COMMENTARIUS.

(a) Ad argumenta principalia. Nunc solvenda sunt argumenta principalia hujus quaestionis, et primo sic arguit: Quia si relatio omnis creaturae ad Deum, sit eadem realiter ipsi creaturae, sequitur quod omnis creatura erit ad aliquid, non tantum accidentaliter, (eo modo quo pater est ad aliquid, quia per paternitatem sibi de novo advenientem) sed etiam per identitatem. Consequens est impossibile, ut patet per Aristotelem 4. Metaph. text. com. 25. ubi expresse improbat opinionem eorum, qui dicebant omnia apparentia esse vera, et inducit Aristoteles ad hoc inconveniens, quia cum apparere sit ad aliquid, statim sequitur quod omnia erunt ad aliquid per se et quidditative.

Respondet Doctor, primo inducendo responsionem aliorum, qui dicunt, quod Aristoteles infert omnia esse ad aliquid, ad opinionem et sensum. Et Doctor improbat hanc responsionem per hoc, quod consequens debet differre ab antecedente improbato, et in isto casu non differret, nam hoc antecedens : Omnia apparentia sunt vera quoad sensum et opinionem, est idem cum consequente, scilicet omnia apparentia sunt ad aliquid ad sensum et opinionem, patet, quia esse apparens est ad aliquid; si ergo consequens debet differre ab antecedente, oportet quod consequens inferatur absolute, non tantum quoad sensum et opinionem, sed etiam quoad intellectum. Unde Doctor in 1. dist. 3. q. 2. contra Henricum de illa ratitudine sive respectu vestigiali, ibi dicit exponendo Aristotelem in isto passu, quod in argumento ducente ad impossibile, consequens debet esse magis vel aeque impossibile. Et quando est aeque impossibile, debet differre ab antecedente impossibili, quia si esset penitus idem, nihil probaret: sed quando est aliud ab antecedente, licet in se esset aeque impossibile, tamen multis videtur magis inconveniens, sicut etiam de negantibus primum principium deducit Aristoteles non ad magis impossibile in se, sed ad impossibile magis manifestum eis, ut patet 4. Metaph. text. com. 49. sicut etiam infert Aristoteles contra eos, quod omnia futura eveniebant de necessitate, intulit: ergo

non expedit consiliari nec negotiari, quod non est magis inconveniens in se, quam quod omnia futura eveniant de necessitate ; sed est inconveniens magis manifestum, sic est in proposito. Ideo Doctor dat aliam responsionem, quae stat in hoc: Esse ad aliquid contingit tripliciter. Primo denominative per relationem realiter distinctam, sicut dicimus quod album est simile alteri albo. Secundo denominative per relationem eamdem sibi realiter, quae tamen est extra rationem formalem et quidditalivam sui fundamenti. Tertio formaliter et quidditative, id est, quod entitas illa in se sit essentialiter et quidditative ad aliud, et hoc ultimo modo est inconveniens, quod omnis creatura sit ad aliquid, quia tunc nullum ens creatum esset formaliter et quidditative ens absolutum. Primo tamen et secundo modo esse ad aliquid nullum est inconveniens, et sic patet littera.

Secundo principaliter arguit, probando quod talis relatio vere distinguatur, quia Praedicamenta sunt primo diversa, et simpliciter diversa entia, quia ens secundum se dividitur in illa; ergo relatio quae est in Praedicamento relationis, est alia res ab omni creatura. Antecedens est manifestum ex quinto Mel. text. com. 14. qui sic incipit : Secundum se vero (id est, entia per se, ut ly per se distinguitur contra per accidens, de quo ente per accidens patet supra text. com. 13. dicuntur esse quaecumque significant figuras praedicationis, id est, genera Praedicamentorum per Commentatorem ibidem. Sequitur, quoniam ergo praedicatorum alia significant quale, alia quantum, alia ad aliquid, etc. Haec ille. Hoc idem patet 2. Metaph. text. com. 13. secundum aliam translationem, ubi habetur : Illa, inquit, quae differunt secundum genus, impossibile est, ut sint ad invicem, sed distant

magis et non conveniunt, id est, secundum Commentatorem ibidem : Illa, quae differunt in genere, non agunt in se invicem, neque sunt contraria, sed distant ab invicem, et in rei veritate non sunt differentia. Haec ille, et sic patet quomodo Praedicamenta sunt diversa.

(b) Ad secundum. Respondet Doctor et dat duas responsiones : Prima est, quod non necesse omnia Praedicamenta esse simpliciter primo diversa, accipiendo primo diversa pro reali distinctione, quae est inter aliam et aliam rem ; sed possunt dici primo diversa formaliter, quia nihil unius Praedicamenti potest esse de ratione formali et quidditativa alterius, nec e contra, et sic omnis relatio quantumcumque perfecte idem substantiae, quantitati vel qualitati identitate, supple, reali, semper tamen formaliter distinguitur, ita quod dicit aliam formalitatem, et haec responsio satis placet. Et quod dicit, licet per identitatem in existendo unum contineat alterum, vult dicere quod etsi relatio creaturae ad Deum, et ipsa creatura in suis rationibus formalibus non sint idem, nec unum contineat aliud per identitatem formalem, tamen ut actu existunt, unum continet aliud per identitatem. Quod debet sane intelligi, quia dictum est supra, quod illa relatio sicut dicit propriam formalitatem, ita et propriam existentiam aliam ab existentia fundamenti, tamen utraque existentia est eadem realiter, quia est impossibile fundamentum actu existere sine relatione tali, sibi inexistente in existendo ; ergo unum continet aliud per realem identitatem, quae fundatur super identitate existentiae reali, ut supra exposui.

Secundo Doctor dat aliam responsionem, quae stat in hoc, posito quod relatio praedicamentalis sit alia res a praedicamento Substantiae, Quantitatis et Qualilatis, tamen relatio transcendens non videtur quod semper sit alia res a suo fundamento, cujusmodi est relatio creaturae ad Deum, et hoc probat, quia quod convenit enti, antequam dividatur in decem Genera, est transcendens. Patet, quia sicut ens finitum, quod dividitur in decem Genera, ut patet ab Aristotele 5. Metaph. text. cum. 14. est transcendens, ita quod convenit sibi antequam intelligatur divisum in decem Praedicamenta, erit transcendens; modo relatio creaturae ad Deum, ex quo est simpliciter communis omni creaturae, puta Substantiae, Qualitati et Quantitati, sequitur quod erit transcendens. Adverte tamen, quod non vult quod omnis relatio, quae realiter identificatur fundamento sit transcendens, nec similiter vult quod omnis relatio transcendens sit realiter idem suo fundamento. Primum patet, quia una relatio praedicamentalis potest per identitatem fundari in alia, ut supra expositum est de similitudine, quae licet sit alia a fundamento, tamen alietas fundata in similitudine identificatur realiter similitudini, quia tali similitudini repugnat esse sine termino illius alietatis, ut supra exposui. Secundum patet, quia alietas potest esse relatio transcendens, tamen non quaelibet realiter identificatur suo fundamento, quia alietas, qua Substantia est alia a Qualitate, realiter differt a Substantia, quia non repugnat Substantiae posse esse sine Qualitate, et alietas fundata in illa prima aliet?te, identificatur realiter illi primae alietati, quia sibi repugnat esse sine termino secundae alietatis fundatae. Non vult ergo Doctor quod relatio creaturae ad Deum, ex hoc dicatur eadem creaturae, quia transcendens, sed dicitur esse eadem propter rationem superius factam, videlicet quia sibi repugnat esse sine tali relatione. Sed ad evitandum hoc inconveniens, quia Praedicamenta videntur diversa, dicit quod talis relatio non est relatio praedicamentalis, et sic patet responsio ad argumenta principalia. (c) Ad auctoritatem Augustini. Nunc Doctor exponit auctoritatem Augustini adductam pro opinione Henrici, quodlib. 9. q. 3. quae ponitur paulo ante ad responsionem quaestionis principalis ibi: A-liter ponitur quod ista relatio Angeli,elc. Et respondet Doctor concedendo quod relationes in creaturis sunt accidentia, etc. Haec littera debet sane intelligi. Primo, quia non videtur quod hoc sit simpliciter verum, quod quando aliquod fundamentum, puta A essentialiter dependet a B, quod relatio dependentiae fundata in A sit idem realiter ipsi A. Patet, quia multi effectus essentialiter dependent a causis secundis, et tantum relatio dependentiae non realiter identificatur; non debet ergo intelligi ista littera de quacumque dependentia essentiali, sed debet intelligi de speciali dependentia, qua videlicet aliquid esentialiter dependet ad aliud, ita quod simpliciter est impossibile, et repugnat ipsum posse esse pro quocumque instanti sine illo, a quo sic dependet ; et talis dependentia essentialis, loquendo de dependentia causati ad causam, est tantum respectu causae primae, patet, quia causa prima potest supplere causalitatem omnis causae secundae. Est etiam alia dependentia essentialis, qua aliquid dependet ad aliud non ut ad causam, sed ut ad terminum, sic quod est simpliciter impossibile ipsum posse esse, nisi praecise sit ad alium terminum; et hoc modo omnis relatio de necessitate dependet ad terminum, et sic dependentia, qua talis relatio dependet ad terminum, erit realiter eadem tali relationi, quae tamen realis identitas est a causa intrinseca relationis fundantis, ut supra exposui.

Potest etiam esse alia dependentia essentialis, qua accidens essentialiter dependet ad subjectum, ita quod est simpliciter impossibile esse tale accidens per aliquod instans sine tali subjecto, et sic dependentia fundata in tali accidente est realiter eadem tali accidenti, et non ex hoc solo quod accidenti repugnat esse sine subjecto, sed a causa intrinseca illius accidentis, quae non est nobis naturaliter nota, sed quodammodo innotescit nobis a posteriori, per hoc quod experimur tale accidens sic de necessitate dependere ad tale subjectum, quod est simpliciter impossibile ipsum posse esse sine tali subjecto, nec per consequens sine tali dependentia, ideo bene nota litteram Doctoris. Nota etiam hoc quod dicit, quod relationes in creaturis sunt accidentia, loquendo de relationibus creaturarum, ad illa, ad quae non dependent essentialiter, supple fundamenta talium relationum. Nam quando fundamenta non dependent essentialiter (loquendo de dependentia simpliciter necessaria) ad terminos ad quos tales relationes terminantur, semper tales relationes in creaturis sunt accidentia realiter distincta a talibus fundamentis.

Ad auctoritatem Augustini quod in rebus creatis, illud quod non secundum substantiam dicitur , restat, etc. dicit, quod ad hoc, quod secundum accidens dicatur, duae requiruntur conditiones : Prima, quod tantum praedicetur in quale, et non in quid. Secunda, quod illud praedicatum non sit simpliciter immutabile, sed oportet quod sit mutabile, non tamen manente fundamento. Istae duae conditiones integrant rationem praedicati per accidens. Et dicit, quod in illis relationibus, prima conditio invenitur. Patet de paternitate, quae non praedicatur in quid de Deo ; sed secunda conditio deficit ibi quia paternitas est de se necesse esse,hoc tamen habet ab essentia divina, ut patet a Doctore in primo, dist. 2. part. 2. q. 1. in resp. ad ultimum arg. principale; in creaturis vero, etiam loquendo de praedicatis essentialibus secunda conditio inest eis, quia sunt vere mutabilia. In proposito autem relatio creaturae ad Deum est praedicatum per accidens, quia habet illas conditiones. Prima, quia non praedicatur in quid de fundamento. Secunda, quia est mutabilis, patet, quia fundamentum ejus est vere mutabile, non tamen est accidens amissibile, quia non potest amitti manente fundamento, et sic patet ista littera.