CAPUT UNICUM.

Vaticinatur existium adversus Idumaeos qui affligebant ac subsannabant filios Israel : qui tamen reducti, dominium accipient in eos qui ipsos afflixerant.

I. Visio Abdiae.

Haec dicit Dominus Deus ad Edom : Auditum audivimus a Domino ; et legatum ad gentes misit : Surgite, et consurgamus adversus eum in praelium. 2. Ecce parvulum dedi te in gentibus, contemptibilis tu es valde. 3. Superbia cordis tui extulit te, habitantem in scissuris petrarum, exaltantem solium tuum : qui dicis in corde tuo : Quis detrahet me in terram ? 4. Si exaltatus fueris ut aquila, et si inter sidera posueris nidum tuum, inde detraham te, dicit Dominus. 5. Si fures introissent ad te, si latrones per noctem, quomodo conticuisses? Nonne furati essent sufficientia sibi?Si vindemiatores introissent ad te, numquid saltem racemum reliquissent tibi? 6. Quomodo scrutati sunt Esau ? Investigaverunt abscondita ejus? 7. Usque ad terminum emiserunt te : omnes viri foederis tui illuserunt tibi, invaluerunt adversum te viri pacis tuae, qui comedunt tecum ponent insidias subter te : non est prudentia in eo. 8. Numquid non in die illa, dicit Dominus, perdam sapientes de Idumaea, et prudentiam de monte Esau ?

9. Et timebunt fortes tura meridie, ut intereat vir de monte Esau. 10. Propter interfectionem et propter iniquitatem in fratrem tuum Jacob , operiet te confusio, et peribis in aeternum. 11. In die cum stares adversus eum, quando capiebant alieni exercitum ejus, et extranei ingrediebantur portas ejus, et super Jerusalem mittebant sortem, tu quoque eras quasi unus ex eis. 12. Et non despicies in die fratris tui, in die peregrinationis ejus : et non laetaberis super filios juda in die perditionis corum, et non magnificabis os tuum in die angustiae. 13. Neque ingredieris portam populi mei in die ruinae eorum : neque despicies et tu in malis ejus in die vastitatis illius : et non emitteris adversus exercitum ejus in die vastitatis illius. 14. Neque stabis in exitibus ut interficias eos qui fugerint, et non concludes reliquos ejus in die tribulationis. 15. Quoniam juxta est dies Domini super omnes gentes : sicut fecisti, fiet tibi : retributionem tuam convertet in caput tuum. 16. Quomodo enim bibistis super montem sanctum meum, bibent omnes gentes jugiter ; et bibent, et absorbebunt, et erunt quasi non sint.

17. Et in monte Sion erit salvatio, et erit sanctus : et possidebit domus Jacob eos qui se possederant.

18. Et erit domus Jacob ignis, et domus Joseph flamma, et domus Esau stipula : et succendentur in eis, et devorabunt eos, et non erunt reliquiae domus Esau, quia Dominus locutus est.

19. Et haereditabunt hi qui ad au-

IN ABDIAM PROPHETAM

ENARRATIO.

" Visio Abdiae. " Ista prophetia dividitur in titulum, et in tractatum.

Titulus duo continet, certitudinem scilicet veritatis, et confirmationem auctoritatis. Certitudo veritatis importatur per hoc quod dicitur, " Abdiae. "

Quia cum sint tres modi revelationis, scilicet sensibilis, imaginabilis, et intellectualis : in sensibili et in imaginabili multae sunt illusiones, haec autem prophetia sola intellectuali visione revelata est, propter quod certissima est, et nulli ludificationi exposita. Genes. XXXII, 30 : Vidi Deum facie ad faciem. Quod dicit Abdiae, significat auctorem qui sicut instrumentum auctor est,qui servitute Domini meruit gratiam prophetiae. Amos, III, 7 : Non facit Dominus Deus verbum, nisi revelaverit secretum suum ad servos suos prophetas . Sap. IX, 10 : Mitte sapientiam de caelis sanctis tuis, et a sede magnitudinis tuae. Et paulo antea,v. 5, dicit : Quoniam servus tuus sum ego, et filius ancillae tuae, Psal. CXVIII, 125 : Servus tuus sum ego : da mihi intellectum. strumsunt,montem Esau: et qui in campestribus, Philistiim : et possidebunt regionem Ephraim et regionem Samariae, et Benjamin possidebit Galaad.

20. Et transmigratio exercitus hujus filiorum Israel, omnia loca Chananaeorum usque ad Sareptam : et transmigratio Jerusalem, quae in Bosphoro est, possidebit civitates austri.

21. Et ascendent salvatores in montem Sion judicare montem Esau : et erit Domino regnum.

Et subdit de auctoritate :

" Haec dicit Dominus Deus. " Pronomine notat sermonis auctoritatem. Si enim haec Dominus dicit, habent auctoritatem, quia omnis sermo Dei auctoritas est. Job, XXIX, 22 : Verbis meis nihil addere audebant. " Dicit, " notat revelationem: dicere enim est per revelationem intellectum rerum in animam Prophetae ponere. Psal. lxxxiv, 9 : Audiam quid loquatur in me Dominus Deus. " Dominus, " potestatem notat implendi per opus omne quod dicit. Psal. CXXXIV, 6 : Omnia quaecumque voluit Dominus fecit. " Deus " autem dicit, ut notetur in eo esse omnis scientia, quia AdminBookmark graece a

AdminBookmark derivatur quod est video. Dictum ergo Dei et ex scientia veritatis est, et plenitudine potestatis. Daniel, xiii, 42 : Deus aeterne, qui absconditorum es cognitor, qui nosti omnia antequam fiant.

" Ad Edom. " Hic notat materiam. Totius enim prophetiae materia Edom est in paenis et in peccatis acceptus: improperantur enim ei peccata, et comminantur paenae. Isa. XXXIV, 6 : Victima Domini in Bosra, et interfectio magna in terra Edom. Et attendendum est quod cum dicitur : " Visio Abdiae, " non determinatur nec per locum, nec per tempora regum : cujus causa potest esse, quia ad populum suum iste Propheta non prophetavit, et ideo tempora regum suorum in titulo ponere noluit.

" Auditum. " Hic incipit Prophetia. Et dividitur in partes duas. Primo comminatur paenam superbiae contra Deum. Secundo, comminatur paenam invidiae contra proximum, ibi, 1. 10 : Propter interfectionem et propter iniquitatem. "

In prima tria sunt : superbiae dejectio, divitiarum spoliatio,ibi,v. 5 : " Si fures, " et auxilii destitutio, ibi, v. 7 : " Omnes viri foederis tui. "

In prima harum adhuc tria sunt, scilicet hostium contra Edom missio et concitatio, superbiae praesumptio, et superbiae dejectio.

" Auditum. " Materialiter, hoc est, rem per oraculum divinum acceptam. " Audivimus, " ego scilicet, et alii Prophetae, Isaias scilicet in cap. XXXIV, et Jeremias in cap. XLIX, ubi fere tota ista prophetia continetur, et Ezechiel. in cap. XXXV. Deuter. XIX, 15 : In ore duorum , vel trium testium stabit omne verbum. " A Domino, " cujus sermo non excidit. Tobiae, XIV, 6 : Non excidit verbum Domini. Job, : Auditu auris audivi te. Eccli. xlv, 5 : Audivit eum, et vocem ipsius, et induxit illum in nubem. Luc. XI, 28 : Beati, qui audiunt verbum Dei, et custodiunt illud.

Quid autem audierint, subdit : " Et legatum, " Nabuchodonosor, " ad gentes, " hoc est enim, contra gentes, " misit. " Ista missio facta est per instinctum qui tangitur, Judith, II, 3 : Dixit Nabuchodonosor cogitationem suam in eo esse, ut omnem terram suo subjugaret imperio. Hoc enim in corde suo Deus posuit,ut peccata Gentium digna ultione vindicarentur.

Et subdit de exhortatione ducum ; " Surgite, " hoc est, robur sursum agite, ut scilicet audacter invadatis. Isa. XIII, 2 : Super montem caliginosum levate signum,exaltate vocem, levate manum. Isa. XXI , 5: Surgite,principes,arripite clypeum. " Et consurgamus, " unanimiter omnes scilicet," adversus eum, " hoc est,Edom, " in praelium. " Psal. XCIII, 16 : Quis consurget mihi adversus malignantes ? aut quis stabit mecum adversus operantes iniquitatem ? Mystice iste legatus Christus est cum Apostolis ac coetu toto Praedicatorum. Isa. IX, 6, secundum translationem Septuaginta : " Vocabitur magni consilii Angelus . " Jerem. XLIX, 14 : Auditum audivi a Domino, et legatus ad gentes missus est. His dicit Deus : " Surgite, " hoc est, ad caelestia sursum vos agite : et isti respondentur, " Consurgamus " per obedientiam, ut scilicet in obsequium Christi debellent gentes gladio praedicationis. Jerem. XLIX, 14 : Congregamini, et venite contra eam, et consurgamus in praelium.''

Et subdit de praesumptione superbiae : Ecce parvulum dedi te in Jentibus, " non virtute humilitatis, sed numero bellatorum : in quo a caeteris gentibus superabantur. Et hoc est quod sequitur: " Contemptibilis tu es valde, " supple, etiam ex rerum paupertate. Simile, I Reg. IX, 21 : Numquid non filius Jemini ego sum, de minima tribu Israel? et cognatio mea novissima inter omnes familias de tribu Benjamin ?

Et cum habeas occasionem humiliandi te, tunc " Superbia cordis tui extulit te, " quod est unum eorum quae odit

Deus. Eccli. XXV, 3 et 4 : Tres species odivit anima mea, et aggravor valde animae illorum : pauperem superbum : divitem mendacem : senem fatuum et insensatum. Job, XV, 13 : Quid tumet contra Deum spiritus tuus ? Et ibidem,v. 12 : Quid te elevat cor tuum ? " Habitantem in scissuris petrarum. " Despective legendum est, hoc est, cum nec tecta habeas, sed in cavernis et in scissuris petrarum cogaris habitare. Jerem. xlix, 16 : Arrogantia tua decepit te, et superbia cordis tui : qui habitas in cavernis petrae, et apprehendere niteris altitudinem collis. " Exaltantem solium tuum : " regnum enim suum praeferre voluit aliis, cum esset omnibus humilius. Isa. XIV, 13 : Super astra Dei exaltabo solium meum. " Qui dicit in corde tuo. " Metaplasmus, et mutat secundam in tertiam personam, ut ostendat quod in hoc cor alienum est ab ipso. Job, xv, 5 : Docuit iniquitas tua os tuum, et imitaris linguam blasphemantium. " Quis detrahet me in terram ? " Quasi dicat : Nullus potest hoc facere. Isa. x, 13 : Dixit enim : In fortitudine manus meae feci, et in sapientia mea intellexi. Simile, Apocal, xviii, 7 : Sedeo regina, et vidua non sum, et luctum non videbo.

Sed quia Deus superbis resistitideo sequitur: " Si exaltatus fueris ut aquila," continua scilicet cordis elevatione, sicut aquila altius volat, " et si inter sidera posueris nidum tuum. " Hyperbole est. Jerem, xlix, 16 : Cum exaltaveris quasi aquila nidum tuum. " Inde detraham te, dicit Dominus. " Isa. XIV, 15 : Ad infernum detraheris in profundum laci. ''Poeta :

Frangit Deus omne superbum.

Spiritualiter superbi in scissuris petrarum habitant, quia et in duritia cordis, et in scissura charitatis. Job, viii, 17 : Super acervum petrarum radices ejus densabuntur, et inter lapides commorabitur.

" Si fures. " Tangit hic de spoliatione : primo tres similitudines ponens de spolio particulari, et subinferens de universali.

" Si fures introissent ad te, " in. furno hoc est, in nigro, sive in occulto rapientes, supple, non omnia abstulissent, sed quaedam. " Si latrones per noctem, " qui domos nocte fodere, et quae in domibus sunt, rapere solent, " quomodo conticuisses ? Quasi dicat : Non conticuisses, sed repulisses, Jerem. XLIX, 9 : Si fures in nocte, supple, venissent super te, rapuissent quod sufficeret sibi. Et hoc est quod hic sequitur : " Nonne furati essent sufficientia sibi ? " " Si vindemiatores introissent ad te, " violenter scilicet, materiam gaudii diripientes, " numquid non saltem racemum, " supple, aliquem, " reliquissent tibi ? " Jerem. XLIX, 9 : Si vindemiatores venissent super te, non reliquissent racemum. Gregorius dicit, quod " diabolus fur est in negotio perame " bulante in tenebris : quando scilicet, " insidiando circumvolat, vel promitten-" do decipit, vel suadendo blanditur. " Joan. x, 10 : Fur non venit nisi ut furetur, et mactet, ei perdat. Latro autem est, quando violenter facit, et aperte, scilicet quando minando terret, vel opprimendo rapit, vel desperando frangit. Osee, VII, 1 : Fur ingressus est spolians, latrunculus foris. Proverb. XXIII, 28 : Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet. Vindemiator autem est, quando materiam gaudii tollit, et in tristitiam perpetuam dejicit. Job, XXIV, 18: Maledicta sit .pars ejus in terra, nec ambulet per viam vinearum. Tales sunt qui interficiunt seipsos, gaudii scilicet materiam in seipsis non invenientes. Proverb, XXV, 20 : Sicut tine a vestimento, ei vermis ligno : ita tristitia viri nocet cordi. Eccli. XIV, 2 : Felix qui non habuit animi sui tristitiam, et non excidii a spe sua. Eccli. XXV, 17 : Omnis plaga tristitia cordis est. Eccli. XXX, 22 et 23 : Tristitiam non des animae tuae, ei non affligas temetipsum in consilio tuo. Jucunditas cordis, haec est vita hominis.

Et subdit de spolio universali : " Quomodo scrutati sunt Esau ? " Et hoc subdit, explanans : ". Investigaverunt abscondita ejus ? " Glossa, " cavernas et foramina, " ut scilicet in antris nihil absconditum retinere possent. Job, XXIV, 10 : Nudis et incedentibus absque vestitu, et esurientibus tulerunt spicas.

Et ideo sequitur : " Usque ad terminum, " supple, denudatum, " emiserunt te, " extra terram tuam, scilicet in captivitatem. Hoc significat scrutinium daemonum, ad auferendum a peccatore omne bonum. Psal. cviii, 11 : Scrutetur faenerator omnem substantiam ejus, et dkipiant alieni labores ejus : et hoc usque ad terminos emittitur. De tribus enim terminis hujus vitae ad quos saeculares vitam futuram terminare cupiunt, scilicet divitiis, deliciis, et honoribus, in tres terminos inferni projicitur, dolorem scilicet, penuriam, et ignominiam. Job, XXI, 13 : In puncto ad inferna descendunt.

" Omnes viri foederis tui. " Tangit destitutionem auxilii : primo exterioris, et postea interioris.

" Omnes viri foederis tui, " hoc est, quos confoederatos habebas, Ammonitae scilicet et Moabitae, " illuserunt tibi, " per hoc scilicet quod rupto foedere additi sunt inimicis tuis. " Invaluerunt adversum te, " ducendo scilicet te in captivitatem, " viri pacis tuae, " hoc est, in quibus pacem sperabas. Jerem. IX,4 : Unus-quisque se a proximo suo custodiat, et in omni fratre suo non habeat fiduciam : quia omnis frater supplantans supplantabit. Mich. VII, 5 : Nolite credere amico : et nolite confidere in duce. " Qui comedunt tecum, " supple, ut amici, " ponent insidias subter te, " ut scilicet te evertant et supplantent, de quibus dicit, Eccli. VI, 9 et 10 : Est amicus qui odium et rixam, et convicia denudabit. Est autem amicus socius mensae , et non permanebit in die necessitatis. Thren. I, 2 :

Omnes amici ejus spreverunt eam, et facti sunt ei inimici. Psal. xl, 10 : Etenim homo pacis meae, in quo speravi : qui edebat panes meos, magnificavit super me supplantationem,

Et subdit de destitutione auxilii interioris : primo in consilio,secundo in virtute.

" Non est prudentia in eo, " scilicet in Edom : quia sibi consulere nescit. Isaiae, XIV, 13 : Stulti facti sunt principes Taneos, emarcuerunt principes Mempheos, deceperunt aegyptum, angulum populorum ejus, hoc est, principes. Ibidem, V. 3 : Consilium Egyti praecipitabo. I ad Corinth. III, 19 : Sapientia hujus mundi, stultitia est apud Deum.

Et hoc probat, subdens : " Numquid non in die illa, " judicii mei scilicet, " dicit Dominus, " quando scilicet tibi providere non poteris, " perdam sapientes de Idumaea, " Philosophos scilicet et mundi consiliarios? I ad Corinth. I, 19 : Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo. Et hoc est quod hic additur : " Et prudentiam de monte Esau, " supple, perdam. Baruch, III, 23 : Fabulatores, ei exquisitores prudentiae et intelligentiae : viam autem sapientiae nescierunt. Mons autem Esau superbiam significat carnalium, qui licet in saecularibus prudentes sint, tamen in spiritualibus sunt insipientes. Jacob. III, 15 : Non est ista sapientia de sursum descendens : sed terrena, animalis, diabolica. Job, v, 13 : Qui apprehendit sapientes in astutia eorum, et consilia pravorum dissipat. Jerem.XLIx, 7 : Numquid non ultra est sapientia in Themam ? Periit consilium a filiis, inutilis facta est sapientia eorum.

Et subdit de destitutione virium et virtutis :

" Et timebunt fortes tui. " Eccli. XII, 3 : Nutabunt viri fortissimi, " A meri-die, " supple, habitantes : quia tota terra Esau a meridie est, et ardori solis in tantum exposita, quod in cavernis habitant. " Ut, " Non est causale, sed est consecutivum, et est sensus : Ut deficiente consilio et viribus, " intereat vir, " per Chaldaeos, " de monte, " hoc est, de montuosa terra " Esau.)) Jerem. XLVI, 5 et 6 : Vidi ipsos pavidos, et terga vertentes, fortes eorum caesos : fugerunt conciti, nec respexerunt : terror undique, ait Dominus. Non fugiat velox, nec salvari se putet fortis.

" Propter interfectionem. " Tangit hic causam destructionis Esau : et habet duas partes, scilicet invidi destructionem, et pii constructionem, ibi, v. 17: " Et in monte Sion erit salvatio. "

In prima duo dicuntur, scilicet, qualiter Esau destruetur, et quomodo, ibi, v. 15 : " Quoniam juxta est dies Domini.

Adhuc prima harum habet tria. Primo enim in genere causam dicit destructionis : secundo, in specie, ibi, " In die cum stares. " Tertio, subjungit paenam, ibi, " Et non despicies. "

" Propter interfectionem, " qua scilicet vel voluntate, vel consilio, vel facto, vel favore fratrem, vel proximum occidisti, vel vitam scilicet auferendo, vel res subtrahendo de quibus vivere debuit. Dan. XIII, 53 : Innocentem et justum non interficies. Eccli. XXXIV, 25 : Panis egentium vita pauperum est : qui defraudat illum, homo sanguinis est. " Et propter iniquitatem, " in oppressionibus scilicet et persecutionibus, " in fratrem tuum, " hoc est, contra fratrem tuum " Jacob : " contra enim aequitatem naturae est persequi fratrem. Psal. XXX, 12 : Super omnes inimicos meos factus sum opprobrium, et vicinis meis valde, et timor notis meis. Unde inter ea in quibus beneplacitum est Deo, et sunt probata coram Deo et hominibus, Eccli. XXV, 2, est concordia fratrum, et amor proximorum. " Operiet te confusio, " capti- vitatis scilicet temporalis, vel aeternae. Jerem. XXXI, 19 : Confusus sum, et erubui, quoniam sustinui opprobrium adolescentiae meae. Mich . vii, 10 : Adspiciet me inimica mea, et operietur confusione. Psal. lxviii, 8 : Operuit confusio faciem meam. " Et peribis in aeternum, " hoc est, aeterna captivitate damnatus. Psal. XXXVI, 28 : Injusti punientur, et semen impiorum peribit. Usa. XIV, 21 : In iniquitate patrum suorum non consurgent , nec haereditabunt terram.

Et quod dixit in genere, tangit in specie :

" In die, " captivitatis scilicet, et judicii Judaeorum, " cum stares, " armis scilicet accinctus, " adversus eum, " Jacob scilicet. Job, XVI, 10 : Collegit furorem suum in me, et comminans mihi, infremuit contra me dentibus suis : hostis meus terribilibus oculis me intuitus est. Hic est versus : " Quando capiebant alieni exercitum ejus, " hoc est, Chaldaei alieni a sanguine Judaeorum. Et tangit hoc quod dicitur, IV Regum, XXIV, 17, II Paralip. XXXVI, 10, Jerem. lii, 8 et seq., quod cum fugeret de civitate Sedecias cum filiis et nobilibus suis, et vagarentur in deserto versus Idumaeam, Idumaei juverunt Chaldaeos ad capiendum regem, et exercitum ejus. " Et extranei, " Gentiles scilicet, " ingrediebantur portas ejus, " civitatis scilicet Jerusalem. Proverb. III, 29 : Ne moliaris amico tuo malum, cum ille in te habeat fiduciam. " Et super Jerusalem, " civitatem scilicet, et pertinentia ad civitatem, " mittebant sortem. " Sicut enim dicit Jerem, lii, 7 et seq., duces Babyloniorum intrantes civitatem, primo sederunt in portis, ut judices et domini : postea comportatis rebus, sortiebantur quid quis tolleret. Prov. i, 14 : Sortem mitte nobiscum, marsupium unum sit omnium nostrum. Et debet legi suspensive mittebant sortem. " Tu quoque eras quasi unus ex eis, " ex hostibus scilicet :

adjunctus enim eras in sua captivitate. Plus enim nocet falsus amicus quam manifestus inimicus. Eccli. VI, 13 : Ab inimicis tuis separare, et ab amicis tuis attende. Haec sub eisdem auctoritatibus de invidis et falsis amicis dicuntur. Psal. XXXVII, 12 : Amici mei, et proximi mei adversum me appropinquaverunt, et steterunt.

" Et non despicies. " Tangit hic paenam, et quia maxima poena est invidi, non posse persequi eum cujus invidet prosperitati aut successibus, ideo tangit illam primo in octo.

Primum est quod dicit : " Et non despicies, " Jacob scilicet, " in die fratris tui, " hoc est, quando judicabitur frater tuus, in sequenti scilicet Romana captivitate, " in die peregrinationis ejus, " hoc est, quando peregrinabitur de terra ductus in Romanam captivitatem. Isaiae, XXXIII, 1 : Vae qui spernis, nonne et ipse sperneris? Et paulo post : Cum fatigatus desieris contemnere, contemneris. Et est sensus, quod filii Israel de Babylonica captivitate restituentur, quamvis postea per Romanos captivandi sint : filii autem Esau non restituentur, sed manentes in captivitate, filios Israel in secunda captivitate deridere non possunt. Significat autem eos qui justos derident in casu suo. Psal. XXI, 8 : Omnes videntes me, deriserunt me : locuti sunt labiis, et moverunt caput.

Et apponit secundum : " Et non laetaberis super filios Juda, " in captivitate scilicet Romana, " in die perditionis eorum, " hoc est, captivitatis, Prov.II, 14 : Laetantur cum malefecerint, et exsultant in rebus pessimis. Job, XXXI, 29 : Si gavisus sum ad ruinam ejus, qui me oderat, et exsultavi quod invenisset eum malum.

Et subinfert tertium : Et non magnificabis os tuum, " dilatando scilicet in risum, vel aperiendo ad devorandum, " in die angustiae, " Romanae scilicet captivitatis : tunc enim tu gemes in captivitate. Psal. XXI, 14 : Aperuerunt super me os suum, sicut leo rapiens et rugiens. Thren, ii, 16 : Aperuerunt super me os suum omnes inimici tui : sibilaverunt, et fremuerunt dentibus, et dixerunt : Devorabimus : en ista est dies, quam exspectabamus : invenimus, vidimus.

Et addit quartum : " Neque ingredieris portam populi mei, " cum hostibus scilicet, sicut fecisti " in die ruinae eorum, " per Romanam scilicet captivitatem. Thren. IV, 12 : Non crediderunt reges terrae, et universi habitatores orbis, quoniam ingrederetur hostis et inimicus per portas Jerusalem. Portae istae significant quinque sensus, ut dicit Hieronymus : hostis ingressus delectabilia, et incitamenta peccati significat. Jerem, IX, 21 : Ascendit mors per fenestras nostras, ingressa est domos nostras. Ridentes autem de hoc ex invidia sunt daemones.

Et subdit quintum : " Neque despicies et tu. " Despective legendum est, quasi et tu qui parvulus et contemptibilis es, " in malis ejus, " quae scilicet patietur Jacob, " in die vastitatis illius, " per Romanam scilicet captivitatem, supple, sicut fecisti in ista captivitate Babylonica. Job, xxx, 1 et 2 : Nunc autem derident me juniores tempore, quorum non dignabar patres ponere cum canibus gregis mei: quorum virtus manuum mihi erat pro nihilo, et vita ipsa putabantur indigni.

Et supponit sextum : " Et non emitteris adversus exercitum ejus. " Tangit illud Jeremiae, lii, 8, quod Idumaei bellatores a Chaldaeis emissi sunt ad persequendum regem Sedeciam, " in die vastitatis illius, " Romanae scilicet captivitatis. Tunc enim hoc facere non poteris, eo quod in captivitate relinqueris. Mich. VII, 4 : Visitatio tua venit: nunc erit vastitas eorum.

Et subdit septimum : " Neque stabis in exitibus, " supple, sicut fecisti, " ut interficias eos qui fugerint. " Et tangit quod obsessa civitate exitus observabant Idumaei, et fugientes occiderunt. Psal. XXXVI, 14 : Gladium evaginaverunt peccatores : intenderunt arcum suum,... ut trucident rectos corde.

Et subjungit octavum : " Et non concludes reliquos ejus, " qui effugere scilicet potuerunt Romanam captivitatem, supple, sicut fecisti in Chaldaica captivitate, " in die tribulationis, " per captivitatem scilicet Romanam.

In omnibus autem his sensus est, quod tot malis pressus erit in captivitate propria, quod pressus proprio gemitu non poterit inferre aliis malum. Simile, Exod. XIV, 13 et 14 : Egyptios quos nunc videtis, nequaquam ultra videbitis usque in sempiternum. Dominus pugnabit pro vobis, et vos tacebitis. Psal. CXI, 10 : Peccator videbit, et irascetur, dentibus suis fremet ei tabescet : desiderium peccatorum peribit.

Quando autem et qualiter hoc fiet, subdit:

" Quoniam juxta est dies Domini, " vindictae scilicet, " super omnes gentes, " gentiliter scilicet viventes. Isa. XXVI, 21 : Visitabit iniquitatem habitatoris terrae contra eum. Joel, III, 2 : Congregabo omnes gentes, et deducam eas in vallem Josaphat: et disceptabo cum eis ibi super populo meo, et haereditate mea Israel. " Sicut fecisti, fiet tibi. " Matth. VII, 2 : In qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis. Matth. XXI, 41 : Malos male perdet. " Retributionem tuam, " hoc est, dignam meritis tuis, " convertet in caput tuum, " Joel, III, 4 : Cito velociter reddam vicissitudinem vobis super caput vestrum. Et ibidem post pauca, v. 7 : Convertam retributionem vestram in caput vestram. Malach.IV, 3 : Calcabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum vestrorum.

Et hoc deducit ad speciem, subdens : " Quomodo enim bibistis, " in laetitia scilicet deorum vestrorum, " supter montem sanctum meum, " captum scilicet a Chaldaeis. Dan, v, 23 : Vasa domus Dei allata sunt coram te : et tu, et optimates tui, et uxores tuae, et concubinae tuae vinum bibistis in eis. Psal. LXVIII, 13 : In me psallebant qui bibebant vinum. " Bibent omnes gentes jugiter, " supple, super montem tuum captum et desolatum in laetitia scilicet captivitatis tuae. Apocal. XVIII, 6 : In poculo quo miscuit, miscere illi duplum. " Et bibent , " hoc est, in delectatione absument possessiones tuas : " et, " id est, " absorbebunt. " Jerem. li, 34 : Absorbuit me quasi draco, replevit ventrem suum teneritudine mea. Osee, v, 7 : Nunc devorabit eos mensis, cum partibus suis. " Et erunt quasi non sint : " erunt enim socii ejus qui non est, hoc est, diaboli. Job, XVIII, 15 : Habitent in tabernaculo illius socii ejus, qui non est, aspergatur in tabernaculo ejus sulphur. Et post pauca, v. 17 : Memoria illius pereat de terra.

" Et in monte Sion. " Tangit hic consolationem Sanctorum in duobus, scilicet in subjectione inimicorum, et in distributione possessionum, ibi, " Ei haereditabunt. "

" Et in monte Sion erit salvatio, " vel post Babylonicam captivitatem, vel in Ecclesia, quod melius est. Mons enim. Sion eminentia speculationis est, quae est Ecclesia in contemplatione fidelium. Isaiae, XLVI, 13 : Dabo in Sion salutem, et in Israel gloriam meam. " Et erit sanctus, " hoc est, in sanctitate confirmatus. Isa. IV, 3 : Omnis qui relictus fuerit in Sion, et residuus in Jerusalem, sanctus vocabitur, omnis qui scriptus est in vita in Jerusalem, Jerem.XXXI, 23 : Benedicat tibi Dominus pulchritudo justitiae, mons sanctus. " Et possidebit domus Jacob : " dicit quantum ad duas tribus, " eos equi se possederant. " Quod si ad litteram dicatur, factum est post captivitatem Babylonicam, I Machab. v, 28, ubi dicitur, quod Judas Machabaeus occupavit civitatem Gentium, et occidit omne masculinum in ore gladii, et accepit omnia spolia eorum . Melius tamen intelligitur spiritualiter, quod domus Jacob Ecclesia est, quae possidet possessiones tyrannorum, qui aliquando possederant eam. Isa. XI, 14 : Et volabunt in humeros Philisthiim per mare, simul praedabuntur filios Orientis : Idumaea et Moab praeceptum manus eorum, et filii Ammon obedientes erunt. Isa. XIV, 2 : Erunt capientes eos qui se ceperant, et subjicient exactores sitos.

" Et erit " supple, tunc, " domus Jacob, " hoc est, duae tribus, " ignis, " hoc est, causa incendii, " et domus Joseph, " hoc est, decem tribus, supple, erunt " flamma, " hoc est, causa inflammationis, " et domus Esau stipula, " supple, erit, quae scilicet ira Domini facile succendatur. Isa. lxii, 1 : Egrediatur ut splendor justus ejus, et salvator ejus ut lampas accendatur. De stipula, I ad Corinth. v, 12 et 13 : Siquis aedificaverit super fundamentum hoc, aurum, argentum, lapides pretiosos, ligna, faenum, stipulam, uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit.

Et ideo sequitur : " Et succendentur in eis, " domus scilicet Jacob, et domus. Joseph, sicut in stipulis. Isaiae, IX, 18 : Succensa est quasi ignis impietas, veprem et spinam vorabit. " Et devorabunt eos, " direptione scilicet possessionum et occisione gladii. Esther, XI, 11 : Sol ortus est, et humiles exaltati sunt, et devoraverunt inclytos. " Et non erunt reliquiae domus Esau, " Isaiae, XIV, 22 : Perdam Babylonis nomen, et reliquias, et germen, et progeniem. II Reg. XXI, 5 :

Virum, qui attrivit nos et oppressit int que, ita delere debemus, ut nec unus quidem residuus sit de stirpe ejus. " Quia Dominus locutus est. " Haec litteraliter numquam sunt impleta, unde spiritualiter melius intelliguntur, quod domus Jacob sint perfecti in virtute, qui sunt velut ignis per charitatem : et domus Joseph perfecti in scientia veritatis quae accrescit virtuti : qui sunt ceu splendor claritate doctrinae, et ignis fervore praedicationis. Cantic. viii, 6 : Lampades ejus, lampades ignis atque flammarum. Domus autem Esau sunt carnales peccatores, vacui sicut stipula, et aridi a gratia : qui cum succenduntur a charitate, fiunt non stipula, et a sanctis devorantur, hoc est, incorporantur, sicut dictum est Petro, Act. x, 13 : Occide, et manduca.

Et subdit de distributione possessionum.

" Et haereditabunt hi, " Judaei scilicet, " qui ad austrum sunt, " hoc est, versus meridiem, " montem Esau, " hoc est, montuosamterram. Hieronymus : " Re " verso Juda de Babylone in regnum, hi " qui in Meridie habitabant et angustos " terminos habebant, occupabant mon " tem Esau ad dilatandum terminum " suum. " " Et qui in campestribus, " hoc est, de duabus tribubus qui in planis habitabant, supple, possidebunt " Philisthiim, " hoc est, quinque civitates Philisthinorum ad dilatandum terminum suum. Isaiae, xlix, 20 : Adhuc dicent in auribus tuis filii sterilitatis tuae : Angustus est mihi locus, fac spatium mihi, ut habitem. " Et possidebunt regionem Ephraim, " supple, duae tribus, hoc est, ubi habitabat quondam Ephraim, " et regionem Samariae, " supple, possidebunt. Judas enim dilatavit terminum suum in terras decem tribuum. Isaiae,

Liv, 2 et 3 : Longos fac funiculos tuos, et clavos tuos consolida. Ad dexteram enim, et laevam penetrabis : et semen tuum Gentes haereditabit, et civitates desertas inhabitabit. " Et Benjamin, " cujus scilicet terminus est contra Septentrionem, " possidebit Galaad, " hoc est, terram ultra Jordanem, quae prius Galaad, nunc Arabia dicitur, ubi ante captivitatem Ruben et Gad, et dimidia tribus Manasse habitaverunt.

" Et transmigratio exercitus hujus, " ductus scilicet in Babylonem, " filiorum Israel, " hoc est, illi qui de decem tribubus captivi ducti sunt in Babylonem revertentur cum eis, et possidebunt " omnia loca Chananaeorum, " hoc est, ubi quondam Chananaei habitaverunt, terram quam promisit Deus Abrahae . Psal. CIV, 11 : Tibi dabo terram Chanaan, funiculum haereditatis vestrae. " Usque ad Sareptam, " quae angustia panis interpretatur, ubi vidua pavit Eliam . " Et transmigratio Jerusalem, " hoc est, transmigrati de Jerusalem, " quae in Bosphoro est, " hoc est, juxta mare Bosphorum ; ibi enim posuit eos Nabuchodonosor. Et interpretatur angustia succrescens, ubi secundum fabulas Poetarum, (ut dicit Hieronymus) bos, hoc est, Io transivit, Illa (inquam) transmigratio " possidebit civitates austri, " sibi scilicet vicinas.

Et quia haec numquam litteraliter facta sunt, spiritualiter intelligitur, quod Ecclesia possidet montem Esau in dignitate - carnali, et campestria Philisthiim in comitate populari, quae Ecclesiae obedit, et regionem Ephraim in ubertate temporali, et regionem Samariae in custodia pastorali, et Galaad in studio Scripturarum, quia Galaad acervus testimonii interpretatur. Haec Ecclesiae transmigratio est, quae dicit cum Apostolo, ad Hebr. XIII, 14 :

Non habemus hic manentem civitatem, sed futuram inquirimus. Et possidet omnia loca Chananaeorum, hoc est, de peccatis ad gratiam transmigratorum. Transmigratio autem Jerusalem haec est ad supernam civitatem pertinens. Possidet civitates austri, hoc est, religiones lumini divino, et calori sancti Spiritus expositas. Isa. lx, 12 : Gens et regnum, quod non servierit tibi, peribit : et gentes solitudine vastabuntur. Psal. II, 8 : Postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam.

Et subdit populi optima in regimine dispositione :

" Et ascendent salvatores, " Zorobabel scilicet, et Jesus sacerdos magnus, et Esdras, et Nehemias, et caeteri qui de captivitate Babylonica redierunt et salvabant populum, " in montem Sion, " hoc est, in Jerusalem, sicut praecepit Cyrrus . " Judicare montem Esau, " qua scilicet poena dignus sit. Hi salvatores Apostolos, et successores Apostolorum significant, in quibus est salus Ecclesiae. Isa. XIX, 20 : Mittet eis salvatorem et propugnatorem, qui liberet eos. Hi ascendunt de virtute in virtutem. Psal. LXXXIII, 8 : Ibunt de virtute in virtutem. Et sedebunt in monte Sion, hoc est, in potestate Ecclesiae et dignitate, et judicabunt montem Esau, hoc est de saecularibus, superbis, et timidis. Sap. III, 8 : Judicabunt justi nationes, et dominabuntur populis. " Et, " supple, sic, " erit Domino regnum. " Psal. LXXXI, 8 : Surge,Deus, judica terram, quoniam tu haereditabis in omnibus gentibus. I ad Corinth. XV, 25 : Oportet illum regnare, donec ponat omnes inimicos sub pedibus ejus. Psal. CXLIV, 13 : Regnum tuum, regnum omnium saeculorum. Daniel.VII, 14 : Potestas ejus, potestas aeterna, quae non auferetur, et regnum ejus, quod non corrumpetur.

D. ALBERTI MAGNI,

EPISCOPI RATISBONENSIS, DOCTRINA TOTO ORBE

CELEBERRIMI, ordinis PRAEDICATORUM.