Littera XVIII. -Zade.

Justus es, Domine, et rectum judicium tuum. 0620B Mandasti justitiam testimonia tua, et veritatem tuam nimis (Hil. valde). Tabefecit me zelus domus tuae (tabescere me fecit zelus tuus): quia obliti sunt verba tua inimici mei. Ignitum eloquium tuum vehementer: et servus tuus dilexit illud. Adolescentior sum ego et contemptus: justificationes tuas non sum oblitus. Justitia tua justitia in aeternum (justitiae tuae in aeternum), et lex tua veritas. Tribulatio et angustia invenerunt me: mandata autem tua meditatio mea est. Aequitas testimonia tua in aeternum: intellectum da mihi et vivam (eorum, et vivificer ).

1. Fides justum Deum, etiam cum punit, fatetur.—Indefessa et perseveranti fide necessarium est, ut immobilis in nobis et inconcussa confessio sit; ne vel aliqua 392 temporum injuria, aut persecutionum 0620C dolore commoti, devotionis studium relaxemus: sed si quando morbi vexabunt, passiones et cruciatus corporum desaevient, damna defatigabunt, luctus et orbitates affligent; semper utamur hac qua nunc Propheta usus est voce dicens, Vers. 137 et 138: Justus es, Domine, et rectum judicium tuum. Mandasti justitiam testimonia tua, et veritatem tuam valde. Meminerimus enim primum eum, qui universorum Dominus est, justum esse, et judicia ejus recta esse. Cur enim in suos iniquus sit? Cur in eos, quos ipse genuit, injustus sit? Bonitatis suae immensitas non sinit istud de eo existimari. Genuit nos non ad injuriam, genuit non ad originis nostrae naturae dolorem: si quid est quod patimur, ex judicio bonitatis suae accidit. Vinci diabolum patientiae nostrae virtutibus delectatur, et probari nos per luctus 0620D et dolores et damna desiderat: ut nihil in servos suos saeculi potestas sibi esse juris et damnationis intelligat. 0621A Quaecumque jussit, justa et testata et vera sunt cum augmento adjectionis; valde enim vera sunt.

2. Impatientia aerumnarum Deo contumeliosa. Zeli causa. Jejunii dies.—Et quia rarum est horum observantem esse; et ( etiam) difficile est inconcussam fidem inter has saeculi procellas et inter haec humanorum vitiorum naufragia dirigere; quia si quid adversi accidit, prona in Deum querela est. Deum enim inter damna sua avarus accusat. Deo cum invidia fletuum suorum orbatus irascitur. Deo injustitiam, qui ad confessionis gloriam persecutionibus probatur, exprobrat. Universorum stultissima haec querela est, cum injustitiae Deum per impatientiam impii doloris accusant. Et idcirco propheta subjecit, dicens, Vers. 139: Tabescere me fecit zelus tuus; quia obliti sunt 0621B verborum tuorum inimici mei. Dei zelo ad omnia vitia nostra et crimina exanimatur propheta. Habet hanc etiam natura humana consuetudinem, ut si quando eorum, quos diligimus, voluntati adversari aliquos viderimus, zelo ejus cui non paretur utamur. Quantus autem nobis dolor est, cum unum ex Dei populo effici videmus saeculi ministrum, et operarium diaboli, et vas mortis, et materiam gehennae? Zelo ergo Dei irascitur, quisquis Christianum jejunii die luxuriantem conviviis viderit. Zelo Dei irascitur, qui insolentem in fratres ministrosque conspexerit. Zelo Dei irascitur, quisquis diversari in stupris sanctificatum jam in Christo corpus arguerit.

3. Zeli exempla.—Zeli hujus et Apostolos meminisse accepimus, cum Dominus templum ingressus, 393 0621C flagello ex funibus omnes vendentes et ementes ejecit (Joan. II, 17) : et ejus zeli, de quo scriptum est, Zelus domus tuae comedit me (Ps. LXVIII, 10) . Efficimus enim nos interdum templum Dei, aut domum negotiationis, aut speluncam latronum. Templum enim Dei, secundum apostolum, corpora sunt, quae in Christo sanctificata sunt (I Cor. VI, 19) . Et haec eadem corpora, cum cogitamus atque agimus stupra, caedes, furta, falsitates, rapinas, speluncam latronum constituimus; cum autem saeculi negotiis, et negotiationum commerciis laboramus, tunc domum Dei domum negotiationis efficimus: ut quae orationis sedes esse debebat, fiat vel latibulum latrocinantium, vel domus negotiationum. Hoc ergo zelo Dominus, ut istius modi homines de templo ejiciat, commovetur. Usi sunt et 0621D hoc zelo probabiles et accepti Deo viri. Nam et Phinees ob hunc zelum meruit judicium pacis aeternae. Cum enim fornicati essent filii Israel, et Dei zelo incitatus in poenam eorum fuisset; tunc ait Dominus, 0622A Phinees filius Eleazar filii Aaron sacerdotis sedavit furorem meum a filiis Israel, in eo quod requievit ab animatione anima mea: quia zelavit zelum meum (Num. XXV, 11) . Sanctus ille et in coelestem habitationem raptus in corpore Elias propheta ait, Zelans zelavi, quia dereliquerunt te filii Israel et prophetas tuos occiderunt: et ego derelictus sum solus (III Reg. XIX, 10) .

4. Verbi Dei immemores odio digni.—Tenet itaque et hunc prophetam zelus iste. Videt enim irreligiosas damni querelas, impios luctuum fletus, profanam legis Dei oblivionem: et idcirco haec agentes, inimici ejus sunt. Nullum enim religiosis viris cum talibus esse jus amicitiae potest, quando declinandi detestandique sint odio irreligiosorum. Nam id ipsum 0622B psalmo altero docetur, cum dicitur: Odientes te, Domine, odivi, et super inimicos tuos tabescebam: perfecto odio oderam illos (Ps. CXXXVIII, 21) . Abrahae quoque Dominus dixit, Qui te maledixerit, maledictus erit, et inimicus ero inimicis tuis, et adversantibus tibi adversabor (Gen., XII, 3) . Si Abrahae inimici, Deo inimici sunt; quales nobis esse oportet, quos Deo videmus inimicos?

5. In verbis Dei nil inane, nil non verum.—Causam deinde affert cur eos oderit, qui verborum Dei fuerint obliti: non enim sunt inania, non terrena, non levia. Ait enim, Vers. 140: Ignitum eloquium tuum valde: et servus tuus dilexit illud. Non explicat proprietatem verbi hujus latina translatio. Quod enim nobiscum 394 ignitum, id graece πεπυρωμένον scribitur. 0622C Πεπυρωμένον autem id significat, quod tamquam conflatum igne purgatum sit. Quaecumque metalla igne conflantur, sordem in se alienam atque inutilem non continent; totum, quidquid in his residet, verum et perfectum et omni vitiorum contagione purgatum est: ut eloquium Dei est, aeternorum in se bonorum continens fidem. Hinc illud est quod in Evangeliis Dominus ait: Iota unum, aut apex non praeteribit ex lege, donec haec omnia fiant (Matth., V, 18) . Vera enim omnia sunt, et neque otiose neque inutiliter constituta Dei verba: sed extra omnem ambiguitatem superfluae inanitatis ignita: et ignita vehementer, ne quid illic esse quod non perfectum ac proprium sit existimetur. Haec itaque diligit servus ejus. Non solum haec agit, sed etiam diligit: quia 0622D operationi obedientiae praestat dilectionis operatio. Obedientia enim sola plerumque terroris est: caeterum dilectio non nisi ex devota mentis voluntate proficiscitur.

0623A 6. David junior et contemptus in regem est electus. —Dehinc ait, Vers. 141: Adolescentior sum ego et contemptus: justificationes tuas non sum oblitus. Ex persona quidem sua propheta haec loquitur; sed competunt et nostri temporis populo: et quatenus id David de se dixisse credatur, absolute ostenditur. Samuel enim propheta venire ad Jesse domum a Deo jussus est, ut unum ex filiis ejus in regem ungeret. Quo cum venisset, adesse omnes filios Jesse jubet. Videt deinde natu majorem, specie pulchrum, habitu et proceritate eminentem: sed responso ita monetur: Ne inspexeris in pulchritudinem ejus ac magnitudinem, quia non ita videt homo ut Deus. Homo enim in facie videt, Deus autem in corde (I Reg., VI, 7) . Adest et secundus, adest et tertius, 0623B adsunt et omnes, quos tunc Jesse praesentes habebat: sed nullus de praesentibus exstitit qui placeret. Verum quia propheta Samuel non mendacem sciret eum, qui se adesse jussisset, et ex iis qui praesentes erant intelligeret nullum a Deo esse electum ; Jesse ait, Numquid est tibi adhuc filius (Ibid., 11) ? Qui respondit: Est mihi modicus, quem dereliqui in pastorali. Hic ergo electus a Spiritu Sancto, et unctus in regem est: et ex juniore atque contempto, gloriam et prophetae et regis accepit.

7. Populus junior emit primogenita.—Ad populum vero, qui et junior est, et ante contemptus est, haec ita pertinent. Erat enim in vitiis saeculi, erat in ignorantiae nocte, erat in agresti ac rustica et ruinosa terreni corporis 395 domo. Sed hic justificationum Dei 0623C non obliviscitur, hic reprobato populo seniore junior in haereditatem familiae eligitur. Emit enim Jacob primogenita Esau, quae sibi ille tamquam moriturus inutilia existimavit (Gen., XXV, 32) . Scit has populus junior nativitatis suae primitias aeternas nec morte intercipi posse. Has igitur non obliviscitur, quas senior et desperavit et vendidit.

8. Fide emit quod senior perdidit infidelitate. Lex qui jam veritas facta est.—Vers. 142. Denique id ipsum sequenti versu docet: Justitiae tuae in aeternum, et lex tua veritas. Has justitias non cogitavit populus ex Aegypto progressus, cui mare aruit, cui columna nubis de die, nocte autem columna ignis famulata est, cui manna matutinum coelum 0624A subministravit, cui viginti septem regna cesserunt, cui Jordanis stetit aridus, cui muri Jericho ad sonum exercitus, et arcae testamenti circuitum conciderunt. Has Dei justitias scit populus qui est junior aeternas. Has quia aeternas sciret, emit fide: has quia moriturum se crederet senior, vendidit infidelitate. Populo enim juniori lex veritas est. Nam vere nunc ab eo circumcisio cordis per Jesum iteratur ad vitam, vere per mare hujus saeculi transit in promissam sibi terram, vere coeleste manna sumit aeternus, vere in Jordane laetatur renatus, vere pascha Agni sanguine liberandus immolat, vere in azymis sinceritatis epulatur, fermentoque antiquae malitiae purgatur: jam non legis ei umbra, sed veritas est.

9. Veritatis causa patientium vox et opus.—Scit 0624B autem ob hanc veritatis confessionem multis se persecutionibus hic junior populus urgeri. Hinc enim sunt in toto orbe terrarum beata fidelium confessorum et sancta martyria. Hinc plures patrimoniis expoliati, exiliis dispersi, vincti, caesi, usti, necati: sed fideli semper mandatorum meditatione omnia, quaecumque ingruerunt, confirmatae fidei virtute vicerunt. Et ideo ait, Vers. 143: Tribulatio et angustia invenerunt me: mandata autem tua meditatio mea est. Urgeant licet pugnae, intententur exilia, proscriptiones adhibeantur, mortes non dico inferantur, sed cum poenarum ingeniis innoventur (Vid. Tract. ps. LXV, n. 21) : vox tamen ea esse semper fidelis viri debet, Tribulatio et angustia invenerunt me: mandata autem tua meditatio mea est. Non vi occupante, 0624C non oblivione temporis subrepente, 396 meditationem a nobis mandatorum Dei abesse convenit.

10. Intelligentia, donum praecipuum.—Dehinc ait, Vers. 144: Aequitas testimonia tua in aeternum: intellectum da mihi eorum, et vivificer. Non contentus est Dei testimonia in praesens tantum aequa et existimare et exspectare: aequitatem eorum in aeternum sperat, et per superiores tribulationes et angustias obtinere ea quae aeterna sunt nititur. Nihil aeternum esse dives ille evangelicus existimans, beatitudinem praesentem suam poenali morte mutavit (Luc. XVI, 25) . Aeterna autem Dei testimonia Lazarus pauper expectans, et Abrahae sinu continetur, 0625A et miseriam vitae laboriosae beatae quietis honore demutat. Horum intelligentiam propheta orat, donum scilicet inter multa dona praecipuum spiritalium gratiarum: et per eam se vivificari deprecatur. Sicut enim nunc in praesens testimonia Dei et mandata meditatur; ita expectat aeterna: et sicut vivit corporis vita, ita et per intellectum quem a Deo acceperit, ut aeterna gloria vivat, expostulat.