CAPUT XVIII. De aeternitate Dei.

Sicut Deus ubique est, et tamen nullo loco circumscribitur vel continetur, sic aeternus est : et tamen nullo tempore mensuratur. Non enim ei competit tempus praesens, nec praeteritum, nec futu-

rum. Nam tempus praesens esse non habet, quia semper pertransit, Deus autem semper manet idem Unde Hilarius : " Esse non est accidens Deo, sed subsi-" stens veritas, et manens causa. " Similiter tempus praeteritum modo non est, nec habet esse subsistens : sed de Deo dicitur in Psalmo CI, 27 : Ipsi peribunt, tu autem permanes. Similiter tempus futurum non est, sed exspectatur, Deus autem semper est. Unde Mercurius: " Sola monas est Alpha et Omega , hoc " est, quia Deus est principium sine prin-" cipio, et finis sine fine, " Cum enim simplex sit omnino, non habet in se principium contrarietatis, quod est causa corruptionis,

Quid autem sit aeternitas secundum rem, sciendum quod proprie dicitur aeternitas sine principio, sine fine et mutabilitate : et secundum hoc convenit aeternitas soli divinae naturae, in qua est diuturnitas immensa.

aeternitas vero secundum etymologiam dicitur quasi extra terminos, quia termino caret, tam initiali, quam finali : sed secundum diffinitionem Boetii in libro de Consolatione philosophiae : " aeternitas est interminabilis vitae ju-" cunditas tota simul et perfecta posses-" sio. " Ad hujus diffinitionis intelligentiam notandum, quod in quibusdam est terminabilitas simpliciter : quia ex parte corrumpi possunt, ut sunt generabilia, et corruptibilia, ad quorum differentiam ponitur interminabilis, et ponitur illud per abnegationem, quia simplicia, et praecipue divina nullo modo melius manifestantur quam per remotionem, ut ait Dionysius. Et hujus ratio est, quia simplicium et divinorum esse non potest intellectus perfecte comprehendere, et ideo ex negationibus eorum, quae ab ipsis removentur, manuducitur intellectus ad ea aliqualiter cognoscenda. Item, in quibusdam est interminabilitas essen- tiae, sed non vitae, ut in corporibus coele stibus, ad quorum differentiam additur vitae. De Deo autem dicit Apostolus, quod solus habet immortalitatem 2. In omni enim mutabili natura nonnulla mors est, scilicet ipsa mutatio : quia facit in ea aliquid non esse quod prius erat. Unde et homo quando nascitur, quodam modo incipit mori. In quibusdam autem est interminabilitas vitae, sed tamen cum miseria et infelicitate, ut in daemonibus et damnatis : ad quoium differentiam additur jucunda possessio : in cujus intellectu est jucunditas felicitatis, quia tunc possessio alicujus rei jucunda dicitur, quando ad libitum habetur. In quibusdam est interminabilis vitae possessio, sed non tota, ut in omnibus beatis ante judicium : quorum est beatitudo secundum partem animae et non corporis : ad quorum differentiam dicitur iota, quia totum est quod non est diminutum, vel cujus nihil est extra addere. In quibusdam est interminabilis vitae possessio tota, ut in Angelis beatis ante judicium, secundum totam sui substantiam habens felicem interminabilem vitam, Sed non simul, cum aliqua sit in eis successio revelationum et gaudioium : ad quorum differentiam ponitur simul. In quibusdam est interminabilis vitae possessio tota simul, sed tamen non perfecta, eo modo quo dicimus perfectum nullo indigens, sicut est in Angelis, et in hominibus beatis post judicium : ad quorum differentiam additur perfecta, id est, nullo indigens ad suum beatum esse.

Patet igitur ex praedicta diffinitione, quod tres ponuntur ibi conditiones, quae sunt inseparabiles ab aeternitate increata, quae Deus est, scilicet interminabilitas, ibi, interminabilis vitae possessio. Item, invariabilitas, ibi, tota simul, nihil enim variabile est in Deo, sed totum simul. Item, simplicitas, ibi, perfecta: illud

enim summe perfectum est, cui non est possibilis aliqua additio. Per primum separatur Deus ab omni corporali. Per secundum ab omni variabili. Per tertium ab omni composito.

Item nota, quod illud quod caret principio et fine, dicitur aeternum, ut Deus, cujus esse interminatum est. Sed quae principium habent et carent fine, dicuntur perpetua, ut Angelus et homo. Quae vero principium et finem habent, dicuntur temporalia, ut sunt corruptibilia, sicut vegetabilia, bruta, et sensibilia, et hujusmodi.