Articulus III. De christianorum precibus pro mortuis.

Christiani sacris suis in synaxibus Deum publice non solum pro vivis hominibus orabant, sed etiam pro mortuis. In iis siquidem «summus,» ait Arnobius (Arnob., lib. IV, pag. 152) , «oratur Deus, pax et venia postulatur . . . . . . adhuc vitam degentibus, et resolutis corporum vinctione.» Tam perspicua autem expressaque sunt haec verba, ut heterodoxi quidam eorum splendorem dissimulare non potuerint. Verum 0494D quo magis clara sunt, eo magis atram bilem aliis moverunt, qui optime vident inde haud incerto colligi aliquod esse purgatorium, sive aliquem, quolibet nomine vocetur, locum, ubi morientium justorum animae, quibusdam leviorum peccatorum maculis coinquinatae purgantur. Quantumvis tamen hi dentibus frendeant, omnesque adhibeant machinas, nunquam sane Arnobii auctoritatem elevabunt. Cur enim, amabo te, harum precum, quas ille, minime diminutis argumenti sui viribus, praetermittere poterat, mentionem facit? Cur eas ethnicis tam audacter objectat, nisi quia certo certius noverat, antiquum, communem, ac pium fuisse christianorum morem; quo Deum pro mortuis hominibus orare solebant?

0495A Et vero hoc christianorum Arnobio coaequalium, atque antiquiorum institutum moremque fuisse non solum scriptores Arnobio aetate pares, verum etiam superiores alii plurimi, iique omni fide majores, apertissime testificantur. Nam Tertullianus contra bigamos haec scribit in verba: «Neque pristinam uxorem poteris odisse, cui etiam religiosiorem reservas affectionem, ut jam receptae apud Dominum, pro cujus spiritu postulas, pro qua oblationes annuas reddis.» (Tertullian., lib. de Exhort. castit., cap. II, pag. 671.) Rursus autem sequenti libro: «Uxor,» inquit, «pro anima viri sui orat, et refrigerium interim adpostulat ei, et in prima resurrectione consortium, et offert annuis diebus dormitionis ejus.» (Idem, lib. de Monog., cap. 10, pag. 682.)

0495B Nec est sane quod nobis heterodoxus aliquis objiciat Tertullianum, cum hos libros conficiebat, ad haereticorum jam partes defecisse, atque ex Montano hanc delibasse doctrinam. Enim vero antequam hanc in haeresim prolapsus esset, sacros christianorum ritus breviter recensendo, eadem prorsus tradidisse legitur: «Oblationes,» inquit (Idem, lib., de Coron. milit., cap. 3) , «pro defunctis, pro natalitiis annua die facimus.» Tantum igitur abest, ut heterodoxorum responsione infirmari possit illius de his precibus testimonium; quin potius inde plenius demonstretur hoc fuisse tam haereticorum, quam catholicorum constans, certumque documentum.

Antiquissimus vero Constitutionum Apostolicarum auctor christianos ad Deum pro mortuis fratribus 0495C suis orandum sic hortabatur: «Pro fratribus nostris, qui in Christo requieverunt oremus, ut hominum amans Deus, qui animam defuncti suscepit, ei remittat omne peccatum voluntarium ac non voluntarium; et propitius clemensque factus, collocet eum in regione piorum, quiescentium in sinu Abrahami, Isaaci et Jacobi cum omnibus, qui a saeculo placuerunt Deo ac ejus voluntatem fecerunt, unde aufugit dolor, tristitia et gemitus.» (Constit. Apostol., lib. VIII, cap. 40 et 41, pag. 769 et seqq.) Deinde vero vult diem ab eorum morte tertium, nonum, quadragesimum, et anniversarium fusis similiter precibus celebrari.

Praeterea Cyprianus ad Furnitanos haec scribit: «Quod episcopi antecessores nostri censuerunt, ne 0495D quis frater ad tutelam vel curam clericum nominaret: ac si quis hoc fecisset, non offerretur pro eo, nec sacrificium pro dormitione ejus celebraretur.» (Cyprian. Epist. I, pag. 2.) Quae quidem a nobis alibi citata sunt, ubi Ambrosii, et aliorum Ecclesiae Patrum auctoritate sententiam ab ineptis haereticorum cavillationibus, frivolisque responsionibus vindicavimus (Not. in Ambros., de obit. Valentin. consolat., pag. 1194 et supr., pag. 1121 et 1135) .

Prodeat etiam Cyrillus Hierosolymitanus, et quem de precibus christianorum pro vivis quibuslibet hominibus disserentem superiori articulo audivimus, nunc de precibus pro mortuis dicentem audiamus (Cyrill., Catech. 5, Mystag., pag. 539) : Δεόμεθα πάντες 0496A ἡμεῖς ὑπὲρ πάντων, ἁπλῶς τῶν ἐν ἡμῖν προκεκοιμημένων, μεγίστην ὄνησιν πιστεύοντες ἔσεσθαι ταῖς ψυχαῖς, ὑπὲρ ὧν δέησις ἀναφέρεται τῆς ἁγίας, καὶ φρικωδεστάτης προκειμένης θυσίας. Rogamus omnes pro omnibus, qui inter nos vita functi sunt, maximum esse credentes animarum juvamen, pro quibus offertur precatio sancti illius et tremendi, quod in altari positum est, sacrificii. At haec Cyrilli verba citavit Eustratius, Constantinopolitanae Ecclesiae presbyter, in libro, quem circa medium saeculum sextum de iisdem christianorum precibus pro mortuis composuit, ubi has aliasque Cyrillo asseruit catecheses. Quis ergo, auditis hisce illius verbis, non mirabitur protestantes, qui serio respondent fusas olim a christianis has preces in fidei, spei, et charitatis tesseram, non vero in subsidium animarum, ac ignis purgatorii refrigerium?

0496B Mirari etiam satis non possumus Elmenhorstium, qui in suis ad hunc Arnobii nostri locum observationibus audacter asseverat Augustinum in suo de Cura gerenda pro mortuis libro ingenue fateri conceptas pro mortuis preces sola majorum niti traditione, nec sacris litteris firmari. Haec quippe sunt ipsissima, quae ille non retulit, nec suis forte, sed alienis oculis legerat, Augustini verba: «In Machabaeorum libris legimus oblatum pro mortuis sacrificium. Sed etsi nusquam in Scripturis veteribus omnino legeretur, non parva est universae Ecclesiae, quae in hac consuetudine claret auctoritas, ubi in precibus sacerdotis, quae domino Deo ad ejus altare funduntur, locum suum habet etiam commendatio 0496C mortuorum.» (August., lib. de Cur. ger. pro mort., cap. I, tom. 6, pag. 616.) Nonne enim ibi aperte ingenueque fatetur harum precum in Machabaeorum libris, quos pro canonicis habuit, mentionem fieri? Quamvis autem negaveris hos libros canoni sacrae scripturae adscribendos, eos tamen antiquitate sua venerandos esse negare non potes. Quamvis etiam ingenuinis sacrae scripturae libris nihil penitus de iisdem precibus legeretur, contendit tamen Augustinus non minimae auctoritatis esse veteris Ecclesiae consuetudinem. Sed dic, quaeso, nobis, Elmenhorsti, utrum qui diserte affirmat aliquid in libris Machabaeorum haberi, atque satis aliunde probari, tametsi in veteribus Scripturis non legeretur, utrum, inquam, is ipse 0496D idcirco negaverit illud in sacris Scripturis reperiri? Quis unquam, nisi errorum praejudiciis obcaecatus, ita argumentatus est? Sed dic adhuc, quaeso, numquid tam parvi ponderis est universae Ecclesiae et Augustini aetate, et plura, ut vidimus, ante saecula auctoritas et consensus? Unde autem illud manavit, nisi ex Apostolorum discipulis, atque ex ipsismet Apostolis?

Neque minus a scopo aberrat idem Elmenhorstius, qui instat Epiphanium negasse pariter preces pro mortuis ullo sacrae Scripturae testimonio stabiliri (Epiphan., haeres. 75, § 3 et 7) . Jam enim citatis in Ambrosium observationibus nostris (Not. in Ambros., tom. II, pag. 1193) plane ostendimus ab Epiphanio 0497A catholicorum propugnari sententiam, atque oppositam in errorum et haereseum Aerii reponi numero. Quo ergo jure, is qui preces pro mortuis fundendas negat, haereticus dici potest, nisi quia ejus opinio sacris Scripturis et constanti Ecclesiae traditioni adversatur?