CAPUT LXV. De casu primi hominis.

Invidens ergo diabolus felicitati hominis, in specie serpentis ipsam mulierem, tamquam fragiliorem aggreditur tentandam : quam cum in responsione dubitantem cerneret, fortius institit : et tandem vincens eam, virum illa mediante devicit. Processit ergo sic : Primo scilicet quaerendo : Cur praecepit vobis Deas, etc. . Secundo, asserendo falsum : Nequaquam morte moriemini . Tertio, promittendo : Eritis sicut dii, scientes bonum et malum .

Processus iste fuit maximae versutiae, quia processit experiendo, impellendo, et alliciendo. Experientiam enim accepit in interrogatione, impulit in mendacii assertione, allexit in falsa promissione. Allexit autem diabolus mulierem per triplex appetibile, scilicet per scientiam, quae est appetibilis rationalis : per excellentiam ad modum Dei, quae est appetibilis irascibilis : per suavitatem ligni, quae est appetibilis concupiscibilis.

Igitur vir peccavit, quia lignum vetitum gustavit : unde et paenam accepit, ut in sudore vultus sui pane suo vesceretur . Mulier autem in duobus peccavit. Nam superbivit, et vetitum comedit : unde et duplicem maledictionem habuit, scilicet, Sub viri potestate eris, et hoc propter primum. Item, In dolore paries filios , et hoc propter secundum. Diabolus vero in serpente invidit, mentitus est, decepit : unde propter primum dictum est ei : Super pectus tuum, gradie-

ris. Propter secundum : Terram comedes. Propter tertium: Ipsa conteret caput tuum .

SI autem scire volueris quis eorum . plus peccavit scilicet vir an mulier : notandum est, quod quantum ad aliqua plus peccavit mulier, et quantum ad aliqua plus vir. Nam mulier plus peccavit quoad pejoris finis Intentionem. Voluit enim fieri sicut Deus : sed vir intendebat non contristare delicias suas. Item, mulier peccavit in plures, quia In se, in Deum, et in proximum. Item, damnosius peccavit mulier, quia plures maledictiones recepit. Vir autem peccavit plus quantum ad originem, quia ex certa scientia. Item, vir peccavit majori ingratitudine.

Quaerunt multi cur Deus hominem fecerit qui peccare posset, et ad hoc assignantur plurimae rationes. Prima est, ut ostendatur divina potentia, quia solus invertibilis est, omnis autem creatura vertibilis est . Secunda, ut declaretur Dei sapientia, quae de malo scit eligere bonum : quod non potuit fieri nisi Deus creaturam fecisset vertibilem in malum . Tertia, ut manifestetur Dei clementia, qua Christus per mortem suam hominem perditum liberavit . Quarta, ut ostendatur Dei justitia, qua non solum reddit bonis praemia, sed etiam malis supplicia . Quinta, ut homo non sit pejoris conditionis quam aliae creatura, quas omnes Deus sic administrat, ut eas propriis moribus agere sinat, unde et hominem in proprio arbitrio relinquere debuit. Sexta est laus humana. Laus enim est viri justi, qui potuit transgredi, et non est transgressus . Septima est, decor universi, quia opposita juxta se posita magis elucescunt, ita mali bono commendant ad Invicem comparati. Octava ratio est, quia boni exercitantur et probantur per malos.

Adam autem et Heva post peccaturi de paradiso expulsi sunt , sicut Lucife de caelo , et in hac valle miseriae habi tantes facti sunt mortales. Nam sicut i caelo est non posse mori, sic in infern est semper mori. In mundo medio poss vivere, et posse mori.

Ex his patet, quod primus status ho minis fuit innocentiae : secundus, gratiae tertius, culpae : quartus, paenitentiae quintus, gloriae. Dum enim inordinati erexit se supra se, cecidit miserabilite infra se, scilicet a statu innocentiae e gratiae in statum culpae et miseriae.

Item, quia factus est inobediens suo superiori, justo Dei judicio factum est ut sibi fieret inobediens suum inferius scilicet caro, maxime circa membra virtuti generativae deservientia.