Liber Secundus.

Col. 814, ad notam Ut non in . . . . . , pro verbo Orell., adde:—Antea legebatur: Ut non omnium amore in cunctos lumen et praetenderit vitae. Sed verba 1332A omnium virtutum amore consulto tamquam Glossema expunxisse videntur editor Lugd. Bat. et post eum Oberthurius, idque, ut mihi quidem videtur, rectissime. Non enim bene Christus omnium virtutum amore, quem animis hominum instillabat, sed potius salutaribus suis praeceptis, quae tradebat de Deo rebusque divinis, dici potest ignorationis periculum ab hominibus amovisse. At si legamus periculum interitionis, tum verba illa bene habent, nec sunt sollicitanda. Orell.

Ibid., ad not. Et fons . . . , pro verbo Orell., adde:—Censor Ienensis defendit lectionem vulgatam res perpetuas, explicans res continuo nec interrupto ordine se sequentes, credens Arnobium hoc loco loqui de creatione illa, quam theologi appellant secundam. Orell.

Col. 815, ante notam Quid si . . . insere sequentem:

III.— Honoris impartitione viduatos. Sic editiones omnes, excepta Lugd. Batava, ubi legimus impertitione. 1332B Sed dicitur utrumque, impartior (vel antique impartio) et impertior: hinc etiam impartitio et impertitio. Quod vocabulum tamquam ἅπαξ λεγόμενον citatur in Thesauro Gesneri. Orell.

Col. 816, ante notam Id est . . . insere sequentem:

Ut teneri et comprehendi nullius possint anticipationis attactu. Possint pro possit, quod habent editiones veteres, bene restituit Salmasius, sequente Heumanno. Anticipatio, πρόληψις, das Vorerkennungsvermögen. Vide Ernesti Clav. Cic. v. Πρόληψις. Orell.

Ibid., post notam Immensi . . . insere sequentem:

Quod nulla natio est tam barbari moris. Origenes, contra Celsum: Καὶ γενόμενος τοσούτων ἀνταγωνιστῶν ἰσχυρότερος, ἐπὶ πλεῖον δὲ τῆς βαρβάρου ἐκράτησε, καὶ μετεποίησε μυρίας ὅσας ψυχὰς ἐπὶ τὴν κατ᾽ αὐτὸν θεοσέβειαν. Herald.

Col. 817, post notam Quibus statuerint . . . insere sequentem:

Cum genera poenarum tanta, etc. Heumannus in 1332C margine tanta accipit pro tot. Vide Annotatt. ad l. V, c. 12, p. 290. Sed hoc loco tanta videntur esse tam atrocia poenarum genere. Orell.

Col. 818, ante notulam Unde . . . insere hanc:

Ea quae nobis promittimus. Annon legendum quae vobis promittimus. Orell.

Ibid., not. Marsyam . . . , ad fin., pro v. Orell., pone:—Marsyas ab antiquis cultus tamquam libertatis vindex, teste Servio ad Virgil., Aen. III, 20: In liberis civitatibus simulacrum Marsyae erat, qui in tutela patris Liberi est. Et Aen., IV, 58: Liber apte liberis urbibus libertatis est Deus, unde etiam Marsyas, minister ejus, civitatibus in foro positus, libertatis indicium est, qui erecta manu testatur, urbi nihil deesse. Adeoque statuae Marsyae in foro romano positae antiqui Romani affixisse videntur schedas dicteriis, σκώμμασι, plenas vel adeo carmina mala ( Pasquills), ut hodierni romani statuae Pasquini. Hinc Pomponii Marsyas ab Arnobio memoratus videtur fuisse poema aliquod refertum jocis obscoenis. Caeterum notissimam Marsyae 1332D ab Apolline excoriati fabulam pluribus illustrant commentatores Picturarum Herculanensium, t. II, tab. XIX, p. 122 et seqq. Orell.

Col. 819, post not. Sapientiam . . . insere sequentem:

Primum et ipsi. In romana editione legitur: Primum et quae ipsi, etc. Forte legendum, ut sequamur antiqua vestigia primum itaque ipsi. Canter. —Ed. Lugd. Bat. habet primum ecquid ipsi, etc. Orell.

Col. 820, ad notam Naturalia . . . , post v. Herald., adde:—Sic Ovid. Metam. XV, 145: Augustae reservabo oracula mentis, et Valerius Flacc., l. II Argonaut., versus 437:

Obvius et Minyas terris adytisque sacerdos
Excipit, hospitibus reserans secreta Thyotes.
Elmenh.

Col. 822, not. Ipse . . . . , post v. Orell., adde:—Praeter 1333A hos animum Deum statuunt Pythagoras apud Minucium (Octav., c. XIX) , Plato, de Legib., c. 5, et Augustinus, l. VII de Civ. Dei, c. 5. Elmenh.

Ibid., ad notulam Cur in . . . , post v. Herald., adde:—Similiter Servius ad Virgil., Aen. VI, vs. 724: Corpora, prout fuerint vel vivacia, vel torpentia, ita et animos faciunt: quod potest etiam in uno eodemque corpore probari. In sano enim corpore alia est vivacitas mentis, in aegro pigrior, in insanis invalida et ratione carens, ut in phreneticis cernimus: adeo cum ad corpus venerit anima, non sua natura utitur, sed ex ejus qualitate mutatur. Vide Galenum in tractatu pereleganti, ὅτι τὰ τῆς ψυχῆς ἤθη ταῖς τοῦ σώματος κράσεσι ἕπεται. Elmenh.

Col. 825, post notam Sed Officiant . . . insere sequentem:

Plurimum quo minus habeatis. Plurimum, etsi tolerari potest, suspicione tamen non caret. Et certe videtur esse glossema imperfectum. Notaverat fortasse 1333B ad oram libri sui aliquis insignem locutionem, quae proxime sequitur, plurimum habere; unde remansit plurimum et textui tandem adjectum est. Et est sane notabilis locutio plurimum (id est plus more Arnobii. Vide in hac Notarum Appendice supra ad tom. I, p. 300, lin. 12. Orell. ) et minus habere et e Graecorum elegantia translata. Dicunt autem hi πλεῖον ἔχειν et μεῖον ἔχειν sive ἔλαττον ἔχειν. Arrian., I. II, Dissert. Epictet., c. 6: Μηδ᾽ ἀγανακτῇς, εἴ τινες ἄλλοι πλεῖόν σου ἔχουσιν ἐν ἐκείνοις. Herald.

Col. 826, post not. Et judicare . . . insere sequentem:

Et quod levissimum multo est. Pro et quod levius multo est. Superlativus pro comparativo, ut haud raro apud hos scriptores. Sic Trebellius Pollio in XXX Tyrann., c. 11: Jam ego faxim, ut Gallienus sordidissimus feminarum omnium duces sui patris intelligat. Ubi vide Casaub. Conf. G. J. Voss., de Constructione, p. 382. Orell.

Col. 828, ad notam Res patrias . . . post v. Orell. 1333C adde:—Numae leges de sacrificiis, auspiciis, sepulturis, etc., etiam in hodiernum conservatae in fragmentis XII Tabularum. Libros ejusdem de jure pontifico repertos et combustos ex senatus decreto, Cornelio Balbo et Bebio consulibus, id memoriae prodidit Lactantius, l. I, c. 22. Lego autem ritibus pro artibus. Nomen enim ritus rebus sacris peculiari esse, qui nescit, et inde denominatos Hetruscorum libros rituales, is legat Pompeium Festum. Stewech.

Col. 829, post notam Superfundendi . . . insere sequentem:

Eripiendae vobis fidei. Heumannus legendum conjicit eripiendae nobis fidei. Sed bene habet vulgata lectio. Sensus est: Dedistis illis (circumscriptoribus) locum impediendi vos, quominus credatis, fidem habeatis religioni christianae. Quid quod sic legendum esse verba etiam sequentia, subjiciendi contemptus, docent, quae aperte respiciunt gentiles, non christianos. Orell.

1333D Ibid., post notulam Inequitare . . . insere hanc:

Quae nobis dici pronuntiarique ridetis. Heumannus conj. quae a nobis dici, etc. Sed tolerari potest vulgata lectio, constructione scil. graeca, quales amat Arnobius noster. Orell.

Col. 830, ad notam Quam quidem . . . , pro verbo Orell., adde:—Pro dicere Heumannus mavult docere, Sed dicere est affirmare quod sit, graece φάναι. Orell.

Ibid., post notul. Ad incunabula . . . , insere hanc:

Id est ipsi nobis. Heumannus, ipsis nobis. Orell.

Col. 831, not. Trabalibus . . . ad fin., pro v. Orell., adde:—Elmenhorstius cum Cruquio ad Horat., l. I, od. XXXV, clavos trabales interpretatur palos acutos ab ima corporis parte usque ad summam in noxiorum corporibus adactos, sed absque exemplo. Orell.

Ibid., post notam Trabalibus . . . insere sequentem:

1334A Quid illi sibi volunt secretarum artium ritus. Infra, c. 62: Neque quod Magi spondent, commendatitias habere se preces, quibus emolitae nescio quae potestates vias faciles praebeamt ad coelum contendentibus subvolare. Herald.

Ibid., post notam Quid Plato . . . insere sequentem:

Et homo prudentiae non pravae. Canterus: parvae. Male. Opponit scil. Arnobius veram Platonis prudentiam falsae seu pravae prudentiae Sophistarum Orell.

Col. 833, post notam Quod a . . . insere sequentes:

Et immoderata sui opinione sublatis. Verissima haec emendatio debetur Gelenio. Antea legebatur: et immoderata sibi opinione sublatis. Heraldus conj. et immoderata sub opinione sublatis, citans verba Arnobii supra cap. 7 allata: et in opinionem scientiae sub inflati pectoris opinione tollamur. Sed exemplum hoc nil probat. Nec enim ibi sub παρέλκει sed, ut edidimus, legendum subinflati una voce. Immoderatam autem eorum opinionem (ut bene explieat idem 1334B Heraldus) appellat Arnobius, quia eos existimat animae dignitatem extendere, quam par erat, longius. Orell.

Deo verum ac principi gradu proximas dignitatis, etc. Animam hominis divinae naturae partem esse, et ejusdem cum Deo essentiae, docuerunt Manichaei, quos confutat Augustinus contra Adamant. Manichaeum, cap. 22, et contra Faust. Manich., lib. III, cap. 6. Elmenh.

Ibid., not. Dehonestamenta . . . , post. v. Elmenh., adde:— Dehonestamentum bona vox et optimis scriptoribus probata. Sallustius, Hist. lib. I, in Oratione Lepidi, § 21: Fufidius, ancilla turpis, honorum omnium dehonestamentum. Apuleius inhonestamentum posuit in Apologia: Sedulo laboro, ne quid maculae aut inhonestamenti in me admittam. Conf. qui nubem exemplorum citat, Ph. Carolus in Animadv. ad A. Gell., lib. II, cap. 26, pag. 168. Orell.

Col. 834, not. Aut non . . . , post v. Gruteri, pro 1334C Orell., pone:— Aut non pro ut non est e correctione Heraldi. Orell.

Ibid., post notulam Ossibus . . . insere hanc:

Comparili ratione. Formam rarissimam comparilis pro compar legimus etiam apud Ausonium, Eclog. II, 38:

Nescit compariles laterum formare figuras.
Orell.

Col. 835, post not. Cura illis . . . insere sequentem:

Morborum incommoditatibus. Incommoditas saepissime pro morbo apud scriptores ecclesiasticos, v. c. Hegesipp. de Excid. Hierosol., lib. I, cap. 45: Cedebat prope jam tantae incommoditatis suppliciis. Vid. Gronov. Monobibl. ad Script. eccl., cap. 1, pag. 15. Nost, Unpässlichkeit. Orell.

Col. 836, not. Artificiosa . . . , pro loco:— navitate. Sed non opus,—lege:— navitate probante Heumanno, sed non opus.

Col. 837, post not. Aut rerum . . . , insere sequentem:

1334D Ex assidua reprehensione. Reprehensio h. l. sensu insolito videtur accipiendum de ipso errore vel facto reprehensione digno, Fehlgriff, Missgriff, non de vituperatione. Consequens pro antecedenti. Orell.

Col. 828, ad notam Suppara . . . pro verbo Orell., adde:—De supparis ita Lucanus Phars. II, 362:

Humerisque haerentia primis
Suppara nudatos cingunt angusta lacertos.
Feminarum vestimentum fuisse supparum, docent nos Picturae Herculanenses, ubi tom. I, tab. XXII, feminam supparo indutam elegantissime depictam videmus. Vide ibi Commentatores, pag. 118, et tom. IV, pag. 260. Orell.

Ibid., ad notam Trabeas, pro verbo Orell., adde:—Trabeam describit Joannes Lydus de Magistratibus Rom., lib. I, c. 7, ed. Haas.: Ἡ μέντοι τραβαία μόνου τοῦ ῥηγὸς ἐτύγχανε παρατοῦρα ( la pariture), 1335A οἱονεὶ στολὴ ἐπίσημος. Χιτὼν δὲ ἦν καὶ περιβόλαιον ἡμικύκλιον, ὃ πρῶτον Ἀγαθοκλέα τὸν Σικελίας τύραννον ἐξευρεῖν λόγος. Orell.

Col. 839, ante notam Quia grammaticam . . . , insere sequentem:

Summitati. Ita lib. I, cap. 25: Deum summitatem omnium summorum obtinentem adorare. Vide de hoc cadentis latinitatis vocabulo Ch. Cellar., in Cur. post. de Barbarismis et Idiotismis sermonis latini, pag. 155. Orell.

Ibid., post notam Ut terrarum . . . insere sequentem:

Uniformiter. Sic infra cap. 64 hujus libri: Qui sublimibus, infimis, servis, feminis, pueris uniformiter potestatem veniendi ad se facit. Conf. Cellar. Cur. post. de Barbarism. lat. pag. 233. Orell.

Ibid., not. Neque divinas . . . , pro loco:— divine eruditas. Orell., lege:— divine eruditas vel etiam divinas, eruditas, id est neque divinas, neque eruditas. Orell.

Col. 840, post not. Quod si ea . . . , insere sequentem:

1335B Manifestum et promptum est. Hoc etiam e Lucretii penu. Lib. II, 246:

Namque hoc in promptu, manifestumque videmus.
Herald.

Col. 842, ad notam Ex cinere . . . , post v. Herald., adde:—Conf. Plin. Hist. Nat., V, 16; et Broukhus., ad Tibull., II, vs. 138, pag. 215. Orell.

Col. 843, not. Aevitatem, pro verbo Orell., adde:—Aevitas, ἡλικία, χρόνος. Hinc per syncop. aetas. Vide Herald., Adversar., lib. I, cap. 1, pag. 2. Orell.

Col. 844, not. Solifugas, ad fin., pro verbo Orell., adde:—Vulgatam lectionem solifugas defendit Censor Ienensis, tanquam epitheton viperarum, ut infra lib. VII, cap. 16: cumque illis salamandras, natrices, viperas, solifugas. Orell.

1335C Col. 845, ad notam Mitra, pro verbo Orell., adde:—Mitra, ut docet Servius (ad Aen. IV, vers 215. et IX, 216) , pileus incurvus erat, ex quo pendebat baccarum tegimen, quo Phryges et Lydii utebantur, et Trojani imitati sunt. Addit autem quibusdam visum, mitram meretricum esse, et iis adscriptam, quibus effeminatio crimini dabatur. Mulierum autem erat integumentum, uti liquet ex his Plinii verbis Hist. Nat., lib. XXXV, cap. 9: Polygnotus Thasius primus mulieres lucida veste pinxit, capita earum mitris versicoloribus operuit. Isidorus vero, Orig. lib. XIX., cap. 31: Mitra est pileum Phrygium caput protegens, quale est ornamentum capitis devotarum. Sed pileum virorum est, mitra autem feminarum. Nourr. pag. 559.—Conf. Comment. ad Pict. Herculan., tom. II, tab. XVIII, pag. 116; et Visconti in Museo Pio-Clementino, tom. III, pag. 29. Orell.

Col. 846, ad notam Manete, pro V. Orell., adde:—Tale mantele elegantissime depictum videsis in Pictur. Herculan., tom. V, tab. Lxvxv, Conf. ibi 1335D Commentar. pag. 372. Orell.

Ibid., ad not. Mastruca, pro V. Orell., adde:—Conf. Dempster., de Etruria regali, tom. I, lib. III, cap. 54, etiam H. Meyer et J. Schulze in Obss. ad Opera Winkelmanni, tom. III, pag. 463. Orell.

Col. 847, post notam Tribula, insere sequentem:

Vannus. Servius ad Virgil. Georg. I, vers 166, verba: et mystica vannus Iacchi, haec observat: Mysticam vannum sic accipiunt, ut vannum vas vimineum latum dicant, in quod ipsi propter capacitatem congerere rustici primitias frugum solent et Libero et Liberae sacrum facere. Figuram vanni apud veteres diversa nonnihil ab ea qua hodie utuntur rustici; vide in Pictur. Herculan., tom II, tab. XXVIII (Comment. p. 170) et tom. V, tab. LXXV (pag. 335) . Orell.

Col. 848, ad not. Polubrum, pro verbo Orell., adde:—Cupidinis trulla aquam infundentis in polubrum figuram nitidissimam habet Tabula Herculanensis 1336A tom. III. Nr. XXXV. ubi vide Commentar, pag. 168. Conf. Nourr. pag. 561. Orell.

Ibid., ad not. Radius, pro verbo Orell., adde:—Feminam (fortassis Musam Uraniam) radium dextra, sinistra vero sphaeram solidam gestantem, qualem describit Martianus Cappella de Nupt. Philol., lib. II, nitidissime depictam vide sis in Pict. Herculan., tom. II, tab. VIII, ubi vide Commentar. pag. 50. et 51. Orell.

Col. 849, ad notam Quid sit . . . , pro v. Orell., adde:—Jos. Scaliger in libro de Re nummaria, pag. 8, putat, Arnobium V, dibus significare voluisse deuncem vel dibussem h. e. duas assis tripertiti partes. Censor Ienensis defendit dibus ob sequentia verba: bis bina, bis terna. Equidem praeferrem cubus ob proxime sequens aut dynamis, cui minus bene responderet dibus. Orell.

Col. 851, ad not. Cum altero . . . , post verb. Orell., adde:—Auctor de differentiis vocum: Sermocinamur, quando cum aliquo sermonem conserimus. Elmenh.

1336B Ibid., not. Ex crateribus . . . Dele notam ad haec verba et loco illius sequentia insere:—Respicit Arnobius ad verba illa Platonis in Timaeo: Πάλιν ἐπὶ τὸν πρότερον κρατῆρα, ἐν ᾧ τὴν τοῦ παντὸς ψυχὴν κεραννὺς ἔμισγε; quae Cicero ita vertit: Ad temperationem superiorem, in qua (Deus) omnem animum universae naturae temperans permiscebat. Conf. Tennemonn's Geschichte der Philosophie, tom. II, pag. 416 et seq.; et Annot., ad cap. 52, pag. 78. Orell.

Ibid., not. Demoretur . . . , pro loco:— aere, nullo sensu,—lege:— aerio, nullo sensu.

Ibid., id.:—in Curis secundis: velut in aere,—lege:—in Curis secundis: valeat velut in aere.

Col. 855, ante notam Non est . . . insere sequentem:

Quem teneant in rebus gradum. Ed. Rom. quem teneant, etc., quod frustra defendit Canterus. Nam constructio est: Quemadmodum sciunt . . . . . . . . quem teneant, etc. Delenda itaque in textu sequentia interrogationis puncta, excepto illo post attraxerint. Orell.

1336C Ibid., ad notam Desinite . . . , pro verbo Orell., adde:—Canterus locum sic distinguit: Desinite hominem . . . adscribere ordinibus, primis cum sit inops, (primis, scil. bonis), da es ihm an dem erstem und hauptsächlichsten mangelt. ut ap. Ciceronem in de Clar. Orat. cap. 70: non tardus sententiis, non inops verbis, vel, si, quia inops cum genitivo construi solet, primis accipere malis in dandi casu: primis (scil. ordinibus) cum sit inops (da er für die ersten Classen zu arm ist). Sed praefero lectionem vulgatam. Orell.

Col. 857, ad notam Quamvis . . . , pro verbo Herald., adde:—Proprie et philosophice quoque loquitur Arnobius, cum ait indolis. Quia verecundia, qua a flagitiis prohibemur, non est proprie laus constantis hominis et firmis radicibus in virtutis propositio fundati, sed potius juvenis εὐφυοῦς et ingenii ad virtutem propensi, estque magis πάθος quam ἕξις. Docet hoc Aristoteles, lib. IV, Eth. Nicom. cap. ult. Lege sis et Plutarchum περὶ Δυσωπίας. Herald.

Ibid., ad notulam Supernae . . . post v. Orell. adde:—Ita 1336D Arnobius infra lib. IV. Siccine apud vos quaeso supernarum nascitur eminentia potestatum. Elmenh.

Ibid., post eamd. not. insere sequentem:

Nec in alterius altera, etc. Meursius conjicit: nec vi alterius altera etc. Male. Constructio: est nec in conditionis aequalitate alterius (animae scil., quod intelligendum ἀπὸ τοῦ κοινοῦ) altera (anima) possit vexari. Orell.

Col. 859. post not. Nec in . . . insere sequentem:

Eas passivas atque interibiles invenitur. Annon legendum: atque interibiles esse invenitur. Esse absorptum videtur ab ultima syllaba v. interibiles. Caeterum interibilis pocabylum est latinitatis ecclesiasticae, Tertulliano aliquoties usurpatum. Vid. Gesner. in Thesaur. Orell.

Col. 861, ad notam Protegimus . . . adde:—«Suspicantur quidam, Graecos Africae Psyllis, ἁπὸ τῶν ψύλλων, a pulicibus nomen indidisse, quia pulicum more 1337A sanguinem exsugebant, nempe ut a serpentibus percussos ita sanarent. De his ita Celsus lib. III, cap. 27, ubi de serpentium morsu: Homo adhibendus est, qui vulnus exsugat, neque Hercules scientiam propriam habent qui Psylli nominantur, sed audaciam usu ipso confirmatam. » Haec Bochartus in Hierozoic. lib. IV, 19, t. II, pag. 477, ed. Rosenmuller. Orell.

Col. 862, post not. Institoribus . . . , insere sequentem:

Atque planis. Plani sunt iidem ac sycophantae, fallaces seductores et impostores ( Gaunerftreichenpack). Cicero pro Cluentio, cap 26: Hic ille planus improbissimus, quaestu judiciario pastus; et Horatius, lib. I, epist. 17, vers. 52:

Nec semel irrisus triviis attollere curat
Fracto crure planum.
Conf. A. Gell., lib XVI, cap. 7. Nourr. pag. 561.—Glossae: planum, fallacem; ἀπὸ τοῦ πλανᾷν πλάνον quoque Graeci dicunt. Vid. Salmas. ad J. Capitolin. Antonin. 1337B Philos. c. 13; et Ernesti Clav. Cicer. h. v. Orell.

Ibid., post notam Quid non . . . , insere sequentem:

Quod eum, qui nobis spondet. Editio I. vitiosissime: quam cum qui nobis spondet. Meursius: cum eum, etc. Fulv. Ursin.: quin eum. Heraldus: quod eum etc. Orell.

Ibid., not. Vos cum . . . : —abieritis senodes, nullo sensu. Ad hanc autem,—lege:— abieritis senodes, nullo sensu. Stewech. abieritis senodes, h. e. nodis soluti. Ad hanc autem.

Col. 863, not. Si ejus . . . : —Meursius et Stewech.,—lege:—Meursius et Stewech. cum Heumanno.

Col. 865, ad notam Non esse . . . post verbum Orell., adde:—Sed Carpocratis Haeresin, quae partim e prioribus illis conflata fuit, partim pecularia sua monstra habuit, Arnobius praecipue secutus videtur. Manifestum hoc et promptum ex Tertulliano de Praescript., cap. 48: Carpocrates praeterea hanc tulit sectam. Unam esse dicit virtutem in superioribus principalem; 1337C ex hac prolatos angelos atque virtutes: quas distantes longe a superioribus virtutibus, mundum istum in inferioribus partibus condidisse; Christum non ex virgine Maria natum, sed ex semine Joseph, hominem tantummodo genitum, sane prae caeteris justitiae cultu, vitae integritate meliorem; hunc apud Judaeos passum, solam animam ipsius in coelo receptam, eo quod firmior et robustior caeteris fuerit: ex quo colligeret tentata (l. retenta) animarum sola salute nullas corporis resurrectiones. Hoc igitur a Carpocratianis, Marcionitis et aliis istiusmodi haereticis acceperat Arnobius. Animarum autem creationem Seleucus quoque et Hermias ac postea Messaliani angelis tribuerunt. Vide Philastrium. Herald.

Col. 868, ad notam Desultores . . . pro v. Orell., adde:— Desultores graece κέλητες, quorum artes elegantissimis versibus jam Homerus descripsit, II. XV, 679. Conf. et Liv. XLIII, cap. 29; et Sueton. Caesar. cap. 39. Ejusmodi desultoris imaginem ostendunt 1337D etiam Picturae Herculanenses, t. III, tab. XXIV. Vide ibi Commentar. pag. 229 seq. et Nourr., pag, 554. Orell.

Ibid., ad notam Funiambulos, pro verbo Orell., adde:—De funambulis elegantissime Manilius Astron. lib. V:

Et si forte aliquas animo consurgit in artes,
In praerupta dabit studium, vincetque periclo
Ingenium: aut tenues ausus sine limite gressus
Certa per extentos ponit vestigia funes
Et coeli meditatus iter vestigia perdet.
Ubi vid. Scaliger., pag. 421 ed. Boecler. Caeterum de funambulorum, petauristarum aliorumque id genus hominum artibus adi lis Commentarium ad Pict. Herculan., tom. III, tab. XXXII, duo funambulos petasatos funique insistentes exhibentem pag. 158 et seq. Orell.

1338A Col. 870, ad notam Quid fullones . . . , post v. Elmenh. et Orell., adde:—Juvenalis Sat. VII, vers. 224, seqq.:

Media quod noctis ab hora
Sedisti, qua nemo faber, qua nemo sederet,
Qui doce obliquo lanam deducere ferro.
Id est lanarius, ut interpretatur vetus scholiastes. Herald.

Ibid., ad notam Phrygiones, pro v. Orell., adde:—Vide infr. in Corrigend. et addend. p. 463. Conf. Commentar. ad Pictur. Herculan., tom. V, tab. LXVIII, p. 303, et imprimis Salmasius ad Fl. Vopisc. Carin., cap. 20. Hist. Aug., tom. II, p. 850 et seq. Orell.

Col. 871, post not. Exugerent . . . insere sequentem:

Proluvie linerent et madidarent se sua. Glossae: Proluvies . . . κοιλίας ὑπερέκτρωσις. Infra, lib. VI, cap. 16: In quascumque se detulerit deonerati proluvies podicis. Virgilius Aen. III, 217:

1338B Virgineae volucrum facies, foedissima ventris
Proluvies.
Herald.

Ibid., not. Ut ad . . . : —Legi volunt nonnulli (Meursius) vocibus. Sed vulgata lectio,—lege:—Legi volunt nonnulli, Meursius vocibus, Heumannus nutibus. Sed vulgata lectio.

Col. 873, post not. Rubigine . . . , insere sequentem:

Vi famis humanis cadaveribus incubarent. Petronius Sat., cap. 141: Saguntini oppressi ab Hannibale, humanas edere carnes, nec haereditatem expectabant. Petavii idem fecerunt in ultima fame . . . . Cum esset Numantia a Scipione capta, inventae sunt matres, quae liberorum suorum tenerent semesa in sinu corpora. Conf. Senec., lib. IV Controvers. XXVII, et Juvenal. Sat. XV, ibique intpp. Orell.

Col. 876, ad notam In gratiam . . . adde haec:

Liceat in eamdem sententiam adscribere elegantissimum Prudentii locum contra Symmach., lib. II, 1338C vers. 189 et seqq. (de virgine Vestali ludos gladiatorios spectante):

Inde ad confessum caveae pudor almus et expers
Sanguinis it pietas hominum visura cruentos
Congressus, mortesque et vulnera vendita pastu
Spectatum sacris oculis. Sedet illa verendis
Vittarum insignis phaleris fruiturque lanistis.
O teneram mitemque animum! Consurgit ad ictus;
Et quotiens victor ferrum jugulo inserit, illa
Delicias ait esse suas, pectusque jacentis
Virgo modesta jubet converso pollice rumpi,
Ne lateat pars ulla animae vitalibus imis
Altius impresso dum palpitat, ense secutor.
Conf. Cyprian., Epist. II, ad Donat. Elmenh.

Col. 878, ad notam Vigorem . . . pro verbo Orell., adde:— Exponere pro deponere frequentatissimum scriptoribus ecclesiasticis et Arnobio nostro. Vide Annot. ad lib. IV, cap. 21, pag. 221. Orell.

Col. 879, ad notam Ut spirulas, adde haec:

1338D In emblemate Pict. Herculan., tom. V, tab. XIV, agnoscere sibi visi sunt commentatores bonum botulum et pag. 383, derivant v. botulus a botones, i. e. tumores aggesta terra excitati (Gloss. Agrimens. ap. Rigaltium), quasi botonuli. Modum conficiendi botulos vel botellos docet nos Apicius de Art. Coquin., lib. II, cap. 3: Botellum sic facies: ex ovi vitellis coctis, nucleis pineis concisis, cepam addes, porrum concisum, jus crudum misces (scil. pulpae bene tunsae et fricatae, quod repetendum ex praecedenti § de vulvula), piper minutum, et sic intestinum farcies, adjicies liquamen et vinum, et sic coques, ubi vid. Hummelberg., p. 65, ed. Jansson. Orell.

Ibid., not. Catillamenta . . . , post verba:—a lingendis catillis ( Tellerlecker),—adde:—Mazocchius ad Pict., Herculan., tom. V, p. 382, praefert castellamenta et comparat cum castellulis illis, quae pueri ludentes aedificant tribus nucibus infra, una supra positis 1339A (nos Helveti dicimus ein Hoc Nüsse, Ital. casteletto).

Ibid., eadem not., ad finem, pro verbo Orell., adde:—Apicius l. l. Lucanicarum confectio . . . teritur piper, cuminum, satureia, ruta, petroselinum, condimentum, baccae lauri, liquamen, et admiscetur pulpa bene tunsa, ita ut denuo bene cum ipso subtrito fricetur cum liquamine admixto, pipere integro et abundanti pinguedine et nucleis; farcies intestinum perquam tenuatim productum et sic ad fumum suspenditur. Conf. Nourr., p. 558, et Rader. ad Martial., lib. XIII, epigr. 35, p. 859. Orell.

Col. 881, ad notam Scabillorum . . . pro v. Orell., adde:—Conf. Le Pitture antiche di Ercolano, tom. IV, tab. XIII, p. 62, et I Bronzi di Ercolano, tom. II, tab. XLI, p. 155. Orell.

Col. 882, ad notam Sambucistriae . . . , pro v. Orell., adde:—Has conjungit etiam Livius, qui post devictum Syriae regem Antiochum, vulgo magnum, ait lib. XXXIX, cap. 7: Luxuriae enim peregrinae origo ab 1339B exercitu asiatico in Urbem invecta est . . . . . tum psaltriae sambucistriaeque et convivalia ludorum oblectamenta. Ubi Doeringius sambucam instrumentum tam forma quam usu similem fere ei dicit quod apud nos dicitur Harfe. Conf. Spanhem. ad Callimach. Hymn. in Del., vers. 253 (p. 541 ed. Ernesti) et qui de his et aliis similibus instrumentis musicis doctissime disputant Commentatores ad Pictur. Herculan., tom. II, tab. VI, p. 35-38. Orell.

Col. 885, not. Ut ferarum . . . , ad fin.:—Idololatr., lib. IV, cap. 96, p. 599. Orell., —lege:—Idololatr., lib. IV, cap. 46, p. 599, et qui testimonia medicorum veterum ac recentiorum de cantharidibus earumque veneno diligentissime collegit Schneider. V. Cl. ad Nicandri Alexipharm., vers. 115, pag. 114 et seqq. Orell.

Col. 887, ad not. Non enim . . . , post v. Elmenh., adde:—Hieronymi verba sunt l. I: Quod si non putant eorum esse parva, quorum et magna sunt, alterum 1339C mihi conditorem juxta Valentinum. Marcionem et Apellem formicae, vermium, culicum, locustarum: alterum coeli, terrae, maris et angelorum debent introducere. Bochartus Hierozoic., lib. IV, cap. 6, tom. II, pag. 325 ed. Rosenmuller.

Col. 888, post not. Et obtinere . . . adde sequentem:

Tam vana i. e. nullius usus. Orell.

Col. 889, not., Scaevitate . . . : —Vid. supra ad lib. I. Orell. —lege:—Vid. supra ad lib. I, cap. 22. Stewechius mavult: Servitute innumerabili vitiorum. Orell.

Ibid., post not.: Scaevitate . . . insere sequentem:

Audaces, temerarios, praecipites, caecos. Coacervat hic more suo Arnobius plures dictiones, quae etsi rem unam et eamdem significare videntur, differunt tamen aliquo modo, et proprietates quasdam singulae ajunctas habent, quae non insunt caeteris. Audacia est fons et caput temeritatis; ex eo enim, quod ad pericula imperterritus et paulo audacior aliquis est, nascitur temeritas, i. e. προπέτεια, ut recte interpretantur 1339D glossae veterum, quae caecitatem etiam adjunctam habet, unde temerarios, praecipites, caecos bene conjungit Arnobius. Nam quando praecipites aliquo ferimur, oculorum aciem infigere non possumus, ut idcirco alia videmus imperfecte, alia ne videmus quidem. Quare et Seneca Tragicus temeritatem caecam pronuntiavit in Agamemnone, vers. 145. Her. Sic et nos: Kur verwegen, blind und tolldreist. Orell.

Ibid., post notulam Invalidos . . . insere sequentem:

Generositas principalis, id est originalis. Heumann. Immo a Deo, omnium rerum principe, profecta, ut bene explicat Heraldus. Vide notam sequentem. Sic infra, cap. 64: Aut ab indulgentia principali quemquam repellit. Orell.

Col. 894, post notam Cumque . . . insere sequentem:

Cujus animam fecerat universitatis istius. Meursius, pag. 75, haec verba mutila putat. Sed omnia optime cohaerent. Sensus est: noluit (Plato) ejusdem sinceritati 1340A mixturae (vel sincerae mixturae) esse animas generis humani, cujus sinceritatis fecerat (vel docuerat esse in Timaeo suo) animam universitatis istius (sive animam mundi). Orell.

Col. 895, ante notam Parvarum . . . adde sequentem:

LIII.— Utpote a rebus non principalibus editas. Variae diversorum Gnosticorum opiniones de origine animarum, quas in tota hac disputatione sequitur Arnobius, in breve compendium redegit Tertullianus in libro de Anima, cap. 23, quem locum, cum scriptori nostro lucem, affundat integrum hic exscribere liceat. «Quidam,» inquit ille, «de coelis devenisse credunt homines, tanta persuasione, quanta illuc indubitate regressuros repromittunt, ut Saturninus, Menandri Simoniani discipulus, induxit, hominem affirmans ab angelis factum, primo opus futile et invalidum et instabile, in terra vermis instar palpitasse, quod consistendi vires deessent, dehinc ex misericordia summae potestatis, ad cujus effigiem, nec tamen plene perspectam, temere structus fuisset, 1340B scintillulam vitae consecutum, quae illum exsuscitarit et erexerit et constantia animarit, et post decessum vitae ad matricem relatura sit. Sed et Carpocrates tantum sibi de superioribus vindicat, ut discipuli ejus animas suas jam et Christo, nedum apostolis et peraequent, et cum volunt praeferant, quas subinde de sublimi virtute conceperint despectrice mundi potentium principatuum. Apelles sollicitatus refert animas terrenis escis de supercoelestibus sedibus ab igneo angelo Deo Israelis et nostro, qui exinde illis peccatricem circumfinxerit carnem. Examen Valentiniani semen Sophiae infulsit animae, per quod historias atque milesias aeonum suorum ex imaginibus visibilium recognoscunt. Doleo bona fide Platonem omnium haereticorum condimentarium factum, etc.» Vide ibi Pamelium. Orell.

Col. 896, post notam Mali . . . insere sequentem:

Nesciente, ignaro, ac nescio. Malim insciente, cum sequatur nescio. Orell.

Ibid., post notulam Puncta . . . insere hanc:

1340C Uritur et laceratur. Vide not. ad lib. I, cap. 3, tom. I, pag. 284. Pro laceratur Stewechius mavult lancinatur. Orell.

Col. 897, ad notam Quam sine . . . post v. Orell., adde:—Lego? Quinimmo potius magis in inscientiae fiinibus atque ignorantiae permanere, quam scire dicere Dei nihil fieri praeter voluntatem. Meurs., pag. 75.

Col. 899, not. Aut nulla . . . : —ut nulla,—lege:— at nulla.

Col. 900, ante notulam Mundus . . . insere hanc:

LVIII.— Quae causa hominem finxerit. Meursius, pag. 76, mavult qua causa. Male. quae causa i. q. quis auctor, conditor. Orell.

Col. 903, post not. Quid venas . . . insere sequentes:

Oculis nos illuminare. Heumannus illuminari. Optime. Orell.

Ad periculum caecitatis. Idem Heumannus ob periculum. Orell.

Col. 906, not. Sapor . . . : —sensu. Equidem autem 1340D Heraldo,—lege:—sensu, unde Stewechius audacius totum locum sic refinxit: Ipsa deinde haec quid sint, sapor, odor, idem sapor, et caeterae qualitatum distantiae quibus ex rationibus ducantur. Equidem autem Heraldo.

Col. 907, post not. Auras . . . insere sequentem:

Rebus enim ex omnibus, quas augustae continet divinitatis obscuritas. Lectio si vera est, sensus erit: rebus ex omnibus, quas augusta divinitas continet tenebris (vel obscuritatibus) involutas, (von allen den Dingen, welche das erhabenste Wesen den Sterblichen verborgen halt, in Dunkelheit hullt ). At legendum puto: Rebus enim ex omnibus, quas angustae continet divinationis obscuritas; hoc sensu: rebus ex omnibus, quas ratio nostra angusta (h. e. arctis circumscripta limitibus) divinans magis quam perspiciens verum, comprehendere potest. At judicent doctiores. Orell.

Col. 909, post notam Qui longae vas . . . insere hanc:

1341A Ut alii praestare id quod ipsi sunt valeant. Verissima haec correctio debetur Stewechio. Antea: ut alii praestare vel quod ipsi sunt, etc., nullo sensu. Orell.

Col. 910, notul. Deponite . . . : —exponite, ex msto. Orell. —lege:— exponite, ex msto quod, probante etiam Cantero, recipiendum fuisset. Vide ad lib. IV, cap. 21, verba: ut fletam exponeret ineptissime tractum. Orell.

Col. 911, post notam Si aut . . . adde sequetem:

Quid est enim tam injustum, etc. Horatius in Arte poet., vs. 467:

Invitum qui servat, idem facit occidenti.
Elmenh.

Col. 914, post notulam Constiterit, insere hanc:

Laetius. Heumannus lectius. Non male. Orell.

Col. 919, post notam Sacras . . . insere sequentem:

Et simulacris deorum. Eorum scil. in quorum procul dubio tutela erant vel sacrae mensae vel aliae, quibus ethnici, invocatis antea diis, accumbebant. Nonne vero ex hisce diis ille unus est, de quo canit 1341B Statius IV, Sylv. VI, vs. 32:

. . . castae genius tutelaque mensae.
Et paulo post, v. 50:

. . . Pallaeus habebit.
Regnator, laetis numen venerabile mensis.
Verum ethnici haec tanquam aniles superstitiones postea rejecerunt. Nourr., pag. 317.

Col. 920, ad notam Matres . . . . , post v. Elmenh. et Orell. —adde:—Mulieres autem non infimi vel medii, sed primi etiam ordinis, nec tantum in reipublicae nascentis, verum etiam in reipublicae ad unius dominationem cedentis temporibus sic institutas fuisse discimus ex Suetonio, qui cap. 64, de Augusto haec narrat: Filiam et neptes ita instituit, ut etiam lanificio assuefaceret, vetaretque loqui, aut agere quidpiam, nisi propalam, et quod in diurnos commentarios referretur. Item cap. 73: Veste non temere alia, 1341C nisi domestica usus est, ab uxore et filia neptibusque confecta. Nourr., pag. 318.—Conf. Phil. Carol. Animadv. in Q. Curt. pag. 613. Orell.

Col. 921, ad not. Potionibus, post v. Orell., adde:—Causam interdicti vini Valerius Maximus reddit l. I, ne scilicet in aliquod dedecus prolaberentur, quia proximus a Libero patre intemperantiae gradus ad inconcessam Venerem esse consuevit. Caet. vid. qui hac de re multus est, Phil. Carolus in Animadv. ad A. Gell. lib. X, cap. 23, pag. 435 et seq. Athenaeus Deipnos. lib. X, cap. 13, narrat, vinum prohibitum fuisse mulieribus, quia Herculi potum petenti aquam pro vino mulier porrexerit. Orell.

Ibid., ante notam Nonne sub . . . insere sequentem:

LXVIII.— In Albano antiquitus monte, etc. Narrat scil. Livius lib. I, cap. 31, sub Servio Tullio, Romanorum rege, in Albano lapidibus pluisse, ac tunc, inquit, visi audire vocem ingentem ex summi cacuminis loco, ut patrio ritu sacra Albani facerent, quae, velut diis quoque simul cum patria relictis, oblivioni 1341D dederant. Idem, lib. V, cap. 52, Camillum haec ad Romanos verba facientem inducit: Videte, quid inter nos ac majores intersit. Illi sacra quaedam in monte Albano Lavinioque nobis facienda reliquerunt. Litteris quoque a Dionysio Halicarnass., lib. IV, p. 250, proditum legimus, ut ictum a Tarquinio cum Volscis et Hernicis foedus perpetuum esset, uno omnium consensu decretum, ferias quotannis in monte alto, Albae imminente, celebrandas, ubi sacra Jovi Latiari fierent, et communis omnium victima taurus caederetur. Nonne autem Arnobius taurum hunc fuisse album innuit ac de hujus ritus immutatione conqueritur? Nourr. pag. 318 seq.—Vim boves ex rufis reddendi niveos Clitumno Faliscorum fluvio tribuunt Propertius lib. II, eleg. 19, et Plin., Hist. Nat., l. II, cap. 3, qua virtute vanescente rufulos tauros coeptos fuisse immolari putat Dausqueius ad Sil. Ital. l. VIII, pag. 359. Orell.

1342A Ibid., ad notam Et hunc . . . , post verbum Orell., adde:—Totam hanc fraudem his verbis retegit explicatque Macrobius l. l.: «Cum diu humanis capitibus Ditem et virorum victimis Saturnum placare se crederent, propter oraculum, in quo erat:

Καὶ κεφαλὰς Ἀΐδῃ καὶ τῷ πατρὶ πέμπετε φῶτα.
Herculem ferunt postea cum Geryonis pecore per Italiam revertentem, suasisse illorum posteris, ut faustis sacrificiis infausta mutarent, inferentes Diti non hominum capita, sed oscilla ad humanam effigiem acte simulata, et aras Saturnias non mactando viros, sed accensis luminibus excolentes quia non solum virum, sed et lumina φῶτα fignificat: inde mos per Saturnalia missitandis cereis coepit.» Nourr., pag. 319.

Col. 923, post not. Theutin . . . insere sequentem:

Tibicinem. Tibicen, teste Paulo (ap. Fest. v. tibicines), sumitur aliquando pro columine aut sustentaculo, quo aedificium aliquod aut domus, aut aliud 1342B aliquid fulcitur. Et certe eo sensu Juvenalis dixit, sat. III, vers. 203:

Nos urbem colimus, tenui tibicine fultam.
Ovidius quoque IV Fast., vers 695:

Haec modo verrebat stantem tibicine villam.
Nourr., p. 321.—Glossae: . . . tibicines . . . ἀντηρίδες, δοκοί. Causam nominis exponit Festus: a similitudine tibiis canentium, qui ut canentes sustinent, ita illi aedificia. Conf. Commentar. ad Pictur. Herculan. tom. V, tab. LXX., pag. 314, et Herald., in Adversar., lib. I, cap. 8, pag. 43. Orell.

Col. 926, ad notam Quis picum . . . post v. Orell., adde:—De his elegantissimis versibus Virgilius cecinit Aen. VII, vers. 45 et seqq.:

. . . . . Rex arva Latinus et urbes
Jam senior longa placidus in pace regebat.
Hunc Fauno et Nympha genitum Laurente Marica
1342C Accipimus, Fauno Picus pater, iisque parentem
Te, Saturne, refert: tu sanguinis ultimus auctor.

Col. 927, post notam Vultis . . . insere sequentem:

Trecenti ergo sunt pleni et sexaginta post hos anni Hoc temporis intervallum in Eusebii Chronico multo magis his verbis contrahitur (ad ann. 838): Primus rex Romanorum post captam Trojam Aeneas. Ante eum Janus, Saturnus, Picus, Faunus regnaverunt annis circiter 150, nimirum annis ut minus totidem, quam Arnobius gentilibus gratis concessit. De his primis Latinorum regibus vide sis Dionysium Halicarnass., lib. I Antiquitt. p. 24 et 34; Lactant., lib. I, cap. 22; Augustin., lib. XVIII, cap. 15, et alios. Nourr. p. 312.

Ibid., post notam Aeneae . . . insere sequentem:

Albani oppidi conditoris. Regum Latii veteris ab Aenea usque ad Amulium incognita hactenus historia nuperrime lucem accepit ex insigni fragmento Chronici Eusebiani, quod integrum extat in codice Armenico 1342D Mediolani in Bibliotheca Ambrosiana servato, quodque tamquam promulsidem operis desideratissimi latine versum cum aliis nonnullis edidit Angelus Majus vir doctissimus, in l. tit.: Philonis Judaei, Porphyrii Philosophi et Eusebii Pamphili Opera inedita, Mediolani, 1816, octonis. Quod fragmentum, cum paucis tantum plagulis constet, integrum hic exscribere liceat, pag. 65—69.

De Roma condita.

«Maxima controversia est de Urbe condita, nempe de tempore ejusque auctoribus, atque, ut mihi videtur, nullus historicus rem satis bene tradidit. Quae quum sint explorata, innuisse sufficiat. Sed enim Cephalion Gergesenus (l. Gergethius) scriptor et vir egregius altera aetatepost Iliacum bellum aedificatam ait Urbem ab iis, qui Ilio incolumes superfuerunt seque comites Aeneae adjunxerunt, etc.»

1343A Paginae quatuor, quarum editionem in integro opere expectamus. Ex libro VII Diodori de veterum Romanorum Origine.

«Nonnulli historici arbitrari sunt, Romulos (i. e. Romulum et Remum, qui Romam condidere, natos esse ex Aeneae filia. Id autem a veritate longe abhorret: ingens enim annorum series intercedit inter regna Aeneae et Romuli, a quo Roma anno altero tertiae Olympiadis fundata est. Quare urbis aedificatio posterior est Troico bello annis plus quam Ccccxxxiii. Namque Aeneas tertio post captam Trojam anno Latinorum regnum occupavit, quod et tribus annis tenuit, donec e conspectu hominum sublatus est et divinos honores sortitus. Qui hujus imperium excepit Ascanius filius, Albam condidit, quae nunc Longa appellatur: eique urbi nomen fecit a fluvio, qui tunc Alba appellabatur: nunc est Tiberis.

«Sed ad nomen ejus urbis quod attinet, Fabius, Romanarum rerum scriptor, alias fabulas fingit. Oraculum, 1343B ait, Aeneae fuit editum, fore ut aliquis quadrupes locum condendae urbis illi praemonstraret. Jam vero cum forte Aeneas albam suem praegnantem sacrificio admoveret, illa manibus sacrificantis elapsa in collem quemdam fuga evasit, ibique triginta foetus enixa est. Tunc Aeneas admiratione perculsus, oraculique exsequendi studiosus, urbem eo loco condere decrevit: verum in somnis ab eo incepto deterritus est monitusque, ut triginta post annos, pro numero nempe foetuum, urbem strueret. Itaque Aeneas a frequentanda civibus urbe abstinuit.»

«Aenea vita erepto, Ascanius, ejus filius regnique haeres, triginta post annis collem aedificiis occupavit, nomenque fecit urbi Albae de suis colore. Latini enim sua lingua album appellant, quod nos λευκόν. Addidit et nomen Longam, propterea quod latitudine esset minima, in longitudinem autem nimiam porrigeretur. Ait insuper ( Fabius), Albam ab Ascanio regno sedem optatam, multosque finitimos populos 1343C ab eo deletos. Quibus rebus Ascanius bene gestis inclaruit, extinctusque est anno regni sui XXXVIII.»

«Ascanio fatis functo, populi tumultus exortus est propter duos de regno invadendo certantes. Nam et Julius, Ascanii filius, paternum imperium sibi vindicabat, et Silvius, Ascanii frater, ex Aenea Silviaque prima conjuge Latini, genitus, idem regnum affectabat. (Scilicet, Aenea mortuo, Ascanius puerum, quem perdere cupiebat, abjecerat in montes, qui tamen ibi a pastoribus nutritus est, ideoque Silvii nomen obtinuit a loci nomine.) Tandem post plurimam partium altercationem, vulgi suffragio regnum Silvius adeptus est. Julius, ab imperii spe dejectus, summi tamen pontificatus honore auctus est, fuitque secundus a rege. Ab hoc aiunt gentem Juliam propagatam, quae ad hanc usque diem Romae superest.

«Rex Silvius nihil memorabile gessit, mortuusque est XLIX regni anno. Successit ei filius Aeneas, cui factum est agnomen Silvius: isque imperavit annis 1343D plus XXX. Postea regnavit Latinus, qui item appellatus est Silvius, annis L. Is plurimis rebus gestis praeliisque bellatis nobilis evasit. Hic et oppida adjacentia sustulit, et antiquas Latinorum urbes XVIII fundavit, nempe Tibur, Praeneste, Gabios, Tusculum, Coram, Pometiam ( Cod. Arm. Comediam), Lanuvium, Labicum, Scaptiam, Satricum, Ariciam, Tellenas, Crustumerium, Caeninam, Fregellas, Cameriam, Medulliam, Boilum, quam alii dicunt Bolam. (Conf. Virgil. Aen. VI, 768 et seqq.) Latino extincto, creatus est rex ex eo genitus Alba Silvius, qui regnum tenuit annis XXXVIII. Hinc Capetus Silvius annis XXVI, cui successit Capys annis XXVIII. Mox Calpetus, filius ejus, annis XIII. Tum Tiberinus filius annis VIII. Hic Tyrrhenos armis aggressus est, quumque exercitum Albam amnem trajiceret, mersus est, eoque casu factum flumini nomen Tiberino. Hinc imperavit Latinis Agrippa annis XLI. Tum Aulus Silvius annis XIX. Hic adeo elatus superbia dicitur, ut et ipsi Jovi adversaretur 1344A atque minaretur. Et quidem aliquando tempore fructuum, cum ingentia tornitrua saepe ederentur, ipse suos milites jussit simul omnes ad unius nutum clipeos gladiis verberare, quo scilicet tonitruum fragor ea re superaretur. Itaque ejus superbiam haud impunitam dii passi sunt, periitque fulminibus, mersus cum universa domo in lacum Albanum. Rei documentum Romani accolae lacus adhuc demonstrant columnam ex aquarum superficie eminentem ad eum locum, ubi mersa est regia familia. (Vid. Dionys. Hallicarn. Antiq. I, 71, qui regem illum dicit Ἀγρίπαν Ἀλλάδην vel Ἀλλώδιον pro varietate lectionum. Conf. etiam Syncellum, p. 185, ed. Goar.) Hunc consecutus est Aventinus, qui annis XXXVII regnavit. Is bello suburbanarum gentium victus, coactus est fugere ad Aventinum collem, qui ab eo scilicet tunc primum id nomen traxit. Deinde in imperium suffectus est Proca Silvius annis XIII; eo mortuo, Amulius, ejusdem filius junior, tyrannidem occupavit, dum Numitor, major natu frater, procul peregrinaretur. Is Amulius regnavit 1344B annis plusquam XLIII, donec a Romulo et Remo, qui Romam condiderunt, interfectus est.» Haec Eusebius. Regnaverunt ergo Albae:

Ascanius annis	37.
Silvius . .	49.
Aeneas Silvius	30.
Latinus . .	50.
Alba Silvius .	38.
Capetus Silvius	26.
Capys . . .	28.
Calpetus . .	13.
Tiberinus. .	8.
Agrippa. . .	41.
Aulus Silvius.	19.
Aventinus. .	37.
Proca Silvius.	13.
Amulius.	43.
	432.

1344C Quod nonnihil excedit computum Arnobii. Orell.

Col. 929, ad not. Quid? vos . . . , pro verbo Orell., adde:—Conf. H. Meyer und J. Schulz Anmerk. zu Winkelmanns Geschichte der Kunst. II. Buch. Nr. 399. Werke Winkelmanns tom. III, pag. 349. Orell.

Col. 930, ad not. Apollinis . . . pro v. Orell., adde:—Conf. A. Gell. XIII, 22; Voss. de Idol. I, 12; Guther., de Vet. Jur. Pontif. I, 20; Brisson., de Form., I, 103; et Commentar. ad Pictur Herculan., tom. IV, tab. XVII, pag. 84. Indigitamenta erant itaque Libri Rituales, quos Numa Pompilius ab Etruscis sumpserat, in quibus, ut ait Festus, praescriptum erat, quo ritu condantur urbes, arae, aedes sacrentur, qua sanctitate muri, quo jure portae, quo modo tribus centuriae distribuantur etc. Orell.

Col. 933, post not. Cum ergo . . . , insere sequentem:

Perquiramus et nos contra, etc. Augustinus de Civ. Dei lib. I, cap. 29: Pagani, qui probitati Christianorum 1344D insultant, illisque dicunt, cum forte in aliqua temporalia mala devenerint: ubi est Deus tuus? ipsi dicant: Ubi sint dii eorum, cum talia patiuntur, pro quibus evitandis eos vel colunt, vel colendos esse contendunt. Elmenh.

Ibid., ad not. Acerras . . . pro verbo Orell., adde:—Et jam in posteriorem explicationem inclino de arca thuraria. Nec quidquam mutandum. Conficiatis i. e. consumatis (warum ihr alle eure Weyhrauehkastchen auf die vollen altare ausschuttet, ausleert). In Pictura Herculanensi tom. II, tab. XXXIII, conspicitur mulier aceram h. e. arcam thuriferam cum lauro gestans. Vide ibi commentatores doctissimos, pag. 197, et Visconti in Museo Pio-Clement., tom. IV, pag. 5. Orell.

Col. 934, post not. Amissionem . . . insere sequentem:

Sublatis ingenuitatibus. Ingenuitas apud Romanos eorum erat qui liberis erant parentibus nati: hinc 1345A jus ingenuitatis, cujus signa erant in viris toga pura, in pueris bulla et toga praetexta: ingenuus enim civis optimo jure. Cicero in Verrem I, cap. 58: Vestitus enim neminem commovebat is, quem illi mos et jus ingenuitatis dabat, scil. toga praetexta. Conf. Sigon. de antiquo Jure Pop. Rom. I, cap. 6, tom. I, pag. 75, ed. Lips. Orell.