IN CAPUT II NAHUM

ENARRATIO.

" Ascendit. " Hic agit de destructione regni Assyriorum, et habet duas partes. Primo tangitur destructio in se : secundo, in comparatione ad causam, cap. III, 1, infra, ibi, " Vae civitas sanguinum ! "

Prima in duas. Primo describit vastationem quantum ad terribilitatem hostis : secundo, quantum ad impotentiam resistendi impugnantibus, ibi, v. 8 : " State, state ! "

Prima harum in tres dividitur, in quarum prima describit obsidionem : secundo, invasionis terrorem, ibi, " Clypeus fortium. " Tertio, civitatis et populi captionem, ibi, " Portae fluviorum. "

In prima tria sunt, obsidio scilicet civitatis, dissolutio civium, et causa mali meriti.

" Ascendit, " Nabuchodonosor scilicet vel diabolus. Jerem. XLIX, 19 : Ecce quasi leo ascendet de superbia Jordanis ad pulchritudinem robustam : quia subito currere faciam eum ad illam. Ninive interpretatur speciosa, et ideo robusta pulchritudo fuit. De ascensu autem diaboli super tentatum dicitur, Eccle. X, 4 : Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te, locum tuum ne dimiseris. " Qui dispergat coram te, " villas scilicet, agros, et agricolas : sicut et daemones spiritualia bona dispergunt. Isa. XXI.,2: Qui depopulator est, vastat. Jerem. I, 10 : Ut evellas, et destruas, et disperdas, et dissipes. " Qui custodiat obsidionem, " hoc est, non tantum obsidet et recedit, sed custodit diu manens in obsidione : sicut et daemones obsident hominem. Eccle. IX, 14 : Civitas parva, etpauci in eaviri: venit contra eam rex fortis, et vallavit eam, exstruxitque munitiones per gyrum, et perfecta est obsidio. Job, XIX,

12 : Obsederunt in gyro tabernaculum meum.

Et subdit de dissolutione obsessorum : " Contemplare viam, " o Ninive, per quam scilicet invadere possis hostem vel fugere. Jerem. VI, 16 : State super vias, et videte, et interrogate de semitis antiquis, quae sit via bona, et ambulate in ea. Tobiae, X, 7 : Quotidie exsiliens circumspiciebat ,et circuibat vias omnes, per quas spes remeandi videbatur. " Conforta lumbos. " Irrisio est : dissolutio enim timidorum maxime in lumbis est, et tamen contra diabolum nimis valet confortatio lumborum. Ad Ephes. VI, 14 : State succincti lumbos vestros in veritate. Hieronymus : " Nihil ita confortat lum-" bos ut veritas : cognitio enim veritatis " delectationem lumborum mortificat. " Alia translatio : " Accinge lumbos, " hoc est restringe per castitatem. Gregorius : " Lumbos praecingimus, cum carnis con-" cupiscentiam per continentiam coarctati mus. " Job, XXXVIII, 3 : Accinge sicut vir lumbos tuos. Prov. XXXI, 17 : Accinxit fortitudine lumbos suos, et roboravit brachium suum. Et hoc est quod sequitur : " Robora virtutem valde, " congregando scilicet exercitum, et animando milites. Et quamvis irrisio sit ad Niniven, tamen bonum consilium est contra diabolum. Psal. XVII, 40 : Et praecinxisti me virtute ad bellum, et supplantasti insurgentes in me subtus me. I Machab. III, 58 : Accingimini, et estote filii potentes.

Et subdit causam :

" Quia reddidit Dominus, " per condignam paenam scilicet, " superbiam Jacob : " et est malum a superbia illatum Jacob a Sennacherib, rege Assyriorum, per hoc scilicet quod suos destruxit ante Jerusalem : Jacob autem dicit duas tribus. Isa. XXXIII, 14 : Conterriti sunt in Sion peccatores, possedit timor hypocritas. Et loquitur ad litteram de destructione a Sennacherib. Jacob, IV, 6 :

Deus superbis resistit . Eccli. X, 18 : Radices gentium superbarum arefecit Deus. " Sicut, " supple, reddet " superbiam Israel, " hoc est, factam contra Israel, hoc est, decem tribus ad Assyriis. Jerem. II, 3 : Sanctus Israel Domino, primitiae frugum ejus : omnes qui devorant eum, delinquunt, ''

.XXVII,4: Da illis secundum opera eorum, et secundum nequitiam adinventionum ipsorum. Isa. III, 11 : Vae impio in malum ! retributio enim manuum ejus fiet ei.

Quid autem fecerint in Jacob et in Israel, subdit : " Quia vastatores, " Assyrii scilicet,. " dissipaverunt eos, " Jacob scilicet, et Israel. Jerem. l, 17 : Primus comedit eum rex Assur : iste novissimus exossavit eum, Nabuchodonosor , rex Babylonis. Isa. LII, 4 : Assur absque ulla causa calumniatus est eum. Jerem. IV, 20 : Repente vastata sunt tabernacula mea, subito pelles meae. " Et propagines eorum corruperunt. " Loquitur ad modum vineae succisae, si propagines vocat familias et cognationis societates : quae omnia succisa et corrupta sunt per captivitatem Assyriorum. Quod sub metaphora plangit, Psal. LXXIX, 14 : Exterminavit eam aper de silva, et singula ris ferus depastus est eam. Isa. XVI, 8 : Vineam Sabama domini gentium exciderunt : flagella ejus usque ad laser pervenerunt.

" Clypeus fortium. " Describit hic terrorem invadentis hostis, et dicit tria : terrorem hostis, multitudinem, et velocitatem.

" Clypeus fortium ejus, " Babyloniorum scilicet, est " ignitus. " Ignitum vocat, quia propter peltas aureas circumpositas sole desuper insidente ignem clypeus videtur emittere. I Machab. VI, 39 :

Refulsit sol in clypeos aureos, et aereos : resplenduerunt montes ab eis. Nihilominus tamen fortium clypeus Christi, verbum Dei est et fides. Proverb, xxx, 5 : Omnis sermo Dei ignitus, clypeus est omnibus sperantibus in se. Ad Ephes, VI, 1 6 : In omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea exstinguere. " Viri exercitus, " Nabuchodonosor scilicet, " in coccineis, " supple, super arma sunt vestiti. Et dicit viros, quia viriles : coccino autem vestitos, ut notetur quod sitiunt sanguinem.Unde, Apoc. XVII, 4, 6, mulier quae Babyloniam significat, vestita dicitur esse coccino, quia ebria erat de sanguine, sicut ibidem dicitur . Deut, xxxiii, 24, 25 : finget in sanguine pedem suum. Ferrum et aes calceamentum ejus. Ut dicit Vegetius in libro de Re militari : " Coccinis se vestiebant, ut adspectu ini" bei acuerentur in praelium. " 1 Machab, VI, 34 : Elephantis ostenderunt sanguinem uvae et mori, ad acuendos eos in praelium.

" Igneae habenae currus, " hoc est, curruum, in quibus scilicet farina et victualia portabantur, et in quibus falcatis quidam pugnabant : habenas, hoc est, lora quibus dirigebant tales currus colore aureo vestiebant, ut ipsi currus ad solem quasi ignem emittere viderentur ; et per hoc signaretur quod ex ira ignem spirarent in hostes. Simile, II Machab, IX, 7, de Antiocho, qui dicitur ignem animo spirasse in Judaeos. De talibus dicitur, Osee, vii, 4 : Omnes adulterantes, quasi clibanus succensus a coquente. Job, xli, 11 et 12, dicitur de Behemoth: De naribus ejus procedit fumus... Halitus ejus prunas ardere facit, et flamma de ore ejus egreditur. " In die praeparationis ejus, " Sensus est, quod non subito ita terribilis factus est, sed a prima fundatione et praeparatione ejus terribilis est : et ideo per antiquam experientiam bellator et vastator est. Unde, Genes, x, 9 et 10, dicitur, quod Nemrod qui coepit robustus venator esse coram Domino, principium regni sui habuit Babylon.

Deinde facit apostrophen, convertens se ad Ninivitas : " Et, " id est, quia, " agitatores, " scilicet ejus, hoc est, Ninive, " consopiti sunt. " Ac si dicat : Non est mirum quod Babylonii veniunt, quia agitatores, hoc est, incitatores ad bellum Assyriorum consopiti sunt, temulenti, et ebrii, et viribus destituti. Jerem. xxv, 27 : Bibite, et inebriamini, et vomite : ei cadite, neque surgatis.

Deinde redit ad descriptionem terroris ex multitudine :

" In itineribus conturbati sunt, " Babylonii scilicet prae multitudine exercitus : ita scilicet quod unus impedit alium, et mixtim feruntur : quilibet enim alium praecurrere nititur. Isa. v, 26 et 27 : Ecce festinus velociter veniet. Non est deficiens, neque laborans in eo. " Quadrigae collisae sunt in plateis, " hoc est, quamvis platea dicitur a Graeco AdminBookmark quod est latum, tamen tot erunt quadrigae, quod una ad alteram collidetur in impetu veniendi. Simile, Exod. XIV, 7 : Tulit Pharao sexcentos currus electos, ei quidquid in aegypto curruum fuit, et duces totius exercitus. Psal. XIX, 8 : Hi in curribus, et hi in equis. Isaiae, v, 28 : Ungulae equorum ejus ut silex, et rotae ejus quasi impetus tempestatis. " Adspectus eorum quasi lampades, " hoc est, flammae : AdminBookmark enim Graece, latine flamma dicitur. Hieronymus : " Ita ut inflammato vultu prius " terreant quam ense feriant. " Simile, Apoc. I, 14 : Oculi ejus tamquam flamma ignis. " Quasi fulgura discurrentia. " Hoc dicit, quia micabant arma hoste discurrente per homines quasi fulgura discurrentia : micabant enim ar- ma, et tonabant increpationes, et minae. Unde, Ezech. I, 13, ubi ferocitatem Chaldaeorum describit, dicit : Haec erat visio discurrens in medio animalium, splendor ignis, et de igne fulgur egrediens.

Et, supple, tunc Assur

" Recordabitur fortium suorum, " ut scilicet animet eos ad resistendum, sed dicetur ei illud Amos, II, 14 : Fortis non obtinebit virtutem suam. Et hoc est quod sequitur : " Ruent in itineribus suis, " fortes scilicet : tantum enim expavescent quod in ipso itinere quo fugient, cadent. Deuter. XXVIII, 7 : Dabit Dominus inimicos tuos, qui consurgunt adversum te, corruentes in conspectu tuo.

" Velociter ascendent muros ejus, " Ninive scilicet. Et est duplex sensus, scilicet, vel cives campum relinquentes et infra muros Ninive conclusi, velociter ad defendendum ascendent muros : vel hostes exterius obsidentes, velociter ascendent murum ad capiendam civitatem. Isa. XXII. 5 : Scrutans murum, et magnificus super montem, supple, est inimicus. " Et praeparabitur umbraculum, " tentoria scilicet, quae militem ab ardore solis protegunt et a tempestate imbrium in longa obsidione. Simile, Isa. II, 6 : Tabernaculum erit in umbraculum diei ab aestu, et in securitatem, et absconsionem a turbine, et a pluvia.

" Portae fluviorum. " Tangit hic capturam civitatis.

" Portae fluviorum apertae sunt. " Portae fluviorum dicuntur portae civitatis Ninive, per quas undatim sicut flumina quaedam, multitudo populi consuevit ingredi et egredi. Simile, Isa. II, 2 : Fluent ad eum omnes gentes. Hae dicuntur apertae , quia prostratis curribus quae in porta erant, apertura muri libe- rum hosti dedit introitum. Thren, ii, 1 : Tradidit in manus inimici muros turrium ejus. Et post pauca, v. 9 : Defixae sunt in terram portae ejus perdidit et contrivit vectes ejus, Joh, xxx, 14 : Quasi rupto muro, et aperta janua, irruerunt super me, et ad meas miserias devoluti sunt. " Et templum ad solum dirutum. " Hieronymus dicit, quod " templum erat " regnum, eo qnod venerabatur ut tem" plum : " amen potest dici quod templumt ad litteram fuit templum Nefroch, quod Ninus in venerationem filii sui aedificaverat, quod per Chaldaeos dirutum est. Simile fecit Jehu, IV Reg. x, 25 et seq., ubi interfectis sacerdotibus et prophetis Baal, destruxerunt quoque aedes Baal, et fecerunt inde latrinas usque in diem nanc.

" Et miles, " hoc est, militia. Assyriorum, " captivus abductus est, " a Babyloniis scilicet. Simile, Thren. I, 6 : Facti sunt principes ejus velut arietes non invenientes pascua, abierunt absque fortitudine ante faciem subsequentis. " Et ancillae ejus : " Ancillas vocat villas et oppida et castra subjecta Ninive, " minabantur, " supple, in captivitatem " gementes ut columbae, " hoc est, sicut columba intra semetipsam sonat, et apertum sonum non emittit, ita et coram hoste intus gement, et aperte gemere non audebunt. Isa. XXXVIII, 14 : Sicut pullus hirundinis sic clamabo, meditabor ut columba. Et hoc est quod sequitur : " Murmurantes in cordibus suis, " ore scilicet gemere non audentes. Isa. LIX, 11 : Rugiemus quasi ursi omnes, quasi columbae meditantes gememus.

" Et Ninive, " supple, in talibus malis erit, et est nominativus absolutus, " quasi piscina aquarum aquae ejus. " Sensus est : Aquae ejus, hoc est, voluptates in quibus rigata fuit, erunt sicut piscina aquarum. Donatus per antiphra- sim dicit: " Piscina dicitur, eo quod mite nime habeat pisces. " Et est sensus, quod sicut in paludibus fluviales aquae corruptae sunt et amarae, ita quod pisces nutrire non possunt : ita voluptates et divitiae in amaritudinem convertentur, ita quod cives ad voluptates nutrire non possint. Isa.XIX, 7 et 8 : Nudabitur

alveus rivi a fonte suo : et omnis sementis irrigua siccabitur , arescet, et non erit. Et maerebunt piscatores. " Ipsi vero fugerunt, " scilicet Ninivitae. Isa. XXII, 3 : Cuncti principes tui fugerunt simul, dureque ligati sunt. Hoc facile est exponere de impetu Domini venientis ad judicium damnationis mundi cum exercitibus sanctorum Angelorum, et daemonum : et sufficiunt eaedem auctoritates.

" State, state ! " Tangit hic impotentiam resistendi. Et dividitur in partes tres, in quarum prima tangit impotentiam rebellandi: in secunda, insultationem, ibi, " Ubi est habitaculum leonum? " Tertio ostendit, quod haec virtute Domini perficiuntur, ibi, " Ecce ego ad te. "

In prima tria sunt: irrisio scilicet, depraedatio, et resistendi impotentia.

" State, state ! " Irrisio est, vel sicut dicit Glossa, " mater civitas, scilicet " Ninive, clamat ad filios, videns se esse " destitutam : State, state,ad defensionem " scilicet." Et tunc est dictum gementis : mater enim gemuit non stantibus defensoribus. Malach. III, 2 : Quis stabit ad videndum eum? Josue, VII, 13 : Anathema in medio tui est, Israel : non poteris stare coram hostibus tuis, donec deleatur ex te qui hoc contaminatus est scelere. Bis autem dicit: State ! state ! quia vidit cadentes per culpam, et cadentes per paenam. Unde Dominus in Psal. XCIII, 16, clamat : Quis consurget mihi adversus malignantes ? aut quis stabit mecum adversus operantes iniquitatem ? Rarus enim est qui stet.

Et hoc est quod sequitur: " Et non est qui revertatur, " ad ducem scilicet, aut vexillum ducis, cunctis fugientibus. Isa. XXII, 3: Cuncti principes tui fugerunt simul. Contra hoc, II Paralip, XX, 17 : Confidenter state, et videbitis auxilium Domini super vos. Reverti enim est fugientem ad ducem faciem convertere. Cant. VI, 12 : Revertere, revertere Sulamitis.

Illis autem entibus, hostibus dat licentiam obripiendi.

" Diripite argentum, " ad litteram, " diripite aurum " quod pretiosius est. Prov. I, 13: Omnem pretiosam substantiam reperiemus, implebimus domos nostras spoliis. " Et, " id est, quia " non est finis divitiarum, " quas, supple, ex avaritia congregavit. Eccle, v, 9: Avarus non implebitur pecunia, " Ex omnibus vasis desiderabilibus, " quae scilicet ad speciem anaglyphi sibi fecerant : vel vasa dicit thecas in quibus repositi thesauri erant. Haec enim omnia Babylonii diripuerunt. Baruch, III, 18 : Qui argentum thesaurizant, et aurum, in quo confidunt homines, et non est finis acquisitionis eorum. Glossa etiam dicit, quod, " per hoc quod dicitur : Diripite aurum, "intelligantur Praedicatores et Doctores, " qui aurum sapientiae mundi et ar" gentum eloquentiae diripiunt, et in " thesauros Domini et Ecclesiae conver-" tunt. Et vasa desiderabilia sunt ani-" mae virorum illustrium, quas diripiunt " Doctores, et templo Dei, hoc est, " Ecclesiae consecrant eas, sicut fuit " Constantinus et Augustinus, et alii. " Propter quod dicitur, Eccli. l, 10 : Quasi vas auri solidum, ornatum omni lapide pretioso. Act. IX, 15: Vas electionis est mihi iste.

Et subdit de impotentia resistendi : primo in civitate, secundo in hominibus.

" Dissipata est, " supple, civitas Ninive. Et est dissipatio per discordiam intestinam, hoc est, sepis munientis destructio, quae fuit per fortes bellatores, sapientes consiliarios, Praelatos in unitate populum continentes. 1sa. III, 1,2: Ecce Dominator, Dominus exercituum, auferet a Jerusalem et a Juda validum et fortem, omne robur pallis, et omne robur aquae : fortem, et virum bellatorem, judicem, et prophetam, et ariolum, et senem. Et post pauca, vv. 4 et 5 : Et dabo pueros principes eorum, et effeminati dominabuntur eis : Ei irruet populus, vir ad virum. Isa. V, 5 : Auferam sepem ejus, et erit in direptionem " Et scissa " per sectas et inimicitias manifestas, quae scissura signum est proximi interitus. Amos, VI, 12: Percutiet domum majorem ruinis, et domum, minorem scissionibus. Hoc enim in omni congregatione signum destructionis est. Matth. XII, 25: Omne regnum divisum contra se desolabitur : et omnis civitas, et domus divisa contra se non stabit . " Et dilacerata. " per bella scilicet intestina, quibus scilicet se invicem lacerabant : laceratio enim dilaniatio est, qua unus alium dilaniat. Unde, infra, III, 1, dicitur : Dilaceratione plena, non recedet a te rapina. Job, XIII, 14 : Quare lacero carnes meas dentibus meis ? Zachar. XII, 3 : Omnes qui levabunt eum, concisione lacerabuntur. Hoc etiam in Ecclesia destructionis signum est : quia scilicet dissipati sunt per invidiam, scissi per discordias, dilacerati per advocatos in causas et contentiones. Psal. XXXIV, 16 : Dissipati sunt, nec compuncti. Scissio vero significatur, I Reg. XV, 28, ubi scissum est pallium Samuelis, apprehendente eum Saul. Et dixit Samuel : Scidit Dominus regnum a te hodie, et tradidit illud proximo tuo meliori te. Habacuc, I, 4, dicitur de dilaceratione : Propter hoc lacerata es non pervenit ad finem judicium.

Quia Impius praevalet adversus justum, propterea egreditur judicium perversum.

Et subdit de destitutione hominum : " Et cor tabescens. " Quod lues vel sanies est in vivo, sanguis scilicet putrefactus, hoc tabes est in mortuo, et significat destitutionem cordis moribundi et intra semetipsum jam putridi et destituti.

Psal. CXI, 10 : Dentibus suis fremet, ettabescet : desiderium peccatorum peribit. I Reg. II, 33 : Ut deficiat et tabescat anima tua, et pars magna domus tuae morietur. Hoc enim primum est, quod cor destituitur, et pavore tabescit. Sap. XVI, 29 : Ingrati spes tamquam hibernalis glacies tabescet, et disperiet tamquam aqua supervacua. " Et dissolutio geniculorum. " Quando juncturae corporis timore solvuntur, primum hoc apparet in tremore geniculorum, ita quod crura hominem continere non possunt, Isa. VIII, 22 : Ecce... dissolutio et angustia,... et non poterit avolare de angustia sua. Isti sunt claudicantes in duas partes, nescientes in qua stare velint, vel ad quid se tenere. III Reg. XVIII, 21 : Usquequo claudicatis in duas partes ? Ad Hebr. xII, 12 et 13 : Remissas manus, et soluta genua erigite, et gressus rectos facite pedibus vestris. " Et defectio in cunctis renibus. " Renes sunt in quibus superiora inferioribus colliguntur, et sunt loca delectationum. Et sensus est, quod deficiet delectatio in eis, litteraliter scilicet in Ninivitis, et moraliter in mundanis. Psal. LXXII, 21 et 22 : Renes mei commutati sunt, et ego ad nihilum redactus sum. Ideo dicitur de forti muliere, Prov. XXXI, 17 : Accinxit fortitudine lumbos suos. Exod. XII, 11 : Renes vestros accingetis. " Et facies omnium eorum sicut nigredo ollae, " ex pallore scilicet in nigrorem conversa prae. nimio timore. Thren. IV, 2 : Quomodo reputati sunt in vasa testea, opus manuum figuli ? Isa. XIII. 8 : Facies combustae vultus eorum.

Et subdit de insultatione :

" Ubi est habitaculum leonum ? " Habitaculum leonum vocat Niniven, ubi oppressores et praedones habitabant. Ezech. XIX, 2 et 3 : In medio leunculorum enutrivit catulos suos, et eduxit unum de leunculis suis, et leo factus est: et didicit capere praedam, hominemque comedere. Psal. X secundum Hebraeos, 9 : Insidiatur in abscondito quasi leo in spelunca sua. Quasi dicat : Dirutum est habitaculum. Matth. XXII, 7 : Missis exercitibus suis, perdidit homicidas illos, et civitatem illorum succendit. " Et pascua catulorum leonum, " supple, non sunt. Catulos leonum vocat cives civitatis, et officiatos regis : quia praeda tunc periit ab eis, sicut a praedonibus Ecclesiae, et a praedonibus mundi peribit. Job, IV, 10 et 11 : Rugitus leonis, et vox leaenae, et dentes catulorum leonum contriti sunt. Tigris periit, eo quod non haberet praedam, et catuli leonis dissipati sunt. Tunc enim fiet quod dicitur, Job, XX, 15 : Divitias, quas devoravit, evomet, et de ventre illius extrahet eas Deus : et bene dico, " Ubi est. " " Ad quam ivit leo, " Nabuchodonosor scilicet, vel diabolus, expugnandam scilicet, " ut ingrederetur illuc, " sine scilicet aliquo resistente. Jerem. IV, 7 : Ascendit leo de cubili suo, et praedo gentium se levavit: egressus est de loco suo, ut ponat terram tuam in desolationem. I Petr. V, 8 : Adversarius vester diabolus, tamquam leo rugiens circuit, quaerens quem devoret : " Catulus leonis, " scilicet Holophernes, vel alius nuntius Nabuchodonosor, vel diaboli : cui qui se sibi leones esse videbantur, resistere non poterant. Unde Rapsaces, Isa. XXXVI, 9, dicit : Quomodo sustinebitis faciem judicis unius loci ex servis domini mei minoribus ? Et prosequitur metaphoram : " Et non est qui exterreat, " leonem scilicet. Genes. XLIX, 9 : Requiescens accubuisti ut leo, et quasi leaena, quis suscitabit eum ?

" Leo cepit sufficienter catulis suis, " hoc est, filiis suis. Spoliis enim aliorum filios ditavit. Proverb. XXVIII, 15 : Leo rugiens, et ursus esuriens, princeps impius super populum pauperem. Psal. XXI, 14 : Aperuerunt super me os suum, sicut leo rapiens et rugiens, " Et necavit leaenis suis, " hoc est, uxoribus, vel principibus, vel civitatibus sibi subjectis. Eccli. XIII, 23 : Venatio leonis, et onager in eremo : sic sunt pascua divitum, pauperes. Et ad litteram loquitur de rapacibus Ecclesiae et mundi. " Et implevit praeda speluncas suas, " scilicet domos suas, et suorum. Proverb. i, 13 : Implebimus domos nostras spoliis. " Et cubile suum, " supple, implevit " rapina. " Isa. III, 14 : Rapina pauperis in domo vestra. Isa. V, 19 : Rugitus ejus ut leonis, rugiet ut catuli leonum : et frendet, et tenebit praedam : et amplexabitur, et non erit qui eruat.

Et subdit quod haec omnia virtute Domini fient:

" Ecce ego ad te, " hoc est, contra te, supple, convertar ut impugnem te, ut scilicet fortitudine mea fiat, quod manus ministri iniqui exsequitur. Eccli. XXXVI, 12 : Contere caput principum inimicorum, dicentium : Non est alius praeter nos. Jerem. li,25 : Ecce ego ad te, mons pestifer, ait Dominus, qui corrumpis universam terram : et extendam manum meam super te. " Dicit Dominus exercituum, " cujus infinita potentia, et immutabilia sunt verba, qui determinat, quid faciendum per exercitum Angelorum bonorum, inclinat et instigat malos ad nocendum per exercitum daemonum : et ideo ter dicitur, Isa. VI, 3 : Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth, hoc est, exercituum. " Et succendam usque ad summum , " ut scilicet ab infimo Isque ad summum nihil remaneat, " quadrigas tuas, " ad litteram, quae victualia et arma portabant : quae quadrigae significant quatuor animi passiones inordinatas, timorem scilicet, et spem, et gaudium, et tristitiam, et (ut dicit Augustinus) consensum, opus, consuetudinem, et praesumptionem, vel desperationem. Illae enim quadrigae vel igne furoris Domini, vel igne charitatis succendendae sunt. Hoc significatur, II Reg. VIII, 4, ubi David equos Syriae subnervavit, et currus igne combussit. " Et leunculos tuos comedet gladius. " Leunculos vocat audaces, qui se fortes reputabant : gladium vero ultionem sententiae divinae. I Reg. XVII, 36 : Leonem, et ursum interfeci. Job, XXIX, 17 : Conterebam molas iniqui, et de dentibus illius auferebam praedam. De gladio, Isa. I, 20 : Gladius, scilicet meus, devorabit vos. " Et exterminabo de terra praedam tuam, " ne ultra scilicet alios praedari possis. Isa. XXXIII, 1 : Vae qui praedaris, nonne et ipse praedaberis ? Isa. XIV, 4 : Quomodo cessavit exactor, quievit tributum ? " Ei non audietur ultra, " a regnis scilicet subjectis, " vox nuntiorum tuorum, " exigentium scilicet tributum. Job,XXXIX, 7 : Clamorem exactoris non audit. Judith, I, 11 : Omnes uno animo contradixerunt, et remiserunt eos vacuos, et sine honore abjecerunt.