificantia, " Prophetarum priorum. " Luc. I, 70 : Sicut locutus est per os sanctorum, qui a seculo sunt, Prophetarum ejus.

Et subdit paenam:

" Et facta est indignatio magna a Domino exercituum, " in gratiae scilicet subtractione. Psal. XXIX, 6: Ira in indignatione ejus,

" Et factum est, " scilicet in effectu, " sicut locutus est, " supple, per Prophetas. Isaiae, XXXI, 2 : Ipse autem sapiens adduxit malum, et verba sua non abstulit, " Et, " supple, ideo, "sicut non audierunt, " supple, voces Prophetarum, " sic clamabunt, et non exaudiam, dicit Dominus exercituum, " Proverb. I, 28 et 29 : Tunc invocabunt me, et nonexaudiam : mane consurgent, et non invenient me : eo quod exosam habuerint disciplinam, et timorem Domini non susceperint.

" Et dispersi eos per omnia regna, " in captivitate scilicet. Deuter. XXVIII, 64 : Disperget te Deus in omnes populos a summitate terrae usque ad, terminos ejus. " Quae nesciunt, " ut scilicet ex notitia vel amicitia nullam inveniant misericordiam. Deuter. XXVIII, 49 et 50 : Adducet Dominus super te gentem de longinquo, et de extremis terrae finibus in similitudinem aquilae volantis cum impetu: cujus linguam intelligere non possis : gentem procacissimam, quae non deferat serii, nec misereatur parvuli.

Et hoc est quod sequitur : " Et terradesolata est ab eis , " hoc est propter eos omnis Judaea scilicet. Isa. I. 7 : Regionem vestram coram vobis alieni devorant, et desolabitur sicut in vastitate hostili, " Eo quod non esset transiens et revertens, " supple, sicut aliquando fuit per frequentiam hominum. Thren.I, 4 : Viae Sion lugent, eo quod non sint qui veniant ad solemnitatem. " Et posuerunt terram desiderabilem, " prae omnibus scilicet terris optimam, " in desertum. " Jerem.II, 7 : Induxi vos in terram Carmeli, ut comederetis fructus ejus, et optima illius : ei ingressi contaminastis terram meam, et haereditatem meam posuistis in abominationem. Hoc sub eisdem auctoritatibus potest dici de Praelatis Ecclesiarum, qui propter suos nepotulos et complices facinorum, totam Ecclesiam bonis personis destituerunt.