CAPUT XL De Angelis in communi.

Angelus est, secundum Damascenum , substantia intellectualis, semper mobilis, arbitrio libera, incorporea, Deo ministrans, immortalitatem suscipiens secundum gratiam non naturam.

Substantia ponitur in hac diffinitione pro genere, et ponitur ad differentiam accidentis. Intelligitur etiam hic substantia qualitercumque composita, scilicet ex eo quod est, et quo est. Intellectualis dicitur potius, quam rationalis, quia ratio est virtus collativa causae et causati, et ideo composita, ut omnis homo est animal, Socrates est, etc. Syllogismus enim nihil aliud est, quam discursus a causa in causatum. Intellectus autem de ratione sui non habet compositionem et collationem : sed est sine inquisitione et compositione, et ideo competit naturae magis simplici pro differentia, ut est Angelus. Ratio autem differentiae est naturae minus simplicis, scilicet hominis.

Semper mobilis, non dico de loco ad locum, sed mobilitas dicit hic triplicem mobilitatem in Angelo, scilicet naturae, intelligentiae et voluntatis. Mobilitatem enim habet naturae, quia omne creatum vertibile est in nihilum, nisi manu omnipotentiae divinae contineatur. Similiter Angelus mobilitatem intelligentiae habet, quia licet in Angelo non sit vicissitudo intelligentiae quoad scita in Verbo, cum deiformem habeat intellectum secundum

Dionysium, potest tamen in eo quoad cognitionem rerum in propria natura esse vicissitudo intelligentiae et quoad discenda : et hoc est quod dicit Augustinus, quod omne creatum habens intellectum, intelligit unum post aliud. Item, in voluntate mobilis est Angelus, quia non simul vult hoc et illud. Item, potest dici semper mobilis motu dilectionis.

Arbitrio libera. Hoc non dicitur propter deflexionem ad bonum indifferenter et Ad malum, sed propter liberam electionem eorum quae voluerit : unde Angelus bonus semper libere elegit bonum, et Angelus malus libere et sine coactione elegit malum.

Incorporea substantia dicitur, quia Angelus habet proprietatem corporis, non naturam, scilicet in loco contineri. Cum enim corpus sit in loco circumscriptive et diffinitive, Angelus tantum diffinitive est in loco.

Deo ministrans. Ministerium hic ponitur pro quocumque obsequio : et secundum hunc modum tam assistentes, quam ministrantes, quam etiam daemones ministrant.

Immortalitatem suscipiens secundum gratiam, non naturam, quia rediret in nihilum, nisi per gratiam conservationis contineretur.

Angelo attribuuntur quatuor, scilicet essentiae subtilitas, intellectus perspicacitas, liberi arbitrii facultas, discretio personalis. In primis tribus convenit anima cum Angelo, in quarto non : quia anima non est persona.

Habet et alia tria Angelus, scilicet virtuositatem in operando, officiositatem in ministrando, immutabilitatem post electionem sive in bono sive in malo.

Differentiae quatuor assignantur in ter Angelum et animam. Prima et principalis est penes esse naturale, quia anima est unibilis corpori, etiam actu separata : Angelus non. Secunda

est penes esse logicum, id est, diffinitionem, quia anima rationalis est : sed Angelus intellectualis. Anima enim apprehendit inquirendo et conferendo : Angelus vero intuendo. Tertia est penes esse metaphysicum, id est, separatum a materia et a motu : quia Angelus non habet passibilitatem, nisi respectu superiorum : anima vero respectu inferiorum, quia immutatur a sensibilibus. Quarta est penes esse theologicum, quia anima vertibilis est a bono in malum, et e contrario: Angelus vero non, quia manet in eo ad quod se convertit, sive bonum sit illud, sive malum. Angeli enim sunt omnes similes in eo quod immortales, invisibiles, et indissolubiles, simplices, discreti personis, incommutabiles, incommunicabiles sunt alteri naturae : sed dissimiles sunt in donis gratiae et naturae. Praeterea dicit Dionysius, quod in omni natura spirituali creata aliud est essentia, aliudest virtus, aliud est operatio.