Hugh of Strasbourg, Compendium Theologicae In Septem Libros Digestum

Praedestinationis causa efficiens Deus . est quantum ad effectus notatos in nomine praedestinationis. Materialis autem causa est ille qui. praedestinatur sig. sed formalis est modus, vel ordo praedestinationis, quia primo datur gratia, et post hoc gloria . Causa finalis est ut siluiis sancti et immaculuti in conspectu Dei .

Nota differentiam inter haec, quae ponit Augustinus, scilicet vocationem, justificationem, praedestinationem, et magnificationem. Vocatio enim retrahit a malo. Justificatio respicit jnitiale bonum gratiae. Praedestinatio respicit gra- tiae bonum finale. Magnificatio vero est

bonum gloriae futurae. Vel dicas, quod praedestinatio per gratiam praeparat : vocatio gratiam offert : justificatio illam confert, sed magnificatio per gratiam gloriam multiplicat.

Sciendum, quod duplex est actio in divinis sicut in naturalibus. Una ponit aliquid in re extra, ut calor ignis. Alia non, ut visio : et sic visio in divinis est duplex actio. Alia non, ut praedestinatio, quae non infert rebus necessitatem : sicut verbi gratia, Deus scit si iste sit comesturus hodie, vel non : nihilominus iste habet potestatem comedendi, et manum ad os porrigendi. : quia si praedestinatio rebus necessitatem imponeret, multa sequerentur inconvenientia: nam frustra proponerentur bonis praemia, et malis supplicia . Item, injuste remunerarentur boni, et punirentur mali. Item, malorum nostrorum Deus auctor esset Item, nec sperandi aliquid, nec supplicandi ulla esset ratio . Item, evacuaretur libertas arbitrii, quae se habet ad utrumque. Item, nec bona facientes essent laudabiles, nec mala facientes vituperabiles .

Sciendum tamen quod hoc est duplex Si Deus praevidet hoc, hoc necessario eveniet, quia conjunctim est vera, divisim falsa : et est ibi necessitas consequentiae, non consequentis : quia licet ibi sit habitudo, sive illatio unius categoriae ad aliam, non tamen necesse est quod ipsius termini sint actu : verbi gratia, Si homo est, animal est : necessitas est consequentiae, non consequentis : nam hoc potest non esse, cum materia tamen stabit : et de hoc habemus exemplum Boetii in libro de Consolatione philosophiae : " Si ali" quis videt aliquem facientem rotam, " necesse est quod iste faciat rotam, nec

" tamen visus ejus est causa illius factio " nis : " sic Deus videt mala illius opera, nec tamen est causa quare male operetur, veruntamen fiet si praevisum est. Item, bouum exemplum. Si aliquis haberet oculum tantae perspicacitatis, ut videret futura, non ideo ligaret res ad eventum. Item, artifex in materia nodosa bene videt defectum effectus, nihil tamen est causa effectus. Item, duae sunt paginae libri vitae : una est praesentis justitiae, a qua potest quis deleri : alia est dispositionis aeternae, de qua nullus delebitur.

Differentia est inter praedestinationem et praescientiam : quia praedestinatio est praecognitio bonorum cum causalitate eorumdem, sed praescientia dicit praecognitionem malorum, sine causalitate, quae , potius residet penes liberum arbitrium.

Cum dicitur a sanctis, quod praedestinatio orationibus adjuvatur, non est sic intelligendum quod temporale causet aeternum : sed hoc quantum ad effectum praedestinationis juvat oratio, scilicet, quantum ad gratiam et gloriam, quia secundum illa bene cooperatur liberum arbitrium praedestinationi : unde sicut

Deus aliquem salvandum praevidet, sic et modum quo salvari debeat : propter quod stultus est, qui dicit: Volo facere quod placuerit, quia si salvari debeo, salvabor : vel si damnari, damnabor. Sicut stultus esset infirmus, qui diceret : Volo comedere et bibere quod placuerit: quia si curari debeo, curabor: vel si mori debeo, moriar : sic enim inutiles essent et medici et medicinae. Sane si Deus permittit liberum arbitrium, quod se habet ad utrumlibet, in malum cadere, hoc non permittit, nisi juste. Rursus si per gratiam praeveniat, nulli facit injuriam. Cum ergo Deus malos damnat, et reprobat, operatur secundum justitiam : quando vero praedestinat, agit secundum gratiam et misericordiam, quae non ex- cludit justitiam. Voluntate autem prima vult Deus omnem hominem salvum fieri, in quantum homo est . Voluntate autem secunda non vult justum hominem reprobum, in quantum ipse est talis. Voluntas igitur antecedens respicit ordinem naturae in finem, prout a Deo condita est : voluntas vero consequens respicit ordinem personae, prout est libero arbitrio suo, vel alieno in finem disposita.

Haec de realitate dicta sunt: sed logice loquendo, cum salvatio hominis sit contingens, de necessitate determinari non potest : quod enim potest esse et non esse, contingens est, non necessarium, sicut Philosophus dicit in libro II Perihermenias.

Si vero quaeritur quare Deus hunc praedestinavit, sive elegit, et non illum ? hoc inexplicabile est in hac vita mortali: propter hoc enim exclamat Apostolus, ad Romanos, XI, 33 : 0 altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei,! quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae ejus ! Si enim dicimus, quod reprobi repellunt gratiam, hoc verum est: sed si essent praedestinati, non repellerent finaliter. Unde Augustinus In libro de Praedestinatione sanctorum : " Gratia, inquit, quae oc" culte humanis cordibus attribuitur, a " nullo duro corde respuitur : ideo " quippe tribuitur, ut duritia cordium " auferatur. "

CAPU1 XXXI.

De praescientia et reprobatione.

Reprobatio est, ut ait Augustinus, praescientia iniquitatis quorumdam, et praeparatio damnationis eorumdem.

Unde nota, quod in reprobatione tria sunt. Unum est praevisio iniquitatis ab aeterno : alterum obduratio, id est, subtractio gratiae in praesenti : tertium est praeparato poenae aeternae in futuro. Si ergo quaeritur, utrum reprobatio habeat causam ex parte hominis, quantum ad primum, meritum hominis non est causa : quoad secundum, causa est meritoria et effectiva : quoad tertium, causa est meritoria, sed non effectiva.

Econtra in praedestinatione sunt tria contraria : sed in hoc est differentia, quia praedestinatio praeparat gloriam secundum beneplacitum, sed reprobatio praeparat paenam secundum exigentiam meritorum.

De obduratione sciendum est, quod translative dicitur secundum similitudinem obdurationis in corporibus. Duritiam autem corporum sequitur triplex proprietas : primum est inhabilitas ad suscipiendum impressionem : secundum est stabilitas ad permanendum in se : tertium est fortitudo ad resistendum. His modis dicitur cor obdurari tripliciter. Uno modo, per inhabilitatem ad suscipiendam gratiam. Secundo modo, per infirmam adhaesionem ad peccatura. Tertio modo, per rebellionem divinarum inspiralionum, et mandatorum Dei.

Unde quaerendum est, utrum praesciti a Deo possint demereri, et e contrario?

Ad quod dicendum, quod scientia Dei comparatur Ad res creatas, sicut ars ad arti licia : unde sicut ars non solum est cognoscitiva, sed etiam factiva eorum, quae secundum artem fiunt: eorum vero quibus ab artis regulis deviatur, est cognoscitiva tantum : ita et scientia Dei est cognoscitiva et factiva omnium bonorum 1 malorum autem, sive peccatorum, quae sunt deviationes quaedam ab aeterna lege ipsius, scientia. Dei est cognoscitiva tantum, non autem causativa : et sic patet, quod boni, qui per gratiam justificantur, non solum sunt ab aeterno cogniti a Deo, sed etiam ad gratiam habendam. Peccatores autem neque justifi- ficantur per gratiam nec sunt electi, vel ordinati a Deo ad culpam, sed solum sciti quod non sunt gratiam habituri, sed sua) naturae relinquendi : et quia non omne agens potest in id quod est supra se, natura sibi relicta non potest in actum meritorium, qui est supra facultatem naturae : potest autem in actum peccati, qui est demeritorius, sicut et in aliquid infra naturam humanam existens, homo enim peccando descendit a dignitate suae naturae : et sic patet, quod praesciti possunt demereri facilius, quam mereri.