CAPUT VII. De effectu peccati.

Multa mala facit homini peccatum, ante mortem, in morte, et post mortem.

Ante mortem haec mala operatur. Naturalia vulnerat, ut significatur in illo qui incidit in latrones . Item, intellectus obscuratur in cognitione veri, et affectus tepescit in operatione boni.

Gratuitis spoliat. Thren. IV, 1 : Dispersi sunt lapides sanctuarii, etc. Sed ne aliquod bonum pereat, illa bona opera quae quis peccando mortificat, aliis salvandis dabuntur, sicut quando corporali morte quis moritur, fratres et propinqui in bonis ejus succedunt.

Animam maculat. Thren. IV, 8 : Denigrata est super carbores facies eorum. Ad paenam aeternam obligat. Genes. II, 17 : Quocumque die comederis ex eo, morte morieris. Conscientiam amaricat, jerem. III, 19: Vide quia malum etamarum est reliquisse te Dominum Deum tuum. Cor indurat. Proverb. XVIII, 3 : Impius, cum in profundum venerit peccatorum, contemnit. Insensibilem reddit. Genes. xviii, 14 : Visus est eis quasi ludens loqui. Simile habes in cane submergendo, qui non sentit lapidem in collo, donec in aquam extra navem projiciatur. Animam occidit, quia vera vita, id est, Deo privat. I Reg. XXXI, 4, Saul irruit in gladium suum.

Sed nota, quod peccatum veniale disponit ad mortem, mortale vero infert mortem : sed obstinatio detinet in morte.

Ad alia peccata trahit. Exemplum habemus de Cain, qui egressus in agrum occidit fratrem suum Abel . ''De hoc dicit Gregorius : " Peccatum quod per " paenitentiam non diluitur, mox suo " pondere ad aliud trahit. " Exemplum habes etiam in figura. Corvus egressus de arca, interceptus est aquis . Et Dina egressa ut videret, etc, virginitatem amisit . Et Judas egressus, Christum tradidit . Et post adulterium David, secutum est homicidium . Et sic patet, quod peccatum est paena peccati.

Peccatum enim secundum quod in se est culpa, praecedentis peccati dicitur paena : et ita dicitur aliquid simul culpa et paena : sed ratione actionis dicitur culpa : paena vero ratione passionis, quia culpa est quod facimus, paena vero quod patimur. Licet igitur omnis culpa sit a nobis, non. tamen omnis paena est a nobis, imo quaedam est a nobis acta, quaedam a Deo inflicta, quaedam a primis parentibus contracta. Et quia eum qui facit quod non debet, justum est pati quod debet, ideo omnis paena est justa, et a divina providentia ordinata.

Quod autem unum peccatum nascatur ex alio, sic apparet. Superbia enim quia vult omnes excellere, dolet si aliquis ei

aequetur, et sic ex ea nascitur invidia. Invidia vero quia de facili irascitur ei cui invidet, ideo ex ea nascitur ira. Sed ira cum non potest se vindicare, tristatur : et ideo ex ea nascitur acedia. Acedia vero consolationem quaerens in exterioribus, facit avarum. Avaritia autem quia in temporalibus abundat, potest magis exercere gulam. Gula vero propter ventris repletionem, de facili spumat in libidinem, et ita generat luxuriam. Item,Peccatum bona quae fiunt, infru ctuosa reddit, et quantum ad meritum, et quantum ad praemium : sicut ramus praecisus ab arbore, non profert fructum, sed arescit, et habilitatur ad incendium . De talibus dicitur, Deuter. xxviii, 19 : Maledictus erit ingrediens, et maledictus egrediens, scilicet Ecclesiam materialem ad orandum : quia talium oratio non est meritoria : imo dicit Augustinus, quod si tales cruce se signant, includunt potius in se diabolum, quam excludant, quia jam in eis per effectum habitat.

Ex homine infernum facit peccatum : quia in peccatore est ignis avaritiae, faetor luxuriae, tenebrae ignorantiae, vermis conscientiae, sitis concupiscentiae, daemones per effectum, et hujusmodi. Vacuum tandem hominem relinquit. Genes. I, 2 : Terra erat inanis et vacua, et merito : quia mundo adhaerentes, sugunt ubera arida, eo quod relinquunt fontem vitae, et venam aquarum viventium, et paludibus turbidis se satiant .

Item, fallendo decipit sicut lignum putridum de nocte lucens, et sicut esca in hamo latens piscem decipit. Stultum hominem demonstrat, quia peccando quis sibi onus ad se deprimendum imponit, et ligna super dorsum suum cremanda colligit, et illi servit, qui eum pro servitio torquebit. Augustinus : " Stultum est in tali statu vivere, in quo " quis non audet mori. "

Sequitur quod peccatum in morte gravat hominem, quia in morte privatur homo solatio visibilium quae dilexit, scilicet cibo, potu, amicis, rebus, lumine, requie, et proprio corpore, quod numquam in tali forma suscipiet, imo vellet non habere, sicut quando pro dimidia parte corrosum est a vermibus, quia stupebit anima peccatoris, quando corpus resumendum videbit.

Turbabitur peccator in morte, quando videbit concursum daemonum ad animam, parentum ad res. Thren. 1, 3 : Omnes persecutores ejus apprehenderunt eam inter angustias.

Postremo videndum est qualiter peccatum premat hominem post mortem. Confusionem habebit ex malorum operum denudalione. Propheta : Revelabo pudenda tua in facie tua .

Exprobrationem Christi audiet in judicio. Matth. xxv, 42 : Esurivi, et non dedistis mihi, etc.

Requie et luce privabitur. Matth. XXII, 1 3 : Ligatis manibus et pedibus ejus, mittite eum, etc. Unde non valebit ei ille cantus : " Requiem aeternam, etc, "

Suffragiis Ecclesiae non gaudebit. Isa. lxvi, 24 : Vermis eorum non morietur, et ignis eorum non, etc.

In infernum praecipitabitur. Exemplum de lapide molari, quem Angelus in Apocalypsi, xviii, 21, projecit in mare, dicens : Hoc impetu mittetur Babylon, scilicet in infernum.

A Deo, et electis, et omnibus bonis separabitur. Matth. xxv, 41 : Discedite a me, maledicti, in, etc.

A statu paenitendi cadet. Jerem. viii, 20 : Transit messis, finita est aestas.

Omnis spes misericordiae praecidetur. Isa.xxx,14:non invenietur testa... in qua portetur igniculus, scilicet charitatis de incendio, ut hauriatur parum aquae de fovea, scilicet divinae misericordiae.

Sicut itaque peccatum nocet in peccato existenti, ac in peccato morienti, sic

quoque multipliciter etiam nocet peccatum ipsum deserenti, et de illo poenitenti, quia gloriam primae innocentiae numquam recuperabit. Sicut enim corrupta de caetero virgo non erit, ita . semel peccans numqaam se non peccasse gaudebit. Istud multis ostenditur exemplis. Nam post sanationem vulneris semper manet cicatrix. Item, qui semel furatur, semper fur dicitur. Item, domus discalceati de caetero dici potest. Item, Simon, quem Dominus a lepra mundavit, post mundationem semper vocatur Simon leprosus . Item, templum quod reaedificatum fuit post destructionem primi, nullo modo fuit simile in pulchritudine templo priori.

Ad temporalem paenam obligat. Unde non exibit inde, donec reddat novissimum quadrantem . Item, regnum caelorum non intrabit, donec lignum, faenum, stipula , id est, paena peccatorum tam mortalium quam venialium, quae in praesenti soluta non est, super ipsum cremetur.

A gloria retardat, quod figuratum est in Absalom, qui postquam patri reconciliatus fuit, tamen mansit duobus annis, quod faciem ejus non vidit : quia tamdiu differtur quis a gloria quousque fiat sine omni macula, sicut erat in baptismo Tempus amissum et meritum quod sibi conquirere potuit, cum praemio numquam recuperabit. Jerem, viii, 13 : Qui vendit, ad id quod vendidit, non revertetur.

Obscurat oculum cognitionis, et hoc propter trabem, quae intus erat : et propter stercora hirundinum, quae ipsum excaecaverant, ut patet in Tobia . Unde Augustinus : " Oculis aegris odiosa est " lux, sicut noctuis et vespertilionibus. " Ad hoc nota de quodam caeco, quem.

licet Dominus illuminaverit, non tamen statim perfecte vidit, sed vidit homines primo quasi arbores ambulantes .

Affectum reddit tepidum, sicut in pede vulneratus, etiam sanatus claudicat : et arbor de loco suo mota, aliquid virtutis amittit. Unde dictum est homini post peccatum : Spinas et tribulos germinabit tibi . Et dictum est serpenti : Supra pectus tuum gradieris .

Fastidium homini generat. Numer. XXI, 5 : Anima nostra nauseat super cibo isto levissimo. Augustinus : " Palato non " sano paena est panis, qui sano est " suavis. " Idem de se dixit, postquam conversus fuit : " Plus valebit malum in-" volitum, quam bonum insolitum. "

Ad bene operandum impedit. Genes. XIX, 26, uxor Lot respiciens retro, versa est in statuam salis, quod scilicet sterilem faciat terram. Item, In dolore paries filios , scilicet, bonorum operum.

Ad resistendum tentationibus debilitat. Judicum, XVI, 9 et seq., Samson post crinium abscissionem amisit vires, et arbor laesa per securim, cito a vento dejicitur.

Fervorem minuit charitatis, sicut eclipsis solis diu postmodum nocet terrae, eo quod modico tempore sibi virtus radiorum solis subtrahitur. III Reg. I, 1 : Rex David senuerat, cumque operietur vestimentis , non calefiebat. Et aqua calorem ignis minuit vel exstinguit.

Dolorem, et timorem de caetero semper infligit. Dolorem quidem, quia certus est de perpetrata culpa : timorem autem, quia incertus est de venia. Augustinus : " Poenitens semper " doleat, et de dolore gaudeat, et non " semper doluisse se doleat. "

Per peccatum corrumpitur puritas li-

beri arbitrii dupliciter, scilicet in agendo, . et suscipiendo. In agendo quidem, quia non potest semper facere quod debet, vel vitare quod nocet. In suscipiendo autem, quia gratiam stabilem non potest suscipere in hac vita.

Item, corrumpitur ratio in hac vita dupliciter, scilicet quantum ad discretionem judicii inter bonum et malum, et quantum ad deliberationem consilii inter expediens et inexpediens.

Item, corrumpitur affectus dupliciter, scilicet in ordine et in modo, quia nec semper est ordinatus, nec semper moderatus.

Peccatum multis nocet, scilicet ipsi facienti : Peccatum meum contra me est semper . His qui sunt in purgatorio, quos non possunt peccatores tam efficaciter juvare, sicut si essent in gratia. Ipsis damnatis, et hoc per per modum conjunctionis : quanto enim plures sunt in inferno, tanto major est horror et paena. Fallit enim in inferno regula illa : Solatium est miserorum, socios habere paenarum. Salvatis, et hoc per modum subtractionis. Nam ex consortio et societate glorificatorum augetur bonum accidentale. Denique ipsis viatoribus nocet tum pro eo quod acies eorum contra daemones minuitur in illo qui peccatum perpetrat, tum pro eo quod alios malo exemplo corrumpit et scandalizat. Multa mala similiter eveniunt homini ex eo quod in peccatum a quo per paenitentiam surrexerat, recidivat.

Primum est, quia homo fit impotentior ad resurgendum. Ad Hebr. VI, 4-6 : Impossibile est eos qui semel sunt illuminati, etc, et prolapsi sunt, rursus renovari, etc,

Secundum, quod vitium fortificatur Ad impugnandum. Augustinus de se loquens : " Plus, inquit, valet malum " involitum, quam bonum insolitum. "

Tertium est, quod culpa fit difficilior ad remittendum. Jerem. II, 36: Quamvilis facta es, nimis iterans vias tuas ! Unde etiam dicitur, quod vulnus iteratum tardius sanatur.

Quartum est, quod Deus fit difficilior ad placandum. III Reg. II, 8 et 46, de Semei qui ad primam petitionem invenit misericordiam, eo tamen pacto, quod staret in Jerusalem : sed quando secundario peccavit, sine ulla misericordia occisus est.

Quintum est, quod diabolus difficilior est ad expellendum. Luc. XI, 26 : Tunc assumit septem spiritus secum, nequiores se, et ingressi habitant ibi. Et fiunt novissima hominis illius pejora prioribus.

Sequitur de corruptione speciei, modi, et ordinis. Unde nota, quod bonitas naturalium comparata ad animam quam speciosam facit, dicitur species : sed comparata ad opus quod modificat, dicitur modus : comparata vero ad finem, scilicet Deum, ad quem ordinat, dicitur ordo.

Alio modo, corruptio speciei est dissimilitudo animae ad Deum : nam species animae, similitudo Dei est. Corruptio vero modi est diminutio intentionis virtualis, sive infirmatio potentiae, quae ex hoc est, quod animae non sustentantur cibo spirituali, gustando quam suavis est Dominus. Corruptio autem . ordinis est in anima, cum adspectus et affectus deorsum est ad creaturas extra naturalem situm. Cum enim haec duo, quae sunt quasi caput animae, sursum sunt ad Deum, in naturali situ et ordine sunt : alioquin homo erit quasi eversus.

Aliter, privatio speciei est deformitas sive carentia debitae rectitudinis voluntatis. Rectitudo autem voluntatis est, ut non declinet a. suis extremis, scilicet a Deo principio, et a Deo fine, ut videlicet omnia quae habet a Deo principio, referat etiam ad Deum finem. Cum enim quis quod habet, sibi attribuit, aut ponit alium finem quam Deum, curvus est. Item, privatio modi est excessus propriae voluntatis, scilicet cum vult aliquid di-

vinae voluntati contrarium. Item, privatio ordinis est aversio voluntatis a Deo, et conversio ipsius ad creaturam.

Item et aliter creatura rationalis a summo bono est secundum triplicem habitudinem, scilicet efficientis, formalis, ac finalis : et ideo nata est agere opera sua a Deo, et secundum Deum, et propter Deum : et hoc secundum modum, speciem, et ordinem sibi insitum. Sed quoniam eadem rationalis creatura de nihilo facta fuit quantum ad causam materialem, potuit deficere in suis actionibus, ut scilicet operationes suae non. essent a Deo, ac per hoc, nec secundum Deum, nec propter Deum : hoc autem est peccatum ipsius speciei, modi, et ordinis corruptivum.