IN CAPUT V OSEE

ENARRATIO,

" Audite hoc, Sacerdotes. " Hic incipit agere de peccatis principum, qui causa peccati populi fuerunt. Principes autem sunt saeculares et spirituales, hoc est, Sacerdotes et Reges.

Dividitur autem pars ista in duas partes, in quarum prima exaggerationem ponit peccati : in secunda clamorem Prophetarum contra peccatum, infra, viii, 1, ibi, " In gutture tuo sit tuba. "

Prima in duas dividitur. In prima agit de peccato principum in se : in secunda, qualiter principes ad suum peccatum inducunt populum, infra, VII, 1, ibi, " Cum sanare vellem Israel. "

Adhuc prima dividitur in duas, in quarum prima probat peccatum, et peccati irremediabilitatem: in secunda ostendit, quod in conversione non habebunt indulgentiam, infra, VI, 1, ibi, " In tribulatione sua, "

Prima adhuc dividitur in duas, in quarum prima probat peccatum : secunda probat, quod nec in Deo nec in homi- ne invenient remedium, ibi, v. 6 : " In gregibus suis, "

in prima quatuor paragraphi sunt, in quorum primo Sacerdotes et Reges et populum provocat ad judicium. In secundo, indicat causam quae discutienda est in judicio, ibi, " Quoniam laqueus, " In tertio ostendit, quod nihil latebit in judicio, ibi, " Et ego eruditor, " In quarto, quod culpae proportionabitur paena, ibi, " Et respondit arrogantia Israel. "

Dicit ergo :

" Audite hoc, Sacerdotes. " Quod enim peccata inundaverunt, maxime culpa Sacerdotum est, qui corrigere potuerunt et debuerunt. Isa. lv, 2: Audite, audientes me, et comedite bonum. Hieronymus : " Sacerdotes qui non de tribu Levi, sed " qui a populo ita vocabantur. " Malach, I, 6 : Ad vos, o Sacerdotes, supple, dirigo sermones. " Et attendite, domus Israel, " hoc est, totus populus, qui de domo Israel exivit. Isa. li, 1 : Audite me, qui sequimini quod justum est, et quaeritis Dominum. Isa. xlviii, 1: Audite haec, domus Jacob, qui vocamini nomine Israel, " Et domus regis, auscultate, " principes scilicet saeculares. Sap. VI, 3 et 4 : Praebete aures, vos qui continetis mulli-tudines, et placetis vobis in turbis nationum : quoniam data est a Domino potestas vobis, et virtus ab Altissimo, qui interrogabit opera vestra, et cogitationes scrutabitur. " Quia judicium vobis est, " hoc est, contra vos. Joan. XII, 31. Nunc judicium est mundi : nunc princeps hujus mundi ejicietur foras.

Et subjungit causam In paragrapho secundo.

" Quoniam, laqueus facti estis speculationi. " Speculationi materialiter debet legi, hoc est, his super quos speculatoris officium accepistis. Ezech. III, 17, et XXXIII, 7 : Fili hominis, speculatorem dedi te domui Israel. Laqueus autem dicitur peccatum illaqueant animam. isa. XXIV, 17 : Formido, et fovea, et laqueus super te, qui habitator es terrae. Ibidem, V. 18 : Qui se explicuerit de fovea, tenebitur, scilicet planta ejus, laqueo. " Et rete expansum super Thabor, " Ad litteram Thabor mons est in Galilaea rotundus et sublimis, in quo solent aves laqueis capi, et vult dicere, quod per malum exemplum, vel malam doctrinam, vel doctrinae subtractionem Praelati rete facti sunt. Unde Thabor veniens lumen interpretatur, quia a monte praelationis lumen scientiae et instructionis venire deberet. Job, XVIII, 8 : Immisit in rete pedes suos, et in maculis ejus ambulat,

" Et, supple, ideo, " victimas declinastis in profundum, " hoc est, victimas quae Deo offerri deberent, in animabus quasi in profundum inferni declinastis. I Reg. II, 17 : Erat peccatum puerorum, grande nimis coram Domino : quia retrahebant homines a sacrificio Domini.

Et consequenter dicit, quod in illo judicio nihil latebit.

" Et ego, " supple, sum " eruditor, " Septuaginta, " magister " omnium eorum : " et ideo quia primus sum fons omnium, nihil me latet. Job, XVII, 2 :

Scio quia omnia potes, ei nulla te latet cogitatio, Isa. xlviii, 17 : Ego Dominus Deus tuus, docens te utilia.

Supple,et ideo, " Ego scio Ephraim, " id est, cogitationes, intentiones, verba et opera ejus. Eccli. xxiii, 28 : Oculi Domini multo plus lucidiores sunt super solem, circumspicientes omnes vias hominum. " Et Israel non est absconditus a me, " populus scilicet, quia Ephraim signat regem. Ad Hebr, IV, 13 : Omnia nuda et aperta sunt oculis ejus, ad quem vobis sermo. Sap. I,8: Qui loquitur iniqua, non potest latere, nec praeteriet illum corripiens judicium.

Quid autem sciat de his, subdit : " Quia nunc fornicatus est Ephraim, " Rex scilicet in cujus corde adhuc fornicationes sunt. IV R eg. IX , 22 : Adhuc fornicationes Jezabel matris tuae, et veneficia ejus multa vigent. Et a peccato Praelatorum, " contaminatus est Israel, " hoc est, eodem peccato involutus. Gregorius : " Dum pastor per abrupta gradi-" tur, fit ut per praecipitium grex se-" quatur. "

Et quia aliquis posset dicere, quod poenitentibus peccatum dimittendum est, ideo obviat, dicens : " Non dabunt, " supple, per paenitentiam, " cogitationes suas, " in quibus amaritudo peccati tractanda est, " ut revertantur ad Deum suum, " eo quod paenitere nolunt. Jerem. II, 20 : A saeculo confregisti jugum meum, rupisti vincula mea, et dixisti: Non serviam. Ibidem, v. 24 : Nullus avertet eam : omnes qui quaerunt eam, non, deficient : in menstruis ejus, hoc est, in defectibus suis, invenient eam. Contra quod dicitur, Baruch, IV, 28 : Sicut fuit sensus vester ut erraretis a Deo, decies tantum iterum convertentes requiretis eum.

Et subjungit causam : " Quia spiritusfornicationum in medio eorum, " qui scilicet tenet eum ligatum, et redire non permittit. I Reg. XVI, 14 : Spiritus Domini recessit a Saul, et exagitabat eum spiritus nequam, a Domino, " Ei Dominum non cognoverunt, " notitia scilicet approbationis. Psal. x secundum Hebraeos 5 : Non est Deus in conspectu ejus. Ad Roman. 1, 28 : Et sicut non probaverunt Deum habere in notitia, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea quae non conveniunt.

Et tangit de proportione paenae contra culpam.

" Et respondebit arrogantia Israel, " hoc est, peccatum superbiae arrogantis, " in facie ejus, " hoc est, coram et manifeste. II Reg. XII, 12 : Tu fecisti abscondite : ego autem faciam verbum istud, in conspectu totius Israel, et in conspectu solis, fsa. XVI, G : Audivimus superbiam Moab, superbus est valde : superbia ejus, ei arrogantia ejus, et indignatio ejus, plusquam fortitudo ejus. Psal. XLIX, 21 : Arguam te, et statuam contra faciem tuam. Et hoc est quod sequitur : " Et Israel, " populus scilicet subditus, " et Ephraim, " Rex, vel Praelatus malus, " ruent in iniquitate sua, " id est, pro iniquitatibus suis, in. paenam scilicet temporalem et aeternam. Psal. XXI, 30 : In conspectu ejus cadent omnes qui descendunt in terram, hoc est, in terrenorum amorem. " Ruet etiam Judas cum eis, " ut scilicet imitator culpae sit haeres paenae. Isa. III, 8 et 9 : linit Jerusalem, et Judas concidit : quia lingua eorum et adinventiones eorum contra Dominum, ut provocarent oculos majestatis ejus. Agnitio vultus eorum respondit eis. c( In gregibus suis, " Tangit hic inutilitatem placationis, qua quaerunt veniam et auxilium, primo apud Dominum, se-

cundo apud homines, ibi, V. 13 : " Et vidit Ephraim "

In primo dicit duo, scilicet culpam, et paenam, ibi, 1, 7 : Nunc devorabit eos, " scilicet culpa.

Apparens conversio est quae veritatem non habet : unde duo dicit, apparentiam scilicet, et non existentiam.

Et hoc est : " In gregibus suis, " hoc est, in oblatione minutorum animalium, scilicet ovium et caprarum, " et in armentis suis, " in majoribus scilicet animalibus, sicut vaccis, " vadent, " exterius scilicet et non interius, hoc est, passu pedum et non virtutum, " ad quaerendum Dominum, " tamquam exterioribus sacrificiis sine devotione interiori possit placari Deus, cum dicat Dominus, Jerem, XI, 15 : Numquid carnes sanctae auferent a te malitias tuas ? Glossa inducit illud, Psal. XLIX, 13 : Numquid manducabo carnes taurorum ? aut sanguinem hircorum potabo ? Et iterum, V, 9: Non accipiam de domo tua vitulos: neque de gregibus tuis hircos. Significat autem eos qui corporalia multa faciunt, sed interius non convertuntur. I ad Timoth. IV, 8 : Corporalis exercitatio ad modicum utilis est : pietas autem ad omnia utilis est. " Et non invenient, " quia scilicet non vere quaerunt, si enim vere quaererent, verificaretur verbum Domini, Matth. VII, 7 : Quaerite, et invenietis. Contra, non bene quaerentibus dicitur, Cant. v, 6: Quaesivi, et non inveni illum. " Ablatus est ab eis. " Glossa : " A rece-" dentibus ipse recessit.)) Ad Hebr. III, 12: Videte fratres, ne forte sit in aliquo vestrum cor malum incredulitatis, discedendi a Deo vivo.

Et subjungit causam : supple, quia " In Dominum " hoc est, contra Dominum, " praevaricati sunt, " Deum scilicet, et legem abjiciendo. Isa. XLVIII, 8 : Scio quia praevaricans praevaricaberis, et transgressorem, eae utero vocavi te. Et hujus subdit signum : " Quia filios alic-nos genuerunt, " hoc est, alia forma quam divina formatos : initiavenint enim eos in nomine idolorum, et non in nomine Dei, sicut et mali Praelati ad formam diaboli informant filios suos. Psal. cv, 28: Initiali sunt Beelphegor : et comederunt sacrificia mortuorum. Unde hominem quem Deus ad imaginem suam fecerat , ipse postquam peccavit, ad imaginem peccati genuit. Psal. XVII, 46: Filii alieni mentiti sunt mihi.

" Nunc devorabit. " Tangit hic paenam, primo in Israel, secundo in Juda.

In Israel dupliciter, scilicet in paena secundum se, et in planctu poenae.

Et hoc est: " Nunc devorabit eos mensis, " hoc est tribulatio singulis mensibus inducta, et est ac si dicat: Singulis mensibus novas habebunt oppressiones se devorantes, " Cum partibus suis, " hoc est, fortibus possessionum suarum. Et hoc IV Reg. xv, 19 et seq. legitur, quod Phul eos vastavit, et mulctam imposuit, cui successit Teglatphalasar, et amplius illo et saepius vastavit, cui succedens Salmanasar amplius desaevit. Idem fecit rex aegypti, et rex Babylonis. Judic. II, 14 et 15 : Iratus Dominus contra Israel, tradidit eos in manu diripientium : qui ceperunt eos, et vendiderunt hostibus, qui habitabant per gyrum : nec potuerunt resistere adversariis suis : sed quocumque pergere voluissent, manus Domini super eos erat. Unde sicut de bonis dicitur litteraliter, Isa. lxvi, 23 : Erit mensis ex mense, quasi fertilitas unius mensis egressa sit ex alio ; ita per contrarium dicit de malis, quod singulis mensibus redivivas habebunt cum suis possessionibus destructiones, et hoc sub alia metaphora dicit, Joel, I, 4 : Residuum erucae comedit locusta, et residuum locustae comedit bruchus, ei residuum bruchi comedit rubigo. Ista videmus fieri in peccatoribus, in. qui- bus succedentibus peccatis continuo adimitur pars boni naturalis.

Et subdit de planctu, qui quantitatem doloris indicat.

" Clangite buccina in Gabaa " quae fuit civitas, ubi natus est Saul, qui primus regni Israel fuit corruptor. Est autem buccina, ut dicit Hieronymus, " cornu curvum perforatum, quo pasto" " res.clangere consueverunt : " et signat plebis convocationem tanquam minorum et quasi pecudum. " Tuba, " quae sicut dicit Hieronymus, " de aere est, vel de "argento, vel auro," supple, clangite a.in Rama, " quae etiam civitas est in sorte Benjamin, sicut et Gabaa, et excelsa interpretatur. Gabaa vero collis, et significat convocationem majorum, quae tubis fiebat tempore praelII. Num. x, 2 : Fac tibi duas tubas argenteas ductiles, quibus convocare possis multitudinem, quando movenda sunt castra. Haec duo conjungit, Psal. cXVII, 6 : In tubis ductilibus, et voce tubae corneae.

Quid autem omnibus convenientibus faciendum sit, subdit :

" Ululate in Bethaven, " Bethaven vocat Bethel, quicum prius esset Bethel, quando Jacob ibi vidit visionem : propter quam visionem semper in veneratione remansit locus. Postquam Jeroboam posuit ibi vitulum, dicta est Bethaven, hoc est, domus inutilis, vel domus idoli. Et est sensus: Quando omnes convenitis, " ululate " super peccato " Bethaven, " hoc est, super idololatria, quae originaliter in totum populum processit ex Bethaven. Jerem. IX, 10: Super montes assumam fletum ac lamentum, et super speciosa deserti planctum: quoniam incensa sunt, eo quod non sit vir pertransiens.

Ubi. autem Bethaven sita sit, subdit: " Post tergum tuum Benjamin," hoc est, quae Bethaven post tergum sortis Benjamin est. Hoc sub eodem sensu majoribus et minoribus dicitur peccatoribus et Praelatis. " Cum enim sit domus, ut di" cit Gregorius, omne quod quis per " mentem inhabitat, delectabile peccati " in quo habitat peccator, Bethaven est, " cujus inhabitatio plangenda est. " Jerem. VI, 26 : Luctum unigeniti fac tibi, planctum amarum. Haec " post tergum Benjamin " est, quia filii dexterae talia a se projiciunt. Isa. xxx, 22 : Disperges ea sicut immunditiam menstruatae.

Quid autem plangant, subdit : " Ephraim in desolatione erit, " hoc est, regnum decem tribuum. Jerem, v, 25 : Iniquitates vestrae declinaverunt haec : ei peccata vestra prohibuerunt bonum a nobis. Et subjungit de veritate sermonum : " In die correptionis, " hoc est, punitionis peccati, quam scilicet diem adduxi : " et in tribubus Israel, " decem scilicet quas punivi, " ostendi fidem, " hoc est, verba mea esse fidelia et vera. Isa, XXXI, 2 : Ipse sapiens adduxit malum, et verba sua non abstulit. Deut. xxxii, 4: Deus fidelis et absque ulla iniquitate, justus et rectus,

" Facti sunt. " Tangit hic de destructione duarum tribuum, et dicit tria : peccatum scilicet propter quod destruuntur, peccati inconvenientiam, et modum quo destruuntur.

Sic autem continuandum est: Dictum est, quod in Gabaa et in Rama clangendum est, quae civitates sunt de regno duarum tribuum: et ne credatur quod hoc injustum sit, duarum tribuum inducit peccatum. " Facti sunt principes Juda, " hoc est duarum tribuum, " quasi assumentes terminum, " hoc est, dilatantes suas possessiones super terminum decem tribuum, et ideo gaudentes de decem tribuum captivitate, quod magnum peccatum est. Isa. v, 8 : Vae qui conjun-gitis domum ad domum, et agrum agro copulatis usque ad terminum loci. Habac. ii, 6 : Vae ei, qui multiplicat non sua ! Job, XXXI, 29 : Si gavisus sum ad ruinam ejus, qui me oderat, et exsultavi quod invenisset eum malum. Hoc enim de avaris dicitur, qui de aliorum mortibus gaudent, ut ipsi possessiones eorum accipiant. Et hoc est quod sequitur : " Effundam super eos, " consumendos scilicet, " quasi aquam iram meam, " Tripliciter effunduntur liquores. Effunditur mel quod viscosum est, et vasi adhaerebit et substantia et odor et color: effunditur vinum, et vasi adhaerebit odor : effunditur lac, et vasi adhaerebit color. Nullo istorum modorum effunditur aqua: effusa enim aqua nihil relinquit, nec substantiam, nec odorem, nec colorem. Effundere ergo iram quasi aquam, id est, de ira nihil retinere, Eccli. XXXVI, 8 : Excita furorem, et effunde iram, Psal lxxviii, 6 : Effunde iram tuam in gentes, quae te non noverunt.

Et subdit de peccati hujus inconvenientia : potius enim tunc compati debuerunt : " Calumniam patiens est Ephraim, " Quamvis enim Deus juste hoc fecerit, tamen rex Assyriorum causam non habuit hoc faciendi , sed per calumniam populum oppressit, Isa. lii, 4 : Assur absque ulla causa calumniatus est eum : calumniam autem patiens est " fractus judicio, " Dei scilicet, qui hoc permisit propter peccata. Isa. XIV, 5 : Contrivit Dominus baculum impiorum, virgam dominantium, Quare autem tali judicio fractus sit, subditur : " Quoniam coepit abire post sordes, " idolorum scilicet, et peccatorum. Thren, 1, 9 : Sordes ejus in pedibus ejus.

Et subjungit de modo destruendi :

".Et ego quasi linea Ephraim ." Tineam se vocat Dominus : quia occulto et pau-

latino judicio consumit peccatores, propter peccatum quod de ipsis nascitur. Et attende quod tinea consuluit vestimentum, aut quod vetus est, aut quia in usu non est, aut quia in obscuris est et radiis solis non exponitur. Et sic est de vetustis in peccato qui non exercentur ad virtutes, et qui lumini intelligentiae et gratiae, non exponuntur, Job, IV, 19 et 20 : Consumentur velut a tinea. De mane usque ad vesperam succidentur : et quia nullus intelligit, in aeternum peribunt. Isa. XIV, 11: Subter te sternetur tinea, ei operimentum tuum erunt vermes. " Et quasi putredo domui Juda, " Putredo, quia humorem interiorem corruptum ad exteriora reducit, et partes sic diffluere facit, et paulatim corrumpit. Job, XIII, 28 : Quasi putredo consumendus sum, ei quasi vestimentum, quod comeditur a tinea. Prov, XXV, 20 : Sicut tinea vestimento, et vermis ligno: ita tristitia viri nocet cordi. Paulatim enim tristitia consumitur cor, sicut vestimentum tinea, et lignum verme qui nascitur ex putredine ligni.

" Et vidit Ephraim,. " Tangit hic inutilitatem, auxilii humani, et dicit tria, scilicet auxilii inutilitatem, judicii divini severitatem, et auxilii divini subtractio nem.

" Et vidit Ephraim, " hoc est, regnum decem tribuum, " languorem suum, " hoc est, cognovit se impotentem ad resistendum regi Assyriorum., " et Juda vinculum suum, " supple, vidit, scilicet quod etiam regi resistere non poterat, sed in proximo vinciendus erat. Et tune, supple, in Domino non confidebant, " et abiit Ephraim ad Assur " hoc est, ad regem Assyriorum. IV Reg. XV, 19, legitur de Manahem, rege decem tribuum: Veniebat Phul rex Assyriorum in terram, et dabat Manahem Phul mille talenta argenti, ut esset ei in auxilium, et firmaret regnum ejus. Idem.legitur de Achaz, rege Judae, IV Reg, XVI,

8 : Cum collegisset Achaz argentum et aurum, quod inveniri potuit in domo Domini, ei in thesauris regis, misit regi Assyriorum munera, ut defenderet eum a Phacee, filio Romeliae, et Rasin, rege Syriae. Et hoc est quod dicitur hic : " Et misit ad regem ultorem, " qui scilicet defenderet eum. Jerem. XVII, 5: Maledictus homo, qui confidit in homine, ei ponit carnem brachium suum. Et ideo sequitur: " Ei ipse non poterit sanare vos, " o decem tribus. Psal. cxlv, 2 et 3 : Nolite confidere in principibus : in filiis hominum, in quibus non est salus. " Nec solvere poterit a vobis vinculum, " o duae tribus. Isa. XXX, 5 : Omnes confusi sunt super populo, qui eis prodesse non potuit: non fuerunt in auxilium et in aliquam utilitatem, sed in confusionem et in opprobrium.

Et subdit de judicii severitate : " Quoniam, ego quasi leaena Ephraim,)) supple, ero conterens ossa ejus. Isa. XXXVIII, 13 : Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea. " Et quasi catulus leonis, " supple, ero, " domui Juda, " hoc est, duabus tribubus, vel Laicis et Clericis moraliter. Catulus leonis propter incrementum quo indiget, saevior est ad cibum quam leo. Isa, XXXI, 4 : Quomodo si rugiat leo, et catulus leonis super praedam suam, et cum occurrerit ei multitudo pastorum, a voce eorum non formidabit, ei a multitudine eorum non, pavebit: sic descendet Dominus exercituum ut praelietur.

Et de victoria subdit: " Ego capiam, " hoc est, capi. faciam. Exod. XV, 9 : Persequar ei comprehendam. " Et vadam, " Glossa : " Cum hostibus, ut in ipsa oap-" tivitate me praesentem et ultorem sen" tiant. " " Tollam, " hoc est, auferam eos de terra sua, " et non est qui eruat, " supple, de.manu mea. Isa. v, 29 :Rugitus ejus ut leonis, rugiet ut catuli leonum : et frendet, ei tenebit praedam : ei amplexabitur, ei non erit qui eruat.

Deuter. XXXII, 39 : Et non est qui de manu mea possit eruere,

" Vadens revertar, " Tangit hic qualiter istud efficiat : hoc enim facit totum per gratiae subtractionem.

" Vadens " hoc est, ab ipsis recedens, " revertar ad locum, meum. " Exit Dominus cum se effundit in beneficiis : ad locum, autem majestatis suae revertitur, quando intra occultum sui judicii continet beneficia. Isa. XVIII, 4 : Quiescam, ei considerabo in loco meo, sicut meridiana ux clara est. " Donec deficiatis, " Qui enim sine Deo est, deficit. Joan. XV, 6: Si quis in me non manserit, mittetur foras sicut palmes, et arescet. Dicit autem, deficiatis, viribus scilicet, rebus, et auxiliis. " Et quaeratis faciem meam, " defectu scilicet compellente. Matth. XXIII, 39 : Non me videbitis amodo, donec dicatis : Benedictus, qui venit in nomine Domini. Daniel. III, 41 et 42: Nunc sequimur te in toto corde, et timemus te, et quaerimus faciem tuam. Ne confundas nos. Glossa inducit illud Psalmistae, Psah LXXIX, 4, 8, 20 : Ostende, nobis scilicet? faciem tuam, et salvi erimus.