IN CAPUT II AGGAEI

ENNARATIO.

" In die vigesima et quarta mensis, in sexto mense. " Hic incipit secunda visio, et duas partes habet: titulum scilicet, et prophetiam.

Titulus continet tempus commune et proprium, modum inspirationis, et prophetiam.

" In die vigesima et quarta mensis, in sexto mense : " in eodem scilicet armo Darii, et in eodem mense qui in principio praecedentis visionis positus est, sed non eodem die. Hic enim dicit in vigesima quarta, ibi autem prima mensis, ut inter primum diem et vigesimum quartum, quo ingressi sunt ad faciendum opus Dei, viginti duo dies medii fuerunt, quibus timuit populus Dominum et faciebat opus.

Et nota quod licet communiter Bibliae hic habeant capitulum, tamen secundum Hieronymum et secundum Glossam legendum est illud cum praecedenti et sic punctandum : " Ingressi sunt, et faciebant opus in domo Domini exercituum Dei sui, in die vigesima quarta mensis, in sexto mense, " et capitulum postea incipit. " In anno secundo Darii regis, "

" In septimo mense, " qui apud nos September dicitur, " vigesima et prima mensis : et ita inter primam et secundam visionem mensis fuit medius.

Et subdit de inspiratione sicut superius: " Factum est verbum Domini," inspirationis scilicet, " in manu Aggaei Prophetae, dicens, " ut scilicet virtute operis veritatem firmaret sermonis. Ad Romam XV, 18 : Non audeo aliquid loqui eorum quae per me non efficit Christus.

Sequitur prophetia, et dividitur in duo, scilicet enuntiationis injunctionem, et quid enuntiet.

" Loquere ad Zorobabel, filium Salathiel, ducem Juda, " qui princeps erat in temporalibus, " et ad Jesum, filium Josedec, sacerdotem magnum, " qui in spiritualibus praefuit, ut scilicet per hos ad alios verbum transiret, " et ad reliquos populi, dicens, " supple, loquere.

" Quis in vobis ? " Ponit quid enuntiandum est, et dicit duo: comparationem scilicet primi templi ad id quod tunc fundandum erat, et secundo ex hoc accipit exhortationem ad aedificandum, ibi, " Et nunc confortare. "

" Quis in vobis est derelictus ?" in vita scilicet per totum tempus captivitatis, " qui vidit, " supple, antequam destrueretur per Nabuzardan, " domum istam in gloria sua prima, " in qua scilicet Salomon aedificavit eam, sicut dicitur, II Paralip. II, 5 : Domus quam aedificare cupio talis debet esse, cui non sit similis in universa terra . " Et quid vos videtis hanc nunc ? " supple, non nisi miseram et in cineribus jacentem, et hoc, supple, debet movere cor vestrum ad aedificandum, cum Psal. XXV, 8, dicat : Domine, dilexi decorem domus tuae. Et ut ab eis acciperet occasionem:

" Numquid non ita est, " supple, domus ista incensa, " quasi non sit in oculis vestris ? " Quasi dicat: Sic est: quod enim male est, pejus est quam si nihil esset, in hoc scilicet quod turpius est. Psal. LXXII, 22: Ego ad nihilum redactus sum, et nescivi. Hoc moraliter dicitur de clericis et religiosis nostri temporis, qui comparatione primitivi status, sunt quasi non sint: quod notat Dominus, Matth. v, 13 : Ad nihilum valet ultra, nisi ut mittatur foras, et conculcetur ab hominibus. Et quia in talibus non manet nisi figura, et veritas transiit, propter hoc dicitur, Isa. XXII, 16 : Quid tu hic, aut quasi quis hic? Zachar. XI, 17 : 0 pastor, et idolum, derelinquens gregem. His dicitur, Apoc. II, 4 et 5 : Charitatem tuam primam dereliquisti. Memor esto itaque unde excideris : et age paenitentiam, et prima opera fac. Propter hoc dicitur, I Esdrae, III, 12 et 13, quod principes patrum, et seniores flebant, nec poterat quisquam agnoscere vocem clamoris laetantium, et vocem fletus populi: quia qui viderant templum prius in gloria, et postea idem in ignominia, flebant: qui non viderant primum, sed secundum tantum, laetabantur quod saltem aliquid erat quod esset alicujus templi vestigium.

Et ex hoc accipit exhortationem, et pristini fletus consolationem :

" Et nunc confortare, Zorobabel, dicit Dominus. " Josue, I,6 : Confortare, et esto robustus: quia ego ero tecum. " Et confortare, Jesu, fili Josedec, sacerdos magne. " Isa. XXXV, 3 : Confortate manus dissolutas, et genua debilia roborate. " Et confortare, omnis populus terrae, dicit Dominus exercituum. " Ad Philip.IV, 13 : Omnia possum in eo qui me confortat. " Et facite, " supple, opus in domo Domini. Eccle. IX, 10:

Quodcumque facere potest manus tua, instanter operare. " Quoniam, ego vobiscum sum, dicit Dominus exercituum. " Ad Reman, VIII, 31 : Si Deus pro nobis, quis contra nos ? Isa. l, 9 : Dominus Deus auxiliator meus : quis est qui condemnet me ?

Qualiter autem cum eis sit, subdit: " Verbum quod pepigi vobiscum, " supple, per Moysen, " cum egrederemini de terra aegypti, " quando scilicet promisi quod semper deberem Prophetas suscitare. Deuter. XVIII, 15 : Prophetam de gente tua, et de fratribus tuis sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus tuus : ipsum audies. " Et spiritus meus, " quem scilicet ex Moyse in alios propagavi , " erit in medio vestrum, " quod maxime factum est tempore Domini nostri Jesu Christi. Isaiae, lix, 21 : Hoc foedus meum cum eis , dicit Dominus. Spiritus meus, qui est in te, et verba mea, quae posui in ore tuo, non recedent de ore tuo, et de ore seminis tui, dicit Dominus, amodo et useque in sempiternum : verbum enim in Filio, et Spiritum sanctum misit de caelo : supple, ergo " nolite timere. " Isaiae, liv, 4 : Noli timere, quia non confunderis. Psal. CXVII, 6 : Dominus mihi adjutor : non timebo quid faciat mihi homo.

Et subdit confortationis rationem : " Quia haec dicit Dominus exercituum, " cujus dicere, facere est: " Adhuc unum, " supple, post quod aliud non erit, " modicum est, " hoc est, breve tempus usque scilicet ad Filii incarnationem, " et ego movebo caelum, " sicut quando dedi legem Moysi . Idem fecit quan- do super Christum in baptismo caeli aperc sunt , et etiam quando misit stellam quaeduceret Magos. " Et terram,)) supple, movebo, sicut,supple, feci tunc. Numer. XXI, 15 : Scopuli torrentium inclinati sunt ut requiescerent in Ar. In Christo autem factum est in Resurrectione. Matth. XXVIII, 2 : Et ecce terrae motus factus est magnus. Psal. LXVII, 9 : Terra mota est, etenim caeli distillaverunt a facie Dei Sinai. " Et mare. " Hoc fecit olim, Exod. XIV,21, ubi divisit mare Rubrum in divisiones. In Christo autem, Math. VIII, 24 : Ecce motus magnus factus est in mari. " Et aridam, " supple, movebo. Hoc fecit quando convertit siccum in humidum, et humidum in siccum in transitu Jordanis . In Christo autem, quando aridam et sitientem unda baptismatis fecundavit, Psal. CIII, 13 : Rigans montes de superioribus suis.

" Et movebo omnes gentes. " Hoc fecit per Josue, cap. VII et VIII, et deinceps ejiciens Gentes, et in terris eorum plantans filios Israel. Psal. LXXVII, 54 : Ejecit a facie eorum Gentes, et sorte divisit eis terram in funiculo distributionis. In Christo autem fecit, quando per sonum Apostolorum Gentes ad fidem conversae sunt. Act. XIII, 48 : Audientes autem Gentes gavisae sunt, et glorificabant verbum Domini: et crediderunt quotquot erant praeordinati ad vitam aeternam. Hanc auctoritatem Apostolus inducit, ad Hebr. XII, 26 et 27, in eodem sensu: Cujus vox movit terram tunc : nunc autem repromittit, dicens: Adhuc semel, et ego movebo non solum terram, sed et caelum,. Quod autem, Adhuc semel dicit, declarat mobilium translationem, tamquam factorum, ut maneant ea quae sunt immobilia.

" Et veniet Desideratus, " Christus scilicet, verus, pacificus et rex noster, de quo dicitur, III Regum, x, 24, quod vultum ejus desiderabat videre universa terra . I Petr. I, 12 : In quem desiderant Angeli prospicere. Isa. XXVI, 9 : Anima mea desideravit te in nocte. " Cunctis gentibus, " Isaiae, IX, 2 : Populus, qui ambulabat in tenebris, vidit lucem magnam. Isa. XLIX, 6 : Dedi te in lucem Gentium, ut sis salus mea usque ad extremum terrae. Malach, I 11 : Ab ortu solis usque ad occasum, magnum est nomen meum in Gentibus. " Et implebo domum istam, " templum scilicet, vel Ecclesiam, " gloria, dicit Dominus exercituum. " Quod de templo Judaeorum nullo modo potest esse verum, quod continuo a gloria descendit usque ad extremam ignominiam. IMachab, II8 : Templum ejus sicut homo ignobilis. Sed de Christo rerum est, qui gloria Patris est. Joan. I 14 : Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre.

Qualiter autem fieri possit, subdit : " Meum est argentum, " in tinnitu scilicet eloquentiae verbi Dei. Psal. XI, 7 : Eloquia Domini, eloquia casta : argentum igne examinatum. " Et meum est aurum, " sapientiae scilicet divinae. Isa. lx, 6 : Omnes de Saba venient, aurum et thus deferentes, et laudem Domino annuntiantes. Sap. vn, 14 : Sapientia infinitus thesaurus est hominibus . " Dicit Dominus exercituum, " qui ut Dominus dicit, et exercitus habet Angelos qui dicta exsequuntur.

" Magna erit gloria. " Prov.x, 1 : Filius sapiens laetificat patrem. Tullius in fine primae Rhetoricae: " Gloria est late " patens praeconium. " Idem, ibidem : " Gloria in ore multorum celebrata lau-" datio. " Augustinus circa finem Glossae ad Romanos: " Gloria est clara cum " laude notitia. " Modis omnibus dicta gloria " domus istius novissimae plus quam primae, dicit Dominus exercituum. " Luc. II, 14: Gloria in altissimis Deo, et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Et hoc est quod sequitur : " Et in loco isto dabo pacem. " Glossa inducit illud Apostoli, ad Philip. IV, 7 : Pax Dei, quae exsuperat omnem sensum, custodiat corda vestra, et intelligentias vestras. Ad Ephes.II,14 : Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum. Christus enim dicitur pax per causam, reconciliatio peccatorum per dispositioneni, tranquillitas mentis per essentiam. Isa. XXVI, 3 : Servabis pacem: pacem, quia in te speravimus. Joan. XIV, 27 : Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis. " Dicit Dominus exercituum, " Confirmatio sermonis est. Psal. CXIII, 3: Omnia quaecumque voluit, fecit, scilicet -Dominus.

" In vigesima et quarta noni mensis. " Hic incipit tertia visio, in qua ex lege ostendit domum esse aedificandam. Et dicit tria. Accipit enim primo ex lege similitudinem. Secundo, similitudinis ponit adaptationem, ibi, " Et respondit Aggaeus. " Tertio, ponit per signum dictorum confirmationem, ibi, " Ponite corda vestra ex die ista. "

Similitudo ex lege duplex est, ad sanctum scilicet, et ad contaminatum, ibi, " Et dixit Aggaeus: Si tetigerit. "

" In vigesima et quarta noni mensis, " qui apud nos December est, ille enim nonus est ab Aprili, " in anno secundo Darii regis : " eodem enim anno omnes visiones expletae sunt : " Factum est verbum Domini ad Aggaeum Prophetam, dicens. " Psal. CVI, 20 : Misit verbum suum, ei sanavit eos.

" Haec dicit Dominus exercituum : Interroga sacerdotes legem, dicens, " hoc est, quid verum et justum sit secundum legem, Malach. II, 6 : Lex veritatis fuit in ore ejus, et iniquitas non est inventa in labiis ejus. Et, post pauca, v. Labia sacerdotis custodient scientiam, et legem requirent de ore ejus: quia Angelus Domini exercituum est. Hieronymus : " Sa-" cerdotum est legem scire Domini, et " ad interrogationem de lege respondere. " Si Sacerdos est, legem sciat Domini : " si ignorat legem, ipse se arguit non " esse Sacerdotem Domini. " Osee, IV, G : Quia tu scientiam repulisti, repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi.

Quid autem interroget, subdit: " Si tulerit homo carnem sanctificatam, " hoc est, in altari oblatam, cujus pars cedebat Deo ut adeps et renunculi, pars Sacerdoti ut pectusculum elevationis et armus dexter, pars offerenti ut residuum, " in ora vestimenti sui. " Vesliniunturn hic dicitur quodcumque linteum, in quo tales carnes portabantur. " Et tetigerit de summitate ejus, " hoc est, vestimenti illius, " panem, " qui siccus est , " aut vinum, " quod humidum est, " aut oleum, " quod condimentum est, " aut, " supple, generaliter, " omnem cibum, numquid, sanctificabitur ? " supple, cibus ille a tactu tali? Et vocatur sanctificatum a communi cibo discretum, quem non licebat comedere, nisi Sacerdotibus et in loco sancto. Lex autem ista de divisione hostiae continetur, Levit.VI et VII. " Respondentes autem Sacerdotes, dixerunt : Noti. " Et verum dixerunt : a tactu enim tali non sanctificatur cibus, qui alias sanctus non est, sed (sicut dicit Hieronymus) remanet ut fuerat. Jerem. XI,15 : Numquid carnes sanctae auferent a te malitias tuas, in quibus gloriata es ?

" Et dixit Aggaeus, " Haec est secunda pars similitudinis ex lege. " Si tetigerit pollutus in anima, " hoc est, in morticino hominis. Dicit enim Hieronymus, quod " quamdiu anima in corpore est, muri" dum est corpus : recedente anima, ini" mundum. " "Ex omnibus his, " panem scilicet, vinum, pulmentum, et oleum. " Numquid contaminabitur ? " ex tactu tali scilicet. " Et responderunt. Sacerdotes, et dixerunt, " et bene : " Contaminabitur, " supple, cibus ille qui tangitur ab immundo. Eccli. XXXIV, 4 : Ab immundo quid mundabitur ?

Ista spiritualiter intelliguntur. In vestimento enim involvitur caro, quando meliora eorum quae Deo debent offerri, pannis virtutum involvuntur, et ab illis nihil inquinantur. Isa. LII, 11 : Mundamini qui fertis vasa Domini. Ad Tit. I, 15 : Omnia munda mundis : coinquinatis autem, et infidelibus nihil est mundum, sed inquinatae sunt eorum et mens, et conscientia : et ideo quidquid tangunt per operis imitationem, totum immundatur : et talium oblata contaminantur, et non sanctificant eos qui offerunt. Eccli. XXXIV, 23 : Dona iniquorum non probat Altissimus. Malach. I, 10: Munus non suscipiam de manu vestra: quia, ut ait Isaias, I, 15 : Manus vestrae sanguine plenae sunt. Quod enim remanet in bonitate, in qua creatum est, ad illud respicit Deus : quod ex offerente sanctificatur, ad illud plus respicit. Genes. IV, 4: Respexit Dominus ad, Abel, et ad munera ejus. Primo dicit ad Abel, et deinde dicit ad munera : ut sciatur quod ex bonitate offerentis sanctificatur oblatio. Tamen contra hoc quod. dictum est, quod id quod tangitur a sancto non sanctificatur, videtur esse quod. dicitur, Levit. VI, 27, ubi dicitur: Quidquid tetigerit ex eis, scilicet sanctificatis, sanctificabitur. Sed hoc citius solvitur. Non enim intelligit, quod ex factu sanctificetur, sed quod, tangens ea sanctificari debeat per lotionem manuum et vestimentorum et corporis. Similiter id quod dicitur, quod immundus quidquid tangit, contaminabitur, hoc dicitur, Levit.

xI et XV.

" Et respondit Aggaeus, et dixit. " Similitudinis est adaptatio :" Sic populus iste. " Populus dicitur in quantum regitur lege Domini. Deuter, VII, 6 : Te elegit Dominus Deus tuus, ut sis ei populus peculiaris. " Et sic gens ista. " Gens dicitur in quantum didicerant gentilem ritum. Psal. cv, 35 : Commisti sunt inter gentes, et didicerunt opera eorum. " Ante faciem meam, " qui scilicet luce praesentiae meae omnia recte dijudico. Thren. IV, 16: Facies Domini divisit eos. " Dicit Dominus, " cujus dicere facere est. " Et sic omne opus manuum eorum, " supple, pollutum est ex pollutis. Isa. I, 15 : Manus vestrae sanguine plenae sunt. " Ei omnia quae obtulerunt ibi, " inter Gentes scilicet, et sine templo, " contaminata erunt, " quia ipsi contaminati sunt. Daniel, iii, 38 et 39 : Non est in tempore hoc princeps, et dux, et propheta , neque holocaustum, neque sacrificium, neque oblatio, neque incensum, neque locus primitiarum coram te, ut possimus invenire misericordiam tuam. Cum enim inter Gentes commisti fuerint, et quaecunque egerunt, contaminati fuerint: etiam quidquid ad manus habuerunt colendo terram, vel quocumque alio modo, totum contaminabatur. Et hoc intendit hic probare per effectum. Thren. IV, 15 : Recedite, polluti, clamaverunt eis : recedite, abite, nolite tangere.

" Et nunc ponite corda vestra, " hoc est, advertite " a die hac et supra, " hoc est, a die hac, et deinceps in futurum, et supra in praeteritum : et ex praeterito videbitis quod contaminata fuerunt opera vestra, quando non aedificato templo sanctificari non potuistis. " Antequam poneretur lapis super lapidem in templo Domini: " sicut etiam spiritualiter pollutus est homo, qui templum Dei non aedificat, et in templum spiritualiter non sanctificatur. Ad Ephes. II, 22 : In quo et vos, scilicet tamquam lapides vivi, coaedificamini in habitaculum Dei in Spiritu. I ad Corinth. III, 17: Templum Dei sanctum est, quod estis vos.

Et inducit signum contaminationis operis :

" Cum accederetis ad acervum viginti modiorum, " hoc est, ubi putabatis habere modios viginti, " et, " supple, propter pollutionem vestram, " fierent decem, " dimidiato fructu : " et intraretis ad torcular, " congregatis scilicet uvis, " ut, " opinione scilicet vestra et spe, " exprimeretis quinquaginta lagenas. " Lagena dicitur vas vini. " Et, " scilicet propter operum vestrorum pollutionem, " fiebant viginti. " Eccli. XXXIV, 23 : Dona iniquorum non probat Altissimus. Isa. LXV, 3 : Qui offert oblationem, quasi qui sanguinem suillum offerat. Quando enim non respicit Deus ad opera hominum, tunc diminuuntur et pereunt : et hoc fit propter pollutionem manuum eorum. Isa. I, 15 : Cum extenderitis manus vestras, avertam faciem meam a vobis : manus enim vestrae sanguine plenae sunt. Idem quod hic dicitur, Isa. lix, 3, continetur .''

Unde autem hoc acciderit, subdit : " Percussi vos vento urente, " qui ea quae pullulaverunt, dissolvit et interficit,

" et aurigine, " hoc est, aeris rubigine, quae etiam id quod in aristis est et folliculis, adurit et incinerat, " ei grandine, " qui etiam id quod remansit, comminuit, et gelicidio proprio pestilens facit. Psal.

x, 7 : Ignis, et sulphur, et spiritus procellarum, pars calicis eorum. Ventus urens suggestionem diaboli significat, aurigo incendium fomitis, grando impetum comminuentis hostis. Amos,IV, 9 : Percussi vos in vento urente, et in aurigine : multitudinem hortorum vestrorum, et vinearum vestrarum, oliveta vestra, et ficeta vestra comedit eruca, et non redistis ad me, dicit Dominus. Et hoc est quod hic sequitur : " Omnia opera manuum vestrarum, " supple, percussi. Sap. XIV, 9 : Similiter autem odio sunt Deo impius, et impietas ejus. Econtra de bonis dicitur, Job, I, 10 : Operibus manuum ejus benedixisti, et possessio ejus crevit in terra. " Et non fuit in vobis, " hoc est, inter vos, " qui, " saltem per plagas, " reverteretur ad me, dicit Dominus. " Super hoc quod modii viginti relinquunt decem, dicit Hieronymus, quod " secundum hoc aliquid boni na" scitur ex semine malorum : quia mali " si inter multa peccata aliqua justa ope-" ra faciunt, non est Deus injustus, ut " propter multa mala paucorum bono. "rum obliviscatur, sed faciet eos mete-" re et in horrea congregare, quae in bo-" na terra seminaverunt : sed qui penitus " nihil operatur, nihil comedit, sed fame "perit. " Et fundat intentionem suam super hoc quod dicitur, ad Hebr. VI, 9 et 10 : Confidimus de vobis, dilectissimi,meliora, et viciniora saluti : tametsi ita loquimur. Non enim injustus est Deus, ut obliviscatur operis vestri, et dilectionis quam ostendistis in nomine ipsius, qui ministrastis Sanctis, et ministratis.

Ex his videtur, quod opera mortua quae extra charitatem fiunt, prosint ad vitam aeternam : quia aliter malus opera bona faciens, non meteret, et in horreum congregaret, dicente Domino, Joan. IV, 36 : Qui metit, mercedem accipit, et congregat fructum in vitam aeternam. Ad hoc sine praejudicio dicendum est, quod quaedam opera sunt extra charitatem facta, quae in toto transeunt, sicut est gemitus vel oratio, et illa numquam revivi- scunt ad vitam aeternam. Quaedam autem sunt quae in potiori quod est in ipsis manent, sicut magna eleemosyna manet in damno rerum, et longa et magna peregrinatio, vel alia afflictio manet in debilitate virium : et haec facta extra charitatem, si postea charitate redeunte approbent devote, valere incipiunt ad vitam aeternam. Et de talibus loquuntur Paulus et Hieronymus, cujus signum est, quod si aliquis extra charitatem ex voto teneretur ad ista et persolvere, judex ecclesiasticus non injungit ut iterato solvat, cum ad charitatem redierit.

Ex dictis autem accipit exhortationem in futurum, ponens signum futurae benedictionis si aedificaverint templum, cujus ritu et cultu a pollutione liberentur.

" Ponite corda vestra, " advertendo scilicet futura, " ex die ista et in futurum. " Psal. lxxvi, 12 et 13 : Memor ero ab initio mirabilium tuorum, et meditabor in omnibus operibus tuis. " A die vigesima et quarta noni mensis, " qui apud nos December occurrit, quando penitus nihil apparet germinis, " a die qua fundamenta jacta sunt templi Domini. " Hoc dicit, quia potius templum quam tempus attendit. Omnis enim prosperitatis in nobis initium est jacere fundamenta templi Domini per fidem. I ad Corinth. III, 10 et 11 : Ut sapiens architectus fundamentum posui : alius autem superaedificat. Unusquisque autem videat quomodo superaedificet. Fundamentum enim aliud nemo potest ponere praeter id quod positum est, quod est Christus Jesus. Glossa ibidem, hoc est, " fides " Christi Jesu. "

Et repetit exhortationem :

" Ponite super cor vestrum. " Cantic. viii, 6 : Pone me sicut signaculum super cor tuum. " Numquid jam, " isto scilicet nono mense, " semen, " supple, in terram jactum, " in germine est ? " Quasi dicat : Non : quia tunc omnia latent frigore compressa. " Et, " supple, numquid " adhuc, " in eodem mense, " vinea, et ficus, ei malogranatum, et lignum olivae non floruit ?" Quasi diceret : Non floruit. Et hoc inducit ut sciant quod ex. apparentibus germinibus, de prosperitate futura nihil certum praedicere potest, sed hoc quod dicit, de spiritu dicit, ut sciatur evenire propter aedificium templi. Osee, VI, 3 : Quasi diluculum praeparatus est egressus ejus, et veniet quasi imber nobis temporaneus, et serotinus terrae. Spiritualiter autem, vinea fructus gaudiorum aeternorum significat. Judicum, IX, 13 : Numquid possum deserere vinum meum, quod laetificat Deum et homines ? Ficus vero dulcedinem virtutum. Judicum, IX, 13 : Dixit ficus : Numquid possum deserere dulcedinem meam ? Malogranatum autem congregationes et collegia Sanctorum. Psai. CX, 1 : Confitebor tibi, Domine, in toto corde meo : in consilio justorum, et congregatione. Oliva pinguedinem devotionis. Judicum, IX, 9 : Dixit oliva : Numquid possum deserere pinguedinem meam, qua et dii utuntur, et homines ? Haec in gelicidio frigescentis charitatis non germinant, sed tempore serenae veritatis, affiante Austro sancti Spiritus germinant, et fructum faciunt. Cant. II, 11, 12 et 13 : Jam hiems transiit: imber abiit, et recessit, Flores apparuerunt in terra nostra, tempus putationis advenit : vox turturis audita est in terra nostra : ficus protulit grossos suos: vineae florentes dederunt odorem suum. " Ex die ista benedicam. " Gregorius : " Benedictio Dei est bonorum collatio et " multiplicatio. " Eccli. XLIV, 25 : Benedictionem omnium gentium dedit illi Dominus. Eccli. XXXIX.27: Benedictio illius quasi fluvius inundavit.

" Et factum est verbum Domini, " tertia visio, " secundo, " non quantum ad numerum visionum, sed quantum ad. rem visam. Ista enim visio de prosperitate est sicut praecedens. " Ad Aggaeum in vigesima ei quarta mensis, " noni scilicet, " dicens: "

Et tangit prosperitatem futurae dignitatis et sublimitatis in regno Judaeorum vel Christi:

" Loquere ad Zorobabel, ducem Juda, diceris. Psal. XLVI, 10 : Principes populorum congregati sunt cum Deo Abraham. " Ego movebo caelum pariter et terram. " In praehabitis exposita sunt. Psal, LXXV, 9 : De caelo auditum fecisti judicium : terra tremuit ei quievit.

" Et subvertam solium regnorum, " superborum scilicet hominum, et daemonum Eccli. x, 17 : Sedes ducum superborum destruxit Deus. " Et conteram fortitudinem regni gentium, " ut scilicet amplius in peccato non regnent. Eccli. XXXVI, 12 : Contere caput principum inimicorum, dicentium : Non est alius praeter nos. " Et subvertam quadrigam, " quae significat motum quatuor vitiorum, scilicet contra naturam, contra fidem, contra gratiam, et contra rationem. Exod. XIV, 25 : Subvertit rotas curruum, ferebanturque in profundum " Et ascensorem ejus, " qui significat liberum arbitrium. Exod. XV, 1 : Equum et ascensorem dejecit in mare. " Et descendent equi, " qui effraenes libidines significant, " et ascensores eorum, " qui significant homines libidine vectos. Amos, II, 15 : Ascensor equi non salvabit animam suam. " Vir in gladio fratris sui, " supple, cadet, ut scilicet mutuis vulneribus pereant, vel quod verius est, gladio spiritus ( quod est verbum Dei ) ''sic interficiantur, quod peccato moriantur et Christo vivant.

Exod. XXXII, 27 : Occidat unusquisque fratrem suum.

Sic autem interfectis impiis,

" In die illa, dicit Dominus exercituum, " clarae scilicet et lucentis gratiae, " assumam te, Zorobabel, fili Salathiel, " in decorem scilicet regni, et participationem meae potestatis. Psal. LXXXVIII, 19 : Domini est assumptio nostra, et sancti Israel regis nostri. " Serve meus, " qui servi habitum assumpsisti, " dicit Dominus. " Isa. LII, 13 : Ecce intelligetservus meus, exaltabitur, et elevabitur, et sublimis erit valde. " Et ponam te quasi signaculum, " id est, profundatum sigillum meiipsius. Ezech, XXVIII, 12 et 13 : Tu signaculum similitudinis, plenus sapientia, et perfectus decore, in deliciis paradisi Dei fuisti. " Quia te elegi, " hoc est, ut electum exaltavi. Cantic, v, 10 : Dilectus meus candidus ei rubicundus, electus ex millibus. Psal. lxiv, 5 : Beatus quem elegisti et assumpsisti. " Dicit Dominus exercituum. " Isa. xlv, 7 : Ego Dominus faciens omnia haec.

D. ALBERTI MAGNI,

EPISCOPI RATISBONENSIS, DOCTRINA TOTO ORBE Celeberrimi, Ordinis Praedicatorum,