IN CAPUT XI OSEE

ENARRATIO,

" Sicut mane transiit. " Tangit hic admonitionem populi per consideratio- nem plagarum et beneficiorum. Dei, et ideo tres partes sunt in capitulo isto.

Primo tangit ingratitudinem ad beneficia eductionis de aegypto. Secundo, describit misericordiam Dei. punientis pro peccato, ibi, V, 8, " Quomodo dabo te, Ephraim? " Quia vero misericordis non est punire, idcirco tertio ostendit, quid compulerit Deum ad puniendum,

ibi, V. 12, Circumdedit me in negatione. In primo horum tria sunt. Primo enim ostendit quod ablationis . regni et regis causa fuit abjectio regni Dei. Secundo, beneficia Dei quae ut rex et pater exhibuit, commemorat, et ingratitudinem populi, ibi, " Quia puer Israel. " Tertio, qualiter populus sicut effraenis equus non reducitur, nisi fraeno paenarum, ibi, " In funiculis Adam. "

Dicit ergo : " Sicut mane transiit, " velociter scilicet et cito " pertransiit rex Israel, " hoc est, decem tribuum. Unde, Osee, XIII, 10 : Ubi est rex tuus : maxime nunc salvet te. Hoc autem dicitur populo qui in protectione Dei constitutus fuit et regimine, et illo contempto hominem in regem petiit. I Reg. VIII, 7 : Audi vocem populi in omnibus quae loquuntur tibi : non enim te abjecerunt, sed me, ne regnem super eos. Et quia sic contra voluntatem Domini obtentus est, stare non potuit, sed transIIt sicut mane, hoc est, subito et velociter, ita scilicet quod sol claritatis et prosperitatis ejus ad summum non pervenit : antequam enim illucesceret per claritatem ablatus fuit. Job, III, 4 : Dies ille vertatur in tenebras, nec requirat eam Deus desuper, et non illustretur lumine. Sic dictum est de Nabuchodonosor, Isa. XIV, 12 : Quomodo cecidisti de caelo, Lucifer, qui mane oriebaris ? Sic potentia et claritatis mundi cito transit. Eccli. x, 11 : Omnis potentatus brevis vita. Isa. XXXVIII, 12 : Dum adhuc ordirer, succidit me.

Et quale fuerit regnum Dei quod abjecerunt, subdit : " Quia puer Israel, " supple, erat imbecillis sensu, quando legem non habuit, et infirmus virtute, quando violentia Pharaonis in aegypto tenebatur oppressus. 1 ad Cor. XIII, 11 : Cum essem parvulus, loquebar ut parvulus, sapiebam ut parvulus, cogitabamut parvulus. " Et dilexi eum, " hoc est, signa dilectionis exhibui cum non meruisset. Deuter. XXXIII, 3 : Dilexit populos, omnes sancti in manu illius sunt. Deut. x, 14 et 15 : En Domini Dei tui caelum est, et caelum caeli, terra et omnia, quae in ea sunt : et tamen patribus tuis conglutinatus est Dominus, et amavit eos. " Ei ex aegypto vocavi filium meum, " hoc est, ex aegypto vocavi eum ut esset liber, ut filius meus servitute aliena de caetero non oppressus, et in haereditate mea positus. Numer. XXIV, 8 : Deus eduxit illum de aegypto. Mich. VI, 4 : Eduxit te de terra aegypti. Hoc etiam refertur ad eos moraliter, quos Deus educit de servitute peccati ad libertatem virtutis. Psal. XXXIX, 3 : Eduxit me de lacu miseriae, et de luto faecis. Unde, Exod.IV , 22, 23, dicit Pharaoni, qui signat diabolum : Filius meus primogenitus Israel, Dixi tibi : Dimitte filium meum.

Qualiter autem eduxerit, subdit : " Vocaverunt eos, " Moyses scilicet et Aaron, duces et nuntii mei, sicut dicitur, Exod. III et IV et usque ad XII. Prov. IX, 3 : Misit ancillas suas ut vocarent ad arcem, et ad moenia civitatis. " Sic, " supple, vocati a tantis et a talibus, " abierunt a facie eorum, " hoc est, a doctrina eorum recesserunt. Exod. XXXII, 7 et 8 : Peccavit populus tuus, quem, eduxisti de terra aegypti. Recesserunt cito de via, quam ostendisti eis. Jerem. II , 5 : Quid invenerunt patres vestri in me iniquitatis, quia elongaverunt a me, et ambulaverunt post vanitatem, et vani facti sunt ? " Baalim immolabant. " Primum et medium et ultimum peccatum. conjungit. Primo enim a facie Moysi recesserunt per vitulum ; postea in terra sancta existentes sub Achab Baalim adoraverunt : postea in fine multiplicantes idololatriam simulacris sacrificaverunt, singularum gentium Idola sumentes. Jerem, II, 28 : Secundum numerum quippe civitatum tuarum erant dii tui, Juda. Illud idem sub eisdem auctoritatibus refertur ad clerum et ad populum, qui ab institutis primorum patrum recessit per lasciviam vituli, et postea abjecto jugo per malam libertatem servivit Baal, qui interpretatur absque jugo, deinde fingens delectabilia diversis seducitur spectaculis. Et hoc est quod sequitur: " Et simulacris sacrificabant. ''"

Et subjungit de beneficiis in deserto exhibitis :

" Et ego, " supple, eram " quasi nutritius Ephraim, " hoc est, decem tribuum. Nutritius enim semper cibum parat infantulo, et sic paravit cibum, manna scilicet, et coturnices. Psal. lxiv, 10 : Parasti cibum illorum : quoniam ita est praeparatio ejus. Exod, XVI, 13 et seq., ubi pluit manna, unde gloriantes dicunt, Joan. VI, 49 : Patres vestri manducaverunt manna in deserto. " Portabam eos in brachiis meis, " signis scilicet et portentis et victoriis sustentando. Deut. l, 31 : Portavit te Dominus Deus tuus, ut solet homo gestare parvulum filium suum, in omni via, per quam ambulastis. Isa. xl, 11 : In brachio suo congregabit agnos, et in sinu suo levabit, faeias ipse portabit. Sic etiam a peccatis reductos Dominus nutrit gratia, et sacramento Eucharistiae, et collatione virtutis portat. Luc. XV, 5 et 6 : Imponit eam in humeros suos gaudens : et veniens domum convocat amicos, et vicinos, dicens illis : Congratulamini mihi, quia iurent ou em meam, (pur perierat.

Et subdit de ingalitudine , " Et nesciemus " hoc est, scire noluerunt per beneficia. " punod rura rem ens, " hoc est, quod omnis mea intenlio esset ut curarentur a peccato .et idololatria Isa.

xxvii, 9 : Iste omnis fructus ut auferatur peccatum ejus, et hoc scire noluerunt. Psah xxxv, 4 : Noluit intelligere ut bene ageret. Act. vii, 25 : Existimabat autem, supple, Moyses, intelligere fratres, quoniam Deus per manum ipsius claret salutem illis : at illi non intellexerunt. Eccli. XXIX , 22 : Ingratus sensu derelinquet liberantem se.

Subjungit autem quod non retrahen- tur a malis, nisi per poenas : " In funiculis Adam traham eos, " FuniculiAdam sunt poenae et maledictiones, quibus vinctus est Adam a Domino cum

peccaret. Prov. v, 22 : Iniquitates suae capiunt impium, et funibus peccatorum suorum constringitur. Quia vero pius pater punit ad correctionem, ideo subsequitur : " In vinculis charitatis. " Paenam enim vincientem ex charitate inductam dicit, sicut flagella super filium. Eccli. xxx, 1 : Qui diligit filium suum, assiduat ei flagella . Ad Hebr, xii, 7 : Quis filius, quem non corripit pater ? Haec expositio litteralis est. Hieronymus tamen aliter exponit, dicens, quod " fu"niculi Adam sunt, quibus vinctus ((Christus Adam fecit sanctum : eisdem " enim vinculis charitatis vinctus valuit " eos curare et sanctificare, et ad se tra " here. " Jerem. XXXI, 9 : In charitate perpetua dilexi te, ideo attraxi te, miserans. Joan, xii, 32: Ego si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum. Sic Pator trahit ad Filium. Joan. VI, 44 : Nemo potest venire ad me, nisi Pater, qui misit me, traxerit eum. Sic Filius trahit ad fidem per illuminationem : sic etiam trahit ad seipsum, sicut jam dictum est : sic Spiritus vinculo charitatis ad sanctitatem. Ad Ephes. IV, 3 : Solliciti servare unitatem Spiritus in vinculo pacis. ''Et est iste funiculus triplex qui difficile rumpitur .

Quia vero sic trahi non possunt, sicut propter duritiam oris equus effraenis, oportet quod camo trahantur, et hoc est. " Et ero eis, " ex quo aliter esse non potest, " quasi exaltans jugum super maxillas eorum. " Et litteraliter intelligitur de captivitate Assyriorum, quod exaltatur in maxillis, quando constringuntur maxillae blasphemiae per ipsum. Jacob. III, 3 : Si autem equis fraeno in ora mittimus ad consentiendum nobis, et omne corpus illorum, circumferimus. Psal. XXXI, 9 : In camo et fraeno maxillas eorum constringe, qui non approximant ad te. Glossa hoc aliter legit. Dicit enim quod " exaltatur jugum quan-" do aufertur, quando autem ponitur " fortiter ad. collum, deprimitur. " Et est sensus secundum Glossam : Jugum quod est super maxillas eorum ero exaltans per ablationem, ubi scilicet jugum Gentium auferetur ab eis. Isa, IX, 4 : Jugum oneris ejus, et virgam humeri ejus, ei sceptrum exactoris ejus superasti, Genes, XXVII, 40 : Tempus veniet, cum excutias, et solvas jugum, ejus de cervicibus tuis. Psal. II, 3 : Dirumpamus vincula eorum, et projiciamus a nobis jugum ipsorum. Quaedam etiam Glossa legit de jugo legis Dei, quod superexaltatur quando magnifice impletur, Matth. XI, 29 1 Tollite jugum meum super vos. Thren. III, 27 : Bonum est viro, cum portaverit jugum ab adolescentia sua. Super maxillas autem ponitur, quando die et nocte meditatur et quasi ruminatur.

Et subjungit de beneficio praestito in deserto : " Et declinavi ad eum " manna (Exod. XVI, 13 et seq.), " ut vesceretur : quod signat declinationem corporis et sanguinis Domini ad Ecclesiam. Isa. LXVI, 12 : Ecce ego declinabo super eam fluvium pacis, et quasi torrentem inundantem gloriam gentium, quam, sugetis, Psal. LXXVII, 23 et seq. : Ianuas caeli aperuit Dominus, Et pluit illis manna ad manducandum, et panem caeli dedit eis. Panem Angelorum manducavit homo. Apoc. II, 17 : Vincenti dabo manna

abconditum. Sap. XVI, 20 : Paratam panem de caelo praestitisti illis sine labore, omne delectamentum in se habentem, et omnis saporis suavitatem.

Qualiter autem infraenet eos, ostendit subdens: " Non revertetur in terram aegypti, " populus scilicet. Concupiscentiae enim aegyptiacae semper erant in corde populi. Propter quod, IV Reg. xv, 19 et seq., sub Manahem rege Israel a facie Assyriorum voluerunt redire in aegyptum. Similiter post interfectionem Godoliae, contra consilium Jeremiae in aegyptum redierunt (Jerem. xli, 17 et xlii), quod Domino non placuit, sicut patet, Isa, xxx et XXXI, quod fuit contra praeceptum Domini. Deut. XVII, 16, ubi dicitur de rege, quod non reducet populum in aegyptum. Et ideo dicit, quod sub Manahem non poterunt redire. Osee, ii, 6 et 7.: Sepiam viam tuam spinis, et sepiam, eam maceria, et semitas suas non inveniet. Ei sequetur amatores suos, et non apprehendet eos. Et hoc est quod sequitur : " Et Assur ipse rex ejus, " qui etiam in aegypto comprehendet eos. Isa. XIX, 41 : Tradam aegyptum, in ma-nu dominorum, crudelium, et rex fortis dominabitur eorum. Numer. XXIV , 21 et 22 : Si in petra posueris nidum tuum, et fueris electus de stirpe Cin, quamdiu poteris permanere ? Assur enim capiet te. Signat autem captivitatem peccatorum a diabolo : Assur enim altus sensus interpretatur, et signat diabolum, a quo postquam peccator capitur ad aegyptiaca desideria redire non poterit. Bernardus : " In aeternum non obtinebit " quod vult, et tamen quod non vult in " perpetuum sustinebit. " Septuaginta hic multum differunt ab Hebraeo. Dicunt enim sic : " Habitabit Ephraim in aegy-" pto, et Assur ipse rex ejus. " Causam autem hujus subjungit : " Quoniam, noluerunt converti. " Si enim conversi fuissent ad Dominum, non traditi fuissent captivitati regis Assyriorum. Je-

rem. IV, 1 : Si reverteris, Israel, ait Dominus, ad me convertere : si abstuleris offendicula a facie mea, non commoveberis.

Qualiter autem traditi sint, subjungit : " Cepit gladius in civitatibus ejus. " Gladius dicitur capere, quando non inanem aerem verberat, sed stringitur in vulneribus. Thren. I, 20 : Foris interficit gladius, et domi mors similis est. Et dicit, in civitatibus, ut civitatibus expugnatis spes resistendi villis non remaneat. Isa. XXXIII, 8 : Projecit civitates, non reputavit homines. Isa. VI, 11 : Desolentur civitates absque habitatore, et domus sine homine. iste gladius signat peccatum, quo peccatores interficiuntur. Psal. IX, 7 : Inimici defecerunt frameae in finem : et civitates eorum destruxisti. " Ei consumet electos ejus, " gladius scilicet. Electi dicuntur bellatores, nobiles, et divites, qui primo interfecti sunt. Psal. LXXVII, 64 : Sacerdotes eorum in gladio ceciderunt. Deut, XXXII, 25 : Foris vastabit eos gladius, et intus pavor, juvenem simul ac virginem. " Et comedet capita, eorum, " hoc est, Principes, et Reges, et Sacerdotes. Habac. III, 14 : Maledixisti sceptris ejus, capiti bellatorum ejus. Et ibidem, V. 13 : Percussisti caput de domo impii. Gladius dicitur comedere quando consumit. Deut. XXXII, 42 : Gladius meus devorabit carnes, de cruore occisorum, et de captivitate, nudati inimicorum capitis.

" Ei populus meus, " supple, tunc videns non esse auxiliatorem nisi me, " pendebit " desiderio et spe " ad reditum meum, " hoc est, ut ad me revertatur. Osee, II 7 : Et dicit: Vadam, et revertar ad virum meum priorem : quia bene mihi erat tunc magis quam nunc. Osee, XIII, 9 : Perditio tua, Israel:tantummodo in me auxilium tuum. Deut. XXXII, 39 : Videte quod ego sim solus, ei non sit alius Deus praeter me. Quo autem cogente revertantur et suspirent ad Dominum, subdit : " Jugum autem imponetur eis, " durissimae scilicet servitutis et captivitatis. III Reg. XII, 11 : Pater meus posuit super vos jugum grave, ego autem addam super jugum vestrum. Hoc jugum peccati jugum est, de quo dicitur, Thren. I, 14 : Vigilavit jugum iniquitatum mearum : in manu ejus convolutae sunt, et impositae collo meo. " Simul, " omnibus scilicet quod nullus effugiet, " quod non auferetur, " vi scilicet humana. Usque hodie tenentur captivi in montibus Persarum. Eccli. xl, I : Occupatio magna creata est omnibus hominibus, et jugum grave super filios Adam. Illo enim domare necesse fuit cervicosam superbiam eorum.

" Quomodo dabo te ? " Compassionis affectum ostendit hic miserator et misericors Pater, dicens, quod victus misericordia condignam paenam inferre non potest.

Dicit autem duo, scilicet compassionis affectum, et effectum, ibi, " Post Dominum, ambulabunt, " Affectum exprimit per quaestionem modi et cordis conversionem, et duritiae, sive severitatis abdicationem. Quaestionem facit quadruplicem :

Prima est : " Quomodo dabo te, Ephraim ? " Septuaginta : " Quid faciam tibi, Ephraim ? " Unde sensus secundum Hieronymum est: " Ex quo multis bene-" fictis et multis plagis converti nolui-" sti, quomodo, hoc est, ad quem mo-" dum ponam te ut convertaris ? inice quitas enim tua n on admittit clemente tiam, affectui autem meo repugnat se-" veritas, et ergo difficilis est modus quo " convertaris. " Osee, VI, 4 : Quid faciamtibi, Ephraim ? Isa. v,4 : Quid est

quod ultra debui facere vineae meae, ei non feci ei ?

Secunda quaestio : " Protegam te, Israel? " hoc est, quomodo possum te protegere ? iniquitas enim tua meretur ut non protegaris. Psal. CXXIV, 5 : Declinantes autem in obligationes , adducet Dominus cum operantibus iniquitatem. Item, Psal. CXVIII, 155 : Longe a peccatoribus salus.

Tertia quaestio : " Quomodo dabo te ? " Septuaginta : " Quid faciam tibi ? " peccatum enim tuum non habet modum, justitia vero dura est, et clementia locum non habet. Michaeae, VI, 3 : Popule meus, quid feci tibi, aut quid molestus fui tibi ? responde mihi.

Quarta quaestio est : " Sicut Adama, ponam te ut Seboim ? " Hoc est, iniquitas tua meretur perpetuam desolationem, sicut desolata est Adama et Sebois, igne et sulphure in Pentapoli , sed hoc affectus paternus non admittit. Simile, Jerem, XXXI, 20 : Si filius honorabilis mihi Ephraim, si puer delicatus, II . Reg. XIX, 4 : Rex operuit caput suum, et clamabat voce magna : Fili mi Absalom, Absalom fili mi, filimi Et signat compassionis affectum ad peccatores. Unde, Luc. XV, 20 : Cum autem Illius prodigus adimc longe esset, vidit illum pater ipsius, ei misericordia motus est, et accurrens cecidit super collum ejus, et osculatus est eum.

Et subjungit de conturbatione cordis : " Conversum est in me cor meum, " hoc est, de profundo misericordia movente versum. Simile, Genes, VI, 6 et 7 : Tactus dolore cordis intrinsecus, Delebo, inquit, hominem, quem creavi. Genes. xlv, 30 : Commota fuerant viscera ejus super fratre suo, " Pariter conturbata est paenitudo mea, " Glossa. " Paenitet me " delere populum meum. " Jerem. XXXI, 20 : Idcirco conturbata sunt viscera measuper eum: miserans miserebor ejus, ait Dominus,

Et hoc est quod sequitur :

" Non faciam furorem irae meae, " hoc est, non mittam paenam quam meruisti. Mich. VII, 18 et 19 : Non immittet, ultra furorem suum, (pioniam volens misericordiam est. Revertetur, et miserebitur nostri. " Non convertar, " a clementia mea scilicet, " ut disperdam Ephraim, " hoc est, quod in nihilum redigam, quod non relinquam semen. Isa. I, 9 : Nisi Dominus exercituum reliquisset nobis semen, quasi Sodoma fuissemus, et quasi Gomorrha similes essemus. Et dicit hic Hieronymus in originali, quod " licet quinque civitates " subversae sunt in Pentapoli, tamen " duae inter illas, Sodoma scilicet et Go-" rnorrha auctrices erant criminis, et " per illas signantur duae tribus, quae " in hoc quod templum habebant, et " Sacerdotes, et Prophetas, plus pecca-" venint quam decem : " quia, Luc. XII, 47 : Ille servus qui cognovit voluntatem domini sui, ei non praeparavit, et non fecit secundum voluntatem ejus, vapulabit multis. Unde, Isa. I, 10, dicitur ad duas tribus: Audite verbum Domini, principes Sodomorum, percipite auribus legem Dei nostri, populus Gomorrhaei. Peccatum autem decem tribuum comparatur Adamae et Seboim quae secundariae fuerunt in peccato. Decem enim tribus per ignorantiam legis minus peccaverunt. Hujus autem causam ex natura Dei assignat : " Quoniam Deus ego, et non homo. " Quasi, dicat, Hieronymus : " Homo ad hoc punit ut per" dat, Deus ad hoc corripit ut emen-" det. " Osee, VI, 6 : Misericordiam volui, et non sacrificium. II Machab, VI, 16 : Corripiens in adversis populum suum non derelinquit, " In medio tuisanctus, et non ingrediar civitatem, " hoc est, qui hactenus in medio tui ostendi me essem sanctum, hoc est, omnino ab omni pollutione alienum et incontaminatum, in judicio irae meae non ingrediar civitatem, ut scilicet ad modum legum civilium, quibus utuntur in civitatibus vindices. Unde Hieronymus : " Hoc est, non sum unus de " his qui in urbibus habitant, qui huma-" nis legibus vivunt, qui crudelitatem " arbitrantur justitiam, et jus summum " malitia est : mea autem lex, meaque " justitia est salvare corruptos. " Job, XXXIIi, 24 : Libera eum, ut non descendat in corruptionem : inveni in quo ei propitier. Judaei exponunt hoc, quod Deus exspectavit reditum eorum, et quod alienae gentis civitatem non ingrederentur, ut ibi habeant templum et cultum.

Post misericordiae autem affectum, subdens ostendit effectum, promittens paenitentiam populo, ut locum habeat miseratio.

" Post Dominum ambulabunt : " et est vox Prophetae. Daniel. III, 41 : Nunc sequimur te in toto corde, et timemus te. Job, XXXII, II : Vestigia ejus secutus est pes meus. Ambulare autem, hoc est, proficere. Psal. CXVIII, 1 : Beati immaculati in via : qui ambulant in lege Domini. Habita autem paenitentia populi, statim subjungit qualiter congregabuntur virtute Dei : " Quasi leo rugiet, " et suppletur, quia scilicet Dominus rugiet ut leo, in terrorem omnium captivantium. Israel. Amos, I, 2 : Dominus de Sion rugiet, et de Jerusalem dabit vocem suam. Amos. III, 8 : Leo rugiet, quis non timebit ? " Quia ipse rugiet, " per seipsum scilicet comminabitur. Hieronymus : " Cum leo ru-" git, volatilia et bestiae terrore vocis " gradu fixo se movere non possunt :

" ita Domino comminante, necesse est " quod omnes contremiscant, " et ideo sequitur : " Et formidabunt filii maris, " Filii maris dicuntur qui fluctus amaritudinis inducunt. Isa. lvii, 20 : Impii quasi mare fervens, quod quiescere non potest.

Illis autem territis, quid futurum sit, subjungit : " Et avolabunt, " supple, captivi. Hieronymus legit, " volabunt quasi avis ex aegypto. " Quidam enim fugientes Assyrios et aegyptios transfugerunt, et illos dicit se revocatorum, sicut et eos qui ad conversationem secularem convertuntur revocat. De qua ave, in Psal. x, 2, dicitur : Transmigra in montem sicut avis, secundum aliam translationem . " Et quasi columba de terra Assyriorum, " qui scilicet ab Assyriis captivati sunt. Et intendit dicere, quod ubicumque captivi sunt, reducet eos terrore suae potentiae, sicut et nunc congregavit Ecclesiam. Isa. xliii, 5 et 6 : Ab oriente adducam semen tuum, ei ab occidente congregabo te. Dicam aquiloni : Da: et austro : Noli prohibere. Matth. viii, 11 : Multi ab Oriente, et Occidente venient, et recumbent cum Abraham, et Isaac, et Jacob in regno caelorum. De aegypto veniunt qui a concupiscentia carnali et desideriis saeculi veniunt. De Assur, qui de superbia et fastu ambitionis. Haec duo conjungit Isaias, lx, 8 : Qui sunt isti, qui ut nubes volant, et quasi columbae ad fenestras suas ? " Et collocabo eos, " sic venientes, " in domibus suis : " reducens scilicet ad patriam et ad possessiones suas. Jerem. XXXII, 43 : Et possidebuntur agri in terra ista. Peccatorem autem revertentem in domum conscientiae reducit Dominus. Sap. VIII, 16 : Intrans in domum meam, conquiescam cum illa : non enim habet amaritudinem conversatio illius, neque taedium convictus il- lius. " Dicit Dominus. " I Reg. IX, 6 : Omne, quod loquitur, sine ambiguitate venit,''

Quia vero posset aliquis dicere vel quaerere, quare contra affectum suum populum captivitati tradiderit, ideo respondet, et suppletur, quia

" Circumdedit me, " ut scilicet judicium effugere non possem, " in negatione, " qua me, Sacerdotes et Prophetas negavit et abjecit, " Ephraim, " hoc est, regnum decem tribuum, sicut continetur, Daniel. IX, 26 : Non erit ejus populus, qui eum negaturus est. Sic negant, de quibus dicitur ad Titum, I, 16 : Confitentur se nosse Deum, factis autem negant. Hoc maxime facit Ephraim, qui frugifer interpretatur, quia divites hujus saeculi maxime negant Deum, ad minus opere, " Et in dolo, " quo scilicet a rege circumventus est, me negavit " domus Israel, " hoc est populus qui negavit me metu principis. Sic et populus Christianus dolo, circumventus a sacerdotibus negat Dominum. Dicunt enim sacerdotes consuetudines bonas debere teneri, et consuetudines bonas vocant, quas Iniquis legibus dictaverunt In lucrum suum. Psal. v, 7: Virum sanguinum et dolosum abominabitur Dominus. Sanguinum enim vir est, qui sanguinem pauperis defraudat. Eccli. XXXIV, 25 : Panis egentium vitapauperum est : qui defraudat illum, homo sanguinis est.

Quia autem aliquis posset quaerere, Quare Judam tunc non tradidit in captivitatem, quando decem tribus, respondet: " Judas autem, " hoc est, duae tribus, cc testis, " virtutis scilicet et veritatis, ut dicit Glossa. Apoc. III, 14 : Haec dicit : Amen, testis fidelis, et verus, " Descendit cum Deo, " hoc est, spe divini adjutorii, et tangit historiam Exodi, XIV, 21 et seq., ubi. dicitur, quod filiis Israel conclusis montibus et .mari et aegyptIIs, divisum est mare, et quando nulla tribus fuit ausa in mare descendere, tribus Juda descendit adjutorio Dei conlisa. " Et cum sanctis fidelis, " Moyse scilicet, et Aaron. Vel quando decem tribus separatae sunt a Deo et regno David (III Reg. XII, 20 et seq.), Judas descendit a dignitate pristina, quae tribubus duodecim imperare consueverat usque ad imperium duarum tribuum, " cum sanctis fidelis, " hoc est, cum templo, sacerdotibus et prophetis cum ciuibus remansit, sicut et nunc Judas, hoc est, confitens, verbo, ore, et opere, descendit, hoc est, humiliatur cum sanctis fidelibus , hoc est, cum vere sanctis, qui coram Deo humiliantur. Eccli. XVII, 25 et 26 : In partes vade saeculi sancti, cum vivis et dantibus confessionem Deo, Non demoreris. in errore impiorum. Vane fidit Israel in aegypto, ut ab Assur liberetur : sed tam ipsi quam Juda reddet Dominus juxta merita ipsorum, qui immemores beneficiorum Jacob patriarchae praestitorum, declinaverunt in avaritiam : quibus tamen pacem offert, carpens potissimum idololatriam Galaad.''