IN CAPUT XII OSEE

ENARRATIO.

" Ephraim pascit ventum. " Secundum divisionem superius datam reprehenditur hic populus, quod Deo vocante ad utilia contempto, inutilibus occupabatur. Cum. enim sperare deberet in auxilio Dei, semper quaesivit auxilium ab aegyptIIs et Assyriis. Propter quod dividitur capitulum in duas partes, in quarum, prima

dicit, quod. populus in judicio convincendus est de hoc. Secundo, ex parte Dei proponit beneficia, et ex parte populi occupationem circa inutilia, ibi,V. 3 : " In utero supplantavit. "

In prima parte proponit tria, scilicet occupationem circa inutilia per metaphoram : secundo, metaphorae explanationem : tertio, judicii convictionem.

Dicit ergo : Judas descendit cum sanctis fidelibus, sed " Ephraim " aversus a Deo, " pascit ventum. " Seneca in libro Naturalium quaestionum dicit,quod " veIIce tus nihil aliud est, quam aer impulsus: " quamvis enim ventilabrum sit vapor terreus, tamen flatus aer impulsus est. Unde cum etiam verba quibus nihil subest, sint aer percussus et impulsus, " ventum pascit " qui multa loquitur quibus nihil subest, prout dicit Job, VI, 26 : Ad increpandum tantum eloquia concinnatis, et inventum verba profertis. Sic decem tribus foedera componentes inter se et Assyrios, et inter se et aegyptios, nihil fecerunt, nisi pascere ventum. " Et sequitur aestum. " aestus quidam ventus est nocivus, meridionalis scilicet, qui laxat corpora et resolvit, et malas materias poris ingerit ad corporis magnum nocumentum et aliquando mortem : et qui sequitur talem aestum, mortem suam sequitur et venatur. Propter Assyrios ergo dicit, quod " pascit ventum, " propter aegyptios autem dicit, quod " sequitur aestum. " Genes. XXXI,40 : Die noctuque aestu urebar, ei gelu, fugiebatque somnus ab oculis meis. Et signat eos qui pro labore terrenorum omni vento fortunae, et omni aestu laboris se non timent exponere. Contra quod dicitur de Sanctis, Isa, XXXII, 2 : Erit vir sicut qui absconditur a vento, et celat se a tempestate.

Quod autem metaphorice dixit, explanat : " Tota die mendacium, " quantum ad foedus Assyriorum, " et vastitatem, " hoc est, causam vastitatis, "multipli-cat, " quantum ad foedus aegyptium, quod sibi fuit causa vastitatis. Prov, x, 4 : Qui nititur mendaciis, hic pascit ventos : idem sequitur aves volantes. Eccli. XXXIV., 2 : Quasi qui apprehendit umbram, et persequitur ventum : sic et qui attendit ad visa mendacia. Hoc etiam dicitur de his qui temporalia prosequuntur. Psal. IV , 3 : Ut quid diligitis vanitatem, et quaeritis mendacium ? Dicit enim Augustinus, quod " temporalia om-" nia mentiuntur quae promittunt. "

In quo autem pascat ventum, et aestum sequatur, subdit : " Et foedus cum Assyriis iniit: " quod factum est,IV Reg. XIV, 19 et 29, sub Manahem. : " et oleum in aegyptum ferebat : " oleum purissimum in terra promissionis est, faeculentum autem in aegypto, et inter caetera munera quae regi aegypti mittebant, etiam oleum miserunt. Et hoc est quod hic dicit, " oleum in aegyptum ferebat. " Isa. 1 : Vae qui descendunt in aegyptum ad auxilium, in equis sperantes ! Moraliter autem foedus init cum Assyriis ambitiosus in alto sensu semper stans. Job, xli, 25 : Ipse est rex super universos filios superbiae. Oleum fert in aegyptum, qui saecularibus blanditur in peccatis. Psal. cxl, 5 : Oleum peccatoris non impinguet caput meum.

Subinfert autem quod de hoc vindicandi sunt :

" Judicium ergo Domini, " quo scilicet convinci debeat ad paenam, " cum Juda, " hoc est, cum duabus tribubus, ideo scilicet quia visa captivitate deceni tribuum pro peccato non se correxit. Ezech. XVI, 38 : Judicabo te judiciis adulterarum, et effundentium sanguinem. " Et visitatio, " per paenam, " super Jacob, " hoc est, super decem tribus. Exod. xx, 5 : Visitans iniquitatem patrum in filios, in tertiam et quartam generationem, Psal. lxxxviii, 33 : Visitabo in virga iniquitates eorum : et in verberibus peccata eorum. Formam au- tom judicii subdit: " Juxta vias ejus, " Jacob scilicet et Judas. Et vocat vias tritas a imbribus quasi haereditariapeccata : et ideo subdit : " Et juxta adinventiones ejus, " quae scilicet de novo invenerunt, " reddet ei. " Prov. I, 31: Comedent igitur fructus viae suae, suisque consilIIs saturabuntur. Isa. III, 9 : Vae animae eorum, quoniam reddita sunt eis mala. Matth. XXI, 41 : Malos male perdet,

" In utero supplantavit. " Hic tria proponit Dei beneficia, a quibus ille populus sequens ventum semper se avertit. Primum, est beneficium confortationis contra fratrem. Secundum, est beneficium eductionis de aegypto, et illuminationis Prophetarum, ibi, " Ei ego Dominus Deus tuus, " Tertium, est beneficium constructionis domus per uxores et divitias, ibi, " Fugit Jacob in regionem Syriae. "

In prima parte duo sunt, scilicet beneficii descriptio et populi aversio, ibi, " Chanaan. "

In primo duo sunt, et tertium quod est conclusio ex duobus.

Duo autem prima sunt confortatio in utero, et confortatio in via, quando fugit Laban avunculum.

Dicit ergo: Jacob scilicet,"in utero supplantavit fratrem, suum,) scilicet Esau, et tangit historiam quae continetur, Genes. XXV, 25, ubi dicitur : Protinus alter egrediens, scilicet Jacob, plantam fratris tenebat manu : ei idcirco vocavit eum Jacob. Sic enim tenens plantam immiscuit se primogeniturae,quod non erat infantis, nisi virtute Dei factum fuisset. Genes. XXVII, 36 : Juste vocatum est nomen ejus Jacob : supplantavit enim me in altera vice: primogenita mea ante tulit, et nunc secundo surripuit benedictionem meam. Hoc ergo beneficium est, quo virtute Dei et promissiones paternas et benedictiones haereditavit, et ad filios transmisit. Isa. LVIII, 14 : Sustollam te super altitudines terrae, et cibabo te haereditate Jacob patris tui.

Et subdit beneficium confortationis in via : " Ei in fortitudine sua directus est cum Angelo, " Septuaginta : " Sic et in " labore suo praevaluit Deo, et confortate tus est cum Angelo et potuit. " Unde sensus est ut sic ordinetur littera : In fortitudine sua cum Angelo, quam habuit vel accepit, luctans cum Angelo, directus est, hoc est, rectissimus factus est et rectitudinis nomen accepit. Et tangit historiam quae continetur, Genes. XXXII, 24 et seq., ubi dixit Angelus cum quo luctabatur : Nequaquam, inquit, Jacob appellabitur, nomen tuum, sed Israel, Israel enim vel directus, vel rectissimus interpretatur, ut dicit Hieronymus, et inducit id. quod est Isa. XLIV, 1 : Et nunc audi, Jacob, serve meus, ei Israel, quem elegi.

" Et invaluit ad Angelum, " hoc e,st,ad Angelum, complectens scilicet et stringens eum valetudinem divinam accepit, cum esset timidus et imbecillis. Isa. VIII, 13 et 14 : Dominum exercituum ipsum sanctificate: ipse pavor vester, et ipse terror vester. Ei erit vobis in sanctificationem, hoc est, in confortationem et valetudinem, unde Angelus dixit : Si contra Deum fortis fuisti, quanto magis contra homines praevalebis . Et hoc est quod sequitur : " Et confortatus est. " Isa. xl, 31 : Qui sperant in Domino, mutabunt fortitudinem, Psal. LXXXIII, 8 : Ibunt de virtutem virtutem. II Reg. III, 1 : David proficiscens, et semper seipso robustior.''

Qualiter autem invaluit, subdit: " Flevit, ei rogavit eum. " " Lacrymis enim, ut " dicit Hieronymus, pupugit, devotione " orationis vinxit, et sic lacrymis et ora-" tioIIe, quasi duobus brachiis Angelum " strinxit. " Isa. XXXVIII, 5 : Audivi orationem tuam, et vidi lacrymas tuas. Jerem.

XXXI, 16 : Quiescat vox tua a ploratu, et oculi tui a lacrymis : quia est merces operi tuo. Tobiae, XII, 12, dixit Angelus : Quando orabas cum lacrymis,... ego obtuli orationem tuam Domino. Et quam paratus invenitur Angelus, subdit, et tangit historiam quae continetur Genes.,

XXVIII, 11 et seq., ubi cum Jacob de domo patris recederet, et in quodam loco requiescere vellet post solis occubitum, caelum vidit apertum, et scalam descendentem, ad, terramde caelo, ei Dominum innixum scalae dicentem sibi : Ego sum Dominus Deus Abraham patris tui, et Deus Isaac : terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Et propter hoc locum illum Bethel vocavit, qui prius Luza dicebatur. Bethel enim domus Dei interpretatur, " In Bethel invenit eum. " Primum scilicet, et innuit quod omnis apparitio facta Patribus, per Angelos facta est. Ad Hebr. I, 1 : Multifariam, multisque modis olim Deus loquens patribus in prophetis. " Et ibi loculus est nobiscum. " Nobiscum Deus loquitur quando bonum nostrum loquitur. Osee, II, 14 : Loquar ad cor ejus. Haec simul moralia sunt. In lucta enim virtutis et fletu compunctionis, et oratione devotionis Angelos obtinemus, Hoc signatum est, Matth. IV, 11, ubi post luctam tentationis et victoriam, Angeli accesserunt et Domino ministraverunt . Et Luc. XXII, 43, ubi cum Dominus in agonia prolixius oraret, apparuit Angelus confortans eum , quod ut dicit Ambrosius, " non ad caput, sed ad " membra referendum est. "

Quod autem hoc a filiis in memoria teneatur, ostendit, subdens: " Et Dominus Deus exercituum, " hoc est, quod et Dominus sit, et Deus, et exercituum Dominus, qui exercitibus suis et impugnare et salvare possit, supple, est " Dominusmemoriale ejus. " Unde Septuaginta sic habent: " Dominus autem Deus omIIIpo-" iens erit memoriale ejus : " quod enim semper defensorem Patrum se exhibuit et exercitus angelicos in defensionem eorum misit, hoc debet esse memoriale apud homines. Unde Jacob Angelos videns, dixit : Castra Dei sunt haec . Sic Angeli missi sunt ad Eliseum, IV Reg. VI, 16 et 17. Sic missi sunt sub Quia ad templum defendendum, II Machab, III,25 et 26. Sic missi sunt ad Judam Machabaeum invulnerabilem custodiendum, II Machab. X, 29 et 30. Propter hoc dicitur, Isa. LXIII, 7 : Miserationum Domini recordabor, laudem Domini super omnibus, quae reddidit nobis Dominus, et super multitudinem bonorum domui Israel, quae largitus est eis. ''Tantorum enim beneficiorum nemo debet esse immemor.

lln.de ex his concludit :

c( Ei tu, " supple, ergo " ad Deum converteris. " Joel, ii, 12 : Convertimini ad me in toto corde vestro. Thren, v, 21: Converte nos, Domine, ad te, et convertemur. Formam autem conversionis subdit: " Misericordiam , " ad te scilicet et proximum, " et judicium, " supple, in agendis, " custodi : " ut quid verum, quid falsum, quid bonum, quid malum sit, dijudices, Psal. G, 1 : Misericordiam,et judicium cantabo tibi, Domine, Et subjungit de ordine ad Deum : " Et spera in Deo tuo semper, " non in Assyrio vel aegyptio. In Deo autem sperare, est sperando in eum bonis operibus tendere. Psal. XXXVI, 3 : Spera in Domino, ei fac bonitatem. Ad Rom. v, 5 : Spes non confundit. Ad Hebr. VI, 18 : Fortissimum solatium habeamus, qui confugimus ad tenendam propositam spem. " Semper " autem dicit, quia sicut dicit Glossa, " Omnis laus in fine rei ca-

"nitur. " Matth. XXIV, 13 : Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit.

" Chanaan. " Tangit hic populi ingrati tantis beneficIIs aversionem, et dicit in contractibus injustitiam, in violentiis calumniam ad proximum, et impietatem in Deum.

" Chanaan : " nominativus est absolutus. Ponitur enim ut sequens relatio locum habeat. Et est sensus : Populus iste non est de Jacob vel Israel, sed est de Chanaan, de semine iniquitatis. Daniel. XIII, 56: Semen Chanaan, et non Juda, Ezech. XVI, 3 : Radix tua, et generatio tua de terra Chanaan. Unde autem hoc sciatur, subdit, et suppletur, quia " in manu ejus " supple, est " statera dolosa. " In omnibus contractibus statera dolosa est quae deprimitur ad leve, et ascendit ad grave, in eo scilicet qui semper nititur dejicere proximum. Deuter. XXV, 13 et 14 : Non habebis in sacculo diversa pondera, majus et minus: nec erit in domo tua modius major et minor. Talis statera est eorum, qui multum ponderant temporalia, et parum spiritualia. Prov. XI, 1 : Statera dolosa, abominatio est apud Dominum : et pondus aequum, voluntas ejus. " Calumniam dilexit, " in oppressione scilicet pauperum. Isa. III, 15 : Quare atteritis populum meum, et facies pauperum commolitis ? Isa. v, 23 : Vae qui justificatis impium pro muneribus, et justitiam justi aufertis ab eo ! Haec clero conveniunt qui omnes causas per calumniam ad lucrum trahunt.Isa. x, 1 et 2: Vae qui condunt leges iniquas, et scribentes, injustitiam scripserunt, ut opprimerent in judicio pauperes, et vim facerent causae humilium populi mei !

" Et dixit Ephraim, " Tangit corruptionem ordinis ad Deum, " Et dixit Ephraim, " in corde scilicet : " Verumtamen dives effectus sum. " Psal. LII, 1 : Dixit insipiens in corde suo : Non est Deus. Hieronymus : " Quasi dicat : Un-" decumque habeam, non curo, dummo-" do habeam : putat enim se esse divi-" tem in idolo vel in delectabili quod " consequitur, quamvis decipiatur. " Apoc. III, 17 : Dicis : Quod dives sum, et locupletatus, ei nullius egeo : et nescis quia tu miser es, et miserabilis, et pauper, et caecus, et nudus. " Inveni idolum mihi, " supple, quod divitias reputo. Jerem. XVII , 11 : Fecit divitias, et non in judicio. " Omnes labores mei, " quibus laboravi, " non invenient mihi, " per inflictionem poenae alicujus judicis, " iniquitatem quam peccavi. " Et est verbum desperantis, qui providentiam negat, et judicium futurum, contra quod dicit, Eccli, v, 3 : Ne dixeris : Quomodo potui ? aut quis me subjiciet propter facta mea ? Deus enim vindicans vindicabit. Et ibidem,V . 4: Ne dixeris : Peccavi, et quid mihi accidit triste ? Altissimus est enim patiens redditor. Eccle. v, 5 : Ne dederis os tuum ut peccare facias carnem tuam : neque dicas coram Angelo : Non est providentia : ne forte iratus Deus contra sermones tuos dissipet cuncta opera manuum tuarum.

" Ei ego Dominus Deus. " Secunda propositio est pro Domino in judicio, et habet duas particulas. Primo enim proponit pro Domino. Secundo, contra populum, ibi, " Si Galaad idolum. "

Pro Domino proponit duo, scilicet beneficentiam in Ecclesiis et in Sanctis, et certa responsa in dubiis, ibi, " Et locutus sum. "

Circa beneficentiam duo proponit, quorum primum est argumentum secundi. Primum est eductio de terra aegypti : secundum autem de terra SChaldaeorum reductio.

" Ei ego Dominus, " supple, sum potestate, " Deus " providentia, " tuus " beneficiis. " Ex terra aegypti, " hoc est, qui eduxi te de terra aegypti. Mich. VI, 5 : Quia eduxi te de terra aegypti, et de domo servientium liberavi te : et misi ante faciem tuam Moysen, et Aaron, et Mariam. Haec autem eductio (sicut saepe dictum est) eductionem signat de peccatis. Isa. LXIII, 14 : Sic adduxisti populum tuum, ut faceres tibi nomen gloriae. Et ex praeterito subinfert spem futuri: " Adhuc, " supple, si poenitueris, iterum " sedere te faciam, " celebrando festum, " in tabernaculis, " ut scilicet iteratum festum Tabernaculorum celebres pro reductione de captivitate, sicut celebrasti pro eductione de aegypto. Et hoc est quod sequitur : cc Sicut in diebus festivitatis, " Scenophegiae scilicet, quando celebrasti festum eductionis de aegypto. Iste sensus juvatur ex eo quod dicitur, Jerem. XXIII, 7 et 8 : Ecce dies veniunt, dicit Dominus , et non dicent ultra : Vivit Dominus, qui eduxit filios Israel de terra aegypti : Sed: Vivit Dominus, qui eduxit et adduxit semen domus Israel de terra aquilonis, et de cunctis terris, ad quas ejeceram eos illuc. Sicut autem eductio de aegypto signat eductionem de peccato, in qua cantatur canticum submersionis aegyptiorum. Exod. XV, 1 : Cantemus Domino : gloriose enim magnificatus est. Ita per eductionem de Chaldaea signatur eductio de tentationibus per profectum virtutum, in quo cantatur canticum graduum, quod quindecim gradibus determinatur, in Psal. CXXXVII, 5 : Cantent in viis Domini : quoniam magna est gloria Domini, Mich. VII, 15 : Secundum dies egressionis tuae de terra aeqypti ostendam ei mirabilia.

Et subjungit de secunda beneficentia ex parte Dei, scilicet quod eis dedit etiam responsa in dubiis.

" Et locutus sum super prophetas. " Supereminentiam notat Spiritus illuminantis prophetas. Isa. lxi, 1 : SpiritusDomini super me. Act. i, 8 : Accipietis virtutem supervenientis Spiritus sancti in vos. Spiritus enim superior infra se continet spiritum humanum, ut errare non possit. Nec uno modo locutus sum, sed et ego visionem multiplicavi, " ut scilicet modo sensibili, modo imaginabili, modo intellectuali in visione loquerer. Psal. LXXXVIII, 20 : Tunc locutus es in visione sanctis tuis. Isa. XXVIII, 11 : In loquela labii, ex lingua altera, loquetur ad populum istum, scilicet Dominus. Ad Hebr. I, 1 : Multifariam, multisque modis olim loquens Deus patribus in prophetis : cc Et, " quod plus est, " in manu, " hoc est, in opere " prophetarum assimilatus sum, " ut operibus intelligerent quod verbis audire noluerunt. Sicut quod Moyses extensis brachiis in modum crucis stetit contra Amalec, Exod. XVn, 11 et seq. Sicut Isaias nudus ivit iscalceatus tribus diebus, Isa. XX, 2 et seq. Sicut quod. Jeremias calathis ficuum futura praefiguravit, Jeremiae, XXIV, 2 et seq. : et Ezechiel vasis transmigrationis, Ezechiel, XII, 3 et seq. : et Jonas tribus diebus et tribus noctibus in ventre ceti fuit, Jonae, II, 1. Sufficientia ergo erat in Domino ad omnia haec quae a Deo requiruntur. Beneficium enim fuit in indigentiiset responsa in dubiis et ex hoc infert quod frustra errabant in idolis, quae neutrum horum facere possunt.

" Si Galaad idolum, " supple est, cc ergo frustra erant : " et hic est punctuatio . Hieronymus : " Haec enim effi" caciter in Deo, et inaniter in idolis re" quiruIItur. " Isaiae, VIII, 19 : Cum dixerint ad vos : Quaerite a pythonibus, et a divinis, qui strident in incantationibus suis : Numquid non populus a Deo suo requiret pro vivis a mortuis ? Galaad enim civitas est ultra Jordanem, in sor-

tibiis Ruben et Gad et dimidiae tribus Manasse, ubi Laban comprehendit Jacob .Et propter hoc locus venerabilis habebatur, et ideo ibi idolum erat quod venerabantur decem tribus. Osee, VI, 8 : Galaad civitas operantium idolum, supplantata sanguine. In hoc idolo frustra erant " in Galgal bobus immolantes. " Galgal sive Galgala, civitas est duarum tribuum juxta Bethel, ubi etiam fuit idolum quod duae tribus venerabantur, quod etiam frustra fuit, cum Deus nec deesset in beneficiis, nec deesset in responsis. Deuter. IV, 7 : Nec est alia natio tam grandis, quae habeat deos appropinquantes sibi, sicut Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris. Osee, IX, 15 : Omnes nequitiae eorum in Galgal, quia ibi exosos habui eos : propter malitiam adinventionum eorum. Et dicit bobus in derisionem et in signum concupiscentiae. Bovem enim pro tauro ponit, qui lascivus est. Unde, Prov. VII, 22, ubi de meretrice loquitur, subjungit : Statim eam sequitur quasi hos ductus ad victimam, ei quasi agnus lasciviens. Hanc litteram Haymo aliter punctuat, et legit sic : " Si, " hoc est, et si cc Galaad, " hoc est, in decem tribubus, " est idolum, " propter hoc scilicet, quod nec templum, nec Prophetas : nec Sacerdotes habuerunt. Et legit tamen pro ergo sic : " Tamen frustra erant in Galgal, " hoc est, in duabus tribubus, " bobus immolantes. " Ibi enim erant Sacerdotes, et templum, et Prophetae. Sed ne negare possint, convincit, subdens : " Nam et altaria eorum, " scilicet decem et duarum tribuum, apparent " quasi acervi, " hoc est, tumuli arenarum vel lapidum, " super sulcos agri. " Septuaginta : " Super desertum campi. " Et tangit quod hostibus venientibus, villis et campis desertis, templa idolorum fracta sunt, et tumuli ruinarum super campum desertum apparuerunt. Matth. XXIV, 2 : Non relinquetur hic lapis super lapidem, qui non destruatur,''

" Fugit Jacob. " Adhuc tertio proponit in judicio beneficia quae Patri fecit in constructione domus, et filiis in illuminatione Prophetae, et ex opposito aversionem ingrati populi.

" Fugit Jacob in regionem Syriae : " quod fugit, erat metus ratione fratris sui, qui dixit, Genes. XXVII, 41 : Venient dies luctus patris mei, et occidam, Jacob fratrem meum. Quod autem in Syriam fugit, consilium fuit matris, quae noluit ut de filiabus Heth uxorem duceret, sicut ibidem dicitur, cap. xxviii, 1 et 2 : Noli accipere conjugem de genere Chanaan : sed vade, ei proficiscere in Mesopotamiam Syriae, ad domum Bathuel, patris matris tuae, et accipe tibi inde uxorem de filiabus Laban, avunculi tui. Et hoc tangit hic. " Et servivit Israel, " Laban scilicet avunculo suo, " in uxorem " habendam, Genes. XXIX, 18 : Serviam tibi pro Rachel filia tua minore, septem annis : " et in uxorem servivit , " Liam scilicet aliis septem annis, ut ibidem dicitur : et sic Deus ordinatione uxorum, et procreatione filiorum, et multiplicatione possessionum domum construxit Jacob. Ruth, IV, 11 : Faciat Dominus hanc mulierem, quae ingreditur domum tuam, sicut Rachel, et Liam, quae aedificaverunt domum Israel: ut sit exemplum virtutis in Ephrata. Signat autem hoc in spiritualibus fugam a saeculari conversatione in regionem Syriae, quae sublimis interpretatur, hoc est, in sublimitatem paenitentiae vel religionis. Jerem. xlviii, 28 : Estote quasi columba nidificans in summo ore foraminis.

Et subdit de illuminatione Prophetae :

"In propheta autem., " Moyse scilicet et

Aaron et Maria et aliis septuaginta duo- bus, qui Numer. XI, 25, prophetabant : " eduxit Dominus Israel de aeqgpto, " ne scilicet incertas promissiones sequerentur. II Petr. I, 16 : Non doctas fabulas secuti notam fecimus vobis Domini nostri Jesu Christi virtutem. " Et in propheta servatus est, " hoc est, in successione prophetali, ita quod Doctor justitiae numquam defuit. Eccli. XXIV, 46 : Adhuc doctrinam quasi prophetiam effundam, ei relinquam illam quaerentibus sapientiam, ei non desinam in progenies illorum usque in aevum sanctum.

Et subjungit de aversione populi a tantis beneficiis : et suppletur, et tamen " Ad iracundiam me provocavit Ephraim, " hoc est, regnum decem tribuum, vel in mundo fructificantes. Isa. XXX, 30 : Terrorem brachii sui ostendet in comminatione furoris, ei flamma ignis deuorantis. " In amaritudinibus suis, " hoc est, peccatis, quae me pium.

et dulcem ad amaritudinem provocant. Jerem. II, 21 : Quomodo conversa es mihi in pravum vinea aliena ? Deut. XXXII, 33 : Fel draconum vinum eorum.

Ex omni ista disputatione triplici quae proposita est, infert sententiam: " Et " supple, ideo,-" Sanguis ejus, " hoc est, causa sanguinis sive mortis, " super eum veniet: " ipse enim per peccatum sibi causa mortis est. II Reg. I, 16 : Sanguis tuus super caput tuum : os enim tuum locutum est adversum te. " Et opprobrium ejus restituet ei Dominus suus, " Opprobrium vocat probrosum peccatum, quod restituitur, quando congrue punitur. Deuter. XXV, 2 : Pro mensura peccati erit et plagarum modus. Isa. XXVII, 8 : In mensura contra mensuram, cum abjecta fuerit, judicabis eam, Isa. III, 11 : Vae impio in malum : retributio enim manuum ejus fiet ei !