CAPUT XXV. De ideis, et libro vitae.

Ideae rerum, et exemplar, et rationes sic in Deo sunt, quod idea importat causam efficientem conformem effectui : sed exemplar causam formalem : ratio vero causam finalem. Deus enim omnium rerum est principium a quo sunt forma et exemplar, ad cujus imitationem sunt, et finis ad quem sunt. Haec tria sic a se differunt, quod exemplar unum est, quia exemplar connotat causalitatem : causata vero in causa sunt unum: sed rationes et ideae sunt plures : quia ista respectu rerum dicuntur. Sunt itaque plures ideae . quae connotant cognitionem. Cognoscibilia autem distinguuntur in cognoscente.

Similiter et rationes in Deo plures sunt : quia singula causata sunt propriis rationibus. Absurdum enim est dicere, ut ait Augustinus, equum creatum esse ea ratione, qua hominem.

Sciendum autem est, quod duplex est pluralitas, una quidem est rerum, et secundum hoc non sunt plures ideae, sive exemplaria in Deo : imo una res est, quae omnium est exemplar, scilicet essentia divina, quam omnia imitantur, in quantum bona sunt. Alia vero est secundum intelligentiae rationem, et secundum hoc plures ideae sunt in Deo. Quia omnes res in quantum sunt, divinam imitantur essentiam, prout est imitabilis, non tantum uno modo, sed diversimode et secundum diversos gradus. Sic igitur divina essentia secundum quod est imitabilis, hoc modo ab hac creatura est propria ratio hujus creaturae, et similiter de aliis : unde secundum hoc plures ideae in Deo sunt, quia intelligitur divina essentia secundum diversos respectus quos res habent ad ipsam, eam imitantes diversimode : hujusmodi autem non solum intelliguntur ab intellectu creato, sed etiam ab increato ipsius Dei. Sic enim Deus, et ab aeterno scivit, quod diversae creaturae diversimode ipsius essentiam essent imitaturae, et secundum hoc ab aeterno fuerunt in mente divina plures ideae secundum quod intelliguntur, sicut rationes propriae rerum intellectae in Deo : hoc enim importat nomen ideae, ut sit scilicet quaedam forma intellecta ab agente, ad cujus exemplum exterius opus producere intendit.

Dicendum est ergo, quod licet rationes in Deo, et ideae sint una virtus et una lux et essentia, dicuntur tamen plures rationes et ideae propter pluralitatem ideatorum : cujus exemplum habes in naturis. Videmus enim, quod omnes lineae circuli uniuntur in centro : remotae autem a centro differunt ab invicem. Item, ideae sunt, ut dicit Augustinus, formae principales rerum, quae divina intelligentia continentur. Dicendum est igitur, quod sicut in mente artificis prius est forma rei, quam opus exeat, sic ideae rerum ante mundi constitutionem in mente Creatoris erant. Non enim aliquid extra se adspiciebat secundum quod mundum faceret

Ex hoc patet, quod omnis creatura

prius in Deo existit, quam in seipsa : unde cum ab ipso per creationem processit,ab ipso quodammodo distare coepit: unde rationalis creatura ad ipsum redire debet, cui primo conjuncta fuit, ante quam esset, et hoc per ideas, quae non aliud, quam ipse Deus sunt, et erunt : sic autem ad locum unde exeunt flumina, revertuntur . Res prout sunt in Deo, dicuntur vita, quae importat rationem boni. Joan. 1, 3 et 4 : Quod factum est, in ipso vita erat. Dicuntur etiam lux quae importa rationem veri. Augustinus super Genesim ad litteram : " Creaturae in Deo " sunt lux : haec ideo dicuntur, quia " in Deo non sunt mala, neque falsa. "

Differentia est inter exemplar, et librum vitae, et speculum. Exemplar enim dicitur respectu rerum ut redeuntium tamquam ad causam primam : quia connotat creaturam, ut supra dictum est. Speculum dicitur respectu rerum euntium. De libro vitae dicit Hugo de Sancto Victore, quod " liber vitae est, cujus " origo aeterna, incorruptibilis essentia, " cognitio vera, scriptura indelebilis, in-" spectio desiderabilis, doctrina facilis, " scientia dulcis, profunditas imperscruta-" bilis, verba innumerabilia, tamen unum " verbum omnia. "

Anima vero, moraliter loquendo, multipliciter est in Deo, scilicet sicut ramus in arbore, apis in flore, navis in littore, sessus in thalamo, thesaurus in agro, scriptura in libro, avicula in nido, piscis in rivo, quaelibet res in sibi proprio, stella in firmamento, imago in speculo, cera in sigillo, gemma in auro, melin favo.