IN CAPUT III OSEE

ENARRATIO.

" Et dixit Dominus ad me, " Similitudo tangitur hic adulterae ad duas tribus. Dividitur autem in paries duas. In prima tangit culpae exprobrationem. In secunda, populi paenitentis ad Deum reversionem, ibi, v. 5 : " Et post haec revertentur, "

In prima duo sunt scilicet similitudinis positio, et ejusdem similitudinis explanatio, ibi, v. 4 : " Quia dies multos sedebunt filii Israel, "

In prima duo sunt, scilicet praeceptum Domini, et obedientia servi, ibi, " Ei fodi eam mihi. "

Dicit ergo : " Et dixit Dominus ad me, " in illuminatione scilicet prophetali. Amos, m, 8 : Dominus Deus locutus est, quis non prophetabit ? " Adhuc vade. " Adhuc dicit, quia similitudo prima ad totam malitiam repraesentandam perfecta non fuit. Job, xxxvi, 2 : Adhuc enim habeo quod pro Deo loquar. Vade dicit, ut de intimis contemplationis ad exteriora denuntiationis sive praedicationis ad populum exeat. Isa. xxii, 15 : Vade, ingredere ad eum... et dices ad eum. Amos, VII, 15 : Tulit me Dominus cum sequerer gregem : et dixit Dominus ad me : Vade, propheta ad populum meum Israel. " Et dilige mulierem, " bene mulierem quae ad multos emollita est. Jerem, iii, 1 : Tu fornicata es cum amatoribus multis. Dilige dicit, non cognosce vel conjungere. Ex cognitione enim et conjunctione malae mulieris sordidatur vir, et mulier similiter. I ad Corinth, VI, 16 :

Qui adhaeret mer etici, unum corpus efficitur. Et ibidem, V. 15 : Tollens ergo membra Christi, faciam membra meretricis ? Absit. Ex dilectione enim sancti viri, sordida mulier attrahitur et sanctificatur. Jerem. XXXI, 3 : In charitate perpetua dilexi te, ideo attraxi te, miserans. Eccli. XXIV, 24 : Ego mater pulchrae dilectionis, et timoris, ei agnitionis, ei sanctae spei. " Dilectam amico, " hoc est, ab amasio, soluto concubitu abutente ea. Unde Septuaginta : " Diligentem mala, " et haec est similitudo ad Synagogam ante primam Domini assumptionem. Tunc ea luxuriabatur per ido la, quibus nulla lege conjungebatur. Hoc significatum est, Ezech. VIII, 14, ubi mulieres domus Israel sedentes in templo, planxerunt Adonidem pulcherrimum Veneris amasium. " Et adulteram, " Hoc dicitur, quantum ad similitudinem duarum tribuum, quae retento templo tamquam thoro maritali, et retentis Sacerdotibus tamquam paranymphis, et retentis Prophetis tamquam nuntiis sponsi, et retenta lege tamquam pacto matrimonii, idola assumpserunt in templum : quaae omnia decem tribus projecerunt antequam idola assumerent, sicut legitur, III Reg. XIV, 22 et seq., et ideo decem tribus fornicariae, duae vero adulterae similantur. Ezech. XVI, 31, 32 : Nec facta es quasi meretrix fastidio augens pretium, sed quasi mulier adultera, quae super virum suum inducit alienos. Isa. LVII, 8 : Juxta me discooperuisti, ei suscepisti adulterum, " Sicut, " hoc est, in similitudine, qua " diligit Dominus filios Israel, " amore scilicet casto et sanctificante. Deuter, XXXIII, 3 : Dilexit populos, omnes sancti in manu illius sunt. Hypallage hoc est, omnes qui sunt in manu illius, sunt Sancti. " Et, " id est, quamvis " ipsi, " sicut ingrati tanto beneficio, " respiciunt, " per intentionem scilicet cordis et cultus, " ad deos alienos, " hoc est, ad idola aliena a divinitate, contra hoc

quod dicitur, Exod XX, 3 : Non habebis deos alienos coram me. Deus enim incommunicabile nomen est, eo quod Deus non potest habere alium, nec consortem, nec comparem, nisi contrarium. Sap. XIV, 21 : Incommunicabile nomen lapidibus et lignis imposuerunt. Ad. eos " respiciunt, " quia nuntius cordis est oculus. Eccli, XIV, 10 : Oculus malus ad mala. Matth. XX, 15 : Oculus tuus nequam est. Eccli. XXVI, 12 : Fornicatio mulieris in extollentia oculorum ejus. " Et diligunt vinacia uvarum. " Vinacia sunt acini ab humore pietatis sicci, prava voluntate faetidi, propter inutilitatem projecti, propter irrationabilem furorem acuti, tamen aliquando dulcedine amoris fuerunt pleni. Hieronymus : " Per vina- " cia intelliguntur daemones, qui creati " sunt in magna pinguedine sancti Spi-" ritus, sed per superbiam arefacti de " caelo projecti sunt, " sicut dicitur, Apocal. XII, 8 et 9 : Non valuerunt, neque locus inventus est eorum, amplius in caelo. Et projectus est draco ille magnus, serpens antiquus, qui vocatur diabolus, et satanas. Hoc plangit Jeremias, Thren. IV, 5 : Qui nutriebantur in croceis, amplexati sunt stercora. Hoc sub eisdem auctoritatibus congrue refertur ad animam per delectabilia luxuriantem, et a Deo recedentem.

Et sequitur de obedientia servi sive Prophetae : " Et fodi eam mihi. "

Duo dicit, pactum scilicet, et paenam pacti violati, ibi, " Et dixi ad eam. "

Et quia de vinaciis et uvis dixit, ideo de metaphora adulterae transit ad metaphoram vineae.

" Et fodi eam, " ut vineam, " mihi, " hoc est, ut mihi fractus faceret. Isa. v, 1. et 2 : Vinea facta est dilecto meo in cornu filio olei. Et sepivit eam, et lapides elegit ex ea, ei plantavit vineam electam. Palladius dicit in libro de Agricultura, quod " fossio fit ut " dulcedo caelestis a superficie terrae in " intima defluens, ad radices ponatur, et

" stirpes inebriet. " Unde, Luc. xiii, 8 :

Domine, dimitte illam, scilicet ficum, et hoc anno, usque dum fodiam circa illam, ei mittam stercora. Unde Poeta :

Fossa dabit tellus optato tempore fructus.

" Quindecim argenteis. " Argentei tinriuli sunt et candidi, et significant plagas aegypti tinnulas in fama, candidas in admiratione et splendore divinae majestatis. Quindecim autem dicuntur propter numerum temporis, quia quintodecimo die mensis Nisan, hoc est, Martii vel Aprilis, quo Pascha celebrabatur, perfecta est plaga primogenitorum., qua educti sunt de aegypto, et in quatuordecim diebus praecedentibus multae de aliis plagis perfectae sunt, quibus plagis quasi fossa est Synagoga, ut Intimis suis caeleste beneficium reciperet et bonos fructus Deo offerret, Prophetae loco Dei conjungerentur. Unde Septuaginta habent: " Conduxi eam mihi. " De his autem quindecim diebus habetur, Exod, xii et xiii.

Et subdit de alia conductione et fossione : " Et coro hordei, et dimidio coro hordei, " Hordeum signat, quod meretrix et adultera non sunt dignae pane delicato. Matth, xv, 26 : Non est bonum sumere panem filiorum, ei mittere canibus, Concupiscentia enim carnalis hominem ad jumentum transfert, ut dicit Plato. Psal. XXXI, 9 : Nolite fieri sicut equus et mulus, quibus non est intellectus. Daniel, IV, 13 : Cor ejus ab humano mutetur, et cor ferae detur ei.

Hordeum autem cibus est jumentorum, signat autem litteralem intelligentiam et temporales promissiones quibus animales homines nutriuntur. I ad Corinth. II, 14 : Animalis homo non percipit ea, quae sunt Spiritus Dei, Et talia Judaeis exhibita sunt. Corus autem, ut dicitur Ezech. xlv, 11 et seq. , triginta modios habet, dimidius autem quinde- cim, qui simul juncti, faciunt quadraginta quinque, et signat, quod quadragesimo quinto die ab exitu de aegypto ad montem Sina populos Israeliticus devenit, statimque voce praeconis clamatum est quadragesimo sexto die, ut sanctificarentur per tres dies ad acceptionem legis, et quinquagesimo die Moyses in montem ascendit et legein accepit, qua populus sicut vero viro, Deo conjunctus est. In quadraginta quinque ergo diebus semper modium divinae gratiae recepit, scilicet in columna ignis et nubis, in divisionibus maris, in submersione aegyptiorum, in dulico ratione aquae, in administratione mannatis et coturnicum, in victoria contra Amalec, et in aliis similibus quae per singulos dies receperunt, et ideo quadraginta quinque modiis ad conjunctionem viri conducta est. Hordeo autem, quia meliori digna non fuit. III Reg. XXII, 27 : Sustentate eum pane tribulationis, ei aqua angustiae, Isa. XXX, 20 : Dabit vobis Dominus panem arctum, et aquam brevem,''

" Et dixi ad eam, " enarrando scilicet saepe paenam debitam : " Dies multo exspectabis me, " per totum scilicet tempus Babylonicae et Romanae captivitatis. Dicit autem " exspectabis : " Septuagita : " Sedebis, " quia (sicut ante dictum est) idolis per totum tempus non conjungentur, sed attendent ad misericordiam Dei revocantis. Thren. III, 24 : Pars mea Dominus, dixit anima mea, propterea exspectabo eum. Habacuc, II, 3 : Si moram fecerit, exspecta: illum. Et quia mulieri propter fornicationem a thoro viri separata?, licentia fornicandi non datur, ideo sequitur : " Non fornicaberis. " Ad Ephes. v, 5 : Omnis fornicator, aut immundus, aut avarus, quod est idolorum servitus, non habet haereditatem in regno Christi, ei Dei, Et quia

per totum tempus captivitatis, quod est quasi tempus paenitentiae, vero Deo per cultum legis et templi non conjungitur, ideo sequitur : " Et non eris viro. " Hieronymus : "Nec mihi, a quo conducta " es, legitime conjungens. " Isa. LIV, 6 : Ut mulierem derelictam et maerentem spiritu vocavit te Dominus, et uxorem ab adolescentia abjectam. Et quia iterum vir derelinquens uxorem non nubit alteri, sed exspectat reconciliationem, ut dicit Apostolus, I ad Corinth. VII, 11, quod oportet eam manere innuptam, aut viro suo reconciliari, ideo sequitur : cc Sed ei ego exspectabo te, " Isa, XXX, 18 : Propterea exspectat Dominus ut misereatur vestri : et ideo exaltabitur parcens vobis : quia Deus judicii Dominus: beati omnes qui exspectant eum. Hoc sub eisdem auctoribus refertur ad animam propter peccatum ab amplexibus viri separatam in tristitia paenitentiae sedentem, et viri reconciliationem praestolantem, ut iterato ad dulcissimos amplexus admittatur.

" Quia dies multos. " Explanat hic quod dixit, " non eris viro. " " Quia dies multos, " utriusque scilicet captivitatis Babylonicae et Romanae. Hieronymus in Epistola : " Ingressi in Babylo-" nem, eritis ibi annis plurimis, et in " tempus longum. " " Sedebunt. " Glossa, " Quasi contracti et maesti homines, " sicut paenitentes sedere consueve-" runt. " Mich. VII, 8 : Cum sedero in tenebris, Dominus lux mea est. Thren. III, 28 : Sedebit solitarius, et iacebit: quia, levavit super se. " Filii Israel, " ad Deum scilicet pertinentes. Jerem. II, 3 : Sanctus Israel Domino, primitiae frugum ejus. " Sine rege, " qui scilicet in justitia regat, " et sine principe, " qui scilicet in partem sollicitudinis sit vocatus. Isa, XXXII, 32 : Ecce in justitia regnabit reae, ei principes in judicio vraeeunt. Et hoc quantum ad rempublicam, et quantum ad Deum, subdit : " Etsine sacrificio, " quo scilicet expiari possint peccata. Daniel. III, 33 et 39 : Non est in tempore hoc princeps, ei dux, et propheta, neque holocaustum, neque sacrificium, neque oblatio, neque incensum, neque locus primitiarum coram te ut possimus invenire misericordiam tuam. " Ei sine altari. " Non enim habebant locum memorialis tituli in templo vel altari. Thren. II, 7 : Repulit Dominus altare suum, maledixit sanctificationi suae. " Et sine ephod. " Hieronymus : " Ephod proprie super humerale dicitur, " sed hic pro omni vestimento sacerdo" tali accipitur. Unde sensus est : sine " omnibus praeparamentis sacerdotali-" bus. " I Reg. II, 18 : Samuel autem ministrabat ante faciem Domini, puer, accinctus ephod lineo, quod ephod munditiam conversationis et castitatis corporis signat, quo videmus Sacerdotes nostri temporis esse destitutos. II Machab. IV, 14 : Ita ut sacerdotes jam non circa altaris officia dediti essent, sed contempto templo, et sacrificiis neglectis, festinarent participes fieri palaestrae, ei praebitionis ejus injustae, hoc est, militaribus se dabant rebus. " Et sine theraphim. " Theraphim idem est quod figura, et signat omnes figuras ad ornatum templi pertinentes, sicut Cherubin et caelatura palmarum, et figura boum sub mari aeneo, et malogranatorum, et retiaculorum, et aliorum quae ad speciem anagliphi in templo facta sunt. Signant autem exempla Sanctorum quibus peccator destituitur, quia milium Sanctorum imitatur, sicut Jeremias conqueritur, Thren. I, 6 : Egressus est a filia Sion omnis decor ejus. Decor enim viri boni est, quod assimilatus sit exemplis Sanctorum.

" Et post haec, " Tangit hic reversionem populi per paenitentiam, maxime temporibus novissimis, quando videntes se deceptos in Antichristo, omnes revertentur ad Christum.

" Et post haec, " scilicet tempora paeni-

tentiae, " revertentur filii Israel, " per poenitentiam scilicet. Baruch, IV, 28 : Sicut fuit sensus vester ut erraretis a Deo : decies tantum iterum convertentes requiretis eum. Isa. lv, 7: Derelinquat impius viam suam, et vir iniquus cogitationes suas, et revertatur ad Dominum, ei miserebitur ejus. " Et quaerent Dominum Deum suum : " Dominum qui potestate continet, divitiis remunerat, auctoritate superpositionis legem ponit. Psal. xlix, 1: Deus deorum Dominus locutus est. Deum autem qui omnibus providet qui bonitate sua fruuntur. Deus enim a AdminBookmark AdminBookmark

AdminBookmark quod est video, vides) dicitur. Psal. XXXIX, 18: Dominus sollicitus est mei. Ad Roman. x, 12 : Idem Dominus omnium, dives in omnes, qui invocant illum. " Et David regem suum, " supple, quaerent, quod quia litteraliter, nisi fabulose, intelligi non potest, ad Christum referimus. Ad. Roman. I, 3 : De Filio suo, qui factus est ei ex semine David secundum carnem. Jerem, xxiii, 4: Suscitabo

David germen justum : et regnabit reae, et sapiens erit. " Et pavebunt, " hoc est, stupebunt prae admiratione mirabilium, Domini scilicet, et ideo addidit " ad Dominum, " Jerem. v, 30: Stupor et mirabilia facta sunt in terra. " Et ad bonum ejus. " Bonum enim Filium misit in carnem ad sanctificandum naturam, bonum etiam Spiritum sanctum in mentem ad sanctificandam animam, et bona praeparavit ad remunerandum meritum. Jerem. XXXI, 12 : Confluent undique ad bona Domini. Psai. XXVI, 13 : Credo videre bona Domini, Isa. lv, 2 : Audite audientes me, et comedite bonum. Jerem. XXXI, 14 : Populus meus adimplebitur bonis. " In novissimo dierum, " hoc est, vel in novissimo temporum post Antichristum, vel quando lux hujus saeculi occumbit ab appetitu. Isa. II, 2 : Erit in novissimis diebus praeparatus mons domus Domini. Et post pauca : Et fluent ad eum omnes gentes.