CAPUT X. In Trinitate personarum unitas essentiae est.

In unitate naturae divinae tres sunt personae : quarum prima est a nulla, secunda est per generationem a sola prima, tertia est per communem spirationem a prima, et secunda. Istud tamen sic est, quod Trinitas personarum non excludit ab essentia unitatem, simplicitatem, immensitatem, aeternitatem, et incommutabilitatem. Hujus ratio per hoc patet, quia qui crederet Deum non posse se communicare, negaret in eo potentiam. Qui vero crederet hoc eum posse, sed nescire, negaret in eo sapientiam. Qui crederet eum hoc posse, et scire, Sed nolle, ille negaret in eo bonitatem. Cum igitur Pater potuerit, sciverit, et voluerit se summe communicare, hoc fecit aeternaliter, scilicet habendo dilectionem et dilectum, hoc est Filium et Spiritum Sanctum.

Praeterea, Omne bonum est sui diffusivum, ut dicit Dionysius : unde cum Pater sit fons bonitatis, emanatio erit ab

Ipso periciissima, quae est generatio. Erit etiam emanatio jucundissima, quae est per modum benignitatis et liberalitatis : haec autem emanatio amor est, qui est Spiritus sanctus a Patre et Filio procedens. Et bene dicitur amor emanatio liberalitatis : quia amor primum donum est, quod a liberalitate procedit, cum sit donum intrinsecum in ipso dante, in quo, scilicet amore, omnia alia donantur.

Haec beata Trinitas tribus modis nobis innotescit. Ipsa enim patet in Scripturis, ostenditur in figuris, relucet in creaturis,

Primo, inquam, beata Trinitas patet in Scripturis. Unde Leo Papa : " Gredi-" mus sanctam Trinitatem, Patrem, et " Filium, et Spiritum sanctum, unum " Deum omnipotentem, unius substan-" tiae, unius essentiae, unius potestatis. " Item, Isaias audivit Seraphim ier dicentia : Sanctus, Sanctus, Sanctus,in laudem beatae Trinitatis, subjungentia in singulari : Dominus Deus exercituum , propter confessionem unitatis essentiae divinae. Si ergo non essent tres personae, non diceretur in Genesi, I, 26 : Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram, sed meam : et tunc si essent tres personae, et non una substantia non diceretur ad imaginem, sed ad imagines nostras. Ad id ostendendum ponitur in Psalmo lxvi, 7 et 8, ter Deus, cum dicitur : Benedicat nos Deus, Deus noster, benedicat nos Deus : et tamen solum ponitur hoc pronomen, eum, ubi subjungitur : Et metuant eum omnes fines terrae. Item, Jerem. I, 6 : A, a, a, Domi-^ ne Deus, ecce nescio loqui. Vide quod a triplicavit, et in singulari dicit : Domine Deus, quod notat Trinitatem et unitatem. Item, Apostolus, ad Romam XI, 36 : Ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia : ipsi gloria in saecula. Et nota, quod haec propositio ex, dicit auctoritatem, et esse a nullo : hoc autem Patri convenit, qui est principium, sine principio. Sed

naec praepositio, per, notat operationem, sive medium, et esse ab alio : unde per hoc intelligitur Filius, qui est principium de principio. Haec autem praepositio, in, notat conservationem, et esse ab aliis : et propterea competit Spiritui saucio, qui est continentia omnis boni.

Ostenditur etiam beata Trinitas in figuris. Significatur enim per tres amicos Job . Item, per tres Angelos quos Abraham hospitio recepit : tres vidit, et unum adoravit . Item, per tres digitos, quibus apprehenditur moles terrae . Item, per tres civitates refugii aequali spatio a se distantes. Item, per tria difficilia ad investigandum . Item, per tres civitates, quas vidit Ezechiel .

Relucet quoque in creaturis vestigium beatae Trinitatis. Cognoscitur enim in magnitudine creaturarum potentia Patris, in dispositione sapientia Filii, in ornatu bonitas Spiritus sancti . Item, in quolibet individuo invenies virtutem, speciem, et utilitatem, quorum primum convenit Patri, secundum Filio, tertium Spiritui sancto. Item, in sole vides essentiam, splendorem et calorem : in quibus Patrem et Filium et Spiritum sanctum cognosces. Item, in anima secundum memoriam, intellectum, et voluntatem considera personarum Trinitatem, et unitatem substantiae. Item, in hierarchia caelesti superiori Deus est in Thronis, ut majestas : in Cherubim, ut veritas : in Seraphim, ut charitas, per quae notatur personarum Trinitas. Item, in virtutibus Theologicis scilicet fide, spe, charitate idem intellige. Item, in tribus dotibus animae, scilicet cognitione, comprehensione, et dilectione.

Notandum autem, quod aliter relucet Deus in creaturis viatoribus, aliter in beatis. Exemplum de speculo, in quo alio modo videtur a nobis notus, et ali- ter ignotus : nam notum videtur in speculo, ignotum per speculum.

Ex praedictis patet, quod licet tam in creatura corporali, quam in spirituali, et quam ex his composita beata Trinitas cognoscitur, tamen diversimode, prout unumquodque istorum dicitur vestigium Creatoris, et quia aliud dicitur ejus similitudo, et aliud ejus imago, sicut superius est notatum in titulo sexto, quod Filius est imago Patris.

Denique sciendum est, quod pluralitatem personarum in unitate essentiae, et unitatem essentiae in personarum pluralitate secundum Bernardum, " scrutari " temeritas est, credere pietas est, nosse " vita aeterna est. "