IN CAPUT II SOPHONIAE

ENARRATIO.

" Convenite. " Hic movet ad paenitentiam, exemplum paenitendum inducens, ut magis timeant. Et ideo dividitur in partes duas. Primo enim ad paenitentiam movet. Secundo, exemplum inducit, ibi, v. 4 : " Quia Gaza destructa erit. "

In prima tria sunt. In primo enim convocat ad cor unum, in quo paeniteant. Secundo, qualiter convertantur, docet. Tertio, quem interpellent, et propter quid.

" Convenite, " in unum scilicet cor, et unam animam, et unum spiritum. Act. IV, 32 : Multitudinis autem credentium erat cor unum, et anima una, Ad Ephes. IV, 3 : Solliciti servare unitatem spiritus in vinculo pacis. " Congregamini, " ad Ecclesiae scilicet unitatem. Non enim sufficit Deo reconciliari, nisi aliquis reconcilietur Ecclesiae : congregatio enim proprie est ovium ad caulas. Unde congregatio dicitur, quasi gregum aggregatio. Genes. xlix, 2 : Congregamini, et audite, filii Jacob, audite Israel, patrem vestrum.

Quod autem congregatione opus sit, subdit : " Gens non amabilis, " hoc est, qui fecistis vos amore Det indignos per peccatum. Secundum Septuaginta, " gens Inerudita. " Deuter. XXXII, 28 et 29 : Gens absque consilio est et sine prudentia. Utinam saperent, et intelligerent, ac novissima providerent. II Paral, ultimo, in oratione Manassae, sub finem : Excitavi iracundiam tuam, et malum coram te feci. Et, post pauca : Indignum salvabis me secundum magnam misericordiam tuam.

Et subdit aliquid de comminatione, si non faciant :

" Priusquam pariat jussio. " Jussionem appellat praeceptum, quod in dispositione Dei jam secundum praeceptum praescientiae Dei non praedestinationis de puniendis peccatoribus ordinatum fuit. Hoc enim per paenitentiam revocari poterit antequam procedat in opus : si autem operi mancipatum fuerit, revocari non poterit. " Priusquam pariat jussio : " parit enim jussio per effectum operis, et tunc revocari non potest, sicut dicitur, Jerem. XVIII, 10 . Postquam autem in opere completa est jussio, paenitentiam non habet locum. Ad Hebr. XII, 17 : Non enim invenit paenitentiae locum, quamquam cum lacrymis inquisisset eam.

Quid autem pariat jussio, sequitur : " Quasi pulverem transeuntem diem. " Sic ordinanda est littera. Diem vitii scilicet talis quod facit nos transire quasi pulverem, in captivitatem scilicet vel

Nabuchodonosor, vel diaboli, in qua scilicet dispergamini , sicut pulvis ante faciem venti. Psal. XXXIV, 5 : Fiant tamquam pulvis ante faciem venti, et Angelus Domini coarctans eos. Sic enim sufflatione diaboli per diversa peccata disperguntur impii. Psal. I 4 : Non sic impii, non sic : sed tamquam pulvis quem projicit ventus a facie terrae.

Et hoc explanans, subdit :

" Antequam veniat super vos, " supple, opprimendos, " ira, " hoc est, vindicta " furoris Domini, " ferventis scilicet indignationis in damnationem vestram. Job, XX, 23 : Emittat in eum iram furoris sui, et pluat super illum bellum suum: quod bellum est in continua successione paenarum. Et subdit, qualiter convenire debeant, et ut Sanctos assumant, qui pro eis intercedant : " Antequam veniat super vos dies indignationis Domini. " Indignatio est in aversione vultus, aversio vero vultus subtractionem gratiae significat, post quam non est locus paenitentiae, Psal.XXix,6: Irain indignatione ejus. Indignatio enim est quando nec dignatur respicere. Proverb,. XVI, 14 : Indignatio regis , nuntii mortis : et vir sapiens placabit eam.

" Quaerite Dominum, " Hic tangit qualiter convertantur, et ut Sanctos assumant, qui pro eis intercedant.

" Quaerite Dominum " corde, ore, et opere. Isa. lv, 6 : Quaerite Dominum, dum inveniri potest: invocare eum, dum prope est. Matth. .VII, 7: Petite, et dabitur vobis : quaerite, et invenietis: pulsate, et aperietur vobis. Daniel. III, 41 et 42 : Et nunc sequimur te in toto corde, ei timemus te, et quaerimus faciem tuam. Ne confundas nos. " Omnes mansueti terrae, " Augustinus : " Mansuetus est " qui injuria neminem provocat, necalie-" na provocatur injuria. " Ille est qui in paenitentia nihil reluctatur, vel contra- dicit. Et mansuetudo est idem quod mititas. Matth. v, 4: Beati mites: quoniam ipsi possidebunt terram. Moyses erat mansuetissimus omnium virorum qui erant super terram . Matth. XI, 29 : Discite a me, quia mitis sum, et humilis corde. Jacob. I, 21 : In mansuetudine suscipite insitum, verbum, quod potest salvare animas vestras. " Qui judicium ejus estis operati. " Cum mansuetudine jungit obedientiam : judicium enim Domini est, quod faciendum judicavit omnibus. Psal. CXVIII, 121 : Feci judicium et justitiam : non tradas me calumniantibus me. Qui enim judicium operatus est pro se, non habet quod timeat, et ille pro alio intercedere potest. Isaiae, XXVI, 8 : In semita judiciorum tuorum, Domine, sustinuimus te: nomen tuum, et memoriale tuum in desiderio animae.

Et subdit duo respondentia duobus praecedentibus :

" Quaerite justum, " supple, qui judicium ejus estis operati. Jeremiae, XXIII, 6 : Hoc est nomen, quod vocabunt eum, Dominus justus noster. Psal. x, 8 : Justus Dominus, et justitias dilexit. " Quaerite mansuetum. " qui etiam peccatores paenitentes in mansuetudine recipit, cujus exemplum est, Lucae, XVI, 20 et seq., in filio prodigo, quem in omni mansuetudine recepit pater. Daniel. III, 42 et 43 : Fac nobiscum juxta mansuetudinem tuam, et secundum multitudinem misericordiae tuae: et erue nos. " Si quomodo ," per paenitentiam scilicet, " abscondamini,)) a paena scilicet, " in die furoris Domini. " Isaiae, IV, 5 et 6 : Super omnem gloriam protectio. Et tabernaculum in umbraculum diei ab aestu, et in securitatem, et in absconsionem a turbine, et a pluvia. Isaiae, XXXII, 2 : Erit vir sicut qui absconditur a vento, et celat se a tempestate. inducens quinque genera hominum, sub quatuor tamen differentiis, scilicet Philisthaeos : Ammonitas et Moabitas simul, ibi, " Audivi opprobrium Moab : " et tertio, aethiopes, ibi, " Sed et vos aethiopes : " et quarto, Assyrios, ibi, " Et extendet manum suam super Aquilonem. "

De Philisthaea dupliciter loquitur, scilicet sub distinctione civitatum, et in communi de terra.

" Quia Gaza destructa erit. " Gaza metropolis est Philistinorum, quae non paenituit, et ideo destructa fuit: interpretatur autem fortitudo ejus, et superbiam significat. Jacob. IV, 6 : Deus superbis resistit. Tob. IV, 14: Superbiam numquam in tuo sensu, aut in tuo verbo dominari permittas : in ipsa enim initium sumpsit omnis perditio. Prudentius :

Frangit Deus omne superbum.

" Et.Ascalon,)) quae est secunda civitas Philisthinorum, " in desertum, " supple, erit. Ascalon impensa sive ignis infamis interpretatur: significat autem avaritiam, nam congregata ex avaritia in desertum erunt. Lucae, XII, 20 : Quae parasti, cujus erunt ? Eccle. v, 12 et 13 : Est et alia infirmitas pessima, quam vidi sub sole : divitiae conservatae in malum domini sui. Pereunt enim in afflictione pessima. Psal. LXXV,6: Dormierunt somnum suum, et nihil invenerunt omnes viri divitiarum. Job, XXVII, 16 et 17 : Si comportaverit quasi terram argentum, et sicut lutum praeparaverit vestimenta: praeparabit quidem, sed justus vestietur illis : et argentum innocens dividet." Azotum, " supple, sitam " in meridie ejicient, " Chaldaei scilicet, vel daemones. Azotum interpretatur ignis liberum, vel ignis generationis, et significat luxuriam quae in meridie vult esse, hoc est, media die : quia tunc calor nativus accenditur in juventute scilicet, quando in summa luco floret juventus. Job, XXXI, 12 : Ignis est usque ad perditionem devorans, ei omnia eradicans ge-nimina. Haec ejicietur ab omni bonorum consortio. Matth. XXV, 30: Ejicite eum in tenebras exteriores : ibi erit fletus, et stridor dentium. " Et Accaron eradicabitur. " Alludit nominis interpretationi : quia Accaron eradicata interpretatur, et pigritiam sive acediam significat, Pigri enim eradicandos se putant. Sap. IV, 4 : A nimietate ventorum eradicabuntur. Psal. LI, 7 : Evellet te, et emigrabit de tabernaculo tuo, et radicem tuam de terra viventium.

Post destructionem civitatum in speciali, subdit de destructione terrae in communi:

" Vae qui habitatis funiculum maris ! " Funiculus haereditas dicitur, propter hoc quod haereditas funiculo mensuratur : terra enim Philisthinorum juxta mare sita fuit, et significat eos qui in mundo sollicite quaerunt haereditatem, in qua numquam invenient requiem : et tamen delectantur in ea. Eccli. XLIII, 26 : Qui navigant mare, enarrent pericula ejus. Deuter. XXXIII, 19 : Inundationem maris quasi lac sugent, " Gens perditorum, " hoc est de numero perditorum. Tales enim omnes jam in causa perditi sunt, quia a Deo recedunt. Psal. LXXII, 27: Perdidisti omnes qui fornicantur abs te.

Qualiter autem sit eis vae, subdit : et suppletur quia " Verbum Domini super vos, " supple, est, ut opprimens, " Chanaan, " hoc est, o Chanaan : Philisthaei enim pars terrae Chananaeae sunt, ut dicit Hieronymus : et transmutata interpretatur : mundani enim semper fraudum collusione transmutantur. Osee, XII, 7 : Chanaan, in manu ejus statera dolosa, calumniam dilexit. Et hoc ulterius explanans, subdit : " Terra Philisthinorum. " Dixerat enim in communi Chanaan, quae magna terra est, et multis possessa, quibus Deus non comminatur : et ad distinctionem illorum, addit terram Philisthinorum, qui potione cadentes interpretantur, et significant eos qui facile,

, ut potum, gluttiunt iniquitatem. Job, XXXIV, 7 : Qui bibit subsannationem quasi aquam. Et quare dixerit Vae ! exponit : " Et disperdam te, " in captivitatem scilicet et paenam, " ita ut non sit habitator, " supple, in civitatibus tuis. Simile, Isa.VI, 11 : Desolentur civitates absque habitatore, et domus sine homine.

Paenam autem illorum convertit in consolationem bonorum :

" Et erit funiculus maris, " hoc est, terra Philisthinorum, " requies pastorum, " hoc est, pastores Judaei de Babylonica captivitate redeuntes, pascent pecora in terra Philistinorum, quae in prata conversa est, propter carentiam cultorum. Moraliter tunc exponitur hoc de pastoribus Ecclesiae, qui labores saecularium possident, qui quasi in mari, hoc est, in amaritudine saeculi fluctuant. Psal. CIV, 44 : Dedit illis regiones gentium, et labores populorum possederunt. " Et caulae pecorum, " supple, erunt domus eorum in parietina redacta. Isa. VII, 25 : Erit in pascua bovis, et in conculcationem pecoris. Secundum mysterium, caulae istae significant Ecclesias collegiatas, in quibus oves Dei pascuntur et congregantur. Ezech. XXXIV, 15 : Ego pascam oves meas, et ego eas accubare faciam.

Et quod dixit, ulterius exponit: " Et erit funiculus, " scilicet maris, sive terra Philisthinorum, " ejus, " scilicet possessio, " qui remanserit, " de captivitate scilicet revertens., " de domo Juda, " hoc est, de duabus tribubus,vel Ecclesia. Is a. LXI:5: Stabunt alieni, et pascent pecora vestra. Et hoc est quod sequitur : " Ibi pascentur, " supple, pecora, " in domibus Ascalonis, " hoc est, quae quondam fuerunt Ascalonis, urbis superbae et inclytae : nunc autem in possessionem Judaeorum, vel Ecclesiae re- dactae. Psal. XV, 6 : Funes ceciderunt mihi in praeclaris : etenim haereditas mea praeclara est mihi. " Ad vesperum requiescent. " Postquam scilicet tota die in pratis pastae sunt, in domos Ascalonis ad vesperam tamquam ad caulas reducentur, quae vespera finem mundi significat, quae a Christo incepit, quando Ecclesiae congregari et aedificari caeperunt : quod significatur, Luc. XXIV, 29 : Mane nobiscum, Domine : quoniam advesperascit, et inclinata est jam dies. Quo autem operante hoc fiat, subdit: " Quia visitavit eos, " Judaeos scilicet vel Ecclesiam, hoc est, lumine suae misericordiae invisit, " Dominus Deus eorum, " Lucae, I, 78 : Per viscera miser cor diae Dei nostri: in quibus visitavit nos, oriens ex alto. " Et avertet captivitatem eorum, " ut scilicet de caetero non captiventur, et ab ista captivitate liberentur. Jerem. XXIX, 14: Reducam captivitatem vestram, et congregabo vos de universis gentibus, et de cunctis locis. Psal. CXXV, 1 : In convertendo Dominus captivitatem Sion, facti sumus sicut consolati.

" Audivi. " Tangit hic destructionem Moabitarum et Ammonitarum, qui etiam populo Dei infesti fuerunt, cum destrueretur a Chaldaeis. Dicit autem hic tria. Primo enim improperat peccatum. Secundo, interminatur paenam. Tertio, tangit fructum disciplinae, Dei scilicet confessionem.

" Audivi, " hoc est, animadverti per vindictam, " opprobrium Moab, " quo scilicet exprobraverunt populo meo. Isaiae, XVI, 6 : Audivimus superbiam Moab, superbus est valde : superbia ejus et arrogantia ejus, ei indignatio ejus plus quam fortitudo ejus. Moab enim ex patre interpretatur, et significat eos qui ex patre diabolo sunt, qui semper exprobrant bonis, et persequuntur eos. Psal. LXVIII, 13 : Adversum me loquebantur qui sedebant in porta, et in me psallebant qui bibebant vinum. " Etblasphemias filiorum Ammon, " supple, audivi. Ammon autem populus inutilis interpretatur, et significat eos qui vanitatibus dediti sunt, qui Sanctis improperant : unde in inferno dicunt, Sap. v, 3 : Bi sunt, quos habuimus aliquando in derisum et in similitudinem improperii. " Quae, " scilicet opprobria et blasphemias, " exprobraverunt populo meo. " Opprobriumpopuli Dei blasphe-

mia est in Deum. Psal. lxviii, 10 : Opprobria exprobrantium, tibi, ceciderunt super me, " Et magnificati sunt super terminos eorum, " hoc est, divitiis et possessionibus magnificati sunt, attrahentes sibi terminos Sanctorum. Hoc idem litteraliter describitur, Jerem, xlix, 1 , ubi sic dicitur : Numquid non filii sunt Israel ? aut haeres non est ei ? Cur igitur haereditate possedit Melchom Gad, et populus ejus in urbibus ejus habitavit ? Melchom deus fuit Moabitarum, et sensus est, quod Moabitae injuste usurpaverunt sibi terminos filiorum Israel, cum superstites essent haeredes veri, qui in captivitatem ducebantur. Moraliter autem significat eos qui Sanctos persequuntur ut res eorum obtineant. Thren. v, 2: Haereditas nostra versa est ad alienos, domus nostrae ad extraneos.

Et subjungit de interminatione paenae, et dicit tria, scilicet malorum punitionem : et ex paena malorum sanctorum consolationem : et poenae ad culpam proportionem.

" Propterea, " scilicet quia hoc fecerunt, " vivo ego, " hoc est, per vitam meam juro : sicut enim vita Dei stabilis et immutabilis est, sic et dictum. Numer, xxiii, 19 : Non est Deus quasi homo, ut mentiatur : nec ut filius hominis, ut mutetur. "Dicit Dominus exercituum,?) hoc est, cui caelestes et terrestres et infernales exercitus obediunt, ideo dicitur ter sanctus, Isaiae, VI3 : Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth, hoc est, exercituum. " Deus Israel, " semper enim Deus bonorum est. Ad Hebr. XI 16 : Non confunditur Deus vocari Deus eorum. " Quia Moab ut Sodoma erit, " hoc est, sicut absque posteris Sodoma periit, sic peribit Moab, et omnes qui ex patre diabolo sunt. Isaiae.XIV,20 et 21 : Non vocabitur in aeternum semen pessimorum. Praeparate filios ejus occisioni in iniquitate patrum suorum : non consurgent, etc. " Et filii Ammon, " inutilis scilicet populus erit, " quasi Gomorrha, " quae caecitas interpretatur : quia ad tenebras exteriores mittentur. Psal. XLVIII, 20 : In aeternum non videbit lumen. Matth. 13 : Mittite eum

in tenebras exteriores : ibi erit fictus, et stridor dentium.

Et hanc desolationem exaggerat, subdens : " Siccitas spinarum, " supple, erit terra eorum : in siccis enim et amaris locis spinae crescunt, quae puncturas et sollicitudines mundi significant. Matthaei, XIII, 7 : Alia ceciderunt in spinas, et creverunt spinae, et suffocaverunt ea. Et infra, v. 22 : Qui seminatus est in spinis, hic est qui verbum audit, et sollicitudo saeculi istius, et fallacia divitiarum suffocat verbum, et sine fructu efficitur. Isaiae, VII, 24 : Vepres et spinae erunt in universa terra. Ad Hebr. VI, 8 : Terra proferens spinas ac tribulos, reproba est, et maledictae proxima, cujus consummatio in combustionem. " Et acervi salis. " Ubi sal spargitur, terra in sterilitatem redigitur, et significat quod terra eorum perpetuo sterilis erit propter malitiam eorum. Psal. CVI, 34 : Terram fructiferam in salsuginem, a malitia inhabitantium in ea . Judic. IX, 45, capta urbe Sichem, Abimelech sparsit in ea sal, in signum perpetuae sterilitatis . Significat autem quod tales ut sal per exemplum suae paenae condiunt alios, ne silentia audeant perpetrare : sicut et Genes. XIX26, uxor Lot conversa est in statuam salis. Propter quod dicitur, Matth. v, 13 : Vos estis sat terrae. Quod si sal evanuerit, in quo salietur ? Sap.X,7 : Quibus in testimoniumnequitiae fumigabunda constat sdeserta terra. Et post pauca : Et incredibilis animae memoria stans figmentum salis. " Ei desertum usque in aeternum, " supple, erit terra eorum, ut scilicet nec ab hominibus bonis, nec ab Angelis incolatur. Sap. v, 24 : Ad eremum perducet omnem terram iniquitas illorum, et malignitas evertet sedes potentium. Matth. XXIII, 38 : Ecce relinquetur vobis domus vestra deserta.''

De hac autem destructione, subdit consolationem Sanctorum : " Reliquiae populi mei, " hoc est, pauci post captivitatem a gladio, fame, et peste relicti, " diripient eos, " supple, de captivitate non revertentes. Isaiae, XI, 14 : Per mare simul praedabuntur filios Orientis : Idumaea et Moab praeceptum manus eorum, et filii Ammon obedientes erunt. Et hoc exponens, subdit : " Et residui gentis meae, " hoc est, de gente mea, " possidebunt illos, " hoc est, terram eorum : quia

Sanctis reservatis post persecutionem il-

Iam finaliter condemnabuntur, et sic Sancti ditabuntur, et meritis propriis et victoria super inimicos. Sap. x, 19 et 20 : Justi tulerunt spolia impiorum, ei decantaverunt, Domine, nomen sanctum tuum. Genes. XXXI,1: Tulit Jacob omnia quae fuerunt patris nostri, et de illius facultate ditatus, factus est inclytus. Isaiae. IX, 3 : Laetabuntur coram te., sicut qui laetantur in messe : sicut exsultant victores capta praeda, quando dividunt spolia.

Et subdit de .proportione paenae ad culpam, ut justa videatur condemnatio : " Hoc eis eveniet, " in pejus scilicet,

" pro superbia sua, " quam scilicet Deus sustinere non potest. Job, xl, 6 : Disperge superbos in furore tuo, et respiciens omnem arrogantem humilia. " Quia blasphemaverunt " supple, Deum, falsum crimen imponentes ei, scilicet, quod non posset salvare. Matth. XII, 31 et 32 : Spiritus blasphemiae non remittetur,... neque in hoc seculo, neque in futuro . Isaiae, I, 4 : Dereliquerunt Dominum, blasphemaverunt sanctum Israel. " Et magnificati sunt, " divitiis scilicet et potentatu, " super populum Domini exercituum, " opprimentes scilicet et spoliantes eum : hanc enim magnificentiam punit Dominus. Jacob. II, 6 : Nonne divites per potentiam opprimunt vos, ei ipsi trahunt vos ad judicia? Job, XXIII, 6 : Nolo multa fortitudine contendat mecum^ nec magnitudinis suae mole me premat.

Et ne credatur durum judicium, subdit de fructu :

" Horribilis Dominus, " in paenis scilicet, est " super eos, " paenas scilicet horribiles inferendo. Sap, VI, 6 : Horrende et cito apparebit vobis. Ad Hebr. x, 31 : Horrendum est incidere in manus Dei viventis. " Et " supple, ideo " attenuabit, " id est, annullabit et informabit, " omnes deos terrae " hoc est, omne id quod colitur ab homine. Hoc enim deus ejus est. Jerem.x, .11 : DII, qui caelos et terram non fecerunt, pereant de terra. " Et adorabunt eum viri, " virilem scilicet animam assumentes, et idolis renuntiantes, " de loco suo, " supple, unusquisque, in quo scilicet se in f undavit, et Deum recognovit. Genes. XXVIII, 17 : Terribilis est locus iste ! non est hic aliud nisi domus Dei, et porta caeli. Psal. CII, 22 : Benedicite Domino, omnia opera ejus, in omni loco dominationis ejus. " Omnes insulae gentium, " supple, adorabunt. Insulae sunt in salo maris positae, et fluctibus maris tunsae, et significant Sanctos in persecutione viventes. Isaiae, XLIX, 1 : Audite, insulae : et attendite, populi de longe. Isaiae, LXVI, 19 : Mittam ad insulas longe, ad eos qui non audierunt de me, et non viderunt gloriam meam. Et annuntiabunt gloriam meam Gentibus.

" Sed et vos, aethiopes." Tertio tangit destructionem aethiopum, qui sicut dicitur Isaiae, XI, 11, in persecutione populi Dei fuerunt, et caliginosi et tomebrosi interpretantur.

" Sed et vos, aethiopes, " peccatis tenobrosi et ignorantia caliginosi, populi mei persecutores. Sapient. XVII, 17 : Una catena tenebrarum omnes erant colligati. " Interfecti gladio meo eritis, " hoc est, sententia judicii. Exod. XV, 9 : Interficiet eos manus mea. Job, XIX, 29 : Fugite a facie gladii, quoniam ultor iniquitatum gladius est : et scitote esse judicium.

" Et extendet manum suam. " Haec est quarta gens a Domino destruenda, Assyrii scilicet. Et tria dicit, scilicet qualiter destruet, et quid destruet, et quantum.

" Et extendet manum suam, " ad percutiendum scilicet. Isaiae. v, 25 : Non est aversus furor ejus, sed adhuc manus ejus extenta. "Super Aquilonem, et perdet Assur, " hoc est, partes aquilonares, in quibus est Assyria, et Chaldaea quae populum Dei vexaverunt. Assyria enim extollens vigilias interpretatur, et significat eos qui vigilant ut studiose perpetrent mala. Michaeae, II, 1 : Vae qui cogitatis inutile, et operamini malum in cubilibus vestris ! In luce matutina faciunt illud, quoniam contra Deum est manus eorum. Quid autem destruet, subdit: " Et ponet speciosam " hoc est, Niniven mundum significantem, " in solitudinem," ut scilicet non incolatur, " et in in-vium," ut scilicet nec Angeli, nec Sancti transeant per eam, " et quasi desertum, " ut scilicet a gratia et ab omni bono deseratur. Isa. xiii, 20 : Non habitabitur usque in finem, et non fundabitur usque in generationem. Isa. XXXIV, 11 : Extendetur super eam mensura, ut redigatur ad nihilum, et perpendiculum in desolationem.

Et subdit quintum, probans haec per signa desolationis. Et duo dicit, scilicet desolationem, et desolatorum irrisionem.

" Et accubabunt in medio ejus greges, " in signum scilicet desolationis, " omnes bestiae gentium. " Bestias gentium vocat greges animalium, et bestias (quae quasi vastiae dicuntur) eo quod ceu barbarae gentes terram vastant, et significat quod terra in pascua et solitudinem convertenda sit. Isa. VII, 25 : Erit in pascua bovis, et in conculcationem pecoris, " Et onocrotabus, " quod dicitur ab AdminBookmark quod

est asinus, et AdminBookmark crocito, quia voce terribili crocitat ut asinus. Et dicit Hieronymus, quod " duo sunt genera hu-" jus avis : unum aquatile quod infixo in " limum mollem rostro, stridorem emittit ((terribilem: aliud solitudinis, quod infixo " rostro in cortices terribiliter sonat." "Et ericius, " spinosum scilicet animal, " in liminibus ejus morabuntur, " quae animalia in solitudine morari consueverunt, et daemones significant: onocrotalus quidem daemonem superbiae, qui in eis terribiliter intonat: ericius autem daemonem irae et furoris, qui spinis verborum et verberum mites compungit, Isa. XXXIV, 11 : Possidebunt illam onocrotalus, et ericius. "Vox cantantis in fenestra.)) Hieronymus varias volucres intelligit, quae solent in desertis urbibus morari : ut ubi fenestrae decorae fuerunt, nunc aves immundae clament ad se invicem. Apocal, xviii, 2 : Facta est habitatio daemoniorum, et custodia omnis spiritus immundi, et custodia omnis volucris im-

mundae, et odibilis. Isa. XXXIV, 14 : Occurrent daemonia onocentauris, et pilosus clamabit alter ad alterum. " Corvus in superliminari, " supple, manebit. Corvus gulosum paenitentiam procrastinantem significat, unde vox ejus est, cras, cras, propter quod, Genes, VI, 6 et 7, de arca emissus reversus non est, sed in cadavere requievit. Isa. XXXIV, 11 : Ibis et corvus habitabunt in ea. Et subdit horum omnium causam: " Quoniam attenuabo, " potentia scilicet virtutis meae, a robur ejus,ti divitias scilicet et potestatem, in quibus robur habuit. Isaiae, X, 16 : Mittet dominator Dominus exercituum in pinguibus ejus tenuitatem.

Et subdit de irrisione :

" Haec est ciVIItas gloriosa, " supple, quondam. Osee, IV, 7 : Gloriam eorum in ignominiam commutabo. " Habitans in confidentia, " virium suarum scilicet. Ezech, XXVIII, 2 : Elevatum est cor tuum, et dixisti: Deus ego sum, et in cathedra Dei sedi. " Quae dicebat in corde suo, " consentiens scilicet in dictum. Psal. XIII. 1 : Dixit insipiens in cordesuo : Non est Deus. " Ego sum, " supph singulariter splendens, " et extra me no est alia amplius," quae mihi scilicet valet comparari. Apoc, XVIIIi, 7 : Sedeo regi na, et vidua non sum, et luctum no videbo. " Quomodo facta est in desertum, " ex tanta scilicet cadens gloria i tantam ignominiam, ut ab omnibus tam quam horribilis deseratur. Psal. LXXI 19 : Quomodo facti sunt in desolatio nem ? Subito defecerunt: perierunt proj. ier iniquitatem suam. " Cubile bestiae, hoc est, in quo bestiae cubant. Isa. XIII 21, et XXXIV, 13, penitus idem est. Und ibi dicitur : Replebuntur domus eorur draconibus, et habitabunt ibi struthionem " Omnis qui transit per eam, " sanctu scilicet, vel Angelus, " sibilabit, " magni tudinem paenae ostendens, et irridens " et movebit manum suam, " plausu se licet indicium peccati faciens. Thren, II: 15 : Plauserunt super te manibus omne transeuntes per viam : sibilaverunt, et moverunt caput suum. Psal. LI, 8 et 9: Videbunt justi, et timebunt, et super eum ridebunt, et dicent: Ecce homo, qui, non posuit Deum adjutorem suum.