De Sixto II. Rom. Pontifice XXIII, Notitia Historica.

0079B De Sixti II pontificatus annis.—In Stephani locum 24 augusti anno 257, Sixtus est ordinatus, quem natione graecum, et atheniensem philosophum fuisse ferunt romanorum pontificum catalogi. Quot autem annis pontificatum tenuerit, definiri nequit; in contraria enim veteres, recentioresque scinduntur chronologi. Siquidem Eusebius ipse annos octo in Chronico, in Historia vero annos undecim eidem adscribit . Caeteri econtra pontificum catalogi vix duos, aut unum Sixto concedunt , quem Cypriano teste , anno sequenti, martyrio coronatum fuisse, compertum est: quare, cum pontificatum anno 257, mense augusto susceperit, menses undecim, dies aliquot romanam sedem tenuisse sequitur, ut eruditorum plurimi, invitis etiam pontificum catalogis, demonstrant 0079C . Fortasse etiam Eusebius in Historia menses undecim praefuisse scripserat, qui menses postmodum aliena manu in annos commutati sunt; nam ab Eusebii diligentia prorsus alienum videtur, tam turpiter in pontificum chronologia errasse . Iis vero, quae in Chronico leguntur, ubi anni octo Sixto tribuuntur, non immoramur, cum sciamus Eusebii Chronicon undique interpolatum esse.

Ubi Ecclesiam romanam administrare Sixtum auditum Dionysio Alexandrino, ipsum adiit epistola: «Quae de baptismo secunda est, in qua Stephani simul ac reliquorum episcoporum sententiam ac judicium exponit.» Virum prudentissimum fuisse, docet altera Dionysii epistola, qua Sixti consilium petit, de Sene, qui ab haereticis baptizatus catholicum precibus, 0080B lacrymisque suis sacramentum regenerationis flagitabat, affirmans haereticorum baptisma cum ecclesiastico nil commune habere. Verba sunt Dionysii : Opus habeo, frater, consilio tuo, et sententiam tuam expeto, ne forte ipse halluciner. Durasse sub Sixto pontifice controversiam de baptismo, sub decessore ejus disceptari coeptam, colligunt eruditi ex tribus epistolis, ab eodem S. Dionysio Alexandrino ad eum datis, quarum fragmenta recitat Eusebius . Neque S. Sixto placuisse morosam decessoris sui asperitatem, ostendunt verba Pontii Diaconi , cui Sixtus audit Bonus et Pacificus Sacerdos. Atque exinde colligit perdoctus Tillemontius , praedictam litem sua incredibili lenitate, atque indefesso studio sanctissimum pontificem composuisse. 0080C Reliquorum, quae in pontificatu suo gessit, fere omnium abiit memoria. Illud ex Indiculo depositionis martyrum tradit Pearsonius , eum Petri et Pauli apostolorum corpora «ad Catacumbas transtulisse, magis in dies saeviente persecutionis ardore, ut ibi stationes tutius haberi possent .»

S. Sixtus II. martyrio coronatur V augusti 258.—Caeterum praeclarissimo omnium facinore nominis sui memoriam Sixtus consecravit, inito pro fide martyrii certamine. Diem et locum martyrii S. Cyprianus in 0081A epistola ad Successum his indicat verbis: «Sixtum autem in Caemetrio animadversum sciatis, octavo iduum augustarum die, et cum eo Quartum.» Quibus verbis apud Latinos quaelibet punitio, apud Brissonium vero et Calvinum, aliosque Ictos percussio gladii seu decollatio significantur. De anno quoque plerique in sententiam Pagii abeunt, scilicet passum esse anno Domini 258, eodem et quo S. Cyprianus, ut Pontius in Vita Cypriani. Coutantius Bucheriani catalogi locum mutilum restituens, sententiam Pagii confirmat. Bucherianus enim Catalogus habet: «Passus est (Sixtus) VIII idus augusti a consulatu Tusci et Bassi usque in die XII kal. augusti, Aemiliano et Basso Coss.» Ut tenebrae ab hoc loco dispellantur, ex codice Fossatensi, ante verba a consulatu 0081B Tusci et Bassi, supplendum monet: Presbyteri praefuerunt; cujus supplementi ope comperimus, clerum romanum a mense augusto anni 258, usque ad XXI Julii anni 259, quo consulatum gerebant Aemilianus et Bassus, Romanam Ecclesiam administrasse. Hinc lux affertur Catalogis Corbeiensi atque Fossatensi, in quibus Sixto tribuitur annus I, menses X, dies XXIII aut XXIV, habita fortasse ratione a Sixti ordinatione ad ejus successoris Dionysii electionem. In Fossatensi et reginae Suecorum Catalogo apud Bollandum cessasse dicitur pontificatus annos duos, intellige partem anni 258, et aliam insequentis anni partem. In libro Pontificali, ubi de annis sedis S. Sixti agitur, mira oscitantia detegitur, ut observat laudatus Coutantius.

0081C Geminas Sixto II epistolas Isidorus adscribit. Prior ad Gratum quemdam episcopum, quam occasione Sabellii, Noeti, Ebionis, et Cerinthi scriptam contendit Binnius. Ostendit autem epistola, licere damnatis episcopis adire sedem apostolicam; data est kal. septembris Valeriano et Decio viris clar. coss. Posterior missa est episcopis per Hispaniarum provincias constitutis. In ea autem capita quinque continentur. Primum, si quis adversus episcopos vel actores Ecclesiae causam habuerit, qui se geret? Secundum, de episcopis rebus expoliatis, aut a sede pulsis. Tertium, ut nullus episcopus alterius parochianum retineat, ordinet, vel judicet. Quartum, de episcopis injuste damnatis, et apostolica auctoritate restitutis. Quintum, quod excommunicati episcopos 0081D accusare non possunt. Data est XVII kalendas augusti, Valeriano et Decio viris clariss. coss. Nobis in silentium descendentibus, quivis has Sixto epistolas detrahere est idoneus. Primum falsissima est consulum annotatio. Valeriano non Decius, sed Gallienus collega fuit in consulatu, sedente Sixto. Insuper eodem anno scriptas esse decretales ostendit inscriptio. Anno vero 258, Sixtus qui sexto augusti passus est, kalendis septembris ad Gratum scribere non potuit. 0082A Potuisset quidem anno superiore, at impossibile est, dedisse ad Hispanos Epistolam Julii 16, anno 257, quo pontificatum nondum inierat. Deinde cum toto Sixti episcopatu gravissima persecutio romanae incubuerit Ecclesiae, est longe absurdissimum, epistolas ejus tenoris Sixtum condidisse, in quibus nulla afflictionis Ecclesiae mentio nulla ad cruces patienti animo ferenda instigatio. Priori epistola impostor paginam includit integram ex Idacio Claro adversus Varimadum petitam. Componatur cum pag. 730 Biblioth. maxim. patrum, tom. V. Posterior vero quinquagesimae quartae Leonis Magni Epistolae suffuratur initium: «Magno munere misericordiae Dei, totius Ecclesiae catholicae multiplicata sunt gaudia.»

0082B De Xysti sententiis; num sint papae Sixti.—Quadringentae et triginta sententiae sunt Sixti ethnici philosophi, quae in Latinum a Rufino translatae, nonnumquam Sixto Papae adscriptae fuerunt. Quem cum Augustinus errasset errorem, libro secundo Retractationum, cap. 42, haec chartis mandavit: «In libro de natura et gratia, verba quaedam, quae velut Sixti Romani pontificis et martyris Pelagius posuit, ita defendi, tanquam revera ejusdem Sixti essent; id enim putaveram, sed postea legi Xysti philosophi esse, et non Sixti christiani.» Christianum sane non sonat sententia 120: «Non petas a Deo id, quod cum habueris, non perpetuo obtinebis.» Non igitur aut pax animi, aut tranquillitas Ecclesiae, aut corporis sanitas esset precibus impetranda. Abhorret et a fide sententia 0082C 125: «Quidquid non convenit ad beatitudinem Dei, non conveniat homini Dei.» Non igitur resurrectio corporis pars erit felicitatis sanctorum, utpote quae gloriae Dei immortalis pugnet. Neque satis pia haec est sententia 184: Derogare viro sapienti ac Deo, aequale ducito peccatum. Cum splendente fuco Rufinus Xysti philosophi sententiis Sixti papae martyris nomen imposuisset, meritas Hieronymo poenas dedit. Qua de re insignis est locus in Epistola adversus Pelagium ad Ctesiphontem : «Illam autem temeritatem, imo insaniam ejus (Rufini) quis digno possit explicare sermone, quod librum Xysti pythagorei, hominis absque Christo, atque ethnici, immutato nomine, Sixti martyris, et romanae Ecclesiae episcopi praenotavit? In quo, juxta 0082D dogma pythagoricorum, qui hominem exaequant Deo, et de ejus dicunt esse substantiae, multa de perfectione dicuntur, ut qui volumen philosophi nesciunt, sub martyris nomine bibant de aureo calice Babylonis. Denique in ipso volumine nulla prophetarum, nulla patriarcharum, nulla apostolorum, nulla Christi fit mentio, ut episcopum et martyrem sine Christi fide fuisse contendat.» Inspiciantur sententiae, et 248, quae purum putumque pelagianismum olet, et 265, quae facinus probat Origenis, virilia amputantis temperantiae causa.—Gelasius Papa hoc 0083A opus falso S. Sixto papae ac martyri attributum inter apocrypha collocavit , vel opus ab haereticis compositum. Impressae fuerunt hae Sixti in Bibliothecae patrum tomo III, et separatim cum praefatione Rufini ad Apronianum, Basileae, 1520; Coloniae, 1522; Lovanii, 1618; AmsteIodami, 1688; in Opusculis 0084A mythologis, physicis et moralibus Thomae Gale, Lipsiae, in-4º, 1725, per Sieberum Alemannum, qui etiam praetendit has sententias revera esse Sixti papae et martyris. Duo etiam canones sub Sixti II nomine a Gratiamo erronee citantur .