CAPUT XV. De plenitudine sapientiae Christi.

Sicut in Christo fuit omnis plenitudo gratiae, ita et omnis plenitudo sapientiae, non solum quantum ad cognitionem, verum etiam quantum ad modos et differentias cognoscendi, qui sunt quinque.

Primus est cognitio sempiternalis ex parto divinitatis : et hoc modo cognoscit omnia simul, scilicet finita, et infinita, quia apud Deum omnis infinitas est finita. Deus enim videt multa in uno, scilicet in seipso : unde non differt ibi quod videt, et per quod videt : quia se per se, et in se videt omnia : non solum quae fecit, sed etiam quae facere potest, quae sunt infinita.

Secundus modus est cognilio sensualitatis ex parte carnis : et iste modus est cognitio per experientiam, quia Christus non sensit omnia simul : quia sensus non est perceptivus rerum, nisi ad praesentiam objecti.

Tertius modus est spiritualis ex parte mentis : et iste triplex fuit, scilicet per naturam, per gratiam, et per gloriam. Per naturam est igitur tertius modus cognoscendi, quo Christus cognovit omnia, quae spectant ad universi constitutionem, sed longe excellentius, quam Adam, etiam existens in natura instituta.

Quartus modus est per gratiam : hoc modo Christus cognovit omnia quae spectant ad humani generis redemptionem, longe tamen excellentius, quam aliquis prophetarum, vel etiam Angelorum. Non solum enim habuit Christus scientiam per habitum innatum, ut Adam et Angeli, sed etiam per habitum infusum, velut sancti per gratiam illuminati. Cognitionem non habuit per habitum acquisitum, qui propter imperfectionem in ipso non fuit.

Quintus modus est per gloriam : hoc modo cognovit omnia Christus: finita quidem cognitione actuali, infinita vero non nisi cognitionem habituali, vel excessiva. Anima enim Christi per gloriam comprehensionis capiebat quaecumque capere potest natura finita, unita infinito.

Sciendum ergo, quod res dupliciter habent cognosci, in arte scilicet, vel ab ipso artifice, vel ab alio artem contemplante. Utroque modo cognovit Christus res. Primo modo per naturam divinitatis, secundo modo per gloriam comprehensionis.

Patent igitur ex praemissis quinque differentiae cognitionis quae erant in Christo. Per primum enim modum habuit cognitionem ut Deus, per secundum ut homo, per tertium ut viator, per quartum ut illuminator, per quintum ut comprehensor.

Christus secundum utramque naturam dicitur lux, quia secundum divinitatem illuminat intus animam, et secundum humanitatem informat exterius vitam, et hoc tripliciter, scilicet miraculis, praedicationibus, et exemplis. Primum est potentiae, secundum sapientiae, tertium bonitatis.

Nota praeterea, quod scientia Christi hominis limpidissima est inter scientias creatas, quia nihil habet admixtum de suo contrario vel actu, vel potentia: praesertim cum non possit aliquid ignorare propter sui unionem ad Verbum : tamen quia anima Christi creatura est, non est scientia ejus ita limpida sicut Dei, quamvis scit omnia, sicut Deus. Quod dicitur : Jesus proficiebat sapientia, et aetate apud Deum, et homines : non est intelligendum, quod in se profecerit, quia ab instanti conceptionis sapientia plenus fuit : sed potius in aliis, qui doctrina sua et exemplo profecerunt, et hoc coram Deo, id est, ad gloriam Dei : et hominibus, id est, ad utilitatem hominum. Proficiebat tamen Jesus etiam in se cognitione experimentali et sensuali, quia secundum A.postolum, didicit ex iis quae passus est obedientiam .