Dissertatio Tertia De Secundo Martyrii Baptismo, Auctore Dodwello.

§ 1.— Cur singularem huic argumento dicemus dissertationem.—§ 2. Ab antiquissimis usque Ecclesiae temporibus ad nostra haec descendit opinio.—§ 3. Baptismus aqueus et unio externa cum Ecclesia praerequisita ad sanguinem martyrii baptismum. —§ 4. Baptismum sanguineum aqueo praetulerunt veteres.—§§ 5, 6. Explicatur, hac in causa, locus Cypriani.—§ 7. Defenditur haec veterum sententia.—§ 8. E quibus Scripturae locis illam collegerint. 0048 —§ 9. Observ. primo e factis Domini legitimam procedere argumentationem, praecipue id genus factis qualia adhibuerunt, hac in causa, veteres.—§§ 10, 11. Obs. secundo, non e factis modo, sed ex ipsis Domini verbis, constat pro baptismo habendum esse martyrium.—§ 12. Obs. tertio, non verborum esse dumtaxat, sed rerum etiam ipsarum baptismi atque martyrii affinitatem. Locorum occasionem, in quibus de baptismo sanguinis agi crediderunt veteres, 0049A fuisse martyrium. Domini baptismus ejusdem erat martyrium, idque sensu Ecclesiastico.—§§ 13, 14, 15, 16. Haeretici apostolis coaevi martyrium negabant. Horum pseudo-Christos refellebat S. Joannes argumento a veri Messiae adventu per aquam et sanguinem. Explicatur tota illa argumentatio.—§ 17. Observ. quarto, in ipso illo initiationis expiationisque ritu, cui peccatorum purgationem tribuebant veteres, tam frequentem fuisse apud illos sanguinis quam aquae usum: et quidem sanguinis initiatorum proprii. —§ 18. Nec id modo in initiationibus, sed et in pactis obtinebat, pro moribus veterum antiquissimis. —§ 19. Ut sanguini, in hoc expiationis negotio partes concedebant facile primarias, ita humani sanguinis, prae aliis etiam sanguinibus, vim longe maximam 0049B agnoverunt.—§ 20. Obs. quinto, ad ipsum baptismi sacramentum pertinere sanguineum hunc baptismum, et quidem ita pertinere ut partem ejus praecipuam consummet.—§ 21. Primo pactum baptismale pro illis (qui apud veteres obtinebant) pactorum esse moribus explicandum.—§ 22. Secundo ut in aliis pactis, ita et in nostro quoque baptismali, duo esse a se invicem distinguenda diversarum partium officia, Dei alia, alia nostra.—§ 23. Tertio, jus illud legale omne, quod pacti beneficio obtinemus, ad Dei promissiones, ex officii nostri praestatione esse deducendum.—§ 24. Quarto, quae nobis incumbunt in hoc pacto baptismali conditiones a nostra parte praestandae e symbolorum solemnium significatione colligendum.—§ 25. Quinto, in symbolis baptismi 0049C nostri sacramentalis solemnibus, non aquae solius baptismus denotatur, sed etiam ille sanguinis; et quidem ita denotatur ut ad unum eumdemque baptismum uterque pertinere intelligatur.—§ 26. Ita se habet de facto.—§§ 27, 28. Redditur facti ratio.—§§ 29, 30. Sexto, ita adumbratur in ipso aquei baptismi symbolo baptismus sanguineus, ut plane innuatur nullam esse aquei baptismi efficaciam nisi ad sanguineum baptismum referatur.—§§ 31, 32. Infertur septimo, non modo ex pacti baptismalis lege, sed vero ex ejusdem etiam aequitate, vindicari posse in sanguineo baptismo omnia beneficia a Christo, pro sua pacti baptismalis parte, praestanda.—§§ 33, 34. Infertur octavo plenam omnium peccatorum praecedentium indulgentiam tam esse martyrio, quam baptismo, 0049D concedendam.—§ 35. Nihil esse alienum a baptismi natura quod temporis intervallo sejungantur a se invicem baptismus aqueus atque sanguineus.—§ 36. —Nono martyrum sanguinem pro Christi sanguine habuisse veteres.—§ 37. Decimo praecipue si, pro Christi exemplo, publica animarum causa fuisset effusus.—§ 38. Defenduntur veteres.—§ 39. Martyrium in altero etiam eucharistiae sacramento spondemus.—§ 40. In martyrio jus ad beneficia baptismi tam privativa, quam etiam positiva, consequimur.

§ 1.—Diximus, superiori dissertatione , in primorum 0050A temporum martyriis, locum ab auxilio divino primarium obtinuisse recepta illius ecclesiae primaevae de martyrii dignitate dogmata, illud inprimis quo secundi baptismi vicem atque beneficia martyrio vindicabant. Hoc, quia alienum scio a recentiorum placitis qui suas sacrarum litterarum interpretationes, utcumque infirmas, nec certo aliquo ratiocinio nitentes, veterum tamen ratiociniis anteponunt; et quia tota haec mysticae argumentationis ratio, quae mysticarum omnino scripturarum, hujusque adeo de sacramentis argumenti, est, suo quodam jure propria, contempta tamen vel neglecta est a celeberrimis plerisque nostrorum temporum interpretibus; et quia qui hanc veterum sententiam tuentur hodie scriptores pontificii, unam veterum auctoritatem tamen 0050B obtendunt, plane de eorum ratiociniis securi, rectene tam e Scripturis, et pro primaevae christianitatis captu (cui tamen soli Spiritum S. in Scripturarum concinnatione consuluisse alibi probavimus ( in Prolegom. ad Dom. Stearn., de Obstinat.), atque adeo solide, collegerint: proinde consultissimum duximus si tam jucundo utilique argumento, propriam suam singularemque dissertationem assignaremus.

§ 2.—Ab antiquissimis itaque temporibus Ecclesiae, recentissimaque apostolorum memoria, deducta haec est de secundo martyrii baptismo sententia, et in Ecclesia vulgariter recepta. De Felicitate ita auctor Actorum (Act. Perpet. et Felic., p. 29, 30, edit. Oxon.) : «Item Felicitas salvam se peperisse gaudens, ut ad bestias pugnaret, sanguine ab obstetrice ad retiarium 0050C lotura post partum baptismo secundo.» Eodem spectat etiam gentilium de Saturo acclamatio cum uno leopardi morsu totus suo sanguine perfunderetur, salvum lotum! salvum lotum! quod ita interpretatur Actorum auctor, ut ad secundam martyrii lotionem facta esset vel a nescientibus turbis allusio. Ita jam obtinuerat apud christianos ea loquendi ratio qua quis etiam martyrii pariter ac aquae baptismo lotus diceretur. Secundae porro intinctionis voce usus est de martyrio Tertullianus (Tertull., de Patient., c. 13, de Bapt., c. 16) , quod et alibi secundi Lavacri, sanguinis nimirum baptismi, nomine designat. Nec aliter Origenes qui ex eo ipso baptismi officio colligit recte, martyrium baptismi nomine, meritoque, insigniri posse, quod peccatorum remissionem praestet pariter 0050D ac baptismus, ne solius nominis hic haberi rationem suspicentur adversarii (Origen., in Matth., p. 416, edit. Huetii) : Καθὸ, inquit, ἄφεσιν λαμβάνει ἁμαρτημάτων ὁ ὑπομείνας βάπτισμά ἐστιν· εἰ γὰρ τὸ βάπτισμα ἄφεσιν ἁμαρτημάτων ἐπαγγέλλεται, καθὼς παρειλήφαμεν περὶ τοῦ ἐν ὐδατι καὶ πνεύματι βαπτίσματος, ἄφεσιν δὲ λαμβάνει ἁμαρτημάτων καὶ ὁ τὸ τοῦ μαρτυρίου ὑπομείνας βάπτισμα, βάπτισμα τὸ μαρτύριον εὐλόγως λέγοιτ· ἂν, etc. Idem et in aliis locis saepe habet idem Adamantius (Origen., in lib. Judic., hom 7 et in Joan., tom. VIII, p. 133, edit. Huetii) . Idem saepe noster Cyprianus, (Cyprian., Ep. LIV, de Orat. Domin. Exhort. 0051A Martyr. Ep. LXXIII) , et recentiores alii Cypriano Patres quamplurimi, quos taedet in hoc loco sigillatim recensere. Inde enim consentientibus Graecorum Latinorumque suffragiis comprobata haec opinio ad nostra usque tempora descendit.

§ 3.—Est porro illud animadversione dignum, ita inter se duos hosce aquae atque sanguinis baptismos contendisse Veteres, ut nonnunquam postponant secundum hunc sanguinis baptismum aquae illi primo, et vice versa nonnunquam anteferant, diverso id nimirum respectu atque consideratione. Quod quidem ad illud spectat aquei baptismi officium quo unimur Christo atque Ecclesiae, quamquam superiori jam dissertatione ostenderimus suam quoque vim in hac ipsa quoque unione augenda saltem atque promovenda 0051B concessisse Veteres: ita tamen illam concesserunt ut vim interim ejus nullam agnoverint ad eorum unionem promovendam qui nondum essent praevio aliquo atque inchoato saltem unitionis vinculo Ecclesiae conglutinati, seu communionis in officio eucharistico, seu baptismi reipsa suscepti, vel in voto saltem expetiti, quae causa erat competentium Catechumenorum; vim rursus nullam ad martyrii beneficia nondum unitis impetranda. Nec enim martyrio beneficium aliquod tribuunt si quis extra unitatem passus fuerit; sed nec illud ejus beneficium agnoscunt, ut ea ipsa ratione quis unitus invisibili aliqua unitate censeatur si martyrium passus fuerit. Proinde haereticorum schismaticorumque martyria, illorum videlicet, qui aliquo vel actu suo, vel Ecclesiae, ab unitate 0051C abscissi essent, nec unitorum fuisse crediderunt, nec adeo ullius apud Deum pretii. Catechumenorum causam favorabiliorem censuerunt, qui non tam essent ab unitate sejuncti, quam eam ipsam unitatem nondum consecuti; quibus ita vitio non esset vertendum quod nondum essent uniti, ut contra laudi potius esset quod ecclesiasticae disciplinae leges observassent. Hi certe voto tam suo, quam Ecclesiae, uniti jam erant; et cum se legibus ecclesiasticis subjecissent, eo ipso se politicae unitatis membra professi sunt, quod mysticam illam unitatem, quantovis eam haberent in pretio, arripere tamen non auderent; expectarent interim, dum, per leges ecclesiasticae politiae eam rite adipisci liceret. Illis igitur aequum erat concedi unitatis beneficia, qui jam ea essent, 0051D quae legitima esset, unitate conjuncti; nec ulla sua culpa impedirentur quominus illam quoque consecuti essent quae nondum esset legitima. Erat autem martyrii fructus inter unitatis beneficia, pro illorum saeculorum sententia, censendus. Hanc catechumenorum causam agit in epistola ad Jubaianum noster Cyprianus (Epist. LXXIII) . Damnasse autem haereticorum schismaticorumque martyria notius est quam ut ulla probatione indigeat. Nec solum fuisse in hac causa Cyprianum, sed Ecclesia pariter universa suffragante, damnasse, ex ipso S. Augustino liquet, qui cum nostro martyri, in causa baptismi haereticorum sese strenuissime opponit, hanc tamen ejus de haereticorum schismaticorumque martyriis censuram ubique 0052A comprobat; ex ipsa etiam Ecclesiae catholicae praxi liquet, quae cum verorum martyrum semper fuerit observantissima, numquam tamen illis haereticos schismaticosve accensuerit, nulla eorum nomina in fastos suos admiserit, nullam instituerit eorum solemnem commemorationem.

§ 4.—Quamquam ergo ad subjecti dispositionem necessarius sit prior ille aquae baptismus, ut quis sanguinei baptismi possit fructum percipere; si tamen recte hanc comparationem instituere velimus, et de utriusque baptismi beneficio judicare, id porro quaerendum utrius baptismi magis sit beneficium in subjecto rite disposito? Et quidem hujus beneficii respectu sanguineum baptismum aqueo praetulerunt Origenes et noster Cyprianus. «Baptisma sanguinis, 0052B inquit Origines (Origen., in Judic. homil. 7) , solum est quod nos puriores reddat, quam aquae baptismus reddidit.» Quod, paucis interpositis, ita explicat: «Vereor ne istud baptismi eminentius sit isto baptismate quod per aquam traditur. Illo enim accepto, valde pauci sunt ita beati, qui id immaculatum usque ad exitum vitae servare potuerint. Hoc vero baptismo qui baptizatus fuerit, peccare jam ultro non potest. Et si temerarium non est in rebus talibus audere aliquid, possumus dicere quod per illud baptisma praeterita peccata purgantur, per istud vero etiam futura perimuntur. Ibi peccata dimissa sunt, hic exclusa.» In eamdem plane sententiam gloriosissimum hunc et maximum sanguinis baptismum appellat noster martyr, quod nempe gloriosiora sint et majora sanguinei 0052C baptismi beneficia quam sint ea quae per aqueum sunt baptismum a subjecto rite disposito expectanda. Ita enim scribit ille in sua ad martyrium exhortatione: «Nos tantum, inquit, qui Domino permittente primum baptisma credentibus dedimus, ad aliud quoque singulos praeparemus, insinuantes et docentes hoc esse baptisma in gratia majus, in potestate sublimius, in honore pretiosius: baptisma in quo angeli baptizant, baptisma in quo Deus et Christus ejus exultant, baptisma post quod nemo jam peccat, baptisma quod fidei nostrae incrementa consummat, baptisma quod nos de mundo recedentes statim Deo copulat. In aquae baptismo accipitur peccatorum remissa; in sanguinis corona virtutum. Amplectenda res est et optanda, et omnibus postulationum nostrarum precibus 0052D expetenda, ut qui servi Dei sumus, simus et amici.» Multa hic habemus in hoc Cypriani nostri testimonio cum Origeniano illo communia, quaeque tam communi assertioni, quam sibi invicem, lucem vicissim foenerentur.

§ 5.—Gratiae inprimis magnitudinem inde aestimat quod, cum post aquae baptismum peccamus iterum, baptizalemque gratiam amittimus, in baptismo sanguinis nullus supersit metus futurorum peccatorum, ut proinde per illum tam futurorum securi reddimur quam praeteritorum, cum praeterita dumtaxat in aqueo baptismo expientur, quod etiam ante Cyprianum observaverat Origenes, et post Cyprianum nostrum sanctissima martyr Pelagia apud Ambrosium, lib. III, de 0053A Virginib. Tum ad gratiae quoque magnitudinem illud pertinere censet, quod, cum ad ἀρχῆς λόγον et θεμέλιον aqueum illum baptismum retulerit Apostolus (Hebr., VI, 1, 2) . Sanguinis hic baptismus ad fidei nostrae incrementa consummanda pertineat; quod, cum in aqueo baptismo renuntiantes mundo fruitionem Dei non nisi e longinquo tamen expectemus, per sanguineum statim Deo copulemur; quod, cum ibi peccatorum remissionem consequamur, hic praemium etiam coronamque expectare possimus; illic servos Dei nos, vel saltem ἀπελευθέρους profiteamur, hic etiam amici Dei agnoscamur. Porro potestate sublimiorem dicit hunc sanguinis baptismum, quod hominem ministrum ad aquae baptismum adhibeamus, in sanguineo angelorum ministerio initiemur. Ut enim invisibilis plane est 0053B martyrum ille baptismus, saltem quod ad illam partem attinet quae Deum ipsum spectat, ita certe invisibilem illam λειτουργίαν ad Deum ipsum diximus, pro mysticae philosophiae principiis, fuisse referendam. Ut autem in mystico sacerdotio duo erant officia visibili sacerdotio adamussim respondentia, superius aliud, quod βελτιωτικὸν sive τελειωτικὸν appellarunt, Christi proculdubio ipsius in hac mystica λειτουργίᾳ proprium; inferius aliud sive ὑπηρετικόν, quod angelorum etiam fuisse proprium nihil est quod dubitemus: ita certe baptismi munus ad inferius illud ministerium pertinuisse, alibi est a nobis, nisi fallimur, probatum. In externo enim aquei baptismi munere inferioris generis ministris usi sunt ut plurimum apostoli. Ut proinde idem sit de invisibili quoque illo mysticoque 0053C baptismo statuendum, ut exteriori baptismo adamussim respondeat, hic quoque ὑπηρετῶν fuisse usum, qui non alii esse potuerint, pro veterum illorum captu, quam angeli. Divinae enim praesentiae symbolum (Schechinam appellant Judaei) angelis tribuunt scriptores veteres tam Judaei, quam ecclesiastici, quam sacri et canonici; et quam Deo tribuunt nonnunquam apparitionem, eamdem alibi angelis assignant. Deus in rubo Moysi apparuisse legitur, quem tamen angelum appellat S. Stephanus (Act., VII, 35) . Deus in monte Sinai decalogum edidit, quam tamen eamdem legem ab angelis editam ait Apostolus (Hebr., II, 2) . Et vero in hoc coelestium mysteriorum universo negotio, quod praestatur in visibilis ecclesiasticae hierarchiae mysteriis, officium ab ordinariis Ecclesiae 0053D ministris, tam βελτιωτικὸν illud, quod dixi, quam etiam ὑπηρετικὸν idem angelis officium assignat Clemens Alexandrinus: ταύτας inquit (Clem. Alex., Strom., VII, init.) , ἄμφω τὰς διακονίας ἄγγελοι τε ὑπηρετοῦνται τῷ θεῷ κατὰ τὴν τῶν περιγείων οἰκονομίαν, καὶ αὐτὸς ὁ γνωστικὸς, etc. Sed redeamus ad nostrum Cyprianum.

§ 6.—Idem denique addit mysticum hunc sanguinis baptismum in honore esse pretiosiorem. Quae verba ad illa fortasse referenda sunt, quod cum in aqueo baptismo servi dumtaxat conscribimur, hic in sanguineo baptismo amicorum titulo longe honoratiori exornemur. Forte etiam ad externam divini hujus agonis pompam atque apparatum, quod nempe in eo Deus 0054A et Christus ejus exultent. Docet Dominus exultationem in coelo esse in conversione peccatoris. Hanc conversionem illi ad baptismum aqueum fortasse retulerint, et exultationem in coelo illam de angelorum exultatione intellexerint. Opponitur enim Deo coelum (S. Luc., XV, 21) . Et coelum cum τοῖς κατοικοῦσι conjungitur (Apocal., XII, 12) , quod certe de Trin-uno Deo ita commode intelligi nequit. Ita igitur Deum hujus sanguinei baptismi praesidem crediderunt, quod, cum martyrium agonibus, sive ludis theatralibus, contulissent, Deum Agonothetam fecerint, et quasi consulem in Orchestra spectatorem. Ipsa spectaculi voce a theatris desumpta usus hac in causa est Octavius (Minut. Fel. Octav., p. 358) . «Quam pulchrum (inquit) spectaculum Deo, cum christianus cum dolore congreditur. 0054B etc.,». Et noster Cyprianus (Ep. LVI) : «Spectat militem suum Christus ubique pugnantem.» Et postea: «Ecce agon sublimis et magnus, et coronae coelestis praemio gloriosus, ut spectet nos certantes Deus. Praeliantes nos et fidei congressione pugnantes spectat Deus, spectant angeli ejus, spectat et Christus.» Et alibi (Ep. IX) : «O quale illud fuit spectaculum Domino, quam sublime, quam magnum, quam Dei oculis sacramento ac devotione militis ejus acceptum, etc.» Nec mirum hac eadem similitudine usos esse toties christianos, quam et ipsam eamdem adhibuerant ipsi etiam philosophi, Seneca (Senec., de Prov., c. 3) et Epictetus ( Epist. ad. Arrian.). Quamquam etiam altius repetitam fuisse verisimile est, a visionibus nimirum illis quibus Deus praesens laborantibus 0054C apparuerat. Ita S. Stephano Christus (Act., VII, 55) . Et in certamine Polycarpi vocem coelitus emissam memorant Smyrnenses, ἴσχυε Πολύκαρπε, καὶ ἀνδρίζου (Ep. ad Philom. ap. Euseb., Hist. eccl., IV, 15) . Et merito sane illi Dei hanc faventis praesentiam maximi honoris loco duxerunt. In eo autem praetulerint fortasse sanguinei hujus baptismi apparatum, quod, cum in coelo gaudium esse memorant sacrae Litterae in conversione peccatoris (aqueo nimirum baptismo expiati), coeli nomine coelestes creaturas, angelos nimirum, intellexerint; hic Deum ipsum ejusque Christum plaudentes introduxerint.

§ 7.—Non me latet antiquitatis contemptores quam illi haec veterum christianorum ratiocinia nullo sint in loco habituri. Quod martyrium baptismi secundi 0054D titulo insignierint; nec nudo dumtaxat titulo, sed praeterea omnia prioris baptismi beneficia eidem attribuerint; nec eo ipso contenti, superiorem etiam eo ipso baptismo fecerint qui a Deo fuerat institutus: pro nudis illi proculdubio habituri sunt martyrum deliriis atque commentis. Indignabuntur porro, nec ferendam audaciam esse clamitabunt, tantum illos inventis suis tribuere ut commentitium suum baptismum baptismo a Christo instituto vel conferre audeant, nedum anteferre. Quaeramus igitur meritone, an secus, in ea veteres fuerint sententia? Rogo interim atque obsecro, ut tantisper seponant affectus dum rationem reddimus cur ita senserint primaevi christiani. Ita fiet ut et nobis aequiores sint, et sibi ipsis optime 0055A consulant, si non sint in heroas illos, Christo proculdubio charissimos, censores temerarii. Videamus itaque inprimis unde veteres secundum hunc baptismum collegerint. Inde intelligemus an proba fuerit et solida illa collectio. Inde num et illa quoque solida quae de eorum inter se commissione prioribus illis principiis datis superstruxerint.

§ 8.—Et quidem recentiores ab antiquioribus illum accepisse manifestum est. Non sunt igitur in hunc nostrum censum recipiendi. Huc retulit martyr noster (S. Luc., XII, 50) . De quo, inquit, et Dominus dicebat habere se aliud baptisma baptizari (Ep. LXXIII, ad Jubaian) . Retulit etiam Origenes. Locupletior est in eo probando Tertullianus: «Est quidem nobis etiam secundum lavacrum, unum et ipsum, sanguinis scilicet, 0055B de quo Dominus, Habeo, inquit, baptismo tingui, cum jam tinctus fuisset. Venerat enim per aquam et sanguinem, sicut Joannes scripsit, ut aqua tingueretur, sanguine glorificaretur. Proinde ut nos faceret aqua vocatos, sanguine electos, hos duos baptismos de vulnere perfossi lateris emisit. Quia qui in sanguinem ejus crederent, aqua lavarentur: qui aqua lavissent, etiam sanguinem potarent. Hic est baptimus qui lavacrum et non acceptum repraesentat, et perditum reddit (Tertull., de Bapt., c. 16) .» Quod itaque Dominus passionem suam baptismum alium appellaverit; quod venerit in aqua et sanguine; quod cum aqua sanguinem in cruce e vulnere perfossi lateris emiserit: hinc colligunt Domini duplicem fuisse baptismum. Nec tamen Domini proprium fuisse 0055C e S. Matth., XX, 22, colligere poterant, in quo loco apostolorum passio baptismi nomine etiam intelligenda est. Videamus ergo rectene haec atque legitime procedat argumentatio.

§ 9.—Recolendum itaque inprimis quod superius etiam observavimus , non dicta modo Domini nostri, sed et facta, quae quidem scriptis habemus hodie mandata, prophetica esse, et in perpetuum Ecclesiae usum conscripta, ut proinde ex id genus factis non sit futilis, ut putant vulgo, sed solida, argumentatio. Recte itaque concludit Tertullianus ex eo quod Dominus tam per sanguinem, quam per aquam venerit, christianis etiam tam sanguinem, quam aquam, esse proficuum. Recte iterum ex eo quod sanguinem pariter ac aquam e vulnere lateris 0055D emiserit, sanguinem quoque illum ex usu fore Ecclesiae. Ne vero nimia permittatur in hoc genus argumentationibus licentia, observetur imprimis ea quae hic protulerat Tertullianus Domini exempla non extraordinaria fuisse, sed ordinaria. In ordinariis facile admittent adversarii vitam Domini exemplum esse christianorum. Quod autem per sanguinem pariter ac aquam venerit, id nemo dubitet quin tale sit in quo eum imitari possimus, quod ipsum nos ordinarii voce intelligimus; quod porro etiam cum sanguine aqua e vulnere lateris emanarit, 0056A id quoque concedent medici extraordinarium non fuisse si de aqua pericardii sit intelligendum. Observetur porro secundo christianam vitam ita in Novo Testamento describi quasi quod a Christo ad litteram gestum sit, id nos mystice gerere debeamus. Ita cum eo mori debemus, cum eo crucifigi, cum eo ignominiam ferre, cum eo sepeliri, resurgere et ascendere in coelum. Notetur tertio, haec de Christi passionibus esse vel primario intelligenda, ut quamquam gesta sint ab eo nonnulla imitationem nostram fortasse superantia; at quae passus est, nos eadem pati debeamus. Notetur quarto, ita optime de sensu prophetiae judicari posse si typus propheticus ad rem notam alludat in praxi Ecclesiae ab eo repraesentatam. Ut enim in propheticis repraesentationibus id certum 0056B est, non sui gratia typum, sed antitypi ab eo repraesentari a Deo esse designatum, ita id quoque certum est non alibi, quam in Ecclesia, illud antitypum esse quaerendum. Ut proinde quoties aptum occurrit in Ecclesia antitypum quod typo examussim respondeat, nec de alio quaestio est, an ab eo magis ad vivum exprimatur, ita dubitari non possit quin id ipsum Deus designare voluerit; nec est in hac argumentationis methodo quippiam quod lascivientibus ingeniis permittatur. Est id sane veterum omnibus moribus omnino consentaneum, quicumque sunt in propheticorum symbolorum interpretatione versati. Id cum ob oculos haberent Novi Testamenti scriptores Novi Testamenti universam oeconomiam antitypam esse, quae fuerit in universa itidem Veteris Testamenti 0056C oeconomia adumbrata: proinde cum quid in utraque oeconomia simile repererint, id una etiam admittunt, quod alibi nuspiam, ut in id genus similitudinibus a similitudine prototypa ad antitypam solidam agnoscant et legitimam argumentationem. Et quidem ea certitudine certam agnoscebant hujusmodi argumentationem quae cum ea obscuritate conciliari posset quae styli symbolici et prophetici fere genuina est, ita saltem certam ut locum interim relinquat libero hominum arbitrio, ita certam ut hominibus cordatis abunde sufficiat ad praxim prudenter instituendam. Ita quibuscumque Veteris Testamenti locis aliquam habemus aquae mentionem, ea omnia referunt etiam sacri scriptores ad Novi Testamenti aquam baptismalem, et quae sint in nostro baptismo officia 0056D observanda inde colligunt. Ita et in illo Atheniensium de muris ligneis oraculo Themistocles, cum Atheniensium causa editum perpenderet, inde prudentissime colligebat ex Atheniensium proinde moribus esse intelligendum. Et cum oracula Loxiae, Delphici nimirum Apollinis, pariter ac Judaeorum prophetiae, non essent ad litteram, sed symbolice, potius exponenda; id porro quaerendum duxit, ecquid esset in jam constituta Atheniensium Rep. quod cum muris ligneis aliquid haberet affine (nec enim in muros noviter exstruondos ipsum innuebat oraculum) et vero nihil erat quod in urbe quae viribus floreret commerciisque maritimis, de quo muri illi aptius possent, quam de navibus intelligi. Nec vero 0057A aliquid opponi in contrarium potest de hujus argumentationis incertitudine, quod non sit omnium fere prophetiarum oraculorumque commune ab ipsis usque utrorumque exordiis.

§ 10.—Haec itaque omnia validissime procedent, si quinto id quoque supponatur, res ita a propheticis typis repraesentatas ad perpetuum attinuisse Ecclesiae usum. Quae enim ita perpetua futura sunt, ea Deo curae esse certissimum est, ea maxime necessaria ut certo aliquo decreto stabilirentur; ea ad primarium Dei in propheticis symbolis consilium pertinuisse censenda sunt. In his itaque cum quid accuratissime quadrat, non fortuito id casui, sed certissimo Providentiae consilio tribuendum est. Cum ergo quae de Domini adventu legimus per 0057B aquam et sanguinem, de aqua etiam et sanguine e lateris vulnere profluentibus, pro styli prophetici idiomate, symbolorum vicem obtinuerint; cum ea in utrumque hunc Ecclesiae baptismum aptissime conveniant; cum nihil sit quod dubitemus quin perpetuus uterque futurus sit: plane sequitur, ita esse Dominum commodissime intelligendum. Praesertim sexto si id quoque observetur, ni huc typos Domini referamus ut praenuntiarent quem ille voluit Ecclesiae statum atque constitutionem, nihil certe esse quo aliunde constet Ecclesiae disciplinam ab eo esse constitutam. Nec enim de ea disertis verbis a Domino alicubi cautum legimus. Quid quod haec per symbola tradendi methodus ita est a Domino probata, ut multitudini omnia, discipulis etiam pleraque 0057C per symbola tradiderit; et quidem, pro veterum de se prophetiarum fide, ita erat traditurus. Tunc vero maxime idonea erat ea tradendi ratio cum res futurae traderentur quibus nondum maturus esset auditorum captus. Cum enim talia traderet Salvator, etiam discipulos per symbola instituit, dedita nimirum opera, ne antea intelligerentur quam eorum fidem eventus comprobasset. Atqui Spiritus baptismus, quae quidem sacramenti pars erat praecipua, non tamen ante resurrectionem erat communicatus, ut proinde illum quoque non disertis verbis, sed aquae symbolo, praediceret (S. Joan., VII, 38, 39) . Quod si baptismum Spiritus, qui ad gloriam ejus tantopere faciebat, obscuris tamen aenigmatibus involvendum duxerit, multo certe potiori ratione 0057D occultandus erat sanguinis illi atque martyrii quem modum possent omnino capere. Nec enim ad hunc ipsum Dominum eo sanguinis baptismo fungi oportere crediderant, in infidelitatem fere relapsi, cum id verum, praeter expectationem suam, revera comperissent (S. Luc., XXIV, 21) , gravius omnino passuri scandalum si sibi quoque eumdem subeundum nondum maturi didicissent. Proinde quamvis eorum, quae sua causa passuri erant discipuli, meminerit aliquoties Dominus, ne cum evenissent, eum latuisse, aut praeter illius consilium evenisse, suspicarentur; id tamen caute admodum, et pro infirmorum captu fecit, ne dum ut baptismum sanguinis, qui status erat patiendi, perspicue commemoraret.

0058A § 11.—Observandum itaque secundo, id quoque negari non posse, passionem suam baptismum appellasse Salvatorem: et quod apostoli pro ejus nomine passuri essent, tantumdem apud illum valere ac baptizari eo baptismo quo esset ipse baptizatus (S. Matth., XX, 22) . Ita enim in graeco habemus, et in aliis vetustissimis versionibus, desunt tamen ea verba in latino interprete vulgato, suffragantibus etiam Hilario Ambrosio (Hilar., can. 30 in Matth.) , Hieronymo (Hieron., lib. III. Comm. in Matth. XX) , ipsoque, quicquid innuat in contrarium Grotius, Origene (Orig., in Matth., tom. XVI, p. 415, Ed. Huetianae) . Convenit tamen cum graecis codicibus vetustissimus interpres Syrus, et ut hic expungenda esse fateremur, quin tamen apud S. Marcum legenda sint 0058B (cap. X, 38, 39) , nemo est qui dubitet, ut proinde nihil sit quod de argumento metuamus. Sed aliam hic significationem hujus vocis intelligent adversarii quam qua utimur cum de sacramento loquimur. Ostendant igitur aliam in illius aevi auctoribus quam quae ad expiationem sanctificationemque pertinet. Eo certe spectabant, qui tum obtinebant baptismi, ut opinor, omnes, non hominum modo quibus in pharisaeorum aut Joannis disciplinam adscriberentur, sed et vasorum quoque illi sacrorumque utensilium. Quando igitur notae significationis vocem Dominus tribuit martyrio, id illum voluisse necesse est, idem fore a martyrio, quod a baptismis illis expectandum, ut nimirum tam sanguine a suis impuritatibus quam aqua, purgarentur atque expiarentur. 0058C Quod si dicant nuspiam indicasse Dominum hos esse fructus a martyrio expectandos, iidem observare poterant ne de baptismi quidem sacramento id umquam docuisse Salvatorem. Nulla certe mentio peccatorum expiandorum in ejus apud S. Matthaeum institutione, nulla in ejus usu apud S. Joannem. Et tamen hunc baptismi sacramentalis fructum nos alibi ex apostolorum scriptis probavimus. Quod ergo ita docuerint apostoli, id ex nota illa, quam dixi, tunc temporis significatione vocis, et rei ipsius apud illos, a quibus illam Christiani, usu illos deduxisse est sane verisimillimum, nisi ad novam potius apostolorum revelationem hic, sine ulla prorsus necessitate, confugiendum putent adversarii. Quod si apostoli ex nota illa vocis significatione collegerint baptismo 0058D sacramentali vim illam peccatorum expiatricem esse tribuendam; quidni et nos, ex ejusdem vocis significatione itidem colligamus, sanguineo quoque baptismo vim eamdem purgatricem esse pariter tribuendam?

§ 12.—Ne quis autem putet unicum nostrum praesidium in vocis ipsa significatione esse positum; age, videamus, annon ex re ipsa constet recte hic a veteribus acceptum esse Salvatorem? Observandum itaque tertio, verisimillimam horum locorum occasionem, in quibus de baptismo sanguinis agi crediderunt veteres, fuisse martyrium. Alium illum baptismum, quo se dixit Dominus fore baptizandum, de passione ejus in cruce intelligendum 0059A esse nemo dubitet. Ea autem ipsa passio, pro more etiam scriptorum sacrorum, martyrium appellatur. Inde et ipse Dominus μάρτυς ὁ πιστὸς καὶ ἀληθινὸς (Apocal., I, 5; III, 14) dicitur et μαρτυρῆσαι ἐπι Ποντίου Πιλάτου τὴν καλὴν ὁμολογίαν (I Tim., VI, 13) . Quae verba omnia martyrium, pro primaevae Ecclesiae idiomate, designant. Nequid autem hic ab ecclesiasticis confictum arbitremur, etiam ipsam martyrii vocem significatione ecclesiastica usurpant sacrae litterae. Ita μάρτυς Stephanus (Act., XXII, 20) , et μάρτυς ὁ πιστὸς Antipas (Apocal., II, 13) , quae eadem Domino antea tribuerat, ut vidimus, auctor Apocalypseos, ne quis hic miretur martyris vocem etiam Domino tributam, sensu ecclesiastico, intellectam esse a veteribus. Ita certe alienam non crediderunt a Domino hanc 0059B hujus vocis significationem, ut propriam etiam fere Domino fecerint ipsi martyres nonnulli apud Eusebium (Euseb., Hist. eccl., V, 2) . Quod si Domini passio martyrium, eademque sit baptismi quoque nomine insignienda, ecquid novum alienumve dicimus si etiam de martyribus ecclesiasticis idem affirmemus?

§ 13.—Sed et aliorum locorum occasionem eodem collimare est sane verisimillimum. Cum scriberet apostolus S. Joannes, jam orti videntur haeretici valentinianis quidem antiquiores, eorum tamen parentes atque origines, nec enim prorsus novum erat valentinianorum institutum, sed priorum haereticorum inventa πρὸς ἴδιον χαρακτῆρα μεθήρμωσε, inquit de Valentino Irenaeus (Iren., lib. I, c. 5) cujusdam 0059C veteris opinionis semina natus est, teste Tertulliano (Tert., adv. Valent., c. 4) . Ut igitur Jesum a Christo diviserunt valentiniani, ad antiquiorum haereticorum exemplum Apostolo coaevorum, quorum occasione tam est in eo ipso argumento multus in prima sua epistola Apostolus; ita et martyria cum iisdem valentinianis eosdem etiam Apostolo coaevos haereticos sustulisse probabile est. In illam certe sententiam optime quadrabunt Apostoli argumenta, ut ante nos noster observavit Hammondus. Antichristi erant hi haeretici seu, quod apud Apostolum tantumdem valet, pseudo-christi, quod Christi Judaeis promissi personam ipsi in se susciperent. Proinde illud innuit Apostolus totius Evangelii sui fuisse consilium, ut crederent Jesum fuisse filium Dei 0059D (Joan., XX, 31) , (quem nempe titulum Messiae suo e Ps. II, 7, illius saeculi Judaei asserebant), non autem illos haereticorum antesignanos. Quare inter caetera argumenta quibus falsum illum de Christo praetextum refellit Apostolus, illo quoque usus est de veri Christi adventu per aquam et sanguinem. Hic est, inquit (I Joan., V, 6) , qui venit per aquam et sanguinem Jesus Christus; non in aqua solum, sed in aqua et sanguine. A signis nimirum veri Messiae argumentatus est de quibus inter Judaeos, vel saltem illius aevi christianos, convenerat, tam ut Jesum nostrum verum Messiam comprobaret, quam ut pseudo-christos illos vel eo ipso baptismi nomine improbaret. Venit, inquit, per aquam et sanguinem. 0060A Nempe inter alios Messiae titulos, quibus illum designatum intellexerant in Scripturis, erat vel praecipuus ille Ερχομένου. Ita habemus in S. Luc., VII, 19, 20 et alibi. Illum fortasse e celeberrimo illo loco, Gen., XLIX, 10, vel Ps. L. 3; XCIV, 13; XCVIII, 9, collegerint, aliisve similibus Scripturae locis quibus Messias venturus dicitur. Quare cum Messias venturus appellaretur, tantumdem valent signa Messiae ac signa adventus. Ita de vero Messia discipuli ejus; Quod signum adventus tui? (S. Matth.) et de falso Messia Apostolus: Cujus est adventus secundum operationem Satanae in omni virtute et signis, etc. (II Thess., II, 9) . Venire itaque per aquam et sanguinem idem valet ac per aquam et sanguinem se verum Messiam comprobare.

§ 14.—Nempe qui venturus erat in mundum is idem erat a patre mittendus atque sanctificandus (S. Joan., X, 36) . Ea autem sanctificatio qualis intelligeretur, e sanctissimo Judaeorum officio, summo nimirum sacerdotio, optime colligemus. In illius itaque sanctificatione tam aquam quam etiam sanguinem locum habuisse constat; aquam equidem Exod., XXIX, 4; Lev., VIII, 6; sanguinem autem Exod., XXIX, 20, 21; Lev., VIII, 23, 24. Ad Messiam enim tamquam mysticum evangelici foederis sacerdotem, retulit in hac ipsa causa Apostolus Judaei pontificis exemplum, quod ille etiam passione sua esset sanctificandus. Τελειώσεος voce usus est apostolus (Hebr., II, 10, 11; V, 8, 9) , mystica nimirum illa, et sacrae mysteriorum praefecturae propria. Ita tamen Christi hoc sacerdotium 0060C cum Judaeorum sacerdotio contendit Apostolus, ut, cum in utriusque consecratione sanguinis usum adhibitum probasset, in eo eminuerit Christi sacerdotium quod suo dumtaxat sanguine consecratus fuisset Christus cum externo dumtaxat pecudum sanguine usi essent in sacerdotum suorum consecratione Judaei, Hebr., IX, 25, 26. Idem et alibi saepius inculcat, cum non taurorum hircorumve, sed vero proprio dumtaxat, sanguine Christum docet initiatum. Ergo cum Judaeis in eo convenerat Apostolus, ad quorum principia suam hic aptavit argumentationem, ut pontificem fore Christum a summo nimirum Judaeorum pontifice adumbratum, ita qui verus futurus esset Messias, sanguine pariter ac aqua tam ipsum fore lustrandum (vel, ut evangelica voce utamur, baptizandum) 0060D quam alios iisdem esse lustrandum. De aquae baptismo id fuisse receptum constat ex ipsa illa pharisaeorum interrogatione qua Joannem, ipse ne se pro Messia venditaret, explorandum censuerunt: Quid ergo baptizas, si tu non es Christus neque Elias, neque propheta? (S. Joan., I, 25) . Idem de sanguinis baptismo innuunt illa Domini ad discipulos: O stulti et tardi corde ad credendum in omnibus quae locuti sunt prophetae! Nonne haec oportuit pati Christum, et ita intrare in gloriam suam (S. Luc., XXIV, 25, 26) ? Hoc scilicet ex illis collegit Scripturis quarum sensum postea discipulis explicuit, cum eorum intellectus aperuisset ut Scripturas intelligerent, illis nimirum quae vel ex illorum saeculorum concessis, vel certis 0061A quibusdam illius saeculi ratiociniis, de Messia intelligendae erant, quaeque futuram commemorarent Messiae passionem, quales proferunt quamplurimas non Novi modo Testamenti scriptores, sed et sequentium saeculorum patres quorum extant hodie disputationes adversus Judaeos, Justinus, Tertullianus, Eusebius, etc.

§ 15.—Illae ergo Scripturae quae, pro illius saeculi captu, de Messiae passione intellectae sunt, argumenti vicem obtinere poterant apud illos, qui, ut ab orthodoxis discrepabant in eo quod Jesum esse Christum negarint, ita et in eo vicissim a Judaeis, quod Christum qualemcumque illum finxissent, venisse tamen crediderint. Ita ergo Jesum Apostolus Christum fuisse confirmavit, quod tam per sanguinem quam per 0061B aquam venerit, in eo nempe ponens emphasin atque argumenti vim, quod non in aqua solum venerit, sed in aqua et sanguine, quod nimirum illum de adventu in aqua praetextum nec pseudochristi quidem abjecissent, sanguinem dumtaxat inter adventus sui signa non adhibuissent (cum nec ipsi antichristi patiendi, seu exemplum, seu etiam institutionem, discipulis edidissent), qua ipsa ratione illos probat a Christi esse nomine excludendos, qui utrumque signum adhibere debuerit.

§ 16.—Nec alio referendum existimo quod, in Evangelio, signum illud de aqua et sanguine e lateris vulnere in cruce manantibus tantopere confirmandum crediderit Apostolus, quasi de eo fuisset maximopere dubitatum. Et qui vidit, inquit, testimonium 0061C perhibuit, et verum est testimonium ejus. Et ille scit quia vera dicit, ut et vos credatis (S. Joan., XIX, 35) . Ni quaestio fuisset inter aemulos Christi, ea, qua dixi, ratiocinatione terminanda, alia profecto Domini miracula abunde ejus a patre missionem confirmassent. Eorum tamen miraculorum testes nullos protulit, nedum tanta illa, qua hic usus est, asseveratione. Quid quod verba illa, ut et vos, emphasin quamdam habeant eximiam, reliqua nimirum miracula infidelium causa fuisse tam edita, quam scriptis etiam consignata; hoc unum aliis omnino adversariis fuisse destinatum illis nimirum quorum gratia scriptum fuisset Evangelium, antichristorum aemulorum assertoribus. Recte itaque hanc sanguinis pariter ac aquae e Christi latere emissionem, atque duplicem 0061D hunc aquae sanguinisque baptismum, eodem retulit Tertullianus. Quod enim adversus eosdem adversarios conscripta essent ab Apostolo, inde sane verisimile est eodem esse referenda. Et quia cum aquae et Spiritus baptismis ita sanguis ab Apostolo (I Joan., V, 8) confertur, ut ipse ternarium cum illis numerum conficiat; plane sequitur baptismi etiam rationem sanguini cum aqua fuisse communem. Quia etiam ex aquae et sanguinis emissione ita antichristos refutat in Evangelio ut in epistola refutarat per adventum in aqua et sanguine: sequitur praeterea, si in epistola per sanguinem baptismus sanguinis intelligendus sit, in emissione etiam illa aquae et sanguinis, quae in Evangelio memoratur, aquae etiam 0062A sanguinisque baptismos esse similiter intelligendos. Ita itaque ex locorum occasione in quibus aquae sanguinisque mentionem retulit huc Tertullianus, et cum Tertulliano vetus illa proculdubio Ecclesia, colligimus, non alium utique sanguinem quam baptismalem esse intelligendum.

§ 17.—At aequivoce, inquies, communis erat baptismi illa ratio aquae, sanguini atque Spiritui, ut proinde non sit quod ex communi hac baptismi ratione inferamus sanguinei atque aquei baptismi fructus eosdem esse expectandos. Id ne dicatur, observamus praeterea quarto in ipso illo initiationis expiationisque ritu, cui peccatorum illam purgationem tribuebant veteres, tam frequentem fuisse apud illos sanguinis quam aquae, usum. In utraque illa tam Judaeorum, 0062B quam Gentilium, initiatione sacrificiorum usum intercessisse nemo est quin facile concedat. Nota est apud Judaeos etiam rabbinorum illa observatio qua tria dicunt in proselytismo esse observanda, circumcisionem, sacrificium atque baptismum. Et vero sacrificii vicem sustinuisse, ex veterum sententia, martyrium jam probavimus. Porro praeter sacrificiorum sanguinem, ne id quidem erat a communi initiationum usu alienum ut suum quoque sanguinem ad sui expiationem adhiberent. Clarum illud est in circumcisione apud Judaeos exemplum. Sed et in Bellonae initiis sanguinem emissum esse discimus ex Tertulliano (Apologet., c. 8) : Hodie, inquit, istic Bellonae sacratus sanguis de femore proscisso in palmulam exceptus suis datur signatis. Ejusdem ritus 0062C meminerunt et alii. Cum tamen ita scribat in Commodo suo Lampridius, «Bellonae servientes vere exsecare brachium praecepit,» colligit Casaubonus plerumque ficta et simulata tantum fuisse vulnera Bellonariorum. Eo venerunt fortasse mollioribus suis interpretatiunculis fanatici recentiores. Sed verum fuisse sanguinis emissionem quae ab antiquioribus introducta est, et verum illam quae a militibus observata est Bellonae initiatis, e supradicto Tertulliani loco colligimus atque Vegetii, aliorumque plerorumque qui hujus ritus meminerunt. Et vero vetustissimum fuisse illum lustrationis morem per sanguinis emissionem e quamplurimis constat Scripturae locis: Lev., XIX, 28; Deut., XIV, 1; I Reg., XVIII, 28; Jer., XVI, 6. Ita nempe Baalitae, ita Galli (quorum diem sacrum 0062D IX kal. april. quem et sanguinis diem appellabant, memorat in D. Claudio Trebellius Pollio, perperam enim ea ad Bellonam retulit Casaubonus, quae ad magnam matrem ipse retulit Trebellius), ita Isiaei et Luperci flagris sese pectorumve tunsionibus male ad sanguinis missionem usque mulctantes. Eodem scilicet exemplo quo sua quoque cum daemonibus foedera Veneficae etiam sanguine dicuntur hodie sancire.

§ 18.—Neque vero initiorum dumtaxat vicem supplebat baptismus, pacti etiam illam obtinebat. At paciscentium quoque mos erat suo invicem sanguine foedera sancire. Ita circumcisionem suam intelligebant Judaei. Unde etiam qui pacto mosaico per sanguinem initiatus fuisset, eum, pro receptis Judaeorum 0063A moribus, appellatum ad Exod., IV, 26, observarunt Medus atque Gregorius, et ante illos in Lexico suo Schindlerus. Idem in gentilium quoque pactis obtinuit, quorum equidem memoriam aliquam hodie retinemus, antiquissimis. De Medis atque Lydis auctor est in Clio Herodotus, ὅρκια δὲ ποιέεται ταῦτα τὰ ἔθνεα τάπερτε Ελληνες· καὶ πρὸς τού τοισι ἐπεὰν τοὺς βραχίονας ἐπιτάμωνται, ες τὴν ὁμοχροιΐην τὸ αἷμα ἀναλείχουσι ἀλλήλων. De Scythis in Melpomene: ὅρκια δὲ ποιοῦνται Σκύθαι ὧδε, πρὸς τούς ἂν ποιέωνται· ἐς κύλικα μεγάλην κεραμίνην οἶνον ἐγχέαντες, αἷμα συμμίσγουσι τῶν τὰ ὅρκια ταμνομένων. De iisdem Scythis atque Medis ita Solinus: «Haustu mutui sanguinis foedus sanciunt, non suo tantum more, sed Medorum quoque usurpata disciplina.» (Polyhist., c. 20.) Et 0063B vero aliorum barbarorum, quorum haec recepta fuerit consuetudo, meminerunt historici etiam recentiores. Quamquam et in illis quoque brutorum sacrificiis idem intellexisse gentiles ostenderunt nostri adversus socinianos, hominum vicem gessisse illas brutorum mactationes similia sibi imprecantium si fidem fefellissent. Ergo ille quoque sacrificiorum sanguis humani tamen erat sanguinis vicarius, eodemque erat loco censendus ac si homo ipse sanguinem proprium oppignorasset. Cumque duplex esset haec, quam dixi, tam apud Judaeos quam gentiles, aquae atque sanguinis, peccatorum expiandorum gratia, recepta lustratio; major tamen credita est, sanguinis, quam aquae, efficacia. Leviora enim erant illa quae aquae aspersione expianda crederentur. Graviora quaeque quae 0063C piacula sive ἄγη habebantur, sanguine purganda erant. Homicidium inter piacula numerabant veteres, quod nimirum ipsi terrae maculam inureret nullo, praeterquam sanguinis, lavacro eluendam. Ejus autem, si notus fuisset auctor, proprio ejus sanguine piaculum expiabant; sin latuisset, vaccae sanguine in loco immolandae. Neque vero caedes sola, sed et impuritas illa legalis e morticiniis contactu contrahenda vaccae rufae cineribus purganda erat. Quinetiam totius populi israelitici peccata in hircum emissarium (Lev., XVI) imprecatione conjecta sunt, ejusdem ut Rabbini volunt, morte luenda. Nec alia Graecorum erat de suis quoque καθάρμασι sententia, ut ex Aristophanis scholiaste discimus ( Arist., schol. in Plut.). Tamque erat universalis haec peccatorum per sanguinem 0063D purgatio, ut nullam hic exceptionem adhibeat Apostolus: Sine sanguinis, inquit, effusione non fit remissio (Hebr., IX, 22) . Ita consentaneum erat illorum temporum dogmatibus, ut cum utramque tam sanguinis, quam aquae expiationem pro baptismo haberent, majorem tamen sanguinei baptismi, quam aquei, virtutem agnoscerent.

§ 19.—Et ut sanguini in hoc expiationis negotio, partes concedebant facile primarias; ita humani sanguinis, prae aliis etiam sanguinibus, vim longe maximam agnoverunt. Inde ortum duxit immanis illa, quae apud veteres invaluit, ἀνθρωποθυσία, quod dedelictis hominum expiandis humanus sanguis aptissimus videretur. Cum gravior aliqua immineret ab 0064A irato numine patriae calamitas quae multorum exitium epidemicum minaretur, multorum vitae paucorum erant sanguine redimendae, sive is sacrificio esset, sive alio aliquo modo hauriendus. Eam ἀνθρωποθυσίας, apud Phoenicas rationem reddidit (Ap. Euseb., Praep. evang., I. 10; IV, 16: Porphyr., de Abst., II, 56) , apud Philonem Byblium, Pseudo Sanchonia thon auctor, ut vulgo creditur, vetustissimus. Eamdem dicunt rationem mythologi cur Phryrus et Helle sacrificio destinarentur, cum terrae sterilitas (ita enim Athamanti persuasit Ino) famem minaretur. Eamdem cur Leonis filiae, cur Andromeda, cur etiam, apud recentiores Romanos, Curtius et duo Decii se, patriae servandae augendaeve gratia, exitio devoverint. Exercitus salutem voluit Agamemnon Iphigenia filia sua; 0064B voluit et hoste Polyxena, immolanda servare. Multa sunt eodem spectantia exempla quae plenam fidem faciant quantum in humanis criminibus expiandis humano sanguini tribuerint, quantum etiam aqueis illum lustrationibus praetulerint. Apud Judaeos ipsa circumcisio sanguineae omnino expiationis (sive baptismum cum Domino appellare malis) vicem sustinebat, et quidem humano ipsius initiati sanguine faciendae. Cum itaque id unum ad baptismi rationem proprie spectet ut in eo peccata expianda sint; cum etiam, in ea expiationis ratione, exempla habuerit Dominus tam Judaeorum, quam gentilium, qui sanguini beneficium illud, pariter ac aquae tribuissent, qui humano etiam ipsius initiati sanguini, qui majorem quoque efficaciam sanguineae lustrationi, quam 0064C vel aqueae concessissent: Non erat sane consentaneum ut quam expiandi majorem in sanguine quam in aqua virtutem alii apud se fuisse gloriarentur, ea soli christiani destituerentur. Praesertim cum in eo versari, jam diximus, universam fere Novi Testamenti argumentationem, ut quaecumque essent, sive apud Judaeos, sive gentiles, privilegia de quibus gloriarentur, ea christianis potiori praestantiorique ratione convenire probarentur. Non erat consentaneum ut, cum in eadem hac causa baptismi vocem adhiberent tam ipse Dominus quam Novi Testamenti scriptores, aliam tamen significationem intelligerent quam expiandi illam omnium notissimam receptissimamque. Non erat consentaneum ut, qui ita sensissent, aliter tamen loquerentur quam martyrem nostrum 0064D jam locutum observavimus, ut nimirum sanguinei baptismi vim etiam expiatricem aquei baptismi illi longe anteferendam existimarent. Tantum abest ut duram hanc, et a sacramentorum dignitate, et Domini mente alienam censere debeamus loquendi rationem, ut putant illam alienam adversarii.

§ 20.—Ita itaque ostendimus, quam hic omnia apte inter se congrueque, pro illius aetatis dogmatibus cohaereant, si ita Dominum ipsum, ita ejus apostolos, intelligamus. Inde sequitur pro hoc esse potius sensu praejudicandum, vel, si vocem malimus tertullianeam, praescribendum, ni clara occurrant in reipsa argumenta cur sit aliter intelligenda. Atqui 0065A tantum abest ut in reipsa contraria habeamus argumenta, ut nihil magis faciat ad nostrae sententiae confirmationem quam si rem ipsam penitius examinemus. Animadvertendum itaque quinto ad ipsum baptismi sacramentum pertinere, sanguineum hunc baptismum, et quidem ita pertinere ut partem ejus praecipuam consummet. Hoc ubi probatum dederimus, nemo erit, opinor, quin facile concedat praecipuum baptismi fructum ab eo esse jure meritoque expectandum. Nec alio spectat, ut puto, Apostoli illa comparatio qua aquam, sanguinem et Spiritum in unum ita contulit, ut, quemadmodum Pater, Filius et Spiritus sanctus unum sunt, ita aqua, Spiritus et sanguis sint in unum, quod nempe unum idemque praestent omnes compleantque officium. De baptismali 0065B aqua et Spiritu intelligendum observavimus, ut proinde baptismum illum sacramentalem supplere debeat sanguineus hic baptismus. Idque ipsum observavit ante nos Origenes, ne quis veterum dogmatibus minus consentaneam suspicetur nostram hanc interpretationem. Neque vero pugnat quod sanguineum hunc baptismum secundum appellarint iidem veteres. Ita enim intelligendi sunt, quod, cum renovari denuo non possit sacramentalis ille baptismus, in martyrio tamen ejus beneficia sint de novo, sine ejus tamen ipsius renovatione expectanda, et quod nova fidelium adultorum peccata, quae quidem in aqueo baptismo remissa non essent, hic plene penitusque et pro baptismalis remissionis modo mensuraque remittatur. Quae cum secunda sit remissio, non erit utique mirum si secundo etiam baptismo tribuenda 0065C videatur. Sed, misso Apostoli testimonio, age rem ipsam, ex propria hujus sacramentalis baptismi natura explicemus.

§ 21.—Recolamus itaque inprimis omne hoc baptismi negotium pactum esse quoddam fidelium cum Deo, nec aliunde rectius quam e receptis pactorum moribus explicandum. Esse enim Evangelii καινὴν διαθήκην ab illa scilicet diversam quae Judaeorum fuerat atque legis mosaicae; esse etiam sub Evangelio non Testamentum modo, sed et pactum, eamque duplicem διαθήκης significationem evangelicis etiam temporibus convenire; esse etiam sub mystico israelitismo eadem omnino pacti beneficia quae propria olim fuerant israelitismi litteralis, ut nobis Deus summus in proprium ascribatur Deum, nos illi vicissim 0065D in proprium ascribamur populum; nec illud modo, sed externam esse hanc nostram cum Deo confoederationem, ita nempe intelligendam, ut externum aliquod intercedat unionis politicae vinculum tam nobis invicem, quam Deo etiam nobiscum commune, quo nos ipsi profiteamur Deo foederatos, et ab aliis etiam foederati agnoscamur, ad eumdem plane modum quo et Israel secundum carnem pro foederato Dei populo, prae universi orbis gentibus, olim poterat agnosci: haec, inquam, ita sunt ex Novi Testamenti ratiociniis manifesta, ut mirum sit esse hodie qui de nostra assertione dubitent. Haec enim si vera agnoscamus: plane sequitur externa ea solemnia quibus 0066A in societatem christianorum politicam ascribimur, ea foederis esse solemnia. Quis autem illud dubitet baptismi esse proprium officium ut per illum sacris christianorum initiemur, et in propriam ascribamur christianorum societatem? Convenit praeterea quod qui confertur in christianorum baptismo Spiritus, is ἀῥῥαβὼν (quae et arrha est scriptoribus romanis) in Novo Testamento appelletur. Erat enim in jure romano arrha pactorum propria, praecipue nuptialium. Nempe mysticam cum Ecclesia unitatem matrimoniali unitati respondere V ad Eph. innuit Apostolus. Propria porro arrha est illius temporis quo primo foedus inimus. Inde sequitur ut de alia Spiritus collatione, praeterquam baptismali, nequeat intelligi. Conveniunt denique et baptismi illae in Ecclesia 0066B primaeva formae, Credis? Credo, Abrenuntias? Abrenuntio. Sunt enim et illae ad romanorum pactorum formas expressae, rursus praecipue nuptialium, Das? Do; Spondes? Spondeo. Unde illud saltem necessario colligitur, pro pacto baptismum primaevos saltem habuisse christianos.

§ 22.—Hinc sequitur secundo ut in aliis pactis, ita et in nostro pacto quoque baptismali, duo esse a se invicem distinguenda diversarum partium officia, Dei alia, alia nostra. Ad Deum spectant promissiones quibus cavetur de praestandis baptismi beneficiis, tam illae quae de praesenti praestandae sunt, peccatorum omnium expiatio, Spiritus sancti donatio, mystica cum Christo unio, saltem externa, etc., quam quae de futuris adhibentur officii nostri praemiis. Ad nos spectant quae a nobis vicissim spondentur 0066C pro nostra pacti baptismalis parte praestanda. Quamquam enim promissiones fateamur extra pacta factas, sine alterius partis obligatione satis commode intelligi posse; at quae alteram pacti partem constituunt, illae mutua omnino utriusque partis exigunt officia. Ipsa hoc pacti ratio necessario supponit. Datae enim fortasse, non certe pactae, illae promissiones dicerentur quae nulla supponerent officia sibi ex adversa parte respondentia.

§ 23.—Sequitur tertio jus illud legale omne, quod pacti beneficio obtinemus, ad Dei promissiones, ex officii nostri praestatione esse deducendum. Est enim illud omnium pactorum commune ut quae habentur in illis promissiones eae conditionatae intelligantur, nec antea debitae quam praestitae fuerint, ex altera 0066D parte, promissionum conditiones. Sed in id genus pactis quae, ex altera parte, sola includunt beneficia aliis praestanda, nulla vicissim ab aliis recipienda, qualia sint pacta necesse est quae Deo sunt hominibusque communia, nemo est quin aequum fateatur nullum esse posse jus ad beneficia, ni praecesserint conditiones ex altera parte praestandae. Nos tamen de jure legali impraesentiarum agimus, non de sola aequitate. Et ut aequitas aliqua fortasse esse possit, ut qui conditionem implere voluerit, conditionis beneficium nonnumquam impetret, licet illam de facto nondum impleverit, cum nulla sua culpa a conditione etiam de facto praestanda impeditur; at legali saltem jure 0067A carere qui conditionem de facto non praestiterit, quocumque tandem rerum eventu fuerit impeditus, est omnino certissimum. In illis praesertim pactis adhuc validius procedit argumentum quorum conditiones non sunt conditiones dumtaxat ad arbitrium imponentis requisitae, sed etiam dispositiones ex parte subjecti necessariae. Cum itaque nullum hujus pacti redundet in Deum beneficium, sequitur quaecumque Deus a nobis postulat, ea nostri esse causa necessaria, ut proinde ni postulata praestemus, ipsis promissionem beneficiis obtinendis inepti reddamur atque indispositi.

§ 24.—Quarto itaque ut intelligamus quae nobis incumbant in hoc baptismali pacto conditiones a nobis pro nostra pacti parte praestandae, attendendum est 0067B quae symbola sint a nobis in ipsis pacti solemnibus adhibenda, et quid illa symbola, ex ipso Dei instituto significant, et pro legibus significationis symbolicae quae illa saltem aetate vigebant. Quae enim symbola in pacti solemnibus usurpantur ea non significandi dumtaxat; sed obligandi etiam gratia instituta sunt. Ut enim sacramenta omnia, sive mysteria, pro sacris hominum cum Deo pactis intelligenda sunt, ita et id sacri omnis commercii genuinum est ut symbolice potius quam ad litteram, intelligenda sint, nec ita verbis, quam rebus, rerum tamen aliarum symbolis, officia illa repraesententur quae partium inter se transigentium habentur obligatoria. Quae itaque symbolis baptismalibus significantur ea nos spondere a nobis deinde praestanda virtute pacti baptismalis existimamur, 0067C ea a nobis praestita jus inde nobis faciunt ut promissa divina ejusdem pacti evangelici virtute vindicemus.

§ 25.—Quinto in symbolis baptismi nostri sacramentalis solemnibus, non aquae solius baptismus denotatur, sed etiam ille sanguinis, verum ita denotetur ut uno eodemque symbolo, uno eodemque denotetur elemento, ut proinde ad unum, ut diximus, eumdemque baptismum pertinere intelligantur. Ut enim, cum aqua adhibetur, peccatorum desertionem pollicemur, futuramque vitae sanctimoniam quae externo aquae symbolo satis apte repraesentatur: ita cum in aquam descendimus et vicissim ex eadem emergimus, Christi mortem, sepulturam resurrectionemque repraesentamus, nosque etiam spondemus horum omnium participes, paratos nimirum ut quaecumque ille 0067D nobis immiserit, ea nos, illius causa ad mortem usque toleraturos. Eodem symbolo, qua Christum respicit, intelligimus Christum sibi passiones nostras imputaturum, et quam mercedem ipse a Patre, pro suo cum Patre foedere vindicat, eadem nostras quoque passiones esse remuneraturum. Ita constabit quo jure sibi baptismi nomen vindicent nostrae passiones, cum ad ipsam baptismi sacramentalis rationem spectent consummandam. Constabit etiam quo porro jure ejusdem sibi vindicent baptismi beneficia, cum illis etiam symbolis repraesententur quae a Deo instituta sunt, et quae hoc ipso consilio instituta sunt ut passiones nostras repraesentent atque spondeant, et quae Dei etiam nobiscum paciscentis sunt quoque symbola 0068A sponsoria, ipsum praeterea, pro mutuo pacti jure, ad praestanda ea quae symbolis repraesentantur obligantia, se quoque nostras passiones pro suis agniturum, et suo merito, sua mercede compensaturum.

§ 26.—Et vero accuratissime, pro Domini nostri mente atque principiis conceptam hanc omnem fuisse argumentationem facile constabit si diversa diversarum Scripturarum asserta in unum colligamus quasi fasciculum. Repraesentari inprimis nostram in baptismo cum Christo passionem atque mortem, nec repraesentari modo, verum etiam ita repraesentari, ut cum Christi passione nostras uniat quodammodo et communes utriusque faciat, sexto ad Romanos capite satis aperte docet Apostolus. Unam esse nostram Christique passionem ex illis ejus verbis constat: Mortui 0068B sumus cum Christo, V. 8; Vetus homo noster simul crucifixus est, V. 6. Consepulti sumus cum eo, V. 4. Et quidem repraesentatione quadam ad vivum totam hanc transigi unionem illa innunt: Complantati facti sumus similitudini mortis ejus, V. 5. Nec alio quam baptismi officio: An ignoratis quia quicumque baptizati sumus in Christo Jesu, in morte ipsius baptizati sumus? Consepulti enim sumus cum illo per baptismum in mortem, V. 3, 4. Neque vero unio sola et mera haec habenda est, et quae tota in hominum imaginatione atque aestimatione constituta est. Eam diximus symboli sponsorii esse naturam ut una inferat legalem quamdam obligationem qua partes inter se paciscentes praestare id tenentur quod symbolis repraesentarint. Inde fit ut, quod sola similitudine fieri non 0068C potuit, nobis tamen ex hac ipsa repraesentatione jus quoddam ad rem ipsam proveniat, quo unionem ipsam internam et mysticam vindicare possumus, ejusque beneficia. Eo ipso principio nituntur id genus ratiocinia: Si enim complantati facti sumus similitudini mortis ejus; simul et resurrectionis erimus V. 5; si autem mortui sumus cum Christo, credimus quia simul etiam vivemus cum Christo, V. 6. Nec enim de alia morte hic agi quam typica hac atque symbolica in baptismo repraesentata jam ostendimus. Ea morte symbolica constabat jam defunctos esse apud quos ita argumentatur Apostolus qui mortis nimirum symbolis in baptismo usi fuerant. Inde tamquam e principio notorio legitima procedebat argumentatio si et illud subintelligamus symbola inter paciscendum 0068D usurpata esse etiam et ipsa sponsoria. Nec alia, ut existimo, hypothesi illud nititur etiam ejusdem Apostoli, alio tamen in loco ratiocinium: Igitur, si consurrexistis, inquit, cum Christo, quae sursum sunt quaerite, etc. (Col. III, 1) . Mortificate ergo membra vestra, etc. (V. 5) . Quod illos jam supponat consurrexisse, ad illud referri non potest quam ad emersionem illam ex aqua baptismali quae resurrectionis erat symbolum, ut nimirum forensi pactorum idiomate tunc resurrexisse existimarentur cum usurparent resurrectionis symbolum. Inde recte colligit Colossensium officia, ea modo supponantur quae jam ostendimus necessario esse supponenda. Cum enim mortis illo symbolo, immersione nimirum, sponderent se membrorum 0069A suorum mortificationem curaturos; et resurrectionis symbolo id quoque spopondissent, ad novam se coelestemque vitam esse resurrecturos: inde nemo non videt quam ille solide prudenterque argumentetur, cum e pacto promissoque illos hortatur ne officio deessent, fidemve fallerent. Infirmae autem admodum et jejunae forent id genus sequelae si ex inani mortis resurrectionisque symbolo ad mysticam illos mortem resurrectionemque hortaretur.

§ 27.—Ita nimirum constat de facto, ex ipsa aquei baptismi institutione baptismum sanguinis excludi non posse, nec etiam e pacti baptismalis beneficio. Si porro facti rationem quaerimus, ea est, ni fallor, altius e duobus praesertim principiis deducenda: quod scilicet Christi mors ea sit beatae resurrectionis mercede 0069B coronanda; quod etiam illud sit in praecipuis baptismi beneficiis numerandum ut nimirum baptismi virtute illud consequamur ut nostra quoque mors sit Christo imputanda. Quod Christo, eo ipso mortis nomine, ea deberetur, quam dixi, resurrectionis merces, e Veteri quoque Testamento jam superius ostendimus. Ex illo nimirum antiquiori pacto quo de toto redemptionis negotio incarnationisque cum Patre transegit. Quod enim Christi resurrectio, non tam propriae ejus et nativae Deitati, quam Patri tribuitur; quod etiam Pater non Patris tamen in hac causa personam egerit, sed judicis; nec suae in filium στοργῆς rationem habuerit, sed Christi potius in passione meriti: quod etiam Christus non pro sua hic aequalitate cum Patre, sed plane quasi subditus, sit 0069C considerandus, et obedientiae merito praemium exaltationis a Patre reputarit; plane, inquam, haec omnia arguunt non suam hic, sed vero alienam, et quidem a sua longe diversissimam a Christo susceptam esse personam. Et vero ipsa personae, quam sustinuit, ratio pactum aliquod omnino postulat, et mutuum cum Patre consensum. Nec enim Christi nomine una aliqua, ut scholae loquuntur, individua persona intelligitur, sed politica et publica quae suo ambitu omnes omnium saeculorum locorumque omnium fideles complectatur. His enim omnibus convenire intelliguntur hujus beneficia. Poterant fortasse Christi merita praemium aliquod ex aequitatis jure sibi impetrare. Quod vero non ex aequo dumtaxat, sed pro justitiae debito illud vindicent; quod non sibi modo, sed suis omnibus 0069D illud a Patre debeatur, sine pacto prorsus intelligi non potest quo Pater etiam personae politicae illam constitutionem acceptaret. Erat enim hoc antecedenter ad pactum ita arbitrarium, ut nulla Patrem, ni ita convenisset, vel aequitas obligaret, ut pro Christi meritis mercedem fidelibus persolveret, cum praesertim et ipsi Christo, in propria etiam persona persolvisset. Et quidem admodum consentaneum erat platonicis illius aevi dogmatibus, ut huic αἰωνίῳ Evangelii διαθήχῃ, quae tamen erat terrestris, alia etiam responderet προαιώνιος in coelis cujus virtuti sit etiam tribuenda terrestris διαθήκης efficacia. Ita probatum dedimus hoc pactum, quod licet asserant etiam recentiores, neutiquam tamen probant, nec 0070A probare umquam poterunt qui nullam nisi ex disertis Scripturarum testimoniis probationem admittunt.

§ 28.—Huic itaque coelesti pacto duo illa tribuenda erant: primo ut jure etiam legali Christo praemium pro suis meritis deberetur; secundo etiam ut fideles universi unam in lege cum Christo personam constituerent. Nec enim de utrovis horum quicquam in terrestri pacto cautum legimus. Nondum tamen ad singulos homines descendit hoc pactum, ut intelligi possit quinam ad hanc politicam Christi personam homines pertineant ut sibi possint illius coelestis pacti beneficia vindicare. Proinde praeter hoc Patris cum Christo coeleste pactum; aliud praeterea necessarium erat, Christi cum hominibus, et quidem pro captu humano externum, externisque symbolis celebrandum, 0070B ut constet quinam illi sint qui a Christo pro suis agnoscantur. Hoc autem pactum ut ad sacramenta spectat in genere, ita propius et praecipue ad baptismum quod unicum initiationis sacramentum omnes agnoscunt. Illud enim proprie pactum appellamus quo jus pacti ejusdemque beneficia primum consequimur, non quo consecuti jus idem augemus atque consummamus. Qua itaque ratione ad baptismi consummationem ostendimus pertinere martyrium, eadem et ad pactum evangelicum pactique beneficia pertinere censebitur, ne quis nominis solius, non item rei per nomen significatae, hanc baptismi cum martyrio communicationem interpretetur.

§ 29.—Observandum enim sexto, non ea tantum generali ratione adumbrari in baptismo martyrium, 0070C qua et reliqua omnia baptizati officia adumbrantur; sed quod ipsum aquei baptismi symbolum ita nostrum, quem diximus, sanguineum baptismum repraesentet, ut plane nulla sit aquei baptismi efficacia, nisi ad sanguineum baptismum referatur. Qua enim immersio in aquam vitae animalis mortificationem, denotat, qua emersio ex eadem novae etiam spiritualisque vitae sponsionem, ea, qua dixi, sponsarii symboli significatione repraesentat; fateor nullum esse christianae vitae officium quin ad horum alterutrum referatur, cum κάθαρσιν omnia aut τελείωσιν spectent, ut loquamur cum pythagoraeis, haec ad novam mysticamque vitam, ad novam illa mysticamque mortem, similiter referenda. Nec tamen propterea novi baptismi beneficia quibuslibet vitae christianae officiis, 0070D sed ne omnibus quidem simul collectis, asserimus. Cum enim illud dixerimus praecipuum baptismi fuisse consilium ut Christi morientis resurgentisque imaginem ad vivum repraesentemus, inde etiam beneficii baptismalis spem omnem ab ea ipsa repraesentatione arcessamus; sequitur proinde ut qua vita atque morte Christum accuratissime exprimimus, in illis primarium baptismi consilium constituendum sit, ab iisdem baptismi etiam beneficia sint praecipue expectanda. Atqui corporeae erant illae Christi tam mors quam resurrectio, quibus nos profitemur in baptismo conformes, et quarum nos ibidem portemus imagines, ut in corporeae resurrectionis causa (I Cor., XV) loquitur etiam Apostolus. Mystica enim resurrectio si 0071A sola in baptismo sponderetur, tota illa Apostoli argumentatio concideret. Est quidem verisimillimum inde ortum esse resurrectionem negantium errorem quod resurrectionem illam baptismi symbolicam de solius animae mystica resurrectione, non item corporis intelligerent. Cum autem ex universa illa apostoli disputatione manifestum sit, illud fuisse praecipuum baptismi consilium ut, de quo praecipue illius aetatis fides vacillaret, de eo interponerentur promissiones in pacto baptismali omnium certissimae; plane sequitur Christi resurrectionem, non aliam quam corpoream in baptismo exhiberi, cui et nostra respondeat resurrectio praecipue corporea. Quod vero ad mortem resurrectionemque mysticas attinet, tantum abest ut per illas possimus Christi φορεῖν εἰκόνα, ut 0071B ne vere quidem Christus eo sensu sit umquam mortuus aut resurrexerit. Mori ille peccato non potuit qui nunquam ei vixerat. Mortificare carnem non opus habuit qui nullam umquam sensit carnis rebellionem. Nec resurrexit ille ad novam spiritualemque vitam qui praeterquam spiritualem vitam aliam nullam unquam duxerat. Mystica ergo mors atque resurrectio secundarias fuisse oportet, non primariae in baptismo repraesentationis, quatenus et illae, quamquam nullam cum Christo conformitatem ipsae denotent, disponant saltem ad illam animarum nostrarum cum Christo conformitatem, quam et ipsam Christo fateor esse gratissimam.

§ 30.—Cum itaque mortis haec resurrectionisque in baptismo repraesentatio ad corpora nostra primo 0071C referenda esse probaverimus: sequitur primarium baptismi consilium esse ut corpora nostra Christo devoveamus, nosque promptos spondeamus paratosque ut Christi causa mortem oppetamus, corporum videlicet. Inde reliquorum baptismi beneficiorum spem concipimus accipimusque omnium certissimam. Imprimis de beata resurrectione corporis nimirum illa, quae corporis passionibus accuratissime respondet. Quaeque ut praecipua erat plerisque ratio christianitatis, ea praesertim aetate, recipiendae, ita creditu erat omnium difficillima, ut proinde consentaneum esset eam commendari argumentis omnino certissimis. Tum et mysticam quoque illam mortem resurrectionemque pollicemur, quae secundaria immersionis nostrae emersionisque in baptismo significatione 0071D denotantur: et quatenus haec eadem symbola pro Christi etiam parte adhibentur, is una spondet ne suam quidem operam nobis defuturam. Ita constat martyrium in primaria baptismi significatione contineri. Constat deinde ita a nobis interpositam hanc martyrii sponsionem, ut sit conditio ex nostra parte praestanda unde pendeant reliqua baptismi beneficia. Ita sequitur ex pacti hujus jure, martyrio saltem in voto deberi omnia baptismi beneficia. Sequitur ita ad baptismi consummationem spectare martyrium ut martyrium de facto praestitum spectat ad consummationem martyrii dumtaxat in voto.

§ 31.—Ne vero nimius videar in captandis baptismalis pacti minutiis, colligo septimo non modo ex 0072A illius pacti lege, sed vero ex ejusdem etiam aequitate, vindicari posse in sanguineo baptismo omnia beneficia a Christo pro sua pacti baptismalis parte praestanda, ne quid superesse videatur, cur dubitemus rectene haec et pro Christi mente veteres collegerint. Cum enim jam ostenderimus conditionem a nobis praestandam, qua jus illud consequamur ad promissa Christi beneficia, hanc ipsam esse corporis nostri pro Christo devotionem; quod nihilominus recens baptizatis incruenta morte sublatis concedat tamen Christus baptismi beneficia, ratio non est quod conditionem illam praestiterint cui debentur ex pacti aequitate ejusdem beneficia, sed quod prima pacti beneficia gratis concedantur et sine ulla prorsus conditione, praesertim illis qui nondum actuali obligationi 0072B aut conditioni de facto praestandae obnoxii essent, propter incapacitatem subjecti. Adultorum alia est omnino ratio. Quam enim conditionem nondum praestare possunt, eam velle saltem poterant, ut facti loco apud Deum habeatur illud ipsum votum. Sunt autem inter se admodum diversae illae aequitatis rationes qua quis excusatur a praestanda pacti conditione, et qua quis eamdem legis conditionem censetur implevisse, si minus ad litteram legis, at pro legislatoris sententia, si aequus modo adhibeatur legis interpres. Ita igitur martyrium in voto cum sit pro legis littera reipsa aliud, idem tamen censebitur cum martyrio de facto pro interpretationis aequitate. Ita fiet ut omnia baptismi beneficia soli debeantur martyrio, saltem in voto. Quod si etiam in 0072C baptizatis non martyribus, soli tamen martyrio in voto debeatur jus illud omne quod consecuti in baptismo sunt ad baptismi beneficia; quis est qui non videat potiori ratione tribuendum esse martyrio actuali? Est enim haec legis ipsa conditio, non autem aliud quid quod aequo egeat legis interprete ut pro ipsa conditione censeatur. Quamquam igitur nusquam aliunde constaret, disertis evangelicae legis verbis martyrio deberi baptismi beneficia; id tamen facile ex ipsa ejusdem ratiocinii sequela colligeremus.

§ 32.—Est enim ea in omni, humana quoque, legumlatione probata argumentatio qua legum casibus omissis e ratiocinii paritate prospicimus. Illis nempe canonibus generalibus oriunda, quod causis omnibus consultum cuperent legumlatores; quod rationem 0072D ubique ducem sequi vellent; quod denique quam rationem in una causa probassent, eamdem essent et in aliis similiter probaturi. Inde contingit ut quae ita constituta fuerint, non pro prudentium modo consiliis habeantur, sed legum etiam vim obtineant. Inde sequitur, si vel pro legum humanarum exemplo divina etiam legislatio esset instituenda, rationis paritatem pro divina esse lege intelligendam. Atqui major certe est ratio cur valere in divina legislatione debeat haec argumentatio quam in humana. Falluntur enim in suis ratiociniis humani etiam legislatores, nec sequelas omnes praevident, etiam legitimas; ut proinde etiam cum recte argumentamur ex eorum principiis, adhuc tamen dubitare liceat essentne 0073A tamen illi nostras sequelas probaturi. Deus tamen nec in principiis hallucinari, nec in sequelis, potest. Ita certum erit quam rationem in una causa probarit, in aliis etiam esse agniturum. Certum erit, si martyrii causa tanta beneficia in baptismo concedat, ipsi martyrio longe potiori ratione concessurum. Certum si martyrii vel votum tanta tamen et tam copiosa mercede compenset, nihil esse quod metuamus soluto voto eamdem mercedem esse negaturum. Certum denique proinde, si plenam numerisque suis omnibus absolutam peccatorum remissionem consequantur baptizati, fore omnino ut eamdem consequantur martyres.

§ 33.—Addo enim octavo non ita esse intelligendum hoc commune baptismi jus atque martyrii, ut in 0073B baptismo remittantur peccata virtute quidem illius in voto martyrii quod profitemur in baptismo, sola tamen illa quae baptismum praecesserint, non item ea quae inter baptismum admissa fuerint atque martyrium. Aliter veteres hoc etiam ipso paria facere censuerunt cum baptismo martyrium, quod ut in baptismo peccata omnia remittuntur, ipsum nempe baptismum praecedentia, non originale duntaxat, verumetiam actualia, idem sit de martyrio quoque sentiendum, delere scilicet universae vitae flagitia, nihil ut praeterea supersit expiandum. Recte quidem illi e principiis modo explicatis. Si enim propter illud martyrii votum concedatur peccatorum praeteritorum plena indulgentia; parem utique indulgentiam potius, ut dixi, expectabimus, eodem voto jam 0073C soluto. At par illa indulgentia esse nequit si quocumque tandem tempore susceptus baptismus peccata tamen praeterita universa deleat, nec tamen alia in martyrio deleantur quam quae baptismum praecesserint, tanto utique intervallo a se dissitum, cui et intervallo peccatorum nondum remissorum copia necessario responderit. Pro pacti certe aequitate, quo magis conditiones praestamus pro nostra pacti parte praestandas, eo consequitur accrescitque nobis jus ad mercedem a Deo praestandam validius; eo et vicissim major erit ipsius Dei ad mercedem, quam pollicitus est, praestandam, obligatio; eo etiam favorem Dei possumus, pro pacti ratione, ampliorem nobis vendicare. Quin et, missa pacti consideratione, favorem saltem, quem dixi, Dei illum tanto majori 0073D cum fiducia possumus expectare, quanto nostram versus Deum benevolentiam luculentius testatum facimus. Qui autem sanguinem suum pro Deo profuderit, hunc nemo dubitet longe certe testatiorem fecisse suam versus Deum benevolentiam, quam qui prompto fuerit duntaxat expeditoque ad profundendum animo. Et cum gratiae speciali tribuamus si quis pro facto voluntatem fuerit interpretatus, signum est profecto factum ipsum ad justitiae rationem propius accedere, longe certe adhuc propius siquando pacti etiam consideratio intercesserit. Est itaque naturae pacti, est et rectae rationi, prorsus consentaneum, ut quam peccatorum indulgentiam 0074A plenariam baptismo concedimus, eam nec martyrio negandam existimemus.

§ 34.—Quid quod illud etiam, pro receptis pactorum moribus, omnes aequum agnoscant, ut siquando stipulatione primum interposita nonnullae praemii primitiae stipulatori in manus tradantur; at certe fidem stipulationis liberatam, praestitamque pacti conditionem maneat praemii plenitudo, eo copiosior quo et illae fuerint ampliores. Arrham tradunt in manus pacta nuptialia, at nondum dotem nisi consummato matrimonio. Idem et in aliis quae ad bona passionesque spectant pactis solet obtinere. Verum hoc in illis praecipue pactis elucet quae nondum adultorum nomine stipulantur tutores. Inchoato quodam jure vestit ipsa illa inchoata stipulatio. Donec tamen 0074B adulti fuerint, et ad annos conditionum praestandarum capaces provecti, pactumque suo quoque proprio nomine consummandum, nondum pleno jure atque consummato quae jam consecuti sunt possidere censentur, nedum ut jus habeant tam firmum ad futura pacti praemia. Quorsum illud ni majori in pretio haberentur conditiones jam praestitae, quam susceptae duntaxat et fide quantumcumque firma praestandae? Ita igitur consummati in martyrio baptismi pleniorem fore quam inchoati indulgentiam consentaneum est. Ut proinde, si peccata praeterita eluantur in baptismo aqueo, nihil sit cur dubitemus fore etiam eluenda in baptismo sanguineo.

§ 35.—Quod enim spatio temporis interposito baptismum aqueum sequatur sanguineus, non est utique 0074C quod a baptismi natura alienum censeamus. Distinxit, ut vidimus, Apostolus tres baptismi partes, aquam, Spiritum et sanguinem. Nec tamen qui baptismo aqueo lustrarentur, semper tamen uno eodemque tempore spiritum etiam accipiebant baptismalem, ut alibi probavimus. Apostoli aqueo baptismo, superstite adhuc Domino perfusi sunt, cum tamen Spiritum nemo, nisi post ejusdem resurrectionem acciperet. Samaritanos aqua expiavit Philippus diaconus; Spiritum nemo poterat iisdem conferre praeter apostolos. Quid igitur, aquaene soli tribuemus vim illam peccatorum praeteritorum expiatricem? Ita fieret ut nova opus esset expiatione peccatorum aqueum baptismum consecutorum. Sicut enim in gentilium mysteriis elementa καθαρτικὰ viam τελειώσει 0074D parare credebantur, nequid superesset impurum cum sanctiora commercia ambirent; ita Spiritui proculdubio inserviebat aquea illa lustratio nequa vasis impuritas obstaret quo minus posset pro dignitate sua recipi. Prorsus itaque alienum erat ab ejus sanctitate ut quis illum impurus acciperet. Proinde necessarium erat ut ipse Spiritus vicem aquae suppleret pro peccatorum expiatione baptismo aqueo recentiorum. Quod si Spiritui vim illam concedamus, non erit utique cur a sanguine alienum censeamus. Pro pacti ratione a sanguine potius expectanda erat, quod ille ad officium nostrum dispositionemque spectat quorum major haberi solet in pactorum jure ratio quam donorum Dei gratuitorum. Favet porro 0075A quod pro illius aevi dogmatibus platonicis (e quibus omnis haec theologia symbolica omnino explicanda est) cum a prototypis omnis illa symbolorum sive antityporum virtus deducenda crederetur; ita tamen symbolorum efficaciam explicabant, ut quidem ipsa per se nihil ad effectum conferrent, indicarent duntaxat cui prototyporum illa nativa virtus esset applicanda, ita ut ab ipsis prototypis omnis illa virtus, seu naturalis illa esset, seu juris etiam legalis, esset expectanda. Et cum aequa esse debeat paciscentium conditio qua juris illo conjunguntur inter se commercio; congruum profecto est ut quam vim symbolis divinis pro Dei obligatione concedimus, eamdem nostris pro nostra obligatione vicissim concedamus; et quo pacti jure Deus delinquentes afficit supplicio, 0075B eodem jure teneatur ad mercedem illis, qui conditionem praestiterint, retribuendam. Si itaque martyrii vel professio, martyrii absentis virtute remissionem peccatorum praestet, eamdem certe necessario oportet, ipsum, quando adest, praestare martyrium. Convenitque accuratissime, quod superius huc retulimus, cum stolas suas martyres in Agni sanguine lavisse narrantur. Nec enim id de baptismi lavacro ita commode poterat intelligi, quod omnium fidelium commune fuerat, sed de lavacro patientium proprio; nec de illorum duntaxat peccatorum expiatione quae tantam illam tribulationem antecesserant, in baptismo scilicet aqueo expiata, sed illorum quoque quae in ipsa illa tribulatione essent expianda.

§ 36.—Neque vero erit quod miremur tantam veteres 0075C baptismo martyrum sanguineo vim assignasse, si et illud recolamus nono martyrum illum sanguinem Christo ipsi a veteribus fuisse attributum: et quidem ita Christo ut ne martyrum fuisse crederetur, nec in martyrum propria duntaxat commoda cessisse, sed vero in Ecclesiae potius universae. Haec e veterum sententia alibi probavimus, et illud pariter ostendimus quam non essent a Scripturis sacrorumque Scriptorum principiis abhorrentia. Haec itaque si concedantur, jam intelligemus quam solide illi prudenterque omnem hanc baptismi sanguinei efficaciam e Scriptura collegerint. Christi enim sanguini nemo dubitat convenire hanc peccatorum expiationem. Christi autem nomen pro universo Christi corpore mystico saepissime intelligitur. Quidni igitur vim illam 0075D peccatorum purgatricem Christo ita intellecto asseramus? Nihil est profecto, cur quoties Christi sanguinem peccata nostra lavare atque purgare tradunt sacrae Litterae, de personali ejus sanguine illas duntaxat intelligamus. Et vero nominis ratio suadet potius ut sit virtus haec Christo cum ejusdem mystico corpore, communis. Quod enim nomen suum nobiscum communicet, id illo nempe consilio fecit ut et jura nomini respondentia intelligantur esse communia. Ut in matrimoniali unitate (quam hic adhibet Apostolus ad Christi mysticam cum Ecclesia unitatem explicandam) commune viro atque foeminae nomen communia etiam utriusque in lege jura facit. Ita et cum martyrum sanguis pro Christi sanguine 0076A habetur, consentaneum est id idcirco fieri ut et jura utriusque sanguinis fiant invicem communia. Nihil autem est quod dubitemus quodvis Christi symbolum a vero tamen ejusdem atque originali sanguine superari. Eodem tamen rediturum diximus seu martyrum sanguinem pro suo Christus agnoverit; seu per mysticam utriusque sanguinis unionem proprii etiam sanguinis virtutem per martyrium applicuerit. Illa certe ipsa vel applicatio tanto efficacior esse debuit quo Christi sanguinem propius attingit, magisque viva repraesentatione exhibet.

§ 37.—Estque adhuc eo magis consentaneum recte veteres, et pro causae aequitate hic esse argumentatos, Quod 10º non quibuslibet fidelium seu passionibus, seu mortibus tantam virtutem assignarint, sed illis 0076B duntaxat quibus ad Christi mortis exemplum propius accessissent, cum nempe publica Ecclesiae fratrumque causa sese obtulissent. Est quidem sanctorum omnium in conspectu Domini mors quaelibet pretiosa. Est et adhuc pretiosior innocentium, eorum scilicet quos vis oppressit iniquorum hominum. Sed et illam Deo charam esse nihil est quod dubitemus qua occumbunt ii quibus officia sua quaelibet vita sunt ipsa chariora, qui mortem prae peccato eligunt. Estque etiam haec ipsa mors baptismali officio affinis, ne ab illius praemiis privilegiisque, putetur prorsus aliena. Nec illa proculdubio Deo ingrata mors, quam tantis ethnici efferunt praeconiis, qua quis patriae vitam suam impendit, multorumque mortes una morte redimit, nec illa etiam a Christi exemplo aliena. Longe tamen omnium proxime 0076C ad Christi illud illustrissimum accedit exemplum, si et animarum causa quis, et communi quidem illa multorum, vel etiam omnium ubicumque fidelium, mortem oppetat; Si quis pro communi fide, pro communi fidelium corpore, pro communi unitate unitatisque communi vinculo, ut corpus Christi mysticum in sua integritate conservet, et nova insuper resipiscentium accessione locupletet. Hoc est ferri τὰ αὐτὰ τῶν παθημάτων, hoc est Christi, et quidem patientis, εἰκὸνα portare; hoc est supplere quae deerant Christi pro Ecclesia passionibus; hoc cum eo mori, crucifigi, sepeliri, cum et eadem patimur, et eadem etiam de causa, cum et passionem et passionis causam habemus cum Christo communem. Plane innuunt haec omnia esse mysticam quamdam, in hac ipsa passionum 0076D causa communem nobis cum Christo unitatem, ut proinde ad unam utraeque eamdemque passionum collectionem pertinere censeantur. In his autem de unitate mystica ratiociniis id genus canones, et quidem universales illos, agnoscit Apostolus: Quod capiti convenit, id et membris esse commune; quod primitiis, id et massae universae. Ni universales fuissent illi, quos diximus, canones, omnino subjungere debuit Apostolus cur in illa potius quam in alia qualibet causa essent agnoscendi. Argumentantis enim personam hic sustinuit Apostolus, non autem illius qui pro sua duntaxat auctoritate dictaret. Ita igitur quae peccatorum expiatio capiti, eadem et membris; quae hujus sanguinis primitiis, eadem et massae conveniet. 0077A Ita scilicet nos incitare voluit Dominus ad mortem pro fratribus lubenti animo constantique obeundam, ut in hac ipsa etiam causa ipsum imitaremur, ut sicut ipse pro nobis vitam posuit, et nos pro fratribus vitam poneremus I S. Joan., III, 16. Ita vitam pro Apostolo ponere parati erant discipuli, ipse vicissim pro discipulis. Ita Ignatius ἀντίψυχος eorum esse voluit qui episcopis adhaererent, quod scilicet eorum ψυχὰς ψυχῇ sua, vitas nempe vita, redimere voluerit. Inde tantus ille christianorum in se invicem amor quo illustres illos et conspicuos fuisse sua etiam aetate memorat Tertullianus. Damonis et Pythiae Historia apud pythagoraeos longe celeberrima est. Hos aemulati judaeorum sunt esseni, illos christiani, quos tamen omnes longo intervallo 0077B superarunt. Ita conveniebat adamussim cum hisce principiis praxis etiam primaevorum christianorum. Ita praxim illam generosissimam prudentissimis etiam principiis fulcivit Dominus legislator omnium longe peritissimus.

§ 38.—Quae cum ita se habeant, jam facile intelligimus nihil esse cur male audiant, hac in causa, primaevi christiani. Baptismi titulo martyrium insignierunt. Nec temere id, nec pro suo duntaxat arbitrio. Christum nimirum ipsum habuerunt quem sequerentur auctorem. Sed cum titulo jura etiam baptismi martyrio tribuerunt, et quidem sacramentalis baptismi a Deo ipso instituti. Immane proculdubio facinus, si quae a Deo essent in pacto sacramentali praestanda, ea suis adinventis assererent, nullo tamen 0077C nixi Dei promisso, nullo Dei legitimo vicario qui Dei personam agere saltem posset, et Dei nomine ea polliceri quae Deus ipse, propter legitimam delegationem praestare teneretur. Sed longe aberant ab eo scelere veteres ut Dei nomen, sine divina tamen auctoritate, suis institutis praetexerent. At impium profecto non fuit si conditiones a Deo ipso praestandas expectarent in pacto baptismali ab ipso instituto. Impium non fuit e baptismi sacramentalis consilio colligere si quid porro in pacto baptismali videretur inclusum. Impium non fuit hoc ipsum de martyrio colligere si qua possent legitima sacramentorumque propria argumentatione. Impium denique non fuit, si et martyrio, ubi id probassent, et jura quoque baptismalia assererent. Atqui baptismo martyrium non conferunt 0077D modo, sed etiam anteferunt. Male quidem id, si jam constitisset sua nimirum humana instituta cum divinis ausos esse contendere. Sed vero aliter se rem habere ex dictis constat. Cum in pacto baptismali includi martyrium probarint veteres, immerito sane martyrium humanis institutis accensent adversarii. Jam non humana cum divinis instituta contendunt, sed divina cum divinis, vel unam fortasse potius divini instituti partem cum alia ejusdem instituti parte. Nihil autem vetat quo minus divinorum institutorum alterum altero possit esse praestantius: quin id potius necesse est quoties ad eumdem finem referuntur, cum aliqua tamen subordinatione. Quod enim finem illum propius attingit, id necessario erit, in 0078A medii ratione, praestantius. At a pactis symbolicis (qualia sacramenta esse omnes agnoscunt) sejungi nequit istiusmodi subordinatio. Cum enim symbola adhibeantur ad alia tamen officia a symbolis diversissima repraesentanda, ipsaque adeo illa repraesentatione spondenda, ut proinde mediorum utraque vicem impleant; constat tamen officii quam symboli longe potiorem esse rationem, jusque ad mercedem à Deo promissam conferre longe auctius atque validius. Dici tamen denique potest tam symbolum nostrae in baptismo professionis, quam conditionem quam eo symbolo spondemus a nostra pacti baptismalis parte praestandam, quamquam in pacto a Deo quidem instituto adhibeantur, ad humana tamen officia, partemque pacti illam quae homines spectat, attinere. 0078B Ita non cum humanis divina conferentur, sed cum humanis officiis alia officia et illa quoque pariter humana, ut alia aliis meliora habeantur, et Deo gratiora. Fateor equidem horum officiorum jus ad mercedem pacto institutionique divinae totum acceptum esse referendum. Id tamen ita verum est ut quamquam non propter opera Deus mercedem retribuat, at secundum opera fiat illa retributio, ut proinde in officiis nostris quo sunt quaeque in se praestantiora et Deo gratiora eo exigantur a Deo paciscente diligentius, et mercede copiosiori coronentur.

§ 39.—Quamquam autem baptismi solius rationem in hac nostra dissertatione habuerimus; quod tamen de baptismo asseruimus, idem de altero Eucharistiae sacramento asserere poteramus, repraesentare nimirum 0078C hic, atque adeo sponderi, nostrum pro Christo martyrium, ut proinde hujus etiam Eucharistia pacti praemia possint a martyribus vendicari. Nec enim aliter in pane Eucharistico fracto repraesentatur corpus Domini quam ut passum, fractum, crucifixum; nec aliter in effuso vino sanguis quam ut ipse etiam effusus. Quis est qui non videat quam sint haec manifesto ad passiones Christi referenda? Cum itaque per unum illum panem unum nos cum Christo corpus profiteamur, I Cor., X, 17, id plane pro symbolico spondendi ritu, spondemus, non in corpore modo nos, sed in ipsis quoque corporis passionibus cum Christo fore communicaturos, ut et ipsi nos paratos praestemus ut cum eo patiamur atque crucifigamur. Cum etiam dicitur hic sanguis pro multis effusus, id porro 0078D pollicemur, nos etiam, pro Christi exemplo, eo promptiori animo ad patiendum accessuros quo plurium salutem intelligimus nostra fore morte promovendam. Ita enim fore ut Christi patientis exemplum magis ad vivum repraesentemus. Proinde verisimilia sunt, et divino consilio prorsus consentanea, quae de martyrii praemiis hucusque disputavimus, cum eo utrisque sacramenti pacta collineare videamus.

§ 40.—Quamquam etiam unicum illud hactenus tractaverimus baptismi beneficium (quod etiam ipsum privativum est) peccatorum scilicet remissionem, unde etiam sequitur impunitas, et ipsa etiam privativa; non est tamen inde ut propterea negemus jus esse 0079A martyribus ad positiva baptismi beneficia. Si enim cum Christo patimur, cum eodem etiam regnabimus. Ita argumentatur Apostolus e canone harum mysticarum argumentationum proprio. Ita etiam et veteres cum primarium martyribus, ut ostendimus, in regno Christi, consessum assererent. Et merito quidem illi. Si enim Christo passuro merces proposita est; debebatur certe illi, praestita pacti conditione, tanta illa merces. Si et nos eamdem Christi patientis personam in nostra quoque passione sustineamus, et quidem eo 0080A ipso sustineamus consilio ut quae jura Christo patienti pro pacto divino accrescebant, et nobis quoque similiter patientibus accrescerent; sequitur et nobis patientibus ingentem illam repositam esse mercedem, tantam scilicet quanta Christo, pro hujus pacti jure debebatur, et quidem ex ejusdem pacti eodem etiam jure. Ita fiet ut universa baptismi beneficia, tam negativa, quam etiam positiva, martyribus debeantur.