Littera XV. Samech.

Iniquos odio habui, et legem tuam dilexi. Adjutor et susceptor meus (Hil. add. es tu): et in verbum tuum speravi (spero). Declinate a me maligni: et scrutabor mandata Dei mei. Suscipe me secundum eloquium tuum, et vivam: et non confundas me ab exspectatione mea. Adjuva me, et salvus ero, et meditabor in justificationibus tuis semper. Sprevisti omnes discedentes a justitiis (infra, justificationibus) tuis: quia injusta cognitio (cogitatio) eorum. Praevaricantes reputavi omnes 0599C peccatores terrae: ideo dilexi testimonia tua (infra, justitias tuas sine semper) semper. Confige timore tuo carnes meas: a judiciis enim tuis timui.

371 1. Inimicos diligere est praeceptum.—Praecepti evangelici doctrina est, ut inimicos diligagamus (Matth. V, 44) : et non solum amantibus nos amorem, sed etiam his qui nos oderint debeamus. Ergo haec prophetae professio adversari videtur dominicis mandatis: ut cum amor nobis inimicorum imperetur, ille quod iniquos oderit, tamquam bonum opus praeferat, dicens, Vers. 113: Iniquos odio habui.

2. Odium patris, matris, etc., jubetur quando illi a martyrio aut a Dei famulatu avocant.—Sed hujus ipsius dicti ratio ex ipsis evangeliis noscenda est. Nam Dominus, qui inimicos diligi jussit, et maledicentes 0599D patrem aut matrem reos esse mortis constituit (Levit. XX, 9) , rursum alio in loco praecepit, dicens: Si quis venit ad me, et non oderit patrem suum, et matrem, et uxorem, et filios, et fratres, et sorores, 0600A adhuc etiam et animam suam, non potestus me esse discipulus (Luc. XIV, 26) . Ergo haec videntur sibi esse contraria, ut cujus ex praecepto non solum odium in parentes, sed maledictio tantum morte sit digna, ipse rursum, dicat, neminem discipulum suum esse posse qui nisi ( quasi, nisi qui) patrem et matrem, et uxorem, et filios, et fratres, et sorores, et animam suam oderit. Durus hic sermo, et praeceptum grave est, impietatis necessitatem ad consummationem religionis imponere.

3. Verum nihil a Deo durum, nihil impium, nihil contrarium anterioribus praeceptis jubetur. Irasci autem haec carissima nobis nomina, pater scilicet ac mater, et uxor, et filii non possunt, quod eos praecipimur odisee; cum animam ipsam nostram 0600B odisse jubeamur. Scit enim esse Dominus plures tam inconsulti amoris, ut cum persistere in martyrii gloria filios suos videant, ut tempori cedant, rogent; ut sententiam mutent, precentur; et impiae pietatis erga eos utantur affectu: cum anus mater, et pater senex miserabiles canos filio in ipso martyrii certamine cum invidia praedurae voluntatis ejus ostendat: hinc et uxor adsit filiorum ambitiosa comitatu, oret ut potius sibi illisque vivat: hinc fratres et sorores blandis nominum suorum familiaritatibus deprecentur: ipsa quoque anima illecebris jam pridem capta vivendi, tacitis quibusdam consiliis ad conniventiam 372 deflectendae voluntatis irrepat. Hoc igitur in tempore odisse nos patrem, matrem, uxorem, filios, fratres, sorores, et ipsam quoque animam Dominus 0600C praecepit. Nam hunc eumdem sermonem ita clausit, post odium universorum dicens: Et si quis non portat crucem suam, et venit post me: non poterit meus discipulus esse (Luc. XIV, 27) . Ergo tum odio habendi sunt, cum portare nos martyrii crucem nolunt, cum sequi Deum exemplo passionis dehortantur. Honestum hoc odium et utile est, eos qui ab amore Christi abducere conantur odisse.

4. Iniquos odiendo David Evangelio non repugnat.—Itaque nunc Propheta nihil contrarium evangelicis praeceptis, quibus amare inimicos jubemur, locutus videtur, dicens, Iniquos odio habui. Non enim inimicos suos dicit , sed iniquos: id est, transgressores legis. Propriore istud verbo graecitas nuncupat dicens, παρανόμους id est, extra legem 0600D agentes. Sed qui praeteritores legis odit, non potest non id amare quod odit esse neglectum: et ideo ait: Et legem tuam dilexi. Convenit autem, ut quia legem amat, eos oderit qui legis inimici sunt.

0601A 5. Adjutorio Dei magno nobis opus. Spes obtinet. Meritum omne ex spe ac fide Christi.—Dehinc sequitur, Vers. 114: Adjutor et susceptor meus es tu: et in verbum tuum spero. Magno nobis Dei auxilio opus est in tanto atque assiduo saeculi istius praelio. Non enim nobis, secundum Apostolum, pugna est adversus carnem et sanguinem, sed adversus potestates et mundi potentes harum tenebrarum, adversus spiritales nequitias in coelestibus (Eph. VI, 12). Hos ergo hostes habemus, adversus hos adjutor Deus precandus est, ut nos in susceptionem suam recipiat. Sed non tam timoris haec precatio debet esse quam meriti. Timor enim ex trepidatione conditionis humanae est, Propheta autem in verbo Dei sperat. Spes non res praesentes obtinet, sed futuras. Sperat ergo quae verbo 0601B Dei, id est, dictis propheticis continentur. Sperat autem vel retributiones fidei in vitam spiritalem: vel ipsum illum Domini nostri, qui Dei Verbum est, adventum exspectat. Spes enim ista meretur auxilium et adjutorium Dei. Non aliter aut nos meremur, aut aliqui ante meruerunt, quam Verbum Dei Deum naturae nostrae carnem vel 373 habitaturum sperasse, vel quod habitaverit credidisse.

6. Malitia omnibus inest. Malitia multiplex in corde. —Sed Propheta multa in se esse meminit, quae spei suae conentur obsistere: et ideo subjecit, Vers. 115: Declinate a me maligni; et scrutabor mandata Dei mei. Doctrinae coelestis ratio admonet ut dictum hoc referendum ad personam hominum, quibus insit malignitas, existimetur. Propheta enim, qui gentes 0601C docet, qui verbum Dei praedicat, jubet ut a se universi maligni declinent: quia congregatio sanctorum ad malitiae operarios sit indigna. Et nescio quem possit excipere. Omnibus enim per naturae demutabilis voluntatem malitia adjacet, ipsisque apostolis 0602A verbo licet jam fidei emundatis atque sanctis, non abesse tamen malitiam per conditionem communis nobis originis docuit Dominus, dicens: Si ergo vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris (Luc. XI, 13) . Nostrum autem est et malos amare, et bonos ad bonitatem docere, secundum eum, qui universos ad se potius invitat, dicens: Venite ad me, omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego vos reficiam (Matth. XI, 28) . Sed scit Propheta plures malignitates in occulto humani cordis esse. Secundum enim Domini dictum, De intus exeunt cogitationes malae, caedes, moechiae, fornicationes, furta, falsitates, blasphemiae (Matth. XV, 19) . Haec enim sunt, quae communem hominem faciunt. Hujusmodi igitur ut a se declinent adversantes fidei suae postulat. Obsistunt 0602B enim innocentiae studiis, obsistunt doctrinae spiritali: atque his per consiliorum suorum assiduam familiaritatem se ingerentibus, non vacant animo Dei mandata scrutari: quia maligni viri praesentia multum eum qui mandata Dei scrutari velit, impediat.

7. Calumniae contra spem Christianam. Oratio adversus eas.—Et quia Dei opus est misericordia, ut in familiam ejus recepti a dominatu malignorum horum liberemur; propheta orat dicens, Vers, 116: Suscipe me secundum eloquium tuum, et 374 vivam, et non confundas me ab exspectatione mea. Propheta exspectat et sperat: nihil praesens, nihil temporarium sectatur. Plures autem sunt, qui hanc exspectationem fidei nostrae arguunt et irrident, dicentes 0602C talia: Quid jejunia, quid continentia, quid castitas, quid jactura patrimoniorum utilitatis auferet ? Ubi spes vestra est, o Christiani? Mors aequaliter dominatur universorum: in omnium corporum naturas commune jus illi est. Quin etiam universis nos bonis 0603A saeculi fruimur, et vitae verae licentia utimur: et in quo tandem nobis spei vestrae exspectatione praestatis? Non confundi ergo se in hac exspectatione sua Propheta orat: sed ut maneat confidens, et fructus verae illius vitae quam exspectat accipiat. Scit enim se nondum vivere, licet vivat. Vita enim nostra, secundum Apostolum, absconsa in Christo est (Coloss. III, 3) . Et idcirco ait: Suscipe me secundum eloquium tuum, et vivam: quia verae illius et indeficientis vitae exspectatione ac spe detinetur. Sperat enim aeternitatem, sperat regnum coelorum, sperat regnum Dei, sperat spiritales benedictiones in coelestibus in Christo. In hac spe, in qua non confundetur, rogat ut suscipiatur et vivat.

8. Oratio non ut desint, sed ut vincantur adversarii. 0603B —Dehinc sequitur, Vers. 117: Adjuva me, et salvus ero, et meditabor in justificationibus tuis semper. Superius dixerat, Adjutor et susceptor meus, nunc autem nominum commemoratorum rem precatur, ut qui susceptor est, suscipiat; et qui adjutor, adjuvet. Non abesse a se adjutorium adjuvantis precatur. Non orat ne malignantes non habeat, quia per passionum patientiam fides probatur: sed ut adversus eos adjuvetur orat, quia auxilium a Domino semper orandum est. Sed quemadmodum in superiore susceptus vivet: ita et in hoc adjutus salvabitur. Adhuc enim sibi obeunda mors est, adhuc inferi sustinendi. Tunc salvabitur, cum ex corporea terrenaque 375 natura in spiritalem gloriam transformatus, nullum adversantis inimici periculum metuat, vivat inter 0603C electos angelos, sit paradisi incola, et absorpta corruptione ex mortali immortalis exsistat.

9. Meditatio aeterna justificationum.—Sed quod meditaturum se in justitiis Dei dicit, et meditaturum semper: numquid non meditatur, qui et in meditatione speravit? Potest quidem et in praesens vitae opus accipi, ut quousque in corpore sit, semper justificationes meditetur: sed nihilominus et in futurum sermo procedit. Scit in coelo omnes angelos in meditatione justificationum Dei esse. Nihil enim 0604A illic otiosum, nihil iners est: omnes virtutes coelestes in opere ministerii sui permanent. Et cum nobis tunc vita angelorum vivendum sit; potest secundum eos qui semper operantur, nobis quoque aeterna justificationum esse meditatio.

10. Peccatoris et apostatae discrimen.—Dehinc sequitur, Vers. 118: Sprevisti omnes discedentes a justificationibus tuis; quia iniqua cogitatio eorum. Auxilium et susceptionem ob hoc Propheta orat, ne cum discedentibus a justificationibus Dei, et ipse spernatur. Sed hic servata ea ratio est, ut non dictum sit, sprevisti omnes peccatores; sed, Sprevisti omnes discedentes. Si enim peccatores sperneret, omnes utique sperneret: quia sine peccato nemo sit. Sed spernit discedentes a se, quos apostatas vocant. Neque 0604B enim interest an in justificationibus Dei quis aliquando fuerit. Spernendus enim a Deo est, quisquis discesserit: quia manentis meritum conservat consummatio permanendi. Differt vero a peccato discessio: quia peccato venia per poenitentiam reservatur, discessio vero cum ipsa poenitentiae discessione se damnat; quae hinc oritur, cum voluntas corum qui discessuri sunt est iniqua.

11. Praevaricatores qui vulgo. Quomodo omnes. Lex naturalis.—Dehinc sequitur, Vers. 119: Praevaricantes deputavi omnes peccatores terrae, ideo dilexi justitias tuas. Semper Prophetae sermo longe se et ultra communem sensum tendit. Nos enim praevaricatores eos existimamus, qui susceptam fidem et cognitionem Dei adeptam relinquunt; aliud pollicitos, 0604C et aliud nunc agentes. Sed hic praevaricatores esse existimantur omnes peccatores terrae: nullus excipitur, generaliter ad omnes praevaricationis nomen refertur. Lex enim veluti naturalis est, injuriam 376 nemini inferre, nil alienum praeripere, fraude ac perjurio abstinere, alieno conjugio non insidiari. Novit et hanc Apostolus legem, dicens: Cum enim nationes, quae legem non habent, naturaliter secundum legem faciunt, tales homines legem non habentes sibi ipsi sunt lex, qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis 0605A (Rom. II, 14) . Ergo praevaricatores existimantur, qui quod a naturali lege accipiunt, derelinquunt. Furem quis deprehensum, aut adulterum, aut homicidam arguet lege naturae. Sed si in his ipse versetur, praevaricator est legis.

12. Peccatores coeli.—Novit etiam, cum ait peccatores terrae, alios esse et coeli peccatores. Audiamus enim evangelicae praedicationis prodigum filium perditum atque mortuum, de peccato suo patri confitentem: Peccavi, inquit, pater in coelum et coram te (Luc. XV, 22) . Quisquis coelestis doctrinae, et spiritalis gratiae particeps factus in peccato demorabitur; non terrae peccator est ille, sed coeli. Omnes enim credentes in se Dominus noster Jesus Christus coexcitavit, et collocavit in coelestibus: ex quibus qui 0605B decedit, tamquam coeli peccator arguitur. Cum igitur Propheta peccatores terrae praevaricatores esse existimet, quia naturae legem peccando transgressi sint; ob hoc ipse testimonia Dei diligit, quia cum praevaricatio sit decedere ex lege naturae; tamen jam sine venia sit ex coelesti lege discessio.

13. Cruci carnis vitia configenda.—Concludit autem ita, Vers. 120: Confige timore tuo carnes meas; a judiciis enim tuis timui. Novae et inusitatae preces Prophetae sunt, ut a timore Dei carnes suae configantur. Sed meminit compatiendum et commoriendum esse cum Christo his, qui conregnare cum eo velint. Et minore istud dicti virtute latinitatis translatio elocuta est. Quod enim nobiscum est confige, illic κατήλωσον id significat, ut clavis se configat 0605C (Rom. VI, 4) . Moriendum ergo nobis est, et omnia carnis nostrae vitia configenda cruci Domini sunt. Morimur enim secundum Apostolum cum Christo, et consepelimur in baptismo. Et hoc Propheta quamquam in sua voluntate habeat: tamen ut per misericordiam Dei consequatur expostulat. Configi enim ex timore Dei carnes suas orat, quia judicia Dei metuat. Timet enim aeterni judicii sententiam, timet se non cum Christo configi et commori et consepeliri, 377 novum se hominem, nisi vetere cum vitiis et concupiscentiis exuto, intelligens non futurum.