Littera XIX. Koph.

Clamavi in toto corde (Hil. meo), exaudi me, Domine; justificationes tuas requiram. Clamavi ad te, salvum me fac: et custodiam mandata tua. Praeveni in maturitate, et clamavi: in (et in) verba tua speravi 0625B (Hil. add. semper). Et praevenerunt oculi mei diluculo, ut meditarer eloquia tua. Vocem meam, exaudi, Domine secundum multam (infra abest multam), misericordiam tuam: secundum judicium tuum vivifica me. Appropiaverunt persequentes me iniquitati: a lege autem tua longe facti sunt. Prope es, Domine, et omnia mandata tua veritas. Ab (in) initiis cognovi de testimoniis tuis: quia in aeternum fundasti ea.

397. 1. Clamor oris, non cordis, in oratione prohibitus. —Inter multa evangelicae doctrinae praecepta, silentium a nobis orandi Dominus exegit (Matth. VI, 6) : ut taciti et ex secreto cordis precaremur, neque in eo vocis potius esset officium quam mentis: Deo orationis nostrae secreta, quia secretorum inspector 0625C est, audiente. Ergo contrarium evangelicis institutis videtur hoc quod ait Propheta, dicens, Vers. 145: Clamavi in toto corde meo, exaudi me, Domine; justificationes tuas requiram. Sed scit Propheta clamorem potius cordis oportere esse, non vocis: et idcirco de corde clamat. Non hic elatae vocis est sonus est, neque corporalis auditio, sed clamor fidei, clamor mentis: usque ad thronum Dei, non nisu vocis, sed fidei spiritu efferendus. Ille enim ad Deum toto corde clamat, qui magna postulat, qui coelestia precatur , qui aeterna sperat, qui innocentis timoris vivit officiis.

2. Clamat peremptus Abel. Moyses tacens fide clamat. Spiritus clamor.—Sic et in hujus mundi exordio, justus Abel etiam peremptus magna loquitur et 0625D clamat. Scriptum est enim: Vox sanguinis fratris tui clamat ad me (Gen. IV, 10) . Non humilis sanctorum querela est, nec depressa fidelium oratio est. Altum est quod postulat, excelsum est quod expectat, clamore personum est quod precatur. Urgebat Pharao infestis Dei populum agminibus, mare rubrum fugae 0626A obsistebat, conclusus undique Israel jam ad mortem videbatur, hoste proximo, mari obvio. Inter haec nullam Moysi ad Deum vocem fuisse Scriptura testatur: stabat moestus, stabat tacens, sed secreto cordis sui personans, et orationis suae fide clamans. Vox enim istud divina testatur, dicens: Dixit antem Dominus ad Moysen, Quid proclamas ad me? (Exod. XIV, 15.) Silebat ille; sed oratio fidei ejus clamor ad Deum erat. Novit et Apostolus hunc in viris fidelibus spiritus esse clamorem, cum dicit: Spiritus enim in cordibus nostri clamat, Abba pater (Gal. IV, 6) . Penetrat hic silentii clamor usque ad aures Dei; sed aures non clamorem, sed fidem audientes; fidem quae non terrenas opes poscat, non gloriam inanem caducamque desideret, non quae moritura corporis gaudia precetur. Exiguis 0626B 398 quidem epistolas suas Apostolus litteris scribit, et communis haec ei elementorum atque apicum forma est: sed novit has ingentes esse litteras suas, dicens: Ecce qualibus vobis litteris scripsi mea manu (Galat. VI, 11) : Magnitudinem sensuum, et praeceptorum utilitatem litteris talibus comprehendens. Clamat igitur Propheta ex toto corde. Et quia ex corde clamat, ut audiatur orat: et auditus haec postulat, ut justificationes Dei exquirat. Scit has esse occultas et latentes, et umbra legis obductas. Has optat inquirere, ad quas multis opus sit magnisque rebus, clamore cordis, exauditionis merito, inquisitionis officio.

3. Salus quo ordine postulanda. Oratio labiorum. Stipendium salutis.—Vers. 146: Sed qui clamavit ut audiretur et inquireret justificationes Dei, nunc 0626C clamat ut salvus fiat et custodiat testimonia Dei . Quantae autem modestiae ordinem tenuit? Non statim clamorem suum sperare ausus est proficere in salutem. Prius fuit ut auditione dignus esset, prius fuit ut justificationes inquireret. Merenda fuit auditio, adhibenda inquisitio: et salus post ista speranda. Nos vero salutem tamquam debitum postulamus: et veluti Deo sit hanc eamdem praestare necesse, primis ab eo precibus oramus. Atque utinam cordis clamore loqueremur. Labia tantum nostra, sensu peregrinante, quod nesciunt murmurant, et officium corporis mens in res alias occupata non sequitur. Propheta vero cum post tot praecedentes antea preces ut salvus esset orasset; salutis ipsius stipendium docet, dicens: Et custodiam mandata tua. Haec fidei nostrae militia est, custodire mandata, et veluti secreto 0626D fidelissimo hunc thesaurum depositi et commendati nobis praecepti reservare.

4. Juveniles anni Deo dicandi.—Qui vero clamavit, et testimonia Dei, id est, sub testibus coelo ac terra et angelis scripta custoditurum se professus 0627A est, addidit adhuc et meritum obtinendae salutis, dicens, Vers. 147: Praeveni in maturitate, et clamavi, et in verba tua semper speravi. Non expectavit infirmam ad vitia senectutem, neque defervescentibus longo usu luxuriae aestibus frigidae aetatis tempus elegit. sed maturitatem 399 omnem fide et religione praevenit, vincens per continentiam juventutem, et comprimens lascivientes annos, senectutis maturitatem modestae et castae adolescentiae tranquillitate praeveniens. Et Prophetae clamor est, sperantis in Dei verba; non aliquando, sed semper. Finis enim nullus est spei nostrae: sed in coelestes res semper extenditur, et in aeterna Dei promissa procedit. Nullum tempus vacuum habet, nullum otiosum.

0627B 5. Vigiliae meditationis antelucanae.—Denique id sequitur, Vers. 148: Et praevenerunt oculi mei diluculo, ut meditarer eloquia tua. Qui in maturitate clamore praevenerat, nunc ipsos dies meditationibus praevenit. Vigilat ille diluculo, non expectat ut gravatos somno oculos lux infusa proturbet. Vigilat ille, et ipsum redeuntem lucis ortum orationibus operitur: nunc prophetarum dictis occupatus, nunc psalmorum hymnis intentus, nunc patriarcharum et sanctorum gestis negotiosus, omni eloquium Dei tempore et assiduitate meditatus.

6. Dei misericordiae, non suis meritis confidere.—Dehinc sequitur, Vers. 149: Vocem meam exaudi secundum misericordiam tuam, Domine: secundum judicium tuum vivifica me. Discamus modestiam ex 0627C dictis Prophetae tot superioribus, clamore cordis, justificationum inquisitione, custodia testimoniorum Dei, et continentia juventutis, et antelucanae meditationis vigiliis: et per haec omnem in 0628A misericordia Dei spem reponens postremo audiri vocem suam secundum misericordiam rogat, et misericordiam secundum judicium Dei postulat. Nos si semel jejunamus, satis fecisse nos arbitramur: si aliquid ex copia domesticarum facultatum inopi damus, implevisse nos justitiam credimus: jejunantes ut aut placeamus hominibus, aut corpora cibis fessa relevemus, et inter ipsa jejunia, stupra, caedes, injurias, odia cogitantes; donantes autem exiguum nescio quid, dum pulsantem fores nostras inopem non sustinemus, aut dum bonitatis famam inani et otiosa hominum opinione sectamur; et deberi nobis ut audiamur existimamus. Sed totum 400 a Deo propheta sperat, totum ex misericordia ejus expectat. In operibus quidem bonitatis totius 0628B ipse perfectus est: sed satis esse hoc sibi non putat ad salutem, nisi secundum miserationes Dei et judicia misericordiam consequatur.

7. Accedens ad infestandos fideles, recedit a lege Dei. —Numquam autem otiosus est, numquam non infestantes insectantesque proximi sunt: vita ejus omnis secundum Scripturae fidem in insidiis fuit. Sed et quisquis nunc placere Deo vult, displiceat impiis necesse est. Et idcirco ait, Vers. 150: Appropiaverunt persequentes me iniquitati; a lege autem tua longe facti sunt. Haec quidem de se, cujus infestata fuit undique vita, dixisse creditur. Sed qui in psalmo hoc humanae doctrinae ordinem tenet, ad eruditionem nostram omnia temperavit: ut cognosceremus eos, qui proximi injuriae fidelium fierent, a 0628C Dei lege longe abesse. Quanta enim fit in sanctos injuriae accessio, tanta fit ex Dei lege decessio. Cavendum autem est, ne quando nos adversum fratres ira commoveat, ne quando invidia stimulet, ne 0629A quando aemulatio irritet: ut aliquid in eos irreligiosum aut fastidiosum agamus, quorum injuriae cum assistimus, tum a Dei lege desistimus.

8. Deus ubique totus, ut anima in omnibus membris, tota. Ea illaesa putre reciditur membrum.—Dehinc sequitur, Vers. 151: Prope es, Domine, et omnia mandata tua veritas. Alio in loco legimus: Deus appropians ego sum, et non Deus de longe, dicit Dominus (Jerem. XXIII, 23) . Non corporalibus locis Deus continetur, neque finibus aut spatiis divinae virtutis immensitas coartatur. Adest ubique, et totus ubicumque est: non pro parte usquam est, sed in omnibus omnis est. Beatus Apostolus Atheniensibus philosophiae inanitate ridiculis pro concione respondens ait: Non longe a nobis manentem quaerimus Deum: in ipso enim vivimus et movemur 0629B et sumus (Act. XVII, 28) . Et Spiritus Dei, secundum prophetam, replevit orbem terrarum (Sap. I, 7) . Et rursum: Nonne coelum et terram ego impleo, dicit Dominus? (Jerem. XXIII, 24.) Nihil a Deo vacat, nihil indiget. Ubique est, modo animae corporalis, quae in membris omnibus 401 diffusa, singulis quibusque partibus non abest. Etiamsi privata quaedam ei et regia in toto corpore sedes est; tamen in medullis, digitis, artubus infunditur. Jam si corruptis aliquibus corporis membris recisione erit necesse, cum usum suum eadem membra vitiis emortua non habebunt: id quod putre caducae carnis est, sine detrimento animae recidetur. Ipsa enim corporis nostri anima sanis et integris admixta membris est: et cum eadem fuerint et putria et recidenda, 0629C non sequitur.

9. Deus etsi ubique, vitiosis qui non insit.—Haec quidem superflue divinae naturae ad comparationem similitudinis conferuntur: quia incomparabile est quidquid aeternum est, nec recipit configuratae (creatae) veritatis speciem, ininitiabilis divinitatis exceptio. 0630A Sed intelligentiae nostrae istius modi coaptatur exemplar: ut per id secundum coelestium dictorum auctoritatem, incorporalem et immensum Deum circumscripto huic et corporali mundo intelligeremus admixtum, vitiosis vero et per opera sua emortuis non inesse. Quin etiam adhuc divinarum atque invisibilium rerum intellectus ex contemplatione corporalium rerum naturisque sectatur. Solem videmus in quadam coeli parte, pro ut ei cursus est, demorantem: et certe ubique protenditur, ubique adest, et quantus per omnia est, ita ubicumque tantus infunditur. Sed si in clausas domorum fenestras incidet, lumen quidem illius praesto est, sed ipsa sibi lucem ejus quae obserata sunt denegabunt.

0630B 10. Praesentia Dei nos vult cautos.—In omnibus igitur vitae nostrae operibus circumspecti, et ad Deum patentes esse debemus: primum ut liberis et per innocentiam patulis cordibus nostris lumen suum dignetur infundere: deinde uti nos in divinitatis suae sinu agere credamus, neque eum abesse cum irascimur, cum caedimus, cum contemnimus , cum maledicimus, cum inebriamur, cum libidinamur, cum divina et humana negligimus, majore contumelia ejus intra quem haec agimus peccantes.

11. Sed ad id etiam illud accedit, quia mandata 402 sua veritas est. Nihil illic anceps, nihil dubium, totum veritatis absolutione perfectum est: quae hoc majore periculo negliguntur, quo magis 0630C veritatis praecepta sunt constituta.

12. Testimonia Dei ab initio saeculi ac deinceps.—Quatenus autem id propheta subjecit cognoverit, dicens, Vers. 152: In initiis cognovi de testimoniis tuis, quia in aeternum fundasti ea. Haec licet propheta de se dicat, legem Dei ab exordio ipse cognoscens, universae 0631A aetati tamen congruunt, quae ab institutione mundi doctrinis Dei sit erudita. Qui enim statutam Adae voluntatis legem meminit, qui ipsam illam Evae creationem didicerit, qui maledictionem serpentis audierit, qui clausum vitae lignum Cherubim flammeo gladio et convertibili legerit, qui occisi Abel clamantem sanguinem scierit, qui poenae et in Cain et in Lamech numerum reputet (Gen. IV, 24) , qui translatum Enoch, qui reservatum Noe, qui benedictionem Sem et Japhet, et maledictionem Cham scrutatus sit, qui Melchisedech sacerdotem, qui Abraham electum, Isaac promissum, Jacob praelatum, Joseph venditum, sanctificatum Judam, Moysen nutritum, eruditum, et post ingentia latae legis sacramenta in verbo Dei mortuum, et Jesum 0631B divisorem promissae terrae, et auctorem iteratae circumcisionis intelliget: profecto uti prophetae voce poterit: In principio cognovi de testimoniis tuis; quia in aeternum fundasti ea. In omnium enim superius memoratorum virorum vita atque gestis aeternorum bonorum spes continetur: et per eos ad doctrinam evangelicae praedications imbuimur. Sed quae fundata sunt, in aedificationem futurae domus praeparantur. Aedificamur enim secundum beatum Paulum super fundamentum prophetarum et apostolorum (Ephes. II, 20) , in quibus testimonia Dei fundata sunt in aeternum, ubi extruetur coelestis illa et regia civitas sancta Jerusalem: quae domus Angelorum frequentantium, et electorum primitivorum est, cujus fundamenta sunt vivi lapides pretiosaeque 0631C gemmae in Christo viventes, resurgentes, regnantes, qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen.