IN LIBRUM SECUNDUM SENTENTIARUM
Contra istam (b) opinionem arguo sic: Primo, nihil est idem realiter A, sine quo A esse,
(lamento, ab eo tamen distingui formaliter, et probat utrumque membrum.
Ad argumenta (a) principalia hujus quaestionis.
Hic dicitur (a) quod in existentia actuali Angeli est successio formaliter.
QUAESTIO IV. Virum operatio Angeli mensuretur oevo ?
QUAESTIO V. Utrum Angelus sit in loco ?
In ista (a) quaestione Damascenus, lib .2. cap.
QUAESTIO X. Utrum Angelus possit movere se
QUAESTIO Xl. Utrum Angelus possit moveri in instanti
Hic concordant (a) aliqui in ista negativa, quod Angeli non habent distinctam notitiam naturaliter.
Ad argumenta (a) secundae quaestionis.
q. 11. in Gen. Athan. Chrys. Theophyl. in c. 8. ad Hebr.
Ad argumenta quaestionum per ordinem.
QUAESTIO I. Utrum peccatum pauit esse a Deo ?
Respondeo, (a) primo dicendum est de bonitate naturali. Secundo de bonitate morali.
Contra est Hieronymus super Ezech. Idem etiam dicit Augustinus 2. de Trin. c. c. illo : Modi autem,
QUAESTIO II. Utrum peccatum possit esse in sermone ?
Contra,in Psalm. Reddet unicuique juxta opera sua. Et Apoc Opera enim illorum sequuntur eos.
Scholium.
Respondendo ad tertium argumentum, num. 5. adductum, probat indivisibile per se existens, posse moveri localiter, etiam continue et hoc, ex motu sphaerae et cubi super planum ; et rejicit responsiones aliorum, de quo agit 6. Phys. q. 7. et solvit tria loca Aristotelis in contrarium adducta, explicando successionem lationis provenire ex divisibilitate spatii vel mobilis, et alterum horum sufficere. Lychetus hic bene examinat difficultates philosophicas hujus litterae, per sex conclusiones.
Ad tertium (a) argumentum principale quaestionis quando dicitur, quod Angelus non possit moveri, quia est indivisibilis, quamvis potest faciliter responderi, quod Angelus occupat locum divisibilem, et ideo respectu loci se habet ac si esset divisibilis, aut si occupat locum punctualem, et ita ut punctualiter existens non potest continue moveri, ut semper habeat esse punctuale ; tamen quia non videtur ratio, quare negatur indivisibile moveri, etiam si esset indivisibile quantitatis per se existens, ideo potest concedi quod Angelus habens ubi punctuale, potest continue moveri ut in puncto semper existens.
Et istud quod assumptum est de indivisibili , probatur multipliciter. Primo, quia sphaera super planum mota, describit in plano lineam, et tamen non tangit nisi in puncto: ergo illud punctum pertransit totam lineam, et tamen non propter hoc tota linea illa, quae sic pertransitur a puncto componitur ex punctis; ergo a simili, nec hoc sequeretur, si ille punctus esset per se.
Hic respondetur multipliciter : Primo, quod non est sphaericum in natura, sed tantum in intellectu vel imaginatione. Sed hoc nihil est (b), quia caelum simpliciter est sphaericum, et tamen dato quod non esset aliquod sphaericum in natura, adhuc non esset contradictio ex parte sphaerae et plani, quod hoc super illud moveatur, ut sphaera super planum: esset autem contradictio, si ex motu indivisibilis super aliquid, sequeretur ipsum esse indivisibile vel componi ex indivisibilibus.
Aliter dicitur, (c) quod naturalis sphaera tangit planum in linea, ,non in puncto. Sed hoc videtur impossibile, quia quod applicatur lineae circulari, ita quod eam tantam tangit necessario est circulare, quia quaelibet pars lineae circularis est circularis, sicut linea recta est in qualibet parte recta, nam rectae lineae nulla pars est circularis, vel curva.
Aliter dicitur, (d) quod quia punctus ille per accidens movetur, ideo non oportet, quod commensuret sibi spatium super quod movetur ; sphaera autem per se movetur, et etiam est divisibilis. Sed contra (c) istud, quia quamvis pars in toto moveatur per accidens, tamen semper est in spatio sibi aequali, et pertranseundo illa, describit totum spatium; imo si albedo, quae magis movetur per accidens moto quanto, quam aliquid, quod est pars vel terminus quanti , secundum quantitatem suam, quam habet per accidens, comparetur ad spatium, adhuc ejus quantitas accidentalis commensuraretur spatio , unde non videtur quod quantum ad commensurationem, aliquid auferat moveri per accidens aliter quam per se moveri. Item, linea ista supposita non commensuratur sphaerae quia tunc esset corpus sphaericum, sed commensuratur alicui moto super ipsam; ergo tantum puncto moto super eam.
Si etiam ponatur, (f) sphaeram esse in vacuo, et solam lineam esse plenam, et per impossibile sphaera posset moveri in vacuo, et iste punctus super lineam plenam, illa linea plena non describeretur, nisi praecise ex puncto illo, et ita sequitur propositum ex istis.
Praeterea, accipiatur (g) corpus cubum, et moveatur prima superficies ejus; vel semper est in aliquo sibi aequali, et ita in superficie ; vel.correspondet sibi aliquid in magnitudine supposita, puta linea, et sic semper pertranseundo prius aliquid magnitudinis quam aliud pertransit totam magnitudinem: ergo tota magnitudo supposita componitur ex linea, si ratio illorum valeat.
Praeterea, signetur punctus primus in linea, super quam alia linea movetur; iste punctus in linea supposita describit totam lineam motam, quia sicut semper quicumque punctus lineae motae est continue in alio et alio puncto lineae suppositae, ita est e converso, quicumque punctus lineae suppositae supponitur alii et alii puncto lineae motae,et tamen cum omnibus istis stat continuitas motus.
Potest ergo concedi (cum non videatur nisi fuga dicere de moveri per accidens) quod indivisibile posset per se moveri, si per se esset, et tamen continue, nec ex hoc sequeretur magnitudinem pertransitam esse compositam ex indivisibilibus. Propter tamen
(h) intentionem Aristotelis qui allegabatur , oportet intelligere quod in motu locali est successio ex duplici causa, videlicet ex divisibilitate mobilis, et ex divisibilitate spatii, quarum utraque causa si esset per se et praecisa, esset sufficiens ratio successionis. Nam quodlibet mobile prius pertransit unam partem spatii quam aliam, et ita esset successio ex parte spatii, comparando idem mobile ad diversas partes ejus: quodcumque etiam idem in spatio, prius pertransit mobile secundum primam partem sui mobilis quam secundum secundam, et ita esset successio ex parte mobilis, comparando ad quodcumque idem in spatio, ita etiam posset assignari in motu alterationis, et forte in motu augmentationis.
Negat igitur Philosophus et bene, quod indivisibile quantum est ex se, possit moveri vel movere, ita quod ex ejus parte possit accipi continuitas motus, ita quod sit mobile habens in se rationem completam mobilis continui, quia non habet in se, quod continue moveatur, non tamen est illud, cui repugnat continue moveri vel movere, accipiendo ab alio continuitatem motus.
Et istud (i) concludunt rationes suae, et non plus, sicut patet discurrendo per rationes ejus omnes; cum enim primo accipitur, quod omne quod movetur partim est in termino a quo, et partim in termino ad quem, verum est, si sit tale mobile, ex cujus ratione sit successio motus: tale enim mobile est secundum partem et partem sui in termino et in termino, et non ita solum, sed secundum idem sui est partim in termino uno, et partim in alio, hoc est in aliquo medio non quiescendo. Sed inquantum est aliquid utriusque, hoc est, inquantum est per quod tendit ab uno in alterum, hoc est dictu, quod est sub mutatione , et sub aliquo subjacente mutationi, et sic continuat partes motus.
Cum autem accipitur indivisibile, non potest esse partim in uno termino, et partim in alio, quia non habet partes, verum est de prima partibilitate; et ideo concludendo, quod sic non est mobile, concedo: falsum autem est de secunda partibilitate.
Ad aliud cum dicitur, (k) quod prius pertransit omne mobile aequale, vel minus quam pertransit majus, respondeo et dico, quod pertransiri potest accipi pro transitione divisibilis vel indivisibilis: si indivisibilis, falsa est propositio, si intelligatur quod ante omne pertransire majus universaliter, pertranseat indivisibile aequale, tunc enim oporteret concedere, quod esset dare primam mutationem in motu locali, quod etiam nec ipsi perversores Aristotelis, non expositores, dicentes ipsum retractare quod dicit in 6. Physic. possunt rationabiliter dicere quod in 8. contradicat sibi ipsi: non ergo oportet quod omnem transitionem successivam, quae est major ipso mobili, praecedat pertransitio indivisibilis
Si autem intelligatur de pertransitione divisibilis, tunc potest intelligi de toto, non ratione totius, sed ratione partis, et hoc non comparando partem ad ubi sibi aequale, et totum ad ubi sibi aequale, quia continuum est, cujus motus est unus et indivisibilis, ex 5. Metaph. et ita similiter pertransit pars spatium sibi correspondens, et totum mobile spatium totum sibi correspondens. Sed intelligendo respectu alicujus certi, et determinati puncti in spatio, prius pertransit totum ratione partis alicujus illud punctum, et in hoc quod pertransit illud, pertransit aliquid minus se, loquendo de ubi alio a suo primo ubi totali, quam sic pertranseat aequale vel majus, et hoc est per accidens inquantum mobile potest habere ubi minus suo totali ubi.
Sed si loquamur de ubi majori et minori et aequali, secundum quae attenditur immediate continuitas motus, quorum infinita sunt aliquid primi ubi, simpliciter prius pertransit majus se quam aequale sibi.
Ad propositum igitur, salvando illud quod est de per se ratione motus continui, non oportet salvare illud, quod non est de per se ratione ejus. Et si objicis, (1) quod quidquid sit de ratione Aristotelis in se, semper iste punctus est in spatio sibi aequali, et sic pertransit totum, ergo commensurat totam lineam suppositam, et ita illa linea supposita erit composita ex punctis i dico quod semper, id est, in quolibet indivisibili, est in spatio sibi aequali, non autem semper, id est, in quacumque parte temporis.
Idem argui potest (m) de superficie prima corporis cubi, quia licet in quolibet nunc temporis supponatur praecise lineae super quam movetur, tamen in temporemedio inter duo instantia, fluit super medium continuum inter illa extrema.
Ad ultimam rationem, (n) bene concedo, quod omni tempore dato contingit accipere minus tempus, sed ex hoc non sequitur in illo minori tempore posse moveri minus mobile, nisi loquendo de mobili continuo, quod erat ex parte sui causa continuitatis motus.