IN CAPUT XIII OSEE

ENARRATIO.

" Laqueute Ephraim. " Secundum superius inductam divisionem duo intendit hic Propheta, peccati scilicet, et vanitatis accumillationem et condemnationem, et Prophetae contristationem, ibi,V. 14 : "De manu mortis liberabo eos."

In prima parte duo sunt : peccati accumulatio, et peccati accumulati colligatio ad condemnandum, ibi, V. 12 : " Colligata est iniquitas. "

In prima adhuc duo sunt, scilicet, accumulatio Idololatriae, et accumulatio ingratitudinis ibi, V. 4 : " Ego autem Dominus Deus tuus. "

In primo quatuor sunt, scilicet peccati principium, peccati additamentum, et quam sit irrationabile peccatum, et qualiter sit puniendum.

12. Colligata est iniquitas Ephraim : absconditum peccatum ejus.

13. Dolores parturientis venient ei : ipse filius non sapiens : nunc enim non stabit in contritione filiorum.

14. De manu mortis liberabo eos, de morte redimam eos : ero mors tua, o mors ! morsus tuus ero, inferne ! consolatio abscondita est ab oculis meis.

15. Quia ipse inter fratres dividet : adducet urentem ventum Dominus de deserto ascendentem : et siccabit venas ejus, et desolabit fontem ejus : et Ipse diripiet thesaurum omnis vasis desiderabilis.

Dicit ergo : " Loquente Ephraim, " rege scilicet decem tribuum Jeroboam, qui fuit de Ephraim : et intelligit, loquente , hoc est, praecipiente. Ezech. xXXXIV, 4 et 5 : Cum austeritate imperabatis eis, et potentia. Et dispersae sunt oves meae, eo quod non esset pastor. " Horror invasit Israel, " hoc est, horrendum peccatum idololatriae. Job, IV, 15 : Cum spiritus me praesente transiret, inhorruerunt pili carnis meae. Eccli. XXVII, 15 : Loquela multum, juratis, horripilationem capiti statuet. Austera enim praecipientes multum jurare consueverunt. " Et deliquit in Baal, " qui vel superior vel devorator Interpretatur. Maxime enim hoc competit libidinosis et ambltiosis. " Et mortuus est, " hoc est, causam mortis accepit. Genes. 11, 17 : Quocumque die comederis ex eo, morte morieris. Hoc sub eodem sensu. ad Praelatos refertur, qui Ephraim sunt propter temporalium fructificationem, et verbo et opere loquuntur ad populi subversionem. I ad Corinth. XV, 33 : Corrumpunt mores bonos colloquia mala, Psal.

XLIX, 19 : Os tuum abundavit malitia : et lingua tua concinnabat dolos. Et sic horrendum peccatum invadit subditos. Isa. XXI, 3 et 4 : Corrui cum audirem, conturbatus sum cum viderem. Emarcuit cor meum, tenebrae stupefecerunt me. " Et deliquit in Baal, " hoc est, per luxuriam et avaritiam et superbiam.Baal enim, ut superior superbiam, ut vero devorator avaritiam, et quia colebatur per libidinem, luxuriam signat. Colebatur enim in idolo Phegor. 1 Joan. II, 16 : Omne, quod est in mundo, concupiscentia carnis est, et concupiscentia oculorum, et superbia vitae. Et sic moritur populus, sicut supra dictum est : " Ephraim educet ad interfectorem filios suos , "

Et subdit de additamento peccati: " Et nunc addiderunt ad peccandum, " per novas scilicet inventiones idolorum. Psal. LXVIII, 28 : Appone iniquitatem super iniquitatem eorum. In quo autem addiderint, subdit : " Feceruntque sibi conflatile, " scilicet vitulum, " de argento suo, " hoc est, de pretiosissimis quae habebant. Osee, II, 8 : Ego argentum multiplicavi ei, et aurum quae fecerunt Baal, " Quasi similitudinem idolorum. " Quasi dicit, quia non erat vera similitudo, quia ad id quod nihil est non potest esse similitudo. I ad Corinth. VIII, 4 : Scimus quia nihil est idolum in mundo. Istud moraliter refertur ad eos qui nova peccata veteribus addunt. Isa. XXX, 1 et 2 : , Ut adderetis peccatum super peccatum, qui ambulatis ut descendatis in aegyptum. Ambulat enim in aegyptum qui semper proficit in peccatis. Hi faciunt conflatile, desideriis enim et studiis delectabilia conflant sibi : et de argento faciunt, quia eloquia ad hoc componunt. Judic. XVII, 3 : Consecr avi et vovi hoc argentum Domino, ut de manu measuscipiat filius meus, et faciat sculptile atque conflatile. Dicit autem quasi similitudinem, quia quidquid in vita diligitur, potius umbra quam veritas est. Judic. IX,36 : Umbras montium vides quasi capita hominum, et hoc errore deciperis.

Et subdit de peccati irrationabilitate.

" Factura artificum totum est. " Artifex autem non potest dare substantiam. Sap. XIII, 10 : Infelices autem sunt, et inter mortuos spes illorum est, qui appellaverunt deos opera manuum hominum, aurum et argentum, artis inventionem. " His, " idolis scilicet, " ipsi, " Principes scilicet et Sacerdotes, " dicunt, " hoc est, praecipiunt : " Immolate, " cum inutile sit talibus immolare. Sap. XIII, 11 et 13 : Non erubescit loqui cum illo, qui sine anima est: et pro sanitate quidem infirmum deprecatur, et pro vita rogat mortuum, et in adjutorium inutilem invocat. Et subdit : " Homines vitulos adorantes. " Glossa vult, quod homines, possit esse vocativi vel nominativi casus. Si est vocativi casus, refertur ad praecedens, et est sensus, quod Sacerdotes dicunt: 0 homines, immolate vitulis. Si nominativi est, refertur ad sequens sub hoc sensu : Cum sint homines, sunt adorantes vitulos. Deposita enim ratione, magis bruti quam etiam ipsi vituli efficiuntur. Isa. XLIV, 18 et 19 : Obliti sunt ne videant oculi eorum, et ne intelligant corde suo. Non recogitant in mente sua, nec cognoscunt, neque sentiunt, ut dicant : Medietatem ejus combussi igni, ei coxi super carbones ejus panes : coxi carnes et comedi, et de reliquo ejus idolum faciam, ante truncum ligni procidam, Psal. XLVIII, 13 : Homo cum in honore esset, non intellexit: comparatus est jumentis insipientibus. Haec eadem dicuntur de Praelato qui fit ab hominibus et non ex Deo.

Zach, xl, 17 : 0 pastor,et idolum,derelin quens gregem. Hic enim in figura vituli ad libidines et lasciviam populi vel augendam vel dissimulandam formatus est. Psal. cv, 20 : Mutaverunt gloriam suam in similitudinem, vituli. Hic enim nihil venerabile habet, nisi pompam saeculi. Propter quod laudatur Mardochaeus, quod talem adorare noluit , ne honorem divinum impenderet illi, quem Deus non constituerat.

Subdit autem de paena per quatuor comparationes comprehendens eam, et est communis expositio ad litteram et ad mores.

Primo, ponit comparationem vitae, dicens : " Idcirco erunt quasi nubes matutina. " Nubes matutina vapor est frigiditate noctis compressus, et radiis solis incontinenti dissolutus, et ita est devita praesenti, quae radiis solis justitiae quando judicium demonstrat, statim dissolvitur. Jacob. IV, 15 : Quae est enim vita vestra ? vapor est ad modicum parens, et deinceps exterminabitur. Judas in epistola, v. 12 : Hi sunt nubes sine aqua, quae a ventis circumferuntur.

Et subdit de profectu vitae et prosperitate : " Et sicut ros matutinus praeteriens. " Ros enim fecundat sicut prosperitas : sed. sicut ros mane, sole statim exsiccatur, ita prosperitas stultorum tacta luce justitiae Dei in nihilum redigitur. Prov, 1, 32 : Aversio parvulorum interficiet eos, et prosperitas stultorum perdet illos. Osee, VI, 4 : Misericordia vestra quasi nubes matutina, et quasi ros mane pertransiens. Eccli, xliii, 24 : Ros obvians ab ardore venienti humilem efficiet eum.

Et subdit de corpore : " Sicut pulvis turbine raptus ex area. " In area enim ut seges contrita est et triturata, multus consuevit esse pulvis, qui turbine primo involutus et elevatus dissipatur, ita et homo post semina et labores hujus vitae in pulverem revertitur et dissipatur : corpus enim non est nisi pulvis compactus et in pelle una conglutinatus. Job, "VII, 21 : Ecce, nunc in pulvere dormiam, et si mane me quaesieris, non subsistam. I Machab. II, 63 : Hodie extollitur, et cras non invenietur : quia conversus est in terram suam, et cogitatio ejus periit, Psal. cxlv, 4 : Exibit spiritus ejus, et revertetur in terram suam, supple, corpus : in illa die peribunt.

Et subdit de comparatione spiritus qui vehiculum est vitae et virtutis, qui in fumum resolvitur : " Et sicut fumus de fumario " raptus. Fumarium vocat, ut dicit Hieronymus, " cataractam sive " foramen muri per quod egreditur fu-" mus. " Sap. II, 3 : Spiritus diffundetur tamquam mollis aer, et transibit vita nostra tamquam vestigium nubis. De hoc sic in Moralibus dicit Gregorius : " Carnalis gloria dum nitet, cadit : et " dum apud se extollitur, repentino in-"tercepto fine terminatur. Sic namque " aurarum flatu in altum stipula rapi" tur, sed ad ima casu concito revocatur. "Sic ad nubila fumus extollitur, sed re-". pente annihilatur, et intumescendo " dissipatur. Sic ab infimis nebula as-" condendo se erigit, sed exortus hanc " solis radius ac si non fuit abstergit. " Sic in herbarum superficie nocturni " roris humor spargitur, sed divini lu" minis subito calore siccatur. Sic spu-" mosae aquarum bulla3 inchoantibus " pluviis cxcitatae, ab infimis certatim " prodeunt: sed eo celerius diruptae de-" pereunt, quo inflatae altius extendun"tur: cumque excrescunt ut appareant, "crescendo peragunt ut non subsi-" stant. "

" Ego autem Dominus, " Tangit hic ingratitudinis accumulationem, et tan- git tria, ex quibus concludit propositum, et illud est quartum. Primum est, propositio beneficiorum Domini : secundum, aversio ingrati populi: tertium, paena qua sunt feriendi. Ex his concludit, quod non nisi in Deo est salus populi. De primo dicit : " Ego autem, " cum idolum nihil sit, " Dominus Deus " sum, scilicet per naturae veritatem et omnium superpositionem : " tuus " autem per beneficiorum collationem. I ad Corinth. VIII, 5 et 6 : Et si sunt qui dicantur dii sive in caelo, sive in terra (siquidem sunt dii multi, et domini multi) , nobis tamen unus Deus, Pater, ex quo omnia, " Ex terra aegypti, " hoc est, divinitatis meae potentiam ostendi, in eductione de terra aegypti, et litteraliter et spiritualiter. Exod. XX, 2 : Ego sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra aegypti, de domo servitutis : hoc enim quotidie facit de peccatis educendo. " Et Deum absque me nescies, " hoc est, Deum qui absque me est, mei scilicet nihil habens, nescies per approbationem. Exod. XX, 3 : Non habebis deos alienos coram me. Hoc enim non implet fornicator qui deam habet Venerem, nec avarus qui nummum adorat Nec superbus qui in. excelsis sacrificat. Et subdit: " Et salvator non est praeter me. " Virtus enim salvandi non est nisi in ipso. Isa. xlv, 21 : Ego Dominus, et non est ultra Deus absque me, Deus justus, ei salvans non est praeter me.

Et subdit de beneficiis praestitis in deserto: " Ego cognovi te in deserto, " notitia scilicet dilectionis, electionis, et beneficiorum. Exod. XXXIII,12 : Novi te ex nomine, ei invenisti gratiam coram me, 11 ad Timoth. II, 19 : Cognovit Dominus qui sunt ejus. In deserto autem dicit, propter privationem cultus, ubi nullus potuit subvenire, nisi Deus. " In terra solitudinis, " ut etiam potentiam ad cultum auferat. Solitudo enim est terra quae coli non potest propter malitiam. Deut, XXXII, 10: Invenit eum in terra deserta, in loco horroris, et vastae solitudinis. Quod signat desertum in quo invenitur peccator, ubi nec Angeli nec Sancti habitant.

Signum autem hujus notitiae supponit ex: verbo Prophetae : " Juxta pascua sua : " et est ac si aliquis quaereret, quo populum novit Deus ? Et respondet Pro-

pheta : " Juxta pascua sua, " Deut. VIII, 3 : Afflixit te penuria, et dedit tibi cibum manna, quod ignorabas tu ei patres tui : ut ostenderet tibi, quod non in solo pane vivat homo, sed in omni verbo quod egreditur de ore Dei. Pluit enim illis manna et conturnices, Exod. XVI, 13. Et dedit carnes ut egrederentur per nares. Numer, XI, 31. Aquam quoque de petra eduxit, cujus dulcedo melli comparatur, quae continuo sequebatur populum per desertum, Numer. xx, 11. Psal. lxiv, 10: Parasti cibum illorum : quoniam ita est praeparatio ejus. Sap. XVI, 21 : Substantia tua, dulcedinem tuam, quam in filios habes, ostendebat : et uniuscujusque voluntati deserviens, ad quod quisque volebat convertebatur, cibus scilicet quem eis dedisti.

" Adimpleti sunt. " Tangit hic populi aversionem, quod super impletionem impleti, divitiis scilicet et deliciis, et honoribus. " Et saturati sunt : et levaverunt cor suum : " difficile enim est divitiis adimpletum cor non elevari, Ezech. xxviii, 17 : Elevatum est cor tuum in decore tuo. Jerem, v, 21 et 28 : Magnificati sunt et ditati. Incrassati sunt et impinguati : et praeterierunt inducit hoc Deut. XXXII,15: Incrassatus

est dilectus, et recalcitravit :incrassa- tus, impinguatus, dilatatus." Et obliti

sunt, mei, " quod scilicet me prae ocu- lis non habuerunt. Jerem. II, 32 : Po-

pulus meus oblitus est mei diebus innu-meris. Isa. LVII, 11 : Mentita es, et

mei non es recordata. Subdit autem de poena qua sunt puniendi, et ponit similitudines in crudelitate punientis.

" Ei ego ero eis quasi leaena, " quae saevior leone esse dicitur. Genes. XLIX, 9 : Requiescens accubuisti ut leo, et quasi leaena, quis suscitabit eum ? Numer. XXIII, 24 : Ut leaena consurget, et quasi leo erigetur : non accubabit donec devoret praedam, et occisorum sanguinem bibat. Et hoc est dictum propter saevitiam. " Sicut pardus in via Assyriorum, " supple, occurram eis. Et sicut dixit leaena propter saevitiam, ita dicit pardus propter velocitatem, ne effugiant. Hahac. I, 8 : Leviores pardis equi ejus. Et tunc, sicut dicit Amos, II, 14: Peribit fuga a veloce. Jerem. v, 6 : Percussit eos leo de silva, lupus ad vesperam vastavit eos, pardus vigilans super civitates eorum. Dicit autem,

2 in via Assyriorum, quia semper ad Assyrios fugere cogitabant. Jerem. II, 18 Quid tibi cum via Assyriorum, ut bibas aquam fluminis ? sic etiam saeculares confugiunt semper ad altum sensum.

c( Occurram eis quasi ursa raptis cedulis : " de qua dicit Hieronymus, quod " qui scribunt de naturis animalium, " dicunt quod nihil ita saevit sicut ur-" sa, raptis catulis. " Et in illa saevitia et feritate dicit, quod occurrat per regem Assyriorum, vel spiritualiter per diabolum. Prov. XXVIII, 15 : Leo rugiens, et ursus esuriens , princeps impius super populum pauperem. Dicit autem, rap-

tis catulis, quia primo negantes tributum quasi catulos rapuerunt, et per hoc adversarios concitaverunt ad saevitiam. II Reg, xvii, 8 : Tu nosti patrem tuum, et viros, qui cum eo sunt, esse fortissimos et amaro animo, veluti si ursa raptis catulis in saltu saeviat. Hanc saevitiam exaggerat Salomon, Prov, xvii, 12 : Expedit magis ursae occurrere raptis foetibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua. " Et dirumpam interiora jecoris eorum, " hoc est, vitalia eorum, vel ea quae amant, quia cogit amare jecur: separabuntur enim a peccatore omnia delectabilia sua. Osee, II, 12 : Comedet eam bestia agri, " Et consumam eos ibi, " in paenis scilicet. Et modum tangit quando dicit : " Quasi leo. " Deut. xxxii, 26: Dixi: Ubinam sunt? cessare faciam ex hominibus memoriam eorum. Usa. XXXVIII, 13 : Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea. " Bestia agri scindet eos. " Bestia quasi vastia, dicitur, et signat crudelitatem, vel Romanorum, vel daemonum. Genes. XXXVII, 33 : Fera pessima comedit eum, bestia devoravit Joseph.

Ex his concludit propositum, subdens : " Perditio tua, Israel. " Hoc est, o Israel, tu ipse es causa perditionis tuae, qui semper a me, qui sum vita tua, aversus es. Psal. xxx, 13 : Factus sum tamquam vas perditum. " Tantummodo in me auxilium tuum, " qui semper cogitavi de salute tua. Isa. l, 7 : Dominus Deus auxiliator meus, et ideo non sum confusus. Psah cxx, 2: Auxilium meum a Domino, qui fecit caelum et terram.

Et excludit praesumptionem falsi auxilii, subdens : " Ubi est rex tuus? " in quo scilicet auxilium praesumpsisti. Rex enim salvare non poterit. I Reg. viii, 18 : Non exaudiet vos Dominus in die illa, quia petisti vobis regem. Humana enim virtus salvare non poterit : " maxime nunc salvet te, " tempore scilicet necessitatis: tunc enim debet succurrere rex et amicus. In necessitate enim probatur amicus . " In omnibus urbibus tuis, " hoc est, munitionibus, quae jam omnes expugnantur, vel per diabolum, vel per mortem, vel per tyrannum exteriorem. Isa. XXVI, 1 : Ascendit Sennacherib rex Assyriorum super omnes civitates Juda munitas, et cepit eas. " Ei judices tai, " ubi sunt? hoc est, principes qui te judicant, qui modo scilicet subvenire non possunt. Deuter. XXXII, 38 : Surgant, et opitulentur vobis, ei in necessitate vos protegant, " De quibus dixisti, " per Samuelem scilicet, I Reg. VIII, 4 et seq. " Da mihi regem, ei principes. " Sic enim dixerunt : Rex erit super nos. Et erimus nos quoque sicut omnes gentes : et judicabit nos rex noster, et egredietur ante nos, et pugnabit bella nostra pro nobis '' .

Et, supple, tunc respondi per Sa- mulem : " Dabo tibi regem in furore meo, " qui scilicet te premat, et non defendat : " et auferam " hunc regem " in indignatione mea, " quia scilicet in Amalec debite non vindicavit. " In sig-" num autem hujus, ut dicit Hierony-" mus, mugire fecit tonitrua, et descen-" dere pluvias in die messis, quod ilice consuetum est in Palestina. " I Reg. XII , 17 : Numquid non messis tritici est hodie ? invocabo Dominum, ei dabit voces et pluvias : ei scietis, ei videbitis, quia malum grande feceritis vobis in conspectu Domini, petentes super vos regem. Similiter etiam peccant qui petunt sibi Praelatos non ex imperio Domini, sub quibus suas habeant libertates. Ii ad Timoth. IV, 3 et 4 : Erit tempus, eum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coacervabunt sibi magistros , prurientes auribus, et a ve-

ritate quidem auditum avertent, ad fabulas autem convertentur.

" Colligata est. " Tangit hic de congregatione iniquitatis ad paenae condemnationem :

" Colligata est iniquitas Ephraim. " Et dicitur, colligata, quasi simul in. sacculo ligata, in quo scilicet ad judicium reservatur : et hic sacculus est in divina scientia nostrorum peccatorum memoria, et colligatio est non interrupta peccatorum nostrorum reminiscentia, et peccatorum accumulatio. Job, XIV, 16 et 17 : Tu quidem gressus meos dinumerasti, sed parce peccatis meis. Signasti quasi in sacculo delicta mea, sed curasti iniquitatem meam. Et sic id quod sequitur, expositio est praecedentis : " Absconditum peccatum ejus, " hoc est, in abscondito reservatum : vel dicatur quod absconditum est, eo quod per confessionem non est revelatum ad paenitentiam. Job, XXXI, 33 : Si abscondi quasi homo peccatum meum, et celavi in sinu meo iniquitatem meam. Quasi dicat, male mihi accidit. Et haec expositio communis est ad litteralem et moralem. E converso, de confitentibus dicitur. Psal XXXI, 5 : Dixi: Confitebor adversum me injustitiam meam Domino : et tu remisisti impietatem peccati mei, Isa. XLIII, 26 : Narra si quid habes, ut justificeris. Qui autem abscondit scelera, non dirigetur, et ideo punitur.

Et hoc est quod sequitur : " Dolores parturientis venient ei. " Dolores parturientis sunt, quando id quod cum delectatione conceptum est, prodit ad lucem, et arctat uterum, et torquet dolore scindente eam, quae concepit.Isa. LIX, 4: Conceperunt laborem, et pepererunt iniquitatem, Psal. VII , 15 : Concepit dolorem, et peperit iniquitatem, I ad Thess. v, 3 :

Cum dixerint pax, ei securitas : tune repentinus eis superveniet interitus, sicut dolor in utero habenti. Isa. XXXVII, 3 : Dies tribulationis, et correptionis, et blasphemiae dies haec : quia venerunt filii usque ad partum, et non est virtus pariendi,

Quod autem causa doloris istius in ipso sit, subdit, et suppletur, quia " Ipse filius non sapiens, " qui scilicet pericula futura sapienter praevideat, et corrigat per paenitentiam quod dereliquit. Osee, IV, 14 : Populus non intelligens vapulabit. Isa. v, 13 : Propterea captivus ductus est populus meus, quia non habuit scientiam. Et probat hoc per signum, subdens : " Nunc enim, " in proxima scilicet tribulatione captivitatis, " non stabit, " sed cadet " in contritione filiorum, " quando scilicet filii ejus conterentur, vel filii mei de duabus tribubus, Si enim duabus tribubus quae templum non. abjecerunt non pepercit, tunc nullo modo parcet illis qui templum abjecerunt. Jerem., XLV, 4 et 5 : Ecce quos aedificavi, ego destruo : et quos plantavi, ego evello, et universam terram hanc. Et tu quaeris tibi grandia ? noli quaerere : quia ecce ego adducam malum super omnem carnem. Luc. XXIII, 31 : Si in viridi ligno haec faciunt, in arido quid fiet ?

" De manu mortis. " Quia jam dictum est quod ad finalem damnationem congregata est iniquitas, ideo ne desperet populus de liberatione, saltem ab inferno, subdit de liberatione futura per Christum : " De manu mortis liberabo eos. " Manus peccatum est, qua peccatores tenentur in morte. Sap. I, 13 et 16 : Deus mortem non fecit : ... impii autem manibus et verbis accersierunt illam. Liberando enim de peccatis, liberat de manu mortis. Matth. i, 21 : Ipse salvum faciei populum suum a peccatis eo-rum. Isa. XXXVIII, 17 : Tu autem eruisti animam meam ut non periret, projecisti post tergum tuum omnia peccata mea, Mich. VII, 19 : Deponet iniquitates nostras, et projiciet in profundum maris omnia peccata nostra. " De morte redimam eos. " Ex quo redimit de manu mortis, per consequens, redimit de morte aeterna. Ad Roman. IV, 25 : Traditus est propter nostra delicta, scilicet destruenda. Morte enim sua mortem nostram destruxit, et vitam resurgendo reparavit . Quod figuratum est, Gen. l,23, ubi dicitur : Post mortem meam Deus visitabit vos, et ascendere vos faciet de terra ista.

Qualiter autem hoc fiat, subdit: " Ero mors tua, o mors, " Mors dicitur vivere secundum actum mortis, qua mortificare potest, et in. morte detinere, quam potestatem amisit Christi morte, et ideo mortua dicitur esse. Apoc. XX,6, dicitur de hac morte : Beatus, et sanctus, qui habet partem in resurrectione prima. In his secunda mors potestatem non habet.

Et quia infernus receptaculum est mortuorum, propter hoc subdit : " Morsus tuus ero, inf erne. " Ad infernum enim descendit anima Christi, et eos qui longa spe adventum suum exspectaverant, inde liberavit, et ita infernum momordit, scilicet limbum patrum, quasi dentibus abstrahendo, et receptaculum damnatorum et limbum parvulorum in originali decedentium derelinquendo. Septuaginta sic : " Ubi est, mors, causa tua ? ubi est aculeus ((tuus,inferne ?" Et hocinducit Apostolus, I ad Corinth. XV, 54 et seq., sic dicens : Absorpta est mors in victoria. Ubi est, mors, victoria tua ? ubi est, mors, stimulus tuus ? Stimulus autem mortis peccatum est : virtus vero peccati lex. Deo autem gratias, qui dedit nobis victoriam per Jesum Christum Dominum nostrum, qui scilicet mortuus est pro nobis. Et quod Apostolus sic exponit, praesumptuosum reputo aliter exponere. Quia vero ista liberatio in futurum promissa longe post tempora Prophetae exhibita est, ideo subdit : " Consolatio abscondita est ab oculis meis : " praesens enim in carne non videbo ea. Isa. XXXVIII, 10 et 11 : Quaesivi residuum annorum meorum. Dixi : Non videbo Dominum Deum in terra viventium.

De quo autem maxime tristatur, subdit :

" Quia ipse, " infernus scilicet morsus, " inter fratres dividet, " hoc est, inter quoslibet vinculo amicitiae conjunctos. Unus enim assumetur ad gloriam, et alter relinquetur ad. paenam. Matth, XXIV, 40 et 41 : Tunc duo erunt in agro : unus assumetur, et alter relinquetur. Duae molentes in mola : una assumetur, et altera relinquetur : duo in lecto, unus assumetur, et alter relinquetur. Et de hoc testatur Propheta, quod aliquis de suis perditur, et a consortio beatorum separatur. I Reg. xv, 32 : Siccine separat amara mors ?

Qualiter autem per imminentem captivitatem hoc fiat, subdit :

" Adducet Dominus, " sapientia scilicet sua," urentem ventum, " hoc est, exercitum 1eveniet velocem,potius flatu venti venientem quam ambulantem., qui sicut ventus urens omnia exsiccabit. Ezech, I, 4 : Ecce ventus turbinis veniebat ab aquilone : et nubes magna, et ignis involvens, ut per ignem exsiccet, per nubem grandinet terrore et comminatione, per ventum vero velociter discurrat et undique diffundatur. Job, IV, 8 et 9 : Vidi eos, qui operantur iniquitatem, ei seminant dolores, et metunt eos, flante Deo periisse, et spiritum irae ejus esse consumptos. Job, xxvii, 21 : Tollet eum ventus urens. Aggaei, II, 18 : Percussi vos vento urente, et aurugine, et grandine omnia operamanuum vestrarum : ei non fuit in vobis qui reverteretur ad me. " De deserto ascendentem. " De deserto dicitur venire ab effectu, quia desertum facit. Joel, II, 3 : Quasi hortus voluptatis terra, coram eo, et post eum solitudo deserti. Dicitur enim ascendere, quia opprimendo et subruendo venit. Job, I, 19 : Ventus vehemens irruit a regione deserti, et concussit quatuor angulos domus, quae corruens oppressit liberos tuos. Haec eadem sub eodem modo referuntur ad suggestionem diaboli, " Et siccabit venas ejus. " Venae sunt villae et oppida a metropoli derivata, et venae sunt etiam per quas vita, sensus et motus a corde fluunt in membra. Isa. XXXVII, 25, glorians dicit (auctor istius mortis) : Ego exsiccaui vestigio pedis mei omnes rivos aggerum. Isa. XIX, 7 : Omnis sementis irrigua siccabitur, arescet, et non erit. a Et desolabit fontem ejus, " vel metropolim in populo, vel cor in corpore, ut scilicet et metropolis destruatur, et homo moriatur. Eccle. XII, 6 : Conteratur hydria super fontem. Tunc erit verum quod dicitur in epistola Judae, quod sunt fontes sine aqua . Isa. XIX, 5 et 6 : Fluvius desolabitur atque siccabitur, et deficient flumina : et attenuabuntur, et siccabuntur rivi aggerum. " Et ipse, " scilicet ventus qui exercitum signat vel divinum judicium, " diripiet, " hoc est, diripi faciet " thesaurum omnis vasis desiderabilis. " Victo populo thesaurus terrae direptus est, tam in vasis pretiosis quam in auro et in argento, sicut et ea quae sunt hominis diripiuntur post mortem. Ezech. XXXVIII, 13 : Ecce ad diripiendam praedam congregasti multitudinem tuam, ut tollas argentum, et aurum, et auferas supellectilem, atque substantiam, et diripias manubias infinitas. In Glossis innuitur expositio, quod ventus sit Christus, urens charitate, desertum faciens mundum a vanitate, et veniens de deserto generis humani, vel de deserto virginalis uteri, et siccans ve-

nas mortis, hoc est peccata, qui desolabit fontem, hoc est diabolum a quo peccata fluxerunt, qui diripit vasa desiderabilia, quia animas Sanctorum desiderabiles ab inferno abstraxit, et in paradiso collocavit. Luc. XI, 21 : Si fortior eo superveniens vicerit eum, universa arma ejus auferet, in quibus confidebat . Hoc figuratur, Exod. XIV, 21 : Abstulit mare Dominus flante venio vehementi et urenti tota nocte, et vertit in siccum, Jsa. li, 10 : Numquid non tu siccasti mare, aquam abyssi vehementis : qui posuisti profundum maris viam, ut transirent liberali ? Prima tamen expositio litteralis est. Et quia infernus et mors praesens sic dividunt inter fratres, et hoc peccatum fecit, ideo Propheta non tam imprecantis quam praedicentis modo subdit:

" Pereat Samaria , " hoc est, decem tribus, vel etiam peccator. Psal. lxvii, 3 : Sicut fluit cera a facie ignis, sic pereant peccatores a facie Dei. Optat

quod pereant, ne vivant in peccatis. Causam autem subdit : " Quoniam ad amaritudinem concitavit Deum suum, " qui scilicet dulcis est per naturam, amarae irae efficitur propter peccatum. Jerem, ii, 21 : Quomodo conversa es in pravum vinea aliena ? " In gladio pereant, " divinae scilicet ultionis. Job, XIX, 29 : Fugite a facie gladii, quoniam ultor iniquitatum gladius est. Vel, pereat in gladio spiritus quod est verbum Dei . " Parvuli eorum elidantur, et faetae ejus discindantur. "Hoc legimus praedictum esse sub Benadab, de Hazahele : Juvenes eorum interficies gladio, et parvulos eorum elides, et praegnantes divides 4. Hoc tamen moraliter refertur ad hoc quod parvuli sint primi motus peccati, qui ad petram Christum elidendi sunt, ne nutriantur et crescant in peccatum : faetae autem sunt conceptus malorum propositorum, qui scindendam sunt per paenitentiam, ne ad lucem veniant. Matth. XXIV, 19 : Vae praegnantibus et nutrientibus in illis diebus.