IN LIBRUM SECUNDUM SENTENTIARUM

 DISTINCTIO PRIMA.

 QUAESTIO I.

 COMMENTARIUS.

 Contra, personae divinae plus conveniunt quam substantia, et virtus in creatura: sed ista non possunt separari in operatione, ergo nec illae.

 COMMENTARIUS.

 Ad solutionem (n) quaestionis tria sunt videnda. Primo, quod prima causalitas respectu creaturarum est necessario in tribus personis divinis, et hoc r

 COMMENTARIUS.

 Quoad secundum articulum de esse secundum quid seu diminuto, id est, esse cognito vel volito creaturarum, an sit a tribus. Scotus antequam respondeat,

 COMMENTARIUS.

 Quantum (a) ad hoc igitur dico sic, quod duo ordines possunt intelligi in divinis, scilicet ordo naturae et ordo originis, qui sunt alterius rationis:

 COMMENTARIUS.

 Quantum (a) ad tertium articulum, intelligendum est quod in creaturis, si comparetur causa ad duos effectus ordinatos, essentialior est ejus comparati

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Explicat definitionem creationis, et quod philosophi eam admittant, si nihilum dicatur praecedere secundum ordinem naturae, non durationis. Explicat e

 COMMENTARIUS.

 De secundo (a) membro, prout ly de notat ordinem durationis, negatur communiter creatio a Philosophis, quia dicunt Deum necessario producere quidquid

 COMMENTARIUS.

 In isto (a) tamen membro secundo, scilicet intelligendo de prout dicit ordinem durationis, distingui potest de nihilo, esse Nihil nihil nihil

 COMMENTARIUS.

 Sententia Doctoris, creationem esse de nihilo essentiae et existentiae, sed non de nihilo esse intelligibilis tamen ipsum esse intelligibile, produc

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO III.

 COMMENTARIUS.

 Hic dicitur (b) quod Deus potuit producere aliquid aliud a se sine principio, quia ipsum non potuisse hoc fecisse, scilicet produxisse aliquid sine pr

 COMMENTARIUS.

 Contra istam (a) positionem arguitur, quod includat contradictionem, aliud a Deo fuisse sine principio, quia de omni producto, aliquando verum est, ve

 COMMENTARIUS.

 Tenentes istam (c) positionem potissime (qui ponunt eamdem impossibilitatem esse ex parte speciei cujuscumque, et cum in aliqua specie, sicut in succe

 COMMENTARIUS.

 Tenentes autem (a) primam opinionem, potissime propter hoc quod non invenitur contradictio in istis terminis : aliud a Deo esse sempiternum: et secund

 COMMENTARIUS

 QUAESTIO IV. Utrum

 Et quia haec quaestio dependet a quadam alia, scilicet de identitate relationis ad suum fundamentum, et hic specialiter loquendo de relatione, quae es

 COMMENTARIUS.

 Hic dicitur, (a) quod omnis relatio est eadem fundamento. Pro ista opinione arguitur multipliciter. Primo, quia relatio tranfertur ad Deum, secundum p

 Contra istam (b) opinionem arguo sic: Primo, nihil est idem realiter A, sine quo A esse,

 COMMENTARIUS.

 Et (a) quia posset proterviri de relationibus, concedendo eas non esse easdem realiter fundamento, non tamen esse alias realitateSi negando eas esse a

 COMMENTARIUS.

 (f) Quod si adhuc proterviatur, quod licet relationes non sint formaliter entia rationis, sed aliquid extra intellectum, et non idem fundamento, non t

 COMMENTARIUS.

 Ad primum (g) alterius opinionis dico, quod nihil alicujus generis dicitur de Deo, sicut dictum est dist. 8. primi,

 COMMENTARIUS.

 Hoc (a) ergo viso de relationibus in communi, videndum est de relationibus in speciali creaturae ad Deum, et est una opinio, quae dicit illam relation

 COMMENTARIUS.

 Aliter ponitur, (a) quod ista relatio Angeli ad Deum, differt realiter ab essentia Angeli, quod confirmatur per Augustinum 5. de Trinit. capite 5. ubi

 COMMENTARIUS.

 (lamento, ab eo tamen distingui formaliter, et probat utrumque membrum.

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta (a) principalia hujus quaestionis.

 COMMENTARIUS.

 Resolvit primam quaestionem, ponens duplicem respectum creationis, alterum causati ad Deum, qui est idem fundamento, ex dictis alteram ad non esse im

 COMMENTARIUS.

 Secundum primam (a) opinionem potest responderi ad primum argumentum, quod auctoritas loquitur de his praecise, quae per se includuntur in quidditate

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO V.

 COMMENTARIUS.

 Conclusio istius quaestionis est certa, scilicet quod Angelus et anima differant specie, quia formae ejusdem rationis habent eamdem rationem perficien

 COMMENTARIUS.

 (a) Dico tunc ad quaestionem, quod quidquid est potens agere, est aliquod ens habens actum primum, et prior est sibi secundum naturam ratio actus prim

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO SECUNDA.

 QUAESTIO I.

 COMMENTARIUS.

 Hic dicitur (a) quod in existentia actuali Angeli est successio formaliter.

 COMMENTARIUS.

 (a) Contra istam positionem arguitur, quod includat contradictionem, quia ubi est successio, ibi est prius et posterius, quae non sunt simul: sed adve

 COMMENTARIUS.

 Contra istum (a) modum ponendi arguo. Videtur enim contradicere sibi ipsi, quia si in aeviterno non est successio, sequitur quod esse quod habet in pr

 COMMENTARIUS.

 Ponit modum defendendi opinionem D.Bonavent. de successione in Angelo, quae non eat improbabilis, quia aevum secundum eum est quantitas, et sic habens

 COMMENTARIUS.

 Refutat opinionem D. Bonavent. de successione, sive primo modo, sive secundo explicatur, quia si duratio est absoluta, et eadem existentiae, erit indi

 COMMENTARIUS.

 SCHOLIUM,

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta principalia. Ad primum (a) conceditur, quod unus Angelus creatur prius alio, sed non propter hoc sequitur, quod in esse Angli prius creat

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 Contra istud arguitur (c) sicut prius argutum est in quoestione 5. primoe distinctionis hujus secundi in solutione principali.

 COMMENTARIUS.

 Instatur ex Philosopho 4. Phys. ubi videtur dicere esse unam nunc secundum substantiam in toto tempore, diversum tamen secundum esse. Probat late Scot

 COMMENTARIUS.

 Ad secundam partem (a) quaestionis, qua quaeritur, an debeat poni in Angelo existente aliquid mensurans ejus existentiam, dico quod mensurare est quan

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO III.

 COMMENTARIUS.

 SCHOLTOM.

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO IV. Virum operatio Angeli mensuretur oevo ?

 COMMENTARIUS.

 (a)Hic dicitur, quod operatio Angeli intrinseca mensuratur tempore discreto, quod ponitur sic: Mensura, quae est durationis rei, est modus quo res men

 COMMENTARIUS.

 Contra conclusionem (a) hujus positionis, arguo primo sic : Quae habent uniformem modum manendi, dum manent, habent mensuram ejusdem rationis in manen

 COMMENTARIUS.

 Concedo conclusionem duarum primarum rationum, quod intellectiones Angeli mensurantur aevo, et breviter quaecumque existentia actualis invariabilis, h

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO V. Utrum Angelus sit in loco ?

 Resolvit Angelum esse in loco, quod habetur expresse ex Scriptura et locis Sanctorum citatis a Magistro 1. distinct. 37. de quo quaest. sequent. cujus

 QUAESTIO VI.

 Ad primam (a) quaestionem dicitur, quod Angelus est in loco per operationem praecise, ad quod probandum adducitur Damascenus cap. 13. Incorporea (inqu

 Contra conclusionem (d) hujus opinionis arguitur primo, quod sic ponens contradicat sibi ipsi, quia in quaestione illa : an Deus sit ubique, probat qu

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem (a) igitur illam solvendam, primo videndum est de loco corporis: cuilibet enim corpori praeter ultimum, cujus non est aliud extra conti

 COMMENTARIUS.

 Ad propositum (a) igitur, ista applicando de Angelo, dico quod Angelus non necessario est in loco, quia multo magis posset fieri Angelus sine creation

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO VII.

 COMMENTARIUS.

 In ista (a) quaestione Damascenus, lib .2. cap.

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO VIII.

 COMMENTARIUS.

 (a) In ista quaestione non est veritas ita clara, et certa de facto, sicut est in proecedenti quoestione, quia Richardus 4. de Trinit.

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO IX.

 COMMENTARIUS.

 Secundo quod non possit moveri motu continuo arguitur, et primo in communi, quod nullum successivum sit continuum, et hoc duplici via probatur. Prima

 Tertio principaliter arguitur, quod Angelus non posset moveri, quia est indivisibilis. Probat enim Philosophus 6. Physicor. cap. 2. et penultimo, cap.

 Quarto principaliter arguitur, quod non possit moveri localiter continue, quia non habet resistentiam, quia, sicut dicit Com mentator super 4. Phys. c

 Decidit Angelum posse moveri continue ad locum, quia est receptivus ubi, nec habet ubi certum, nec omnia ubi

 COMMENTARIUS.

 Ad secundum (a) nego illud quod assumitur, scilicet nullum successivum est continuum. Antecedens etiam, quod assumitur ad ejus probationem, scilicet q

 COMMENTARIUS.

 (a) Ex eodem etiam apparet improbatio alterius antecedentis de partibus minimis, quia aut illud minimum posset praecise terminare lineam indivisibilem

 COMMENTARIUS.

 Ad ista argumenta (a) respondetur, quod non concludunt contra minimum secundum formam, et ita ponitur minimum seeundum formam, non autem secundum mate

 COMMENTARIUS.

 Secunda (a) responsio non videtur excludere rationes praedictas, quin totum non esset compositum ex indivisibilibus, vel ex minimis partibus in toto

 COMMENTARIUS.

 Nunc solvit probationes adductas num. 1. pro secundo argumento, et refutando modum aliorum, explicat illam propositionem : possibile est continuum div

 COMMENTARIUS.

 Refert solutionem aliorum, ad secundam probationem antecedentis secundi argumenti, supr. n. 2. qui negant indivisibile esse quid positivum. Primo, qui

 COMMENTARIUS.

 Respondeo ad argumentum (a) quod eo cedente, succedit pars continua fluens, et non indivisibile immediate, nec aliquid immediate, nisi sicut continuum

 COMMENTARIUS.

 Ad aliud (a) de secundo de Anima, patet quod loquitur de quantitate naturali augmentabilis et diminuibilis, quod concedo, quia illa quantitas cuicumqu

 COMMENTARIUS.

 Ad tertium (a) argumentum principale quaestionis quando dicitur, quod Angelus non possit moveri, quia est indivisibilis, quamvis potest faciliter resp

 COMMENTARIUS.

 Ad quartum num. 6. adductum explicat quomodo successio motus est ex resistentia mobilis ad motorem et medii ad utrumque, quia scilicet mobile est sub

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO X. Utrum Angelus possit movere se

 COMMENTARIUS.

 Resolvit Angelum posse se movere, quia animalia, et gravia, et levia se movent,idque est in ipsis perfectionis. Quod vero gravia et levia moveantur a

 COMMENTARIUS.

 Remissive ad primum docet quomodo aliquid sit simul in actu et potentia, de quo 1. d. 3. q. 7. ad 1. pro 2. opin. et 2. d. 3. q. 8. ad 4. et d. 25. q.

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO Xl. Utrum Angelus possit moveri in instanti

 (a) Hic dicitur, quod Angelus potest moveri in instanti, sed non temporis continui, sed discreti, quod probatur. Quaere in Thoma. Alius Doctor (b) dic

 COMMENTARIUS

 Rejicit tempus discretum ut superfluum, et sic ait motum Angeli mensurandum tempore communi. Et ad quaest, resolvit contra Henricum,Angelum non posse

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO XII.

 Ponit sententiam aliorum, maxime D. Thomae, cum quo convenit, nisi in eo quod D. Thomas videtur dicere Angelum instantanea , moveri posse a se ad ubi

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO TERTIA.

 QUAESTIO I.

 COMMENTARIUS.

 Contra (c) istud arguitur sic: objectum inquantum objectum est prius naturaliter ipso actu: et in illo priori, per te, objectum est de se singulare, q

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem igitur concedo conclusionem istarum rationum, et dico quod substantia materialis ex natura sua non est de se haec, quia tunc sicut dedu

 COMMENTARIUS.

 Sed contra (a) istud videntur osse duae objectiones, una, quia videtur ponere universale esse aliquid reale in re, quod est contra Commentatorem 1. de

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Contra ista, (a) primo expono intellectum quaestionum motarum de ista materia: non enim quaero, quo natura est singularis vel individua, si ista signi

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO III.

 COMMENTARIUS.

 Contra istud, (a) primo, quia quod non est ex se distinctum, nec determinatum, non potest esse primum distinguens vel determinans aliud sed esse exi

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO IV.

 Hic dicitur, quod substantia materialis est singularis et individua per quantitatem, et ponitur talis ratio, quia quod primo convenit alicui et per se

 (a) Contra istam conclusionem arguo quatuor viis. Primo ex identitate rationis numeralis, sive individuationis vel singularitatis. Secundo ex ordine s

 COMMENTARIUS.

 Propter argumenta (a) forte istarum duarum viarum fugienda tenetur positio de quantitate alio modo, hoc modo, scilicet quod sicut extensio materiae es

 COMMENTARIUS.

 Ex quarta via arguo sic (d): quantitas ista qua substantia est haec signata, aut est quantitas terminata, aut interminata: non terminata, quia illa se

 COMMENTARIUS.

 Contra (a) rationes opinionis, arguo primo contra primam, quod quantitas non sit ratio divisibilitatis in individua, quia quidquid est ratio divisibil

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO V.

 COMMENTARIUS.

 Contra istud primo (c) per auctoritates ejusdem Philosophi 7. Metaph. cap. de partibus definitionis: Palam autem, quod anima quidem substantia prima,

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO VI.

 COMMENTARIUS.

 Hic dicitur quod natura specifica de se est haec, et tamen per quantitatem potest esse natura communis in pluribus singularibus, sive quantitas potest

 Primus intellectus (a) videtur impossibilis, quia ex eo sequuntur inconvenientia in Theologia, Metaphysica, et scientia naturali. In Theologia, scilic

 COMMENTARIUS.

 Secundus intellectus videtur destruere seipsum, quia illud quod est de se hoc (illo modo quo expositum est prius aliquid esse de se hoc), est de se cu

 Ad quaestionem ergo (a) respondeo, quod sic. Ad quod sic arguo: sicut unitas in communi per se consequitur entitatem in communi, ita quaecumque unitas

 COMMENTARIUS.

 Et si quaeras (a) quae est ista entitas individualis, a qua sumitur differentia individualis? Estne materia, vel forma, vel compositum ?

 COMMENTARIUS.

 Et per hoc patet (a) ad argumentum primum principale quod concludit, quod omne individuum, in quo natura est contrahibilis, est compositius illa natur

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem quintam praecedentem de materia, patet solutio per argumenta contra opinionem: concedo enim quod materia absolute ut natura, non est ra

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO VII.

 Qui dicunt ad (a) quaestiones praecedentes de individuatione, principium individuationis esse quantitatem vel materiam, dicunt consequenter ad istam q

 COMMENTARIUS.

 Quod Philosophus sumpsit materiam pro differentia individuali ostendit q. praeced. n. 20. Nunc admisso quod intellexerit alteram partem compositi per

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO VIII.

 COMMENTARIUS.

 Refertur sententia D. Thomae, qui videtur asserere totam activitatem esse ab objecto, et intellectum esse mere passivum, de quo 1. d. 3. q. 7. sig. qu

 COMMENTARIUS.

 Ideo dicit Gandensis aliter, quodlibeto 5. quaest 14. quod Angelus non cognoscit se per essentiam suam, sed per habitum scientialem, in quo intellectu

 Ad quaestionem igitur dico (a), quod Angelus potest intelligere se per essentiam suam, secundum intellectum expositum in principio quaestionis. Quod p

 COMMENTARIUS.

 Ad primum explicat, quomodo semper intellectus novit se, et ex peccato provenire quod actu non se intelligat sine specie, licet supposito peccato, hoc

 COMMENTARIUS.

 Ad tertium (a) dico quod ratio istius propositionis majoris in potentiis sensitivis est vera, eo quod omnis potentia sensitiva requirit determinatum o

 COMMENTARIUS.

 (a) Ad ultimum, etsi aliqui concedant conclusionem illam ibi illatam , videtur impossibilis , quia tunc sequeretur, quod illa intellectio esset actu i

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO IX.

 Hic concordant (a) aliqui in ista negativa, quod Angeli non habent distinctam notitiam naturaliter.

 COMMENTARIUS.

 Rejicit sententiam D. Thomae, primo, quia Angelus tantum discursive cognosceret Deum, quod est contra ipsum 1. p. q. 58. a. 3. de quo Scot. infra d. 7

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem igitur (a) respondeo aliter. Primo distinguendo de duplici cognitione. Potest enim aliqua esse cognitio objecti, secundum quod abstrahi

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO X.

 Hic dicitur (a) quod Angelus omnes quidditates cognoscit per unum habitum scientialem. Modus ponendi est iste, quod licet habitus sit in intellectu, s

 COMMENTARIUS.

 Alia opinio dicit (a) quod non oportet ponere in Angelo proprias rationes respectu quidditatum creaturarum singularum, quia Angelus inferior, licet pe

 COMMENTARIUS.

 Praeterea in speciali (a) contra primam opinionem de habitu arguo quadrupliciter. Prima contra id, quod ponunt de respectu essentiali, videtur contrad

 COMMENTARIUS,

 Ad quaestionem (a) igitur concedo conclusiones quatuor primarum rationum, quae probant quod Angelus ad cognoscendum distinctas quidditates, habeat dis

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta (a) principalia. Ad primum dico, quod intentio Philosophi 3. Metaph. est de speciebus subalternis, patet ex prima proprietate numeri, ubi

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta pro prima opinione. Ad primum (a) de 2. Ethicorum, procedendo per divisionem eorum, quae sunt in anima, concedo quod species vere potest

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta (a) alterius opinionis. Ad Dionysium patet per aliam translationem, quae adducit totalem, etc. quaere Linconiensem, qui exponit universal

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO XI.

 COMMENTARIUS.

 Una opinio dicit, quod non accipit cognitionem a rebus, nec proficit in accipiendo vel recipiendo cognitionem ab eis, quia tunc Angelus haberet intell

 Contra, ex eisdem principiis arguo contrarium : Angelus habet intellectum agentem et possibilem: ergo potest habere notitiam a rebus. Consequentiam co

 COMMENTARIUS.

 Alii dicunt, quod si Angelus non haberet habitum concreatum, nihil intelligeret, nec singulare, nec universale. Sed per habitum qui repraesentat quidd

 COMMENTARIUS.

 (a) Respondeo ergo ad quaestionem, quod Angelus potest proficere in cognitione rerum, et hoc accipiendo notitiam actualem aliquam a rebus. Et dico, qu

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO QUARTA.

 QUAESTIO UNICA.

 DISTINCTIO QUINTA.

 QUAESTIO I.

 In ista quaestione (a) secunda, non tenetur Magister, qui in fine hujus quintae distinctionis, magis il lam opinionem approbat, quae dicit ipsos fuiss

 COMMENTARIUS.

 Ideo tenetur (a) quod Angeli meruerunt beatitudinem suam, et prius quam receperunt eam. Primum declaratur, quia omnis natura consequitur suam perfecti

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem praecedentis distinctionis, quae dependet ex solutione istius, duo sunt videnda. Primo, quot erant morae ponendae circa Angelos. Secund

 COMMENTARIUS.

 Adinquirendum (a) de istis viis, ponsupendae sunt sex propositiones probabiles, quarum prima est haec: Merentes usque ad nunc praemiationis, in illo n

 COMMENTARIUS.

 Sed ad inquirendum ulterius de dispositione eorum in moris istis, videtur ponenda propositio sexta probabilis, et est : Quod quilibet

 (a) De secundo articulo, scilicet, quantae fuerunt istae morae, quamvis aliqui ponant eas esse diversa instantia temporis discreti, tamen ex dist. 2.

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Postquam Doctor resolvit potuisse Angelum primo instanti esse beatum, ac etiam miserum, loquendo de miseria poenae, ponit sententiam D. Thomae neganti

 COMMENTARIUS.

 Teneo igitur, quod potuit in primo instanti habere potentiam volitivam perfectam, et non Minitabatur ad rectam operationem: non enim habuit in secundo

 De tertio articulo, quot fuerunt morae et quantae, communiter dicitur duas fuisse moras: una est in via, et alia in termino nam ponitur, quod non si

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO SEXTA.

 QUAESTIO I.

 Quia tamen (a) istae rationes non cogunt, potest aliter ad quaestionem responderi, scilicet quod Angelus potuit appetere aequalitatem Dei, quod persua

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 Positis quatuor argumentis pro utraque parte quaest, explicat pulcherrime ordinem actuum voluntatis, quomodo omne ejus nolle supponat velle, et quomod

 COMMENTARIUS.

 Quoad primam inordinationem velle concupiscentiae Angeli, probat Doctor quatuor rationibus eam fuisse in indebito appetitu beatitudinis. Primo, quia v

 COMMENTARIUS.

 Ad videndum (a) solutionem istarum rationum, distinguo, quid possit intelligi per istas affectiones justitiae et commodi, de quibus loquitur Anselmus

 COMMENTARIUS.

 Ostenso primo inordinate amato, amore amicitiae, et primo inordinate concupito, docet Angelum ulterius habuisse alia velle inordinata, verbi gratia, e

 COMMENTARIUS.

 Explicando quale peccatum sit ille inordinatus amor amicitiae Angeli re pectu sui, dicit quod non videtur esse superbiae proprie, quia haec est immode

 COMMENTARIUS.

 Quantum (a) vero ad deordinationem velle concupiscentiae, videtur quod ille appetitus beatitudinis non fuerit proprie superbia, non quidem quantum ad

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO SEPTIMA.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic ponitur (a) duplex ratio continuationis malitiae in eis. Primo sic: Appetitus proportionatur suae apprehensivae a qua movetur, sicut mobile motori

 COMMENTARIUS.

 non mutatur ejus libertas. Quarto, nihil creatum potest esse ratio causae principali ut agat opposito modo ei, quem ex natura habet. Quinto, alias Ang

 COMMENTARIUS.

 Praeterea, contra (a) primam viam arguitur specialiter, primo, quia ipsa supponit falsum,scilicet, quod intellectus sit sufficiens motor voluntatis, s

 COMMENTARIUS.

 Tertio, tendens libere in objectum, libere in eodem quiescit. Quarto, per nullum actum extra viam obstinatur anima, nec assignari potest, quo actu via

 COMMENTARIUS.

 Ad solutionem istius (a) quaestionis, duo sunt videnda : Primo, scilicet de gradibus bonitatis et malitiae. Secundo, quae bonitas possit inesse voliti

 COMMENTARIUS.

 De secundo dico (a) quod Angelum malum non posse habere volitionem bonam, potest intelligi de ista triplici bonitate, et de illa prima quae est ex gen

 COMMENTARIUS.

 Sed contra istud arguitur, quia tunc videretur eodem modo esse impossibile de peccatore viatore, qui tamen finaliter non poenitebit, nam Deus non prae

 (i) Aliud dubium est, si illa obstinatio voluntatis malae sit a Deo, vel ab ipsa voluntate mala? Si enim sit a voluntate, videtur quod ipsa possit res

 COMMENTARIUS.

 D. Thomas i.p. q. 64. art. 5. et alii negant daemonem posse ullum actum moralem elicere, quia omnes vitiat relatione ad se. Alii idem dicunt, addentes

 COMMENTARIUS.

 Quantum (a) ergo ad istum articulum, videtur posse dici quod non necessario habent aliquem actum malum, nec loquendo de aliquo actu determinato vel in

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO OCTAVA

 QUAESTIO UNICA.

 In ista (a) quaestione (sicut tangunt tria argumenta) tria sunt videnda: Primo quid sit Angelum assumere corpus. Hoc quidem non est informare corpus,

 COMMENTARIUS.

 De tertio (c) dico quod motum localem potest causare in corpore assumpto, et ita motum, qui videtur esse progressivus, motum etiam, qui esset inspirat

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO NONA.

 QUAESTIO I.

 

 QUAESTIO II.

 qui loquebatur, etc. Apoc. 7. Angelus clamavit, etc. Sed quomodo loquantur, Deus et ipsi tantum certo norunt. Quatuor sunt hic examinanda, et quoad pr

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad istum articulum (a), modus cognoscendi singulare ab Angelo loquente ponitur iste Intellectus Angeli apprehendit formam per rationem univers

 COMMENTARIUS.

 De tertio dicitur (f) quod sicut signata singularia a nobis cognita, nos alteri loquendo, exprimere non possumus, nisi exprimendo singularia vaga, cum

 COMMENTARIUS.

 De quarto articulo dicitur, quod potest quadrupliciter intelligi Angelum superiorem illuminare inferiorem, videlicet, lumen infundendo, vel luminosum

 Contra ista, (a ) et primo contra primum articulum : sicut unumquodque se habet ad esse, sic ad cognitionem, secundo Metaphys. ex distinctione tertia

 COMMENTARIUS.

 Contra secundum articulum (g) arguitur sic : Ipsemet improbat speciem in beatitudine, per hoc quod unus beatus videret eam naturaliter in intellectu a

 COMMENTARIUS.

 Contra tertium (k) articulum, primo sequitur, quod in intellectu Angeli loquentis sunt conceptus duo de eodem, unus vagus signans, et alius signatus

 COMMENTARIUS.

 Contra quartum articulum, (1) primo non videtur quod dispositio illa ad formam mere supernaturalem, possit causari ab Angelo, quia licet ad formam imm

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem istam (p) de locutione, primo respondeo, quod Angelus loquitur Angelo, causando in eo conceptum immediate illius objecti de quo loquitu

 COMMENTARIUS.

 Ad ista excludenda (a), primo ostendo quod Angelus etiam ditans potest causare conceptum in Angelo distante nam si non esset prioritas naturae actio

 Ad ulteriorem autem declarationem propositi, restant duo intelligenda : Primo, quid gignatur in intellectu audientis ab Angelo loquente. Secundo, qual

 COMMENTARIUS.

 Sed qualis actus (a) intelligendi est iste actus, qui dicitur auditio? Respondeo, quadrupliciter potest Angelus intelligere A praeter visionem ipsius

 COMMENTARIUS.

 De secundo principali (h), scilicet quomodo potest loqui uni, et non alteri, dico, quod sicut in potestate Angeli est quantum ad primam intellectionem

 COMMENTARIUS.

 Ad aliam quaestionem (a) de illuminatione, dico quod illuminatio in Angelo est quaedam locutio de vero, perfectiva in esse secundo sicut enim non om

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta (a) secundae quaestionis.

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta (a) pro prima opinione recitata, quae posita fuerunt pro primo articulo ad primum patet quod minor est falsa, et improbata in quaestione

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO DECIMA.

 QUAESTIO UNICA.

 Superiores Angeli communiter mittuntur ad intra illuminando alios, inferiores ad extra, tamen ad ardua mittuntur quandoque superiores sic missus est

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO UNDECIMA.

 Ratione ad oppositum, docet omnes homines habere Angelum custodem ex Augustino, idem habet Hieronymus in id Mat. 18. Angeli eorum, etc. et in id Eccl.

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem ergo respondeo primo, quid non possit Angelus effective causare in intellectu hominis custoditi. Secundo, quid possit.

 COMMENTARIUS.

 (h) De secundo, scilicet quid possit Angelus facere in intellectu, propter dicta Sanctorum, praecipue Dionysii 4. Caelest. Hierarch. dicentis revelati

 COMMENTARIUS.

 Sed de aliis (a) affirmativis, quod scilicet possit Angelus circa virtutem phantasticam hominis agere vel causare : Utrum possit novum phantasma causa

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO DUODECIMA.

 QUAESTIO I.

 SCHOLTOM.

 COMMENTARIUS.

 Est igitur videndum primo, (m) quale ens est materia. Ad quod praemitto quamdam distinctionem de potentia: Aliquid enim potest esse in potentia duplic

 Dico igitur, (o) quod materia est per se unum principium naturae, ut dicit Philosophus primo Physicor. et 2. Quod est per se causa, ut dicit 2. Physic

 COMMENTARIUS.

 Sed contra hoc objicitur, (p) quod scilicet materia non habeat tale esse in actu. Philosoplus enim primo de Generatione, arguit contra illos, qui pone

 COMMENTARIUS.

 Sequitur (a) secundo videre, quomodo materia realiter distinguitur a forma ubi dico, quod sunt omnino alterius rationis et primo diversa. Quod probo

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Responsio secundum illos (b) qui dicunt quod materia non est aliud a forma, non est mirum si non potest esse sine forma, idem enim non potest fieri si

 COMMENTARIUS.

 Respondeo ad quaestionem (d), tenendo, ut in priori quaestione dictum est, rem materialem esse compositam ex duobus, quae sunt partes rei compositae,

 COMMENTARIUS.

 Ad primam (n) rationem alterius opinionis dico, quod si accipiatur actus, prout distinguitur contra potentiam secundum quae, scilicet actum et potenti

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XIII.

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 De primo dico, (a) quod lux non potest poni substantia, quia est per se sensibilis non sic substantia: ergo, etc. Lux etiam in aliquo est accidens e

 COMMENTARIUS

 De secundo dico, (b) quod lumen non est substantia completa, hoc est, per se subsistens, quia nec spiritualis,cum sit extensibilis,nec corporalis, qui

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad tertium (e) articulum, qui declarat istum secundum, notandum est quod est dare triplicem radium, videlicet radium rectum et fractum et refl

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XIV.

 QUAESTIO I.

 Respondeo, (a) alia videtur responsio danda secundum Theologos, alia secundum Philosophos. Secundum intentionem Philosophi, cum omnis potentia passiva

 COMMENTARIUS.

 Secundum Theologos ponenda est materia ibi, quia illud chaos, quod ponitur ab eis attigisse usque ad caelum empyreum, erat materia omnium corporalium

 Quantum ad animationem, videtur esse dubium, quia Augustinus in Enchiridio cap. 42. loquitur dubitative : Nec illud certum habeo, utrum ad civitatem s

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 q. 11. in Gen. Athan. Chrys. Theophyl. in c. 8. ad Hebr.

 COMMENTARIUS.

 (e) De secundo, in quo non concordant omnes tractantes de ista materia, dubium est, an sufficiat unum caelum unicuique Planetae, et sic sufficiat tant

 COMMENTARIUS.

 Propter differentiam motus elevationis et depressionis, necessario ponendos orbes eccentricos mundo, id est, non ejusdem centri cum eo, et in quolibet

 QUAESTIO III.

 COMMENTARIUS.

 Dico ad quaestionem, (b) quod stellae habent actionem in haec inferiora, in elementa, in mixta inanimata et irrationalia. In elementa habent actionem

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 Secundo dico (f) quod Planetae et stellae habent actionem super mixta nam mixta imperfecta, ut impressiones quaedam, generantur ab illis nam mater

 COMMENTARIUS.

 Quarto dico (h), quod habent actionem super animata, alterando scilicet corpora mixta ad qualitatem convenientem vel disconvenientem animae perficient

 COMMENTARIUS.

 Ad primum (i) argumentum, dico quod sufficit quod agens et patiens sunt simul, vel secundum contactum vel mediante aliquo medio, sed hic est simul sec

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XV

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 Hic est una (d) opinio Avicennae, quam recitat Commentator 3. Coeli et Mundi com. 67. et primo de Gen. cap. de mixtione,

 COMMENTARIUS.

 Dico ergo ad quaestionem (a) tenendo oppositum utriusque, quod elementa non manent in mixto secundum substantiam sive remissam( sicut dicit Commentato

 COMMENTARIUS.

 Sed tamen propter (e) verba Aristotelis, qui videtur dicere quod elementa manent in mixto, oportet dicere quomodo manent. Dico ergo, quod in omni gene

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XVI.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic est unus (a) modus dicendi, quod intellectus et voluntas sunt duae potentiae realiter distinctae inter se, et ab essentia animae (de memoria modo

 Rationes istae non cogunt, et cum pluralitas non sit sine ratione cogente ponenda, ergo. Ad primam dico (b), quod ibi est aequivocatio de potentia, na

 COMMENTARIUS.

 Alia opinio (a) dicit quod sunt partes animae realiter distinctae inter se, quamvis non ab essentia. Quod confirmatur per Philoso phum 3. de Anima. I.

 COMMENTARIUS.

 Alii dicunt (c) quod potentiae animae sunt idem essentiae animae, distinctae tamen inter se realitate relativa, ita quod potentia animae non dicit nis

 COMMENTARIUS.

 Dico igitur, quod potentiae non distinguuntur realiter inter se, nec ab essentia. Illud enim est ponendum in natura, quod melius est, si sit possibile

 COMMENTARIUS.

 Doctor 1. d. 2. q. 7. n. 41. et d. 8. q. 4. et d. 10. et 26. et alias saepe. Secundum hanc viam solvi possunt auctoritates, dicentes potentias egredi

 COMMENTARIUS.

 Resolvit tertio ex dictis de distinctione potentiarum animae, quaestionem Theologicam, scilicet imaginem Trinitatis non consistere in tribus potentiis

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XVII.

 QUAESTIO I.

 Respondeo, (b) circa istam quaestionem fuit unus error, quod anima esset de substantia Dei producta. Et ad hoc accipit argumentum ab Augustino, 7. sup

 COMMENTARIUS.

 Quidquid sic de hoc (c), dico, quod possibile est animam creari sine corpore. Forma enim quae producitur in esse non nisi productione totius, non prod

 COMMENTARIUS.

 Resolvit contra errorem Origenis animas non extitisse ante corpora, ita Hieronymus, epist. 27. ad Aug. et epist. ad Demet. c. 9. Gyrill. in id Joan. i

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Thom. super Aristot. et antiquorum. Tamen ex navigatione Hispanorum in novo orbe constat habitabilem esse in multis locis, et valde temperatam et fert

 

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XVIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Responsio (a), hic videndum est, quid sit ratio seminalis, et quomodo et ad quid ponatur in materia. Ubi sciendum est, secundum aliquos quod in materi

 COMMENTARIUS.

 Contra primum (c) motivum de creatione arguitur sic : Quaero enim, utrum illa pars formae de novo adveniens per generationem praefuerit, aut non. Si n

 COMMENTARIUS.

 Arguitur etiam (h) contra illud quod dicunt de naturalitate generationis, vel de ratione transmutationis naturalis. Naturalis enim mutatio est quando

 COMMENTARIUS.

 Restat igitur (1) nunc videre de affirmativa, in quo sit ratio seminalis, et aliquid, et qualiter? Ubi sciendum, quod aliqua producunt sibi dissimilia

 COMMENTARIUS.

 Quid ergo est semen, et quid ratio seminalis ? Dico, quod semen est corpus quoddam, cujus forma non est intenta propter se, sed propter aliud, ut scil

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XIX.

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 Hic dicitur quod haec : corpus in statu innocentiae fuisset immortale (ratione negationis intellectae in hoc, quod est immortale) corpus in statu inno

 COMMENTARIUS.

 Concedo, quod primus parens habuit potentiam ad mori. Sed cum dicunt, quod stante statu innocentiae, non potuit mori, nego, et dico quod homo in statu

 Sed fuissetne ibi corruptio, secundo modo ab intrinseco, scilicet per subtractionem alimenti possibilis, stante innocentia? Dico quod stante innocenti

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XX.

 QUAESTIO I.

 Dico ad quaestionem (a), quod aliquis potest dici confirmatus in justitia, vel quia non potest peccare eo modo, quo non posse peccare, potest creatura

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 Dico (a) quod soli nunc electi, fuissent in statu innocentiae nati. Ratio hujus est, quia omnis ordinate volens post volitionem finis, immediate vult

 Ad secundum dico, quod si volumus dicere, quod aequalis est numerus salvandorum virorum, sicut et mulierum, solutum est argumentum: sed esto quod non

 

 QUAESTIO III.

 

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXI.

 QUAESTIO I.

 COMMENTARIUS.

 Dicitur, (b) quod primum peccatum non potuit fuisse veniale, quia . peccatum pure veniale corrumpere non habet (remanens veniale) summam rectitudinem,

 COMMENTARIUS.

 Dico ergo, (d) quod potuit peccare venialiter in illo statu. Circa quod sciendum , quod peccatum et mortale non distinguitur a veniali in hoc, quod un

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 (a) Hic sunt tria videnda. Primo, quale fuit primum peccatum Adae. Secundo, quam grave fuit ejus peccatum. Tertio, de comparatione gravitatis peccati

 COMMENTARIUS.

 Ex isto patet (b), scilicet de gravitate hujus peccati. Nam gravitas peccati, vel concluditur ex hoc quod opponitur magis intensae bo--nitati, vel qui

 COMMENTARIUS.

 De tertio dico (c), quod peccatum Evae fuit gravius multo plus quam peccatum Adae, pro eo quod voluit sibi usurpare aequalitatem divinitatis, ut dicit

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXII.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo, (a) proprie loquendo, peccatum ex ignorantia est triplex, vel ubi ignorantia est causa, et sic praecedit peccatum, quia si sciret, non pecc

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Ad quaestionem (a) dicitur, quod Deus non potest hoc facete, quod patet per auctoritates dictas et per rationes. Prima talis est, omnis voluntas quae

 COMMENTARIUS.

 Dico igitur ad quaestionem (f), quod non potest fieri talis natura sive voluntas quae sit impeccabilis per naturam, quia auctoritates Sanctorum sunt e

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXIV.

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 Est igitur alius (d) intellectus quaestionis, accipiendo aliquam potentiam in portione superiori, ut intellectivam, et aliquam similem in inferiori, s

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXV.

 QUAESTIO UNICA.

 Ad oppositum, per Augustinum duodecimo de Civit. c. 6. dicit quod si duo sint aequaliter affecti animo et corpore, et postea tententur eadem pulchritu

 COMMENTARIUS.

 Dicitur hic ab uno doctore moderno, quod aliquid aliud a voluntate, est effectiva causa volitionis in ipsa, et aliud ponit esse phantasma. Ratio sua p

 Alia est opinio Doctoris antiquioris, quae ponit eamdem conclusionem, scilicet quod voluntas movetur ab alio, sed ponit illud aliud esse objectum cogn

 Contra (b) conclusionem in se, sunt rationes principales, et replico eas sic deducendo : agens naturale non potest esse per se causa contrariorum circ

 COMMENTARIUS.

 Contra illud de phantasmate (f): Agens aequivocum totale est nobilius effectu: sed phantasma per ipsum est agens aequivocum totale intellectionis et v

 COMMENTARIUS.

 Ad primam rationem (a) pro illa opinione, cum dicitur quod movens et motum debent esse subjecto distincta necessario, dicitur quod verum est in corpor

 COMMENTARIUS.

 (p) Ad illud de balneo, si sustineatur quod objectum movet potentiam objective,licet non sit causa totalis, potest tunc sustineri quod balneum intra m

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXVI.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic dicitur (a) quod gratia est primo in essentia, quod probatur per Augustinum de laude charitatis, quia ipsa est radix et vita omnium bonorum. chari

 COMMENTARIUS.

 Contra istam (c) positionem arguitur dupliciter : Primo, quia cum gratia sit idem realiter cum gloria, vel per se sit dispositio ad

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta in oppositum (h) dico, quod gratia determinat ad operationem gratuitam, sicut pertinet ad habitum determinare, et hoc modo potentia est i

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXVII

 QUAESTIO UNICA.

 Opinio fuit hic (a) aliquando, gratia est quoddam lumen supernaturale, se habens ad virtutes Theologicas, sicut lumen naturale ad virtutes acquisitas,

 COMMENTARIUS.

 Ideo alia est opinio, quae dicit quod gratia formaliter est virtus, quae est charitas: et quaecumque excellentiae attribuuntur gratiae et charitati, e

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXVIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic dicitur (a) quod propter verba Augustini, quae adducit contra Pelagianos, non potest caveri ab omni peccato sine gratia. Sed hoc diversimode ponit

 COMMENTARIUS.

 Contra modum dicendi Henrici, ostendit, si potest quis suis viribus pro hoc nunc cavere peccata, idem esse de alio et alio nunc, et sic collective. Et

 COMMENTARIUS.

 Etsi non possit homo resurgere a peccato sine gratia, potest tamen cavere ab omni peccato sine ea, in hoc convenit Doctor cum communi fere omnium, qui

 COMMENTARIUS.

 Et potest illa opinio (m) confirmari per hoc, quod illud praeceptum : Diliges Dominum Deum, etc. est primum, a quo tota lex pendet et Prophetae in Mat

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXIX.

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 SCHOLIUM-

 COMMENTARIUS.

 Potest dici ergo (d) quod si originalis justitia habuit illum effectum, facere scilicet perfectam tranquillitatem in anima, quantum ad omnes potentias

 COMMENTARIUS.

 Ad quartum dico, (h) quod si fuerit aliquod donum supernaturale, non tamen oportet quod sit principium merendi: se enim habet ad gratiam, quae est pri

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXX.

 QUAESTIO I.

 Contrahi originale a posteriori Adae per propagationem, probat ex Apostolo Rom. 5. idem habet 2. Gorint. 15. sicut in Adam omnes moriuntur etc. ad Gal

 QUAESTIO II.

 Contra, peccatum originale non potest esse aliud quam ista privatio: non enim est concupiscentia: tum quia illa est naturalis ex dist. 29. tum quia ip

 DISTINCTIO XXXI.

 QUAESTIO UNICA.

 Contra, Magister in littera adducit auctoritatem Sanctorum , quod anima a carne inficiatur, quia nisi esset ita , non videtur posse assignari aliqua c

 DISTINCTIO XXXII.

 QUAESTIO UNICA.

 Ad primum dicitur, (a) quod voluntas peccans in carne causavit quamdam qualitatem morbidam consequentem curvitatem voluntatis. Haec autem qualitas mor

 COMMENTARIUS.

 Contra istam viam quantum ad singulos articulos sunt aliqua dubia. Quantum ad primum, dubium est quomodo voluntas habeat tantum dominium super corpus,

 Circa secundum articulum, primum dubium videtur esse, quod semen nunquam fuit animatum anima patris est enim relictum aliquid, quod non est necessari

 Circa tertium articulum est dubium, qualiter ergo causet istam infectionem animae? Si enim anima causavit illam infectionem in carne, et ex carne caus

 Thom. D. Bonav. Richard. et recentioribus. Non est tamen privatio ullius doni habitualis, sed rectitudinis debitae inesse per modum termini ex actu se

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad secundum, solvitur prima quaestio, tenendo secundum auctoritates Sanctorum, quod sit hoc peccatum in omnibus communiter propagatis, hoc dec

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad tertium articulum et tertiam quaestionem, dicitur secundum istam viam, quod anima contrahit mediante carne, non ita quod caro, quasi per qu

 Quantum ad quartum articulum et quartam quaestionem, dicitur quod illud quod est formale in peccato, deleri debet in se per oppositum formaliter vel v

 Ad argumenta quaestionum per ordinem.

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta secundae quaestionis. Ad primum de Adam patet, quod habuit carentiam hujus justitiae actu proprio, et justitiae debitae, quia in se accep

 Ad argumenta tertiae quaestionis Ad primum, dico quod non est a carne in animam agente. Et per idem ad Augustinum super Genesim, tantum est enim a car

 Ad argumentum quaestionis quartae, patet quod justitia originalis restituitur in dono aequivalenti, imo etiam praeeminenti. Sed hic dubitatur, cum eni

 DISTINCTIO XXXIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic videtur (a) Magistrorum esse sententia, quod damnati pro solo peccato originali nullam habebunt paenam sensus exterioris, puta ignis, quia nullam

 COMMENTARIUS.

 Damnatos ob solum originale perfectius nobis cognoscere naturalia, ac aliqualem habere naturalem beatitudinem, ita Lyran. in id Eccles. 4. Feliciorem

 Vel non dandam parvulis Limbi notitiam beatitudinis, qua sunt privati, quia non debetur eis, vel si detur eis, quod est verius, quia aderunt judicio R

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXIV.

 QUAESTIO UNICA.

 

 DISTINCTIO XXXV.

 QUAESTIO UNICA.

 Haec quaestio disputatur, d. 37. q. 1. a. n. 3. usque ad 13. et ejus argumenta solvuntur n.12. ubi explicat Doctorjllam definitionem: peccatum est dic

 DISTINCTIO XXXVI.

 QUAESTIO UNICA.

 

 DISTINCTIO XXXVII.

 QUAESTIO I. Utrum peccatum pauit esse a Deo ?

 Istae quaestiones, licet secundu m Magistrum pertineant ad diversas distinctiones, tamen sunt connexae solutiones earum, propter quam connexionem poss

 Ex hoc ulterius potest inferffi, cujus boni peccatum est formaliter privatio ponitur quod illius boni in quo est, quia illi nocet, sicut argutum est

 COMMENTARIUS.

 Concedo igitur (e) juxta solutionem quaestionis praemissam, quod peccatum est corruptio rectitudinis in actu secundo, non autem naturalis, nec cujuscu

 COMMENTARIUS.

 Ex ista solutione patet solutio ad illas quaestiones de peccato-Primo, utrum magis per se sit de ratione peccati aversio, quam conversio. Secundo, quo

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta. Ad primum dico, quod dictum, factum, concupitum, accipitur tanquam materiale: sed dictum et factum, concupitum contra legem Dei,

 Ad aliam (g) quaestionem, qua . primo quaerebatur de causa peccati, dico quod peccatum eo modo quo potest habere causam, est a bono. Quod probatur, qu

 COMMENTARIUS.

 Sed de modo (h) ponendi diversimode dicitur. Uno modo, quod bonum est causa per accidens mali, et hoc potest intelligi dupliciter, vel quod accidental

 COMMENTARIUS.

 Tertio modo ponitur, quod peccatum non habet causam efficientem, sed deficientem, et sic habet voluntatem pro causa deficiente, non efficiente. Quod c

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Ex prima via (a) arguitur dupliciter : Primo sic : nulla potentia habet perfecte in potestate sua effectum, qui non potest causari ab ea immediate, ne

 COMMENTARIUS.

 Si haec via esset vera, posset secundum eam faciliter assignari, quomodo Deus non sit causa peccati. Loquendo enim, sive de materiali, sive de formali

 Resolutive rejicit dietam sententiam negantem Deum influere in volitionem nostram immediate, quia tollit Dei scientiam et omnipotentiam, de quo DD. ci

 COMMENTARIUS.

 Propter igitur istas duas rationes, de omnipotentia et omniscientia Dei, non tenendo istam viam, restat inquirere qualiter peccatum possit esse a volu

 Sed tunc restat (e) videre, quomodo voluntas defectibilis sit causa deficiens respectu peccati, aliter quam divina voluntas, imo quod ipsa sit causa,

 COMMENTARIUS

 Explicat exemplo quomodo defectus contingit quandoque ex una causa, non ex altera, licet effectus sit communis sic defectus peccati est a voluntate

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 Respondet ad argumenta in initio quaestionis primae hujus difc. Explicat ad secundum, et supra sig. Propter igitur, et sig. Ad solutionem, ideo Deum c

 Ad argumenta in oppositum, quae probant, quod actus substratus peccato non sit a Deo, respondeo, (l)ad primum dico, quod multa vult Deus voluntate sig

 COMMENTARIUS.

 Hic circa quaestionem d. 36. tractat celebrem quaestionem,utrum peccatum sit paena? Et D. Bonaventura hic a. 1. q. 1. cum Magistro, Rich. a. 1. q. 1.

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXVIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo, (a) primo videndum . est, quid dicitur per hoc nomen in- , tendere. Intendere Appetitus non liber ducitur et non ducit.

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXIX.

 QUAESTIO I.

 

 QUAESTIO II.

 SCHOLIUM,

 COMMENTARIUS.

 Bassol. Leuch. et Tartar. hic secundum mentem doctoris, putant ex pluribus assensibus necessariis circa principia practica generari habitum.

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XL.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo, (a) primo dicendum est de bonitate naturali. Secundo de bonitate morali.

 COMMENTARIUS.

 Quis, quibus auxiliis, quid, ubi, cur, quomodo, quando. De quibus Arist. 3. Eth. c. 1. Greg. Nyssen. 5. Philos. c. 2. D. Thom. 1. 2. q. 7. a. 3.Vide S

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XLI.

 QUAESTIO UNICA.

 Refert sentent.D.Thom. et Bonav. et resolvit probabiliter dari actum individuum, liberum, qui non sit bonus nec peccatum, quia non constat Deum nos ob

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XLII.

 QUAESTIO I.

 Contra est Hieronymus super Ezech. Idem etiam dicit Augustinus 2. de Trin. c. c. illo : Modi autem,

 QUAESTIO II. Utrum peccatum possit esse in sermone ?

 Contra Matth. 5. Qui dixerit fratri suo raca, reus erit judicio. Praeterea, Jac. 3. Si quis verbo non offendit. Lingua ignis est.

 QUAESTIO III.

 Contra,in Psalm. Reddet unicuique juxta opera sua. Et Apoc Opera enim illorum sequuntur eos.

 QUAESTIO IV.

 tom. 1. 1. 2. c. 6 .q.6. Nec obstat, quod hic dicat Scot. peccatum esse tantum materialiter extra voluntatem, quia intendit non habere malitiam, nisi

 COMMENTARIUS.

 Ex istis (c) respondeo ad primam quaestionem, ubi primo videndum est, si cogitatio sit in potestate voluntatis et quomodo. Secundo, quomodo potest ess

 COMMENTARIUS.

 Respondeo (h) et dico,quod oportet actum intellectus esse in potestate voluntatis, ita quod possit intellectum avertere ab uno intelligibili ad aliud

 Sed de secunda cogitatione (I) videtur difficile quod sit in potestate nostra, cum ad nihil videatur movere voluntas nisi ad cognitum, et dicitur hic

 COMMENTARIUS.

 Respondeo (a) ergo praemittendo tres propositiones. Prima, quod una intellectione perfecta et distincta existente in intellectu, multae intellectiones

 COMMENTARIUS.

 Sequitur secundum (h), quomodo scilicet potest esse peccatum in cogitatione? Ad quod dico quod ipsius voluntatis sunt duo actus, scilicet complacentia

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem (e) secundam solvendam, primo videndum est .

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem tertiam solvendam (a), videndum est primo, ut prius, quomodo operationes aliarum potentiarum sunt in potestate voluntatis secundo, quo

 COMMENTARIUS.

 Ad primum (c) de Apostolo, dico quod illud debet intelligi quoad primos motus, de quibus non video quod sint peccatum, quia praecedunt omnem actum vol

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO V.

 Circa quintam, scilicet de divisione peccatorum capitalium, est sciendum quod ejus solutio patet, dist. 6. hujus,

 DISTINCTIO XLIII.

 QUAESTIO I.

 Respondeo, (a) hic primo videndum est, quomodo potest esse peccatum aliquod praecise in Spiritum sanctum. Ubi sciendum est quod peccatum est aversio a

 COMMENTARIUS.

 Dico tamen breviter (e) quod omne peccatum, quod est in voluntate, non praecedente perturbatione, vel passione, nec ex ignorantia in ratione, est pecc

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Si tenetur (e) in ista quaestione quod sic, facile est distinguere peccatum in Spiritum sanctum ab aliis peccatis. Voluntas enim, quia conjuncta est a

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XLIV.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo, (a) aut potentia peccandi dicit immediatum ordinem ad actum peccandi: aut dicit ipsum fundamentum hujus ordinis, ratione cujus, habens illu

 COMMENTARIUS.

COMMENTARIUS.

(a) Praeterea, contra primam viam. Postquam Doctor simul improbavit utramque viam, nunc specialiter arguit primo contra primam viam, et secundo contra secundam. Contra primam primo dicit, quod illa via supponit falsum, scilicet quod intellectus sit sufficiens causa movendi voluntatem ad operationem, ut patebit in isto 2. dist. 25. ubi Doctor probabit quod nihil aliud a voluntate est sufficiens causa movendi ipsam ad operationem.

Secundo dicit, quod posito quod intellectus sit sufficiens causa movendi voluntatem, adhuc sequuntur duo, quae repugnant dictis eorum. Primum, quod Angelus nunquam potuerit peccare, patet, quia intellectus Angeli ante primum peccatum fuit rectus in apprehendendo, aliter poena praecessisset culpam, puta caecitas vel ignorantia ; ergo movit voluntatem Angeli ad aliquid recte appetendum et immobiliter, patet, quia intellectus est movens mere naturale et per modum merae naturae. Sicut ergo immobiliter apprehendit recte, ita immobiliter movet voluntatem ad aliquid recte appetendum, et sic sequitur, quod voluntas Angeli nunquam potuerit peccare.

(b) Secundo contradicit illud falsum positioni eorum. Hic Doctor adducit secundum repugnans dictis opinionibus, quod sequitur ex illo falso, videlicet, quod intellectus sit sufficiens causa movendi voluntatem. Dicit enim opinio, quod post primam electionem intellectus movet voluntatem immobiliter, sed non in ipsa prima electione, sive ante primam electionem, quia tunc movet mobiliter; sed hoc videtur repugnare, quia intellectus Angeli, ita est movens per modum naturae ante primam electionem, igitur ita immobiliter movet ante primam electionem, sicut post primam. Patet etiam, quia ita immobiliter apprehendit ante primam electionem, sicut post primam, cum in utraque apprehendat per modum naturae; igitur ita immobiliter movet voluntatem ante primam electionem, sive in ipsa prima electione, sicut et post primam, quod contradicit opinioni. eorum.

(c) Praeterea ex illa via. Hic Doctor deducit ad aliud inconveniens, quod sequitur ex dictis opinionibus, videlicet quod in prima electione fiat omnino impeccabilis. Et quod hoc sequatur ex dictis eorum, patet, quia ipsi dicunt quod voluntas sequens apprehensionem immobilem, vult immobiliter, ut patet per ipsum Thomam 1. p. quaest. 63. art. 2. Ex hoc dicto infert Doctor propositum, quia tenendo opinionem eorum, scilicet quod Angelus fuerit creatus in gratia, tunc sic in illo instanti quo fuit creatus in gratia, plene et perfecte apprehendebat, patet, quia sine discursu; ipsi enim negant omnem discursum in Angelo ; ergo immobilite apprehendebat, et pro illo instanti voluntas fuit perfecta in gratia, et sic immobiliter volebat. Patet etiam, quia intellectus, secundum eos, est sufficiens causa movendi voluntatem ; ergo in illo instanti quo apprehendit immobiliter, movet voluntatem immobiliter, et talis actus elicitus in gratia est actus rectus et meritorius, non enim cum gratia potuit esse actus peccati ; si ergo ille actus immobiliter fuit elicitus, ergo simpliciter fuit impeccabilis.

(d) Praeterea differentia, etc. Hic Doctor improbat aliud dictum Thomae ubi supra. Dicit enim Thomas quod ideo intellectus Angeli apprehendit immobiliter, quia sine discursu, intellectus vero hominis mobiliter, quia cum discursu, ut supra patuit. Sed haec differentia videtur nulla, quia intellectus hominis immobiliter adhaeret conclusioni ad quam discurrit, sicut et intellectus Angeli ad quam non discurrit: patet, quia intellectus hominis ita certitudinaliter adhaeret conclusioni ad quam discurrit, et immobiliter, quia necessario et per modum naturae, sicut intellectus Angeli, et sic videtur sequi quod ita voluntas hominis in eliciendo immobiliter se habeat, cum sequatur apprehensionem immobilem, sicut et voluntas Angeli.

(c) Quod etiam negatur ab Angelis, etc. Sequitur in proaemio primi libri quaest, illa : Utrum Theologia sit scientia. Dictum est enim ibi, quod discursus non requirit necessario successionem, sive ordinem temporis, sed sufficit ordo naturae, vide quae ibi exposui.