CAPUT XXXII. De voluntate Dei.

Voluntas Dei duplex est, scilicet voluntas signi, et beneplaciti. Voluntas beneplaciti est duplex, id est, antecedens: de hac vide supra, cap. proximo: quae saepe non expletur: et consequens et haec numquam remanet inexpleta. Alia est voluntas signi, et haec quandoque remanet inexpleta.

Hujusmodi ratio est, quia voluntas Dei potest sumi dupliciter : vel proprie, sic accipitur voluntas beneplaciti : vel metaphorice, et sic accipitur voluntas signi. Primo modo dicitur Deus aliquid velle, et hoc velle ipse Deus est. Secundo modo metaphorice est ad modum volentis se habere, et hoc velle non est Deus. Haec igitur divisio non rei, sed vocis est, sicut ira potest dici, vel proprie motus irae, vel metaphorice signum irae. Voluntas beneplaciti Dei consequens est. reda, eficax, et irreprehensibilis: unde quia est recta, nullus est rectus, nisi conformetur ei. Item, quia est efficax : nihil sine illa potest effici, nihil contra illam potest fieri: per nullum potest impediri. Item, quia irreprehensibilis est, nihil praecipit aut permittit nisi juste : nil agit aut consulit, nisi bene.

Signa beneplaciti sunt quinque, scilicet praeceptio, prohibitio, consilium permissio, et operatio : quorum numerus sic accipitur. Voluntas divina proprie loquendo, aut praesentium, aut futurorum est. Si respectu praesentium, aut id est bonum, et sic est impletio : aut malum, et sic est permissio. Si respectu futurorum, sic est triplex. Aut est malum, et sic est prohibitio : aut bonum necessarium, et sic est praeceptio: aut bonum supererogationis, et sic est consilium. Contra tria prima potest aliquid fieri : quia se habent ut in fieri : sed contra duo ultima, scilicet permissionem, et operationem, nihil potest fieri : quia se habent, ut in facto esse : et quod perfectum est, non potest non fieri.

De his signis nota, quod praeceptum dicit obligationem ad faciendum bonum : prohibitio dicit obligationem ad vitandum malum : consilium dicit doctrinam, per quam scimus, quod id quod consulitur, si fiat, affert praemium, si non fiat, affert supplicium. Permissio dicit privationem cohibitionis, et est signum divinae voluntatis, non respectu mali, quod permittitur, sed respectu boni, quod ex malo permissio dicitur. Non enim permittit Deus malum fieri, nisi ex seipso aliquod bonum eliciat, ut patet in tentationibus diaboli, quae prosunt multipliciter sanctis . Praeterea si non esset malum, non esset in bono pulchritudo, nisi absoluta : nunc vero propter comparationem ad malum clarius elucescit. Operatio notat factionem in re, per quam refertur creatura ad creatorem.

De conformitate voluntatis nostrae ad Deum, sciendum est, quod duplex est conformitas, scilicet proportionis, et proportionalitatis. Primo modo est conformitas voluntatum in se secundum rationem essentiae, et sic est impossibile hoc modo : quia finiti ad infinitum nulla est proportio. Secundo modo est conformitas, quae est secundum similiter se ha-

bere : quod fieri potest. Possibile est enim idem volitum esse, alias utrobique, ut scilicet homo velit id quod Deus, secundum velle, quo vult nos velle Deus. Quod si hanc conformitatem attendimus in forma volendi, tunc si volumus habere mercedem nostri operis, oportet quod semper conformemur ei in forma volendi.

Si autem quaeritur, utrum absolute teneamur? dicendum est, quod conformitas est quaedam in actu, ad quem non tenemur, nisi habita charitate, nec tunc nisi pro tempore et loco, ut quando quis Cogitat Dei veritatem, scilicet articulos fidei, tenetur credere : quando cogitat Dei bonitatem, tenetur diligere.

Est alia conformitas in habitu, ad quam non tenetur quis, nisi quando actu Dei bonitatem recogitat, quia tunc tenetur. se ad charitatem Dei praeparare.

De conformitate autem in vo l ito, sciendum quod voluntate sensualitatis non tenemur conformari voluntati divinae, nec in volito, nec in forma volendi. Voluntas enim sensualitatis tantum est in animatis : unde quantum ad hoc nos hac voluntate non peccaremus, si ratio huic voluntati juncta non foret, cujus est animalitatem reprimere : sed voluntate rationis deliberativae tenemur Deo conformari in volito, quod constat nobis Deum absolute velle, ut salutem nostram, vel congruit nobis velle. Si vero non congruit nobis, quamvis bonum sit in se, non vult Deus id nos velle : unde hoc non tenemur velle, nisi in quantum est volitum a Deo : unde si scio Deum velle mortem patris mei, tamen possum vitam velle, et laborare ad hoc, quia non vult Deus velle me patri meo contrarium. Item, voluntate conditionata non tenemur Deo conformari, ut quando pluit, vellemus quod non plueret, si Deus vellet : quia volendo conditionaliter non discordamus a voluntate Dei : quia hoc non est velle simpliciter. Item, id quod

Deus non vult simpliciter, et absolute, ut sententiam comminationis, quam aliquando mutat, quando merita mutantur, non. tenemur velle.

Conformitas divinae voluntatis quadrupliciter potest considerari secundum habitudinem quatuor causarum. Primo, secundum causam materialem, ut quando idem est volitum quod se habet ut materia, circa quam est actus voluntatis, et ideo ista conformitas est secundum quid tantum, et non simpliciter, quia esse simpliciter non est a materia, vel forma. Secundo modo, accipitur conformitas secundum causam efficientem, sicut quando aliquis vult hoc quod Deus vult eum velle, quia Deus hanc voluntatem in eo facit : Deus enim unamquamque voluntatem in bonum ordinavit : et hoc vult nos velle. Tertio modo, secundum causam finalem, ut quando quis in gloriam Dei sua facta ordinat, propter quam et Deus facit omnia : et in his duobus essentialiter omnis conformitas consistit, Quarto modo, secundum causam formalem, ut scilicet Ex charitate velit quis quod vult, sicut et Deus ex charitate vult omnia: et in isto consistit perfectio conformitatis, ut scilicet actus voluntatis nostrae tanto sit voluntati divinae conformior, quanto est melior et perfectior.

Ex praedictis collige, quod perfecta, seu completa conformitas ad Deum comprehendit quatuor. Primo, ut velimus quod Deus vult : secundo, ut velimus quod vult nos velle : tertio, ut velimus propter quod vult : quarto, ut velimus eo modo quo vult. Sed conformitas non plena est triplex. Primo, conformatur quis Deo in volito tantum, sicut et Judaei conformes erant Deo in morte Christi . Secundo, si conformetur quis in volito, et in fine, Sed non in modo, ut quando quid non fit ex charitate. Tertio, quando quis conformatur in volito, et in modo, sed non in fine, ut cum ad alium finem bonum, tantum retorquetur intentio.