Patrologiae Cursus Completus
Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.
Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.
Editionis Maffei Praefatio.
Incipit Psalmus LXIII. In Finem Psalmus David.
Incipit Psalmus LXIV. In Finem Psalmus David.
Incipit Psalmus CXIX. Canticum graduum.
Incipit Psalmus CXX. Canticum Graduum.
Incipit Psalmus CXXI. Feliciter Canticum Graduum.
Incipit Psalmus CXXIV. Feliciter Canticum Graduum.
Epistola Nuncupatoria Editionis Benedictinae Eminentissimi D. D. Caesari Estraeo S. R. E. Cardinali.
Epistola Nuncupatoria Editionis Benedictinae Eminentissimi D. D. Caesari Estraeo S. R. E. Cardinali.
Praefatio Generalis.
I. De variis Operum S. Hilarii editionibus.
III. De Hilarii Operibus quae exciderunt.
IV. Unde obscurus sit Hilarii sermo. Quid in hac editione praestitum.
§I.—De Conceptione Christi Sana Sancti Hilarii Fides Demonstratur.
I. Carnem Christi ex Mariae carne susceptam passim Hilarius docuit.
II. Spiritus sancti vocabulo quid dixerit Hilarius a censoribus suis non intellectus est.
III. Aliquot loci, in quibus Hilarius Christi carnem ex matre sumptam negare visus est, explanantur.
I Unitas hominum cum Christo ob naturam illorum ab eo assumptam.
II. Hominum cum Christo unitas ob carnem illius in Eucharistia perceptam.
III. Unitas Christi et hominum. Qui Christus nos cum Patre unum esse efficiat.
I. Praecipui Hilarii in hac causa reprehensores, ac defensores.
II. Quam multa Hilarius docuerit objecto sibi errori adversa.
III. In libris Hilarii de Trinitate multa sunt Christi indolentiae contraria.
IV. De haeresi quae Christi divinitatem passam esse asserebat.
VI. Quid Hilario sit passio seu pati, quid Christus, quid Christi natura aut virtus.
VII. Synopsis argumentorum, quibus Hilarius de passione Christi recte sensisse approbatur.
§ IV. De Morte Christi. An Hilarius, moriente Christo, Verbum a carne secessisse senserit.
II. Qui verba Hilarii de Christi derelictione fidei sint consentanea.
III. Hilarius Christum nunquam dividendum esse acerrime propugnat.
§ V. De Gloria Christi Hominumve Aliorum Post Resurectionem Singulares Locutiones Explicantur.
§ VI. De Regno Christi A Regno Dei Patris Distincto.
I. Quomodo Hilarius regnum Christi a regno Dei distinguat.
II. Hilarius a Millenariorum aliorumque eis affinium errore vindicatur.
III. In quo Hilarius situm velit regnum Dei, in quo regnum Christi.
§ VII. De Judicio Novissimo: An Aliquos Hilarius Ab Eo Excluserit.
§ IX.—An Hilarium Fugerit Rerum Spiritalium Notitia. Quid De Gratia Senserit.
Vita Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Ex Ipsius Scriptis Ac Veterum Monumentis
Vita Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Ex Ipsius Scriptis Ac Veterum Monumentis
Vita Sancti Hilarii, Auctore Hieronymo. ( Lib. de Script. eccl.
Vita Sancti Hilarii, Auctore Hieronymo. ( Lib. de Script. eccl.
Vita Sancti Hilarii A Fortunato Scripta .
Vita Sancti Hilarii A Fortunato Scripta .
Admonitio In Duos Libros Subsequentes.
Praefatio Auctoris In Librum I .
In Librum Secundum Fortunati Prologus.
Liber Secundus. De Miraculis Sancti Hilarii.
De Translatione Sancti Hilarii, Petri Damiani Sermo.
De Translatione Sancti Hilarii, Petri Damiani Sermo.
Selecta Veterum Testimonia De Sancto Hilario.
Selecta Veterum Testimonia De Sancto Hilario.
Hieronymi ex epistola VI. ad Florentium.
Ejusdem ex epistola VII, ad Laetam.
Ejusdem ex epist. XIII, ad Paulinum.
Ejusdem ex Apologia adversus Rufinum.
Ejusdem ex epist. LXXXIII, ad Magnum.
Ejusdem ex epist. LXXXIX, ad Augustinum.
Ejusdem ex epist. CXLI, ad Marcellam.
Ejusdem ex epist. CXLVII, ad Amandum.
Ejusdem praefat. in lib. VIII, Comment. in Esaiam.
Ejusdem praefat. in lib. II. Comment. ad Galatas.
Rufini de adulteratione librorum Origenis.
Augustini lib. VI de Trinit. cap.
Ejusdem lib. I, contra Julianum, c.
Et lib. II, cap. 8, n. 26, 27 et
Vincentii Lirinensis in Commonitorio.
Facundi Hermianensis lib. I, cap.
Cassiodori lib. de Instit. divin. litt. cap. 17 et 18.
Venantii Fortunati lib. I, de Vita S. Martini.
Lanfranci testimonium videsis supra col. 53, D. Fulberti Carnot. epist. ad Abbonem.
Ex Sacramentario biblioth. reg. 3865, in quo Nicaenum Symbolum sine additione filioque exstat,
Ex eodem codice regio, necnon ex ms. Missali Ratoldi et Colb. 1927 in praefatione Missae.
Ex ms. Missali S. Gatiani Turon.
Ex Benigniano Missali ms. necnon Noviom., Corb., Colb., Reg. etc.
Ex ms. Missali S. Gatiani Turon. Collecta.
Ex Pontificali Ebroicensis ecclesiae, Bened.
Notitia Litteraria In Sanctum Hilarium, Auctore Schoenemann. ( Biblioth. Pp. t. 1. p.
Notitia Litteraria In Sanctum Hilarium, Auctore Schoenemann. ( Biblioth. Pp. t. 1. p.
Syllabus Manuscriptorum, Necnon Editorum Codicum Ad Quos Exacta Et Emendata Sunt Sancti Hilarii Opera.
Tractatus Super Psalmos Collati Sunt Cum Mss.
Commentarius In Matthaeum Castigatus Est Ad Mss.
Libelli Duo Ad Constantium Collati Sunt Cum Mss.
Appendix.
Admonitio In Tractatum Hilarii Super Psalmos.
Admonitio In Tractatum Hilarii Super Psalmos.
Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Tractatus Super Psalmos.
Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Tractatus Super Psalmos.
Clavis Sive Introitus In Primum Psalmum.
Psalmus II. Sine titulo apud Hebraeos.
Tractatus De titulo psalmi IX.
Tractatus De titulo Psalmi XCI.
414 Prologus In Cantica Quindecim Graduum.
Psalmus CXIX. Canticum Graduum.
Psalmus CXX. Canticum graduum.
Psalmus CXXI. Canticum graduum David.
Psalmus CXXII. Canticum graduum.
Psalmus CXXIII. Canticum graduum David.
Psalmus CXXIV. Canticum graduum.
457 Psalmus CXXV. Canticum graduum.
Admonitio In Quinque Tractatus Subsequentes.
465 Psalmus CXXVI. Canticum graduum Salomonis.
Psalmus CXXVII. Canticum graduum.
483 Psalmus CXXVIII. Canticum graduum.
Psalmus CXXIX. Canticum graduum.
Psalmus CXXX. Canticum graduum.
Psalmus CXXXI. Canticum graduum.
Psalmus CXXXII. Canticum graduum.
Psalmus CXXXIII. Canticum graduum.
Monitum De Commentario In Psalmos XV, XXXI, XLI. ( Ex Biblioth. Galland.
Monitum De Commentario In Psalmos XV, XXXI, XLI. ( Ex Biblioth. Galland.
Sancti Hilarii Psalmorum XV, XXXI Et XLI Interpretatio, Quae hactenus in editis desideratur. ( Indidem.
Admonitio De Commentario In Evangelium Sancti Matthaei.
Admonitio De Commentario In Evangelium Sancti Matthaei.
Capitula Commentarii Sancti Hilarii In Evangelium Matthaei.
Capitula Commentarii Sancti Hilarii In Evangelium Matthaei.
(Scriptus Circa Annum CCCLV.)
Caput Primum. De nativitate Christi, et de Magis cum muneribus, ac de infantibus occisis.
Caput VI. De margaritis ante porcos, de pseudopropheta, de domo aedificata supra petram.
Caput X. Ubi duodecim discipulos praemittit cum doctrina.
Caput XXVIII. De adventu filii hominis venientis in majestate sua.
Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.
Littera XXII. Tau.
0639A
Appropiet oratio mea in conspectu tuo, Domine: secundum eloquium tuum, Domine, da mihi intellectum. Intret postulatio mea in conspectu tuo, Domine: secundum eloquium tuum eripe me. Eructabunt (Infra eructaverunt) labia mea hymnum: cum docueris me justificationes tuas. Pronuntiavit (pronuntiabit) lingua mea eloquia tua: quia omnia mandata tua aequitas. Fiat manus tua ut salvum me faciat: quoniam mandata tua elegi. Concupivi salutare tuum, Domine: et lex tua meditatio mea est. Vivit (vivet) anima mea, et laudabit te: et judicia tua adjuvabunt me. Erravi sicut ovis quae periit: vivifica servum tuum, quia mandata tua non sum oblitus.
0639B 411 1. Eloquia Dei obscura. Orationis gradus.—Finem sumit secundum litteras psalmus. Nam omnibus in his, quae sancto viro erant propria, juxta hebraicorum elementorum ordinem comprehensis, nunc propheta ut oratio ejus Deo sit proxima deprecatur, Vers. 169: Appropiet oratio mea in conspectu tuo, Domine: secundum eloquium tuum, Domine, da mihi intellectum. Multa sunt quae toto psalmo oravit a Domino. Sed quia eloquia Dei plurimum in se obscuritatis per rerum coelestium sacramenta complexa sunt; nunc maxime ut intellectu hujus eloquii Dei sit dignus precatur. Ac primum ordinem modestae spei suae tenuit, cum proximam fieri conspectui Dei orationem suam poposcit. Sequens jam per gradum altioris profectus postulatio ejus iteratur, cum 0639C ait, Vers. 170: Intret postulatio mea in conspectu tuo, Domine, secundum eloquium tuum eripe me. Appropinquantis orationis ad conspectum Dei hic fuit ordo, ut cum coepisset esse proxima, introiret: et jam eloquio Dei intellecto, eripi se secundum idipsum eloquium Dei precatur. Non enim primum ubi est intellectus, ibi salus est: sed intelligentia adepta, salus est obtinenda.
2. Sermonis vulgaris et prophetici discrimen. Eructatum verbum quid.—Et quia haec eadem per spiritum prophetiae, vel sub futurarum rerum umbra, 0640A vel sub quadam veri tamquam de speculo imagine antelata, vel sub divinorum verborum occulta profundaque ratione, spiritu prophetiae magis quam intelligentiae humanae sensu, proferebantur; adjecit, Vers. 171 et 172: Eructaverunt labia mea hymnum. Cum docueris me justificationes tuas, pronuntiabit lingua mea eloquia tua; quia omnia mandata tua aequitas. Omne prophetiae eloquium sub eructandi significatione meminimus ostendi, cum dicitur: Eructavit cor meum verbum bonum (Psal. XLIV, 2) ; vel illud: Eructabo abscondita a constitutione mundi (Matth. XIII, 35) ; vel illud: Dies diei eructat verbum (Psal. XVIII, 3) . Omnis autem sermo hominum ex sensu cogitationis initur ac motu, ubi ad aliquid enuntiandum mota mens nostra, id quod 0640B in affectum sibi insiderit per verba declarat. At 412 vero ubi extra humanae mentis instinctum non ad animae sententiam lingua famulatur, sed per ineuntem spiritum officio oris nostri divini sensus sermo diffunditur; illic eructatum videtur esse quod dicitur: cum non ante cogitatione motuque percepto id ad quod impulsa sit mens loquatur, sed ignorante sensu spiritus vocem in verba distinguat.
3. Mandatorum intelligentiam quo ordine praestet Deus. Mandatorum scopus.—Nunc autem quamvis eructaverint labia hymnum, tamen post doctrinam justificationum Dei pronuntiabit lingua quod loquitur: ut cum rerum dictarum sit percepta cognitio, tum agnitionis ipsius declaratio consequatur. Non sunt autem ita mandata Dei ab aequitate diversa, 0640C ut non Deo dignum sit, eorum primum intelligentiam tribuere prophetanti, tum deinde ad conscientiae publicae notionem praedicationis confessione clarescere: quia extra bonitatem Dei sit, aut occultare quod voluerit pronuntiari, aut aliud aliquid nisi cum aequitate mandasse. Aequitatis autem mandatorum Dei ea summa est, ut omnibus sint salutaria; ut hoc, quod in hanc vitam venimus, cum profectu aeternitatis ineamus. Nam nasci ad mortem, non vitae est causa, sed mortis.
4. Liberum arbitrium.—Et hujus spei sua fiduciam 0641A mox propheta subjecit, dicens, Vers. 173: Fiat manus tua ut salvum me faciat; quoniam mandata tua elegi. Aliis gloriam saeculi eligentibus, aliis venerationem elementorum ac daemonum capessentibus, aliis terrenas opes expetentibus, sanctus iste mandata Dei elegit. Elegit autem non naturali necessitate, sed voluntate pietatis: quia unicuique ad id quod volet via est proposita vivendi, et appetendi atque agendi permissa libertas (Deut. XXX, 19) . Et ob id uniuscujusque aut poena aut praemiis afficietur electio.
5. Legis finis.—Sed mandatorum Domini quis esset finis ostendit, dicens, Vers. 174: Concupivi salutare tuum, Domine, et lex tua meditatio mea est. Totum se iste in adventum Jesu, id est, salutaris 0641B extendit: et illud quod Apostolorum beatitudini videre fuit proprium, desideriis impatientibus concupiscit: hoc tamen ipsum, quod 413 in lege agit , meditationem futurae spei esse significans; quia non ad praesentium effectum, sed ad futurorum profectum omnis intelligitur suscipi solere meditatio.
6. Praemium meditationis.—Ac meditationis istius quod praemium esset, ostendit, Vers. 175: Vivet anima mea, et laudabit te: et judicia tua adjuvabunt me. Vivere se in hac vita non reputat, quippe qui dixerit: Ecce in iniquitatibus conceptus sum, et in delictis peperit me mater mea (Psal. L, 7) . Scit sub peccati origine et sub peccati lege se esse natum: meditationem autem legis Dei ob id elegit, ut vivat. Animam suam superiore psalmo ad vitae 0641C istius gaudia adhortatus est, cum ait: Convertere, anima mea, in requiem tuam, quoniam Dominus benefecit mihi: quia eripuit animam meam a morte, oculos meos a lacrymis, pedes meos a lapsu. Placebo Domino in regione vivorum (Psal. CXIV, 7, etc.) . Has laudes Deo referre festinat, judiciis Dei, absorpta terrenae corruptionis infirmitate, ad aeternitatis adjutus profectum: 0642A ob id utique, quia elegit mandata, et concupivit salutare Domini, et quia meditatio ejus in lege Dei semper est.
7. Digno autem omnia evangelici sacramenti fine conclusit, dicens, Vers. 176: Erravi sicut ovis quae periit: vivifica servum tuum, quia mandata tua non sum oblitus. Referri enim se errabundam ac perditam ovem pastoris sui humeris festinat, ut per salvatorem suum aeternumque pastorem in coelo angelis aeterna gaudia praebeat se recepto (Luc. XV, 10) . Filius enim hominis venit salvare quod perierat (Matth. XVIII, 11) , missus ad oves perditas domus Israel Dominus Jesus Christus, qui est benedictus in omnia saecula saeculorum. Amen.