IN CAPUT VIII OSEE

ENARRATIO.

" In gutture tuo sit tuba. " Hucusque instructus est Propheta de peccato populi. Ab hoc loco praecipitur ut in enuntiatione prophetica populus redarguatur primo de peccato : secundo, de peccati multiplicatione, infra, x, 1, ibi, " Vitis frondosa Israel, "

Prima adhuc duo habet. Primo enim ponit detestationem : secundo, ad paenitentiam admonitionem, infra, IX, 1, ibi, " Noli laetari Israel, "

Istud autem capitulum in duo dividitur. Primo enim praecipit Prophetae, ut peccatum populo annuntiet : secundo, quod in gemitum, nisi paenituerint, et captivitatem inducentur, ibi, V. 10 : "Nunc congregabo eos, "

In prima tres paragraphi sunt. Primo enim Prophetae quod praedicet injungitur. Secundo, causa denuntiationis ponitur, ibi, " Ipsi regnaverunt. " Tertio inutilitas idoli demonstratur, ibi, " Quoniam in aranearum telas. "

In primo paragrapho tria sunt, scilicet, injunctio praedicationis, et quid praedicet docetur, et excluditur quaedam tacita objectio.

Dicit ergo : " In gutture tuo, " o Propheta, " sit tuba, " hoc est, sonora praedicatio. Isa. LVIII, 1 : Clama, ne cesses, quasi tuba exalta vocem tuam, et an- visitabit peccata eorum : ipsi in aegyptum convertentur. I4. Et oblitus est Israel, factoris sui, et aedificavit delubra : et Judas multiplicavit urbes munitas : et mittam ignem in civitates ejus, et devorabit aedes illius.

nuntia populo meo scelera, eorum. Isa. XXX, 9 : Exalta in fortitudine vocem tuam, qui evangelizas Jerusalem : exalta, noli timere. Dicit autem., in gutture, quia guttur continuatio est oris ad infima, et notatur in gutture quod sermo ab infimis suspiriis et dolore procedat. Cant. VII, 9 : Guttur tuum sicut vinum optimum, dignum dilecto meo ad potandum, labiisque ei dentibus illius ad ruminandum. Sermo enim qui ex intimis procedit, cor accendit et laetificat, ut vinum, et saepe ad memoriam revocatur et ruminatur. Bernardus : " Talis " mihi placet praedicator, qui mihi plan" ctum non sibi plausum excitet. " Et dicit, in gutture tuo, ne alterius gutture praedicet, sicut illi, de quibus dicitur, Jerem.XXIII, 30 : Qui furantur verba mea unusquisque a proximo suo.

Quid autem praedicet, subjungit: primo de paena, secundo de culpa.

De paena : " Quasi aquila super domum Domini, " et suppletur, quia veniet hostis. Unde sensus est: Quia hostis, rex scilicet Assyriorum vel Chaldaeorum, vel diabolus, avidus scilicet ad praedam super domum Domini veniet. Habac. 1, 8 : Leviores pardis equi ejus, et velociores lupis vespertinis : ei diffundentur equites ejus : equites namque ejus de longe venient, volabunt quasi aquila festinans ad comedendum. Haec est aquila, sicut dicit Hieronymus, de qua Ezech. XVII, 3 : Aquila grandis magnarum alarum, longo membrorum ductu, plena plumis, et varietate, venit ad Libanum, et tulit medullam cedri. Inducit etiam hoc Prov. XXX, 17 Oculum, qui subsannat patrem, ei qui despicit parium matris suae,suffodiant eum corvi de torrentibus, et comedant eum filii aquilae, Et dicit, super domum Domini, templum et familiam pertinentem ad templum signans : illi sunt enim in quos primo vindicat. Ezech. IX, 6, percutientibus populum dixit : A sanctuario meo incipite.

Culpam autem pro causa subjungit : " Pro eo quod transgressi sunt " filii mei " faedusmeum, " quod scilicet in patribus pepigi, Abraham, Isaac, et Jacob : " ei legem meam praevaricati sunt, " quam scilicet in corde et in tabula scripsi per Moysen , lsa. XXIV, 5 : Transgressi sunt leqes, mutaverunt jus, dissipaverunt foedus sempiternum .

Et subjungit de exclusione falsae responsionis. Possent enim dicere, quod non. transgressi sunt foedus, cum invocent adhuc Dominum : et respondet, quod hoc. faciunt ore et non corde. " Me invocabunt : Deus meus, " hoc est, dicendo " Deus meus. " lsa, XXIX, 13 : Appropinquat populus iste ore suo, et labiis suis glorificat me, cor autem ejus longe est a me. Matth. XV, 8 : Populus hic labiis me honorat : cor autem eorum longe est a me, " Cognovimus te, Israel, " hoc est, nos qui sumus Israel cognovimus te, ut ex supposito fiat appositum, et e converso. Israel enim interpretatur vir videns Deum, quia Jacob hoc nomen accipiens dixit, Gen. XXXII, 30 : Vidi Deum facie ad faciem. Videns autem in facie, cognoscit eum quem videt, et sic jactabant notitiam Dei, quam tamen per approbationem et devotionem non habebant. lsa. I, 3 : Cognovit bos possessorem suum, et asinus praesepe domini sui: Israel autem me non cognovit, et populus meus non intellexit. Hoc idem dicitur de falsis Christianis. Ad Roman. I, 28 : Sicut non probaverunt Deum habere in notitia,tradidit illos Deus in reprobum sensum. Matth. v, 22 et 23 : Multi dicent mihi in illa die: Domine, Domine, etc...? Et tunc confitebor illis : Quia numquam novi vos.

Et ideo respondet per paenam subdens, et suppletur quia " Projecit Israel bonum : "homini, inquam, quod est omnis boni bonum, quod est Deus, sicut ait Augustinus. Matth. XIX, 17 : Unus est bonus, Deus. Hoc maxime projicit qui cultum Dei abjicit. Projicit etiam qui peccatum mortale committit. Ezech. v, 6 : Judicia mea projecerunt, et in praeceptis meis non ambulaverunt . Projecerunt me post dorsum suum. Ezech. XXIII, 35 : Projecisti me post corpus tuum . Et ideo, supple, " inimicus persequetur eum, " scilicet diabolus vel Assyrius persequetur eum. Propter peccatum enim traditur inimicis suis homo. Exod, XV, 9 : Dixit inimicus : Persequar et comprehendam, dividam spolia, etc.

Ostendit autem consequenter causam : primo in Praelatis, secundo in subditis.

De Praelatis inducentibus in peccatum dicit, et suppletur quia, " Ipsi regnaverunt, et non ex me. " Non ex Deo regnant, quia secundum Deum non regnant super subditos : licet Dominus iratus voluerit regnum Salomonis dividi, tamen populus secundum praeceptum legis debuit interrogare Deum, quem vellet institui. Sic enim I Reg. IX, 16, fecit Samuel, sicut et praecepit Dominus . Ex Deo enim regnare, secundum formam Dei regnare est : non ex Deo regnare, est forma Dei deposita, tyranni formam assumere, sicut Praelati faciunt nostri temporis. Sap. VI, 5: Cum essetisministri regni illius, non recte judicastis, nec custodistis legem justitiae, neque secundum voluntatem Dei ambulastis. " Principes exstiterunt, " inferiores scilicet Praelati, " et non cognovi, " hoc est, non approbavi. Deus enim non approbat simoniacum, vel stultum, vel malum. Isa. XXXII, 5 et 6 : Non vocabitur ultra is, qui insipiens est, princeps : neque fraudulentiis appellabitur major : stultus enim fatua loquetur, ei cor ejus faciet iniquitatem, In quo autem hoc potissimum fuerit, subdit : " Argentum suum " quod pretiosum est, " et aurum suum, " quod pretiosissimum est, " fecerunt sib Udola,)) ut scilicet pretiositate materiae facilius inducerent populum ad venerandum. Argentum autem quia tinnulum est, eloquium signat : auram vero sapientiam, quia quasi solis rubei videtur habere fulgorem. Quae idola videmus praeponi ab his qui student eloquentiae et sapientiae mundanae, sicut mali advocati. Osee,II, 8 : Argentum multiplicavi ei, et aurum, quae fecerunt Baal. Isa. II, 7 et 8 : Repleta est terra argento et auro : ei non est finis thesaurorum, ejus : et repleta est terra ejus equis, scilicet idolis. cc Ut interirent, " Haec conjunctio, ut, non notat causam finalem, sed consecutionem ad opus. Ex tali enim opere nihil sequebatur nisi interius. Simile, Isa. XXVIII, 13 : Ei erit eis verbum Domini : Manda remanda, manda remanda, exspecta reexspecta, exspecta reexspecta, modicum ibi, modicum ibi : ut vadant, et cadant retrorsum, et conterantur, et illaqueantur, ei capiantur,

" Projectus est vitulus tuus, Samaria. " Ex parto subditorum tangit peccatum. " Vitulus tuus, o Samaria, projectus est. " Samariam vocat per metonymiam populum habitantem in Samaria. Per vitulum in singulari intelligit omnes vitulos in diversis locis Samariae positos.

Quod autem dicit, " projectus est, " signat quod projectioni addictus est per sententiam damni. Projectus est autem ut vile quid et abominabile. Jerem. XV, 1 : Ejice illos a facie mea, ei egrediantur. Qualiter autem projiciendus sit, subdit et suppletur, quia " iratus est furor meus in eos, " in vitulos scilicet vel Samaritanos. " Furor, ut dicit Gregorius, est fervens ira. " Fervens autem ira procedit in paenam. Deut. XXXII, 22 : Ignis succensus est in furore meo. Et subinfert admirationem, quod abs tam irrationabili peccato populus emundari non potuit : " Usquequo non poterunt emundari ? " Ac si. dicat : Cum multoties pexcusserim eos, et multis beneficiis allexerim, usquequo attentabo, vel per quid potero emundare populum ? Et est simile supra, VI, 4 : Quid faciam tibi, Ephraim ? quid faciam tibi, Juda ? Matth. XVII, 16 : 0 generatio incredula et perversa, quamdiu ero vobiscum ? usquequo patiar vos 1 ?

Et subjungit rationem, quare cito deberent emundari: " Quia ex Israel et ipse est. " Israel enim invenit eum, et ab aliis nationibus non accepit, sicut quaedam alia idola accepit ab aliis nationibus, sicut Baala Sidoniis, Chamos a Moabitis, vitulum autem Jeroboam et populus Israel invenerunt. Psal. cv, 20 : Mutaverunt gloriam suam in similitudinem vituli comedentis faenum. Et cum homo sit ex Deo, et non Deus ex homine, irrationabile fuit credere quod esset Deus. Et hoc confirmat addens : " Artifex fecit illum. " Irrationabile enim est ut credatur esse Deus quem artifex fecit. Isa. XLIV, 19 et 20 : Non cognoscunt, neque sentiunt, ut dicant : Medietatem ejus combussi igni: et coxi super carbones ejus panes : coxi carnes et comedi, ei de reliquo ejus idolum faciam ? ante truncum ligni procidam ? Pars ejus cinis est:cor insipiens adorabit illud. Et hoc est quod sequitur : " Et non est Deus: " arte enim Deus fieri non potest, eo quod Deus incommunicabile nomen est. Sap, XIV, 21 : Incommunicabile nomen lapidibus et lignis imposuerunt.

Et subdit de inutilitate :

" Quoniam in aranearum telas erit vitulus Samariae, " hoc est, sicut aranearum telae vento dissipantur, ita levi motu irae Dei dissipabitur vitulus. Venientibus enim Assyriis propter cupiditatem metalli conflatus est vitulus. Isa. LIX, 8 : Telae eorum non erunt in vestimentum, neque operientur operibus suis : opera eorum opera inutilia, et opus iniquitatis in manibus eorum. Et attende quod aranea eviscerat se telas faciendo propter vilem praedam muscarum, et significat avaros, qui pro vili praeda eviscerant seipsos. Eccli. X, 9 et 10 : Avaro nihil est scelestius :... quo-. niam in vita sua, projecit intima sua, Psai. XXXVIII, 12 : Tabescere fecisti sicut araneam animam ejus.

Et subjungit rationem similitudinis :

" Quia ventum seminabunt, " Semina sunt peccata sparsim facta. Ventus est impetus persecutionis quem producit peccatum. Sap. IV, 4 : Infirmiter posita, a venio commovebuntur , ei a nimietate ventorum eradicabuntur. " Et turbinem metent, " Turbo enim ventus involutus et involvens est, et significat paenam captivitatis populum involventem. Job, IV, 8 : Seminant dolores, ei metent eos. Job, IV, 17 : In turbine conteret me, etc. Et metaphoram hujus seminis explanat, dicens : " Culmus stans non est in eo. " Culmus est calamus ex radice ortus, qui cum stat, grana pura germinat et plena : cum autem vento dejicitur ad terram, evanescit a germine granorum ; et ita (licere vult, quod dejecti per captivitatem evanescent. Deuter. XXVIII, 38 :. Se men-tem multum jacies in terram, et modicum congregabis, Aggaei, I, 6 : Seminastis multum, ei intulistis parum, " Germen, " si quod fuerit, " non faciei farinam. " Farina pura est refeciiva et candida, et signat puritatem virtutis quae candet honestate et reficit dulcedine. Opera autem malorum hoc non habent, quia etsi in cortice exterius aliquid appareat, nihil habent intus veritatis, II ad Timoth, III, 5 : Habentes speciem quidem pietatis, etc. Unde Hieronymus : " Cul-" mus qui non habet germen, est vita " meritis carens. Farinam culmus non " facit, cum i.s qui in praesenti saeculo " proficit, et nihil veritaris intelligit, et " nullum boni operis fructum reddit. " Sap. IV, 5 : Fructus illorum inutiles, et acerbi ad manducandum. Et ad hoc subdit : " Quod et si fecerit, " farinam scilicet, aliquam quae magis videtur quam sit, " alieni, " sive hostes, sive daemones " comedent eam. " Isa. I, 7 : Regionem vestram coram vobis alieni devorant. Et hoc signatum est Matth. XIII, 4, 19, ubi dicitur, quod semen quod cecidit secus viam, volucres caeli comederunt ; quae volucres a Domino daemones dicun-

tur.

Et quod dixit, metaphorice explanat: " Devoratus est lsrael, " ab hostibus scilicet consumptus, Isa. IX, 12 : Devorabunt Israel toto ore. Et ideo, supple, " nunc, " in praesenti tempore eorum qui jam vivunt, " factus est in nationibus " dispersus per captivitarem, " quasi vas immundum : " ad immunda enim et vilia deputabantur obsequia, sicut vasa immunda vilibus deputantur obsequiis. Unde in Psal. lxxx, 7, dicitur, secundum aliam translationem I Manus ejus in cophino servierunt . ''" Cophinus, ut dicit " Hieronymus, est vas quo stercora de " platea portantur. "

Qualiter autem hoc sit, subdit: " Quia ipsi, " scilicet Israclitici, " ascenderunt, " non sponte, sed inviti et tracti per captivitatem, " ad Assur, " hoc est, in terram

Assyriorum., sicut et peccatores trahuntur a daemonibus. Thren, v, 5 : Cervicibus nostris minabamur, lassis non dabatur requies. Ne autem hoc irrationabile videretur, subdit culpam per similitudinem, et suppletur, quia " onager solitarius sibi Ephraim. " Onager est asinus agrestis, a graeco AdminBookmark quod est asinus, et AdminBookmark venatio : et est animal

furiosae concupiscentiae propter melancholiam ignitam, et signat concupiscentiam eorum ad idola, vel pronitatem ad. peccatum. Et dicitur " solitarius, " quasi singularis : agrestis autem, quia nulla domitus est honestate. Ephraim autem dicitur populus propter regnum, quod incepit ab Ephraim. Jerem, ii, 24 : Onager assuetus in solitudine, in desiderio animae suae attraxit ventum amoris sui : nullus avertet eam : omnes qui quaerunt eam, non deficient : in menstruis ejus invenient eam.

Et hujus signum subjungit, et suppletur, quia " Munera dederunt amatoribus, " Sicut enim in praecedentibus dictum est, Manahem, rex decem tribuum, et Achaz, duarum tribuum, munera miserunt Assyriis pro auxilio, et deos eorum assumpserunt : propter quod Ezech. XIV, 34, dicitur : In eo quod dedisti mercedes, et mercedes non accepisti, factum est in te contrarium, scilicet contra consuetudinem mulierum.

" Sed ei cum mercede conduxerint nationes " supple, alias ab Assyriis, aegyptios vel aethiopes, et alios ut essent eis in auxilium, sicut dicitur, Isa. lvii, 9 : Misisti legatos tuos procul, ei humiliata es usque ad inferos,

" Nunc congregabo eos. " Hic tangit qualiter in captivitatem inducentur ; et quia duplex est peccatum, videlicet in hominem commissum, et in Deum, quod si non expurgetur, paena dignum est, ideo quatuor dicit, scilicet peccatum in hominem, peccatum in Deum, et quod non expietur, et quod punietur.

" Nunc congregabo eos, " id est, faciam ut congregentur in pugnam scilicet, ut in pugna cadant et capiantur, qui dispersi simul capi non possent. Isa. VIII, 9 : Congregamini, populi, et vincimini: et audite, universae procul terrae : confortamini, et vincimini: accingite vos, et vincimini. Jerem. VIII, 13 : Congregans congregabo eos ait Dominus. Et praemisit : Idcirco cadent inter corruentes. Jerem. XII, 3 : Congrega eos quasi gregem ad victimam) et sanctifica eos in diem occisionis. Ita congregantur peccatores ut similes in culpa similes accipiant paenas. Isa. XXIV, 22 : Congregabuntur in congregatione unius fascis in lacum, ei claudentur ibi in carcere,

Qualiter autem hoc fiat, subdit : " Et quiescent, " hoc est, cessabunt, " paulisper, " hoc est, parvo tempore, " ab onere regis, " hoc est, ab oneroso tributo regis Assyriorum, " et principum " ejusdem regis. Negabunt enim tributum, et sic rex et principes ejus commovebuntur contra eos, et in bello illo capientur : sicut fecit Sedecias . Dicit enim sic : Qui hactenus amabant adversariis dare munera quos diligebant, nunc cessare faciam ut suis principibus nulla tributa solvant, donec captivitati non tributa, sed seipsos ad omnes contumelias tolerandas praebeant. Contra hoc peccatum dicitur, ad Romam XIII, 7: Reddite omnibus debita: cui tributum, tributum. Matth. XXII, 21 : Reddite quae sunt Caesaris Caesari, etc.

Et subjungit de peccato commisso in Deum,:

" Quia multiplicavit Ephraim altaria, " idolorum scilicet, " ad peccandum, " peccatum scilicet idololatriae. Isa. LVII, 5 : Qui consolamini in dIIs sub Ier omne lignum frondosum, immolantes parvulos in torrentibus, " Factae sunt ei arae in delictum, " hoc est, per delictum in ruinam. Jerem, II, 36 : Quam vilis facta es nimis, iterans vias tuas I et ab aegypto confunderis, sicut confusa es ab Assur,

Et subdit de peccati inexpiatione, secundum quod duobus modis peccatum expiatur, observatione scilicet legis, et sacrificiis.

Et hoc est :

" Scribam ei multiplices leges meas, " Remissive legendum est et ironice, hoc est, non scribam. Et dicit leges a ligando. Multiplices autem, quia multiplices sunt actus hominum, qui legibus sunt regulandi.

Quare autem non scribat, subdit : " Quae, " hoc est, quia illae, " velut alienae, " hoc est, ad eos non pertinentes, " computatae sunt, " Psalm. XLIX, 17 : Tu vero odisti disciplinam, et projecisti sermones meos retrorsum. Jerem, VI, 10 : Verbum Domini factum est illis in opprobrium : et non suscipient illud.

Et subdit de sacrificiis. " Hostias offerent, " scilicet ad Deum placandum : " immolabunt carnes, " in quibus pars erat Sacerdotis, et pars . offerentis : " et comedent : " potius enim intendebant oblata devorare quam Deum placare. Isa. XXII, 13: Ecce gaudium et laetitia, occidere vitulos et jugulare arietes, comedere carnes, et bibere vinum : Comedamus, et bibamus : cras enim moriemur. " Et Dominus non suscipiet eas, " Malach. I, 10 : Non est mihi voluntas in vobis, dicit Dominus exercituum : et mutuis non suscipiam de manu vestra. isa. I , 11 : Quo mihi multitudinem victi-marum vestrarum, dicit Dominus ? plenus sum.

Et subjungit de paena captivitatis : " Nunc recordabitur, " supple, Dominus., " iniquitatis eorum." Contra quod dicitur in Psal. LXXVIII, 8 : Ne memineris iniquitatum nostrarum antiquarum. " Et visitabit, " lumine scilicet discussionis, et punitionis judicio, " peccata eorum. " Isa. XXIV, 21 : Visitabit Dominus super militiam caeli in excelso : ei super reges terrae, qui sunt super terram,. Et ut justior videatur visitatio, subdit repetendo culpam, et suppletur, quia " Ipsi in aegyptum convertentur, " corde scilicet et opere, et ad auxilium eorum petendum, et ad Deos eorum colendos, contra quod dicitur, Isa. XXXI, 1 : Vae qui descendunt in aegyptum ad auxilium, in equis sperantes. Jerem. XLII, 13 et 14 : Nec audiemus vocem Dei nostri, dicentes : Nequaquam, sed ad terram aegypti pergemus : ubi non videbimus bellum. " Et oblitus est Israel factoris sui. " Deut. XXXII, 18 : Deum, qui te genuit dereliquisti, et oblitus es Domini creatoris tui. Isa. LVII, 11 : AlentIIa es, et mei non es recordata, " Et aedificavit delubra, " idolis scilicet vilibus. Delubrum dicitur a diluendo, et est templum in quo erat fons, in quo vestes et corpora diluerunt, qui ad. sacrificandum venerant ad templum, cum potius in hoc polluerentur quam diluerentur. Job, IX, 30 et 31 : Si lotus fuero quasi aquis nivis, et fulserint velut mundissimae manus meae : tamen sordibus intinges me, et abominabuntur me vestimenta mea. Jerem. II, 33 : Quid niteris bonam ostendere viam tuam, ad quaerendam dilectionem, quae insuper et malitias docuisti vias tuas. " Et Judas, " hoc est, duae tribus, " multiplicavit urbes munitas., " in quibus putavit se posse resistere ne captivetur : contra quod dicitur, Habac, I, 10 : Ipse super omnem munitionem ridebit, et comportabit ag-

(jerem, ei capiet eam, " Et mittam ignem in civitates ejus, " supple, munitas, " et devorabit aedes illius, " hoc est, aedi ficia illius. Isa. I, 31 : Erit fortitudo vestra ut favilla stuppae, et opus vestrum quasi scintilla : et succendetur utrumque simul ,"t non erit qui exstinguat. Thren.

II, 3 : Succendit in Jacob quasi ignem flammae devorantis in gyro.

Haec omnia sub eisdem auctori talibus facile est referre ad peccatores, qui per delectabilia saeculi idola multipli cant, et falsa spe munitiones contra Dominum aedificant.