Incipit Psalmus LXIV. In Finem Psalmus David.

Te decet hymnus, Deus, in Sion, et tibi reddetur votum in Jerusalem.

Hic psalmus proprie in finem et congregationem gentium, quae Deum laudaturae sunt, dictus est: in exordio autem ejus secundum consuetudinem suam propheta orationem omnem ad Dominum dirigit.

Te decet, Domine, hymnus, Deus, in Sion, et tibi reddetur votum in Jerusalem.

Sion quidem mons est adjacens Jerusalem: sed hoc loco montis nomen et urbis Ecclesiam significat, Xivc quae corpus est Christi Domini nostri, ipso dicente: Ego autem constitutus sum rex ab eo super Sion montem sanctum ejus. Hymnus ergo hic Deo condecet, qui sit in Ecclesia, spiritali cantico innocens, et Dei laudibus dulcis: quia subsequitur:

Exaudi orationem meam; ad te omnis caro veniet.

Non enim dicit meam, ut dicentis persona posset intelligi: licet enim multi hoc, tanquam deesset, addiderunt, non tamen in authenticis exstat: Propheta enim non suo sensu, sed inspiratus haec loquitur, et subjecit: Omnis caro ad te veniet. Ecclesia enim nondum Christi adventu inluminata, fuit aliquando vanis superstitionibus obnoxia, cum praecepta gentilia omnes homines ad studium impietatis imbuerent, Deum in lignis et lapidibus praedicando. Sciens autem antiqua crimina sua Deo propitianda, veniet ergo omnis caro ad eum: ait dicens:

Verba iniquorum praevaluerunt super nos, et impietatibus nostris tu propitiaberis.

Nam quantum prosit errorem gentilem reliquisse, Xivd doctrinam impiam sprevisse, ostendit inferius, dicens.

Beatus quem elegisti et adsumpsisti, ut inhabitet in tabernaculis tuis.

Omnis siquidem caro veniet ad Deum, id est, ex omni hominum genere congregabuntur. Sed beatus est ille, quisque fuerit electus; multi enim secundum Evangelium vocati sunt, sed pauci electi. Electi autem sunt nuptiali veste, sed et puro atque integro novae nativitatis corpore splendidi. Qui autem electus est, scire nos convenit ob quam rem fuerit electus, ad id scilicet quod insequitur: ut inhabitet in tabernaculis Dei. Omnis ergo perfectio bonorum in requie (suppl. habitationis) coelestis est: multas enim mansiones Dominus in coelis esse testatur; sed Patrem orat in Evangelio, ut Apostoli ubi et ipse sit maneant, dicens: Pater quos mihi dedisti volo, ut ubi ego sum, ibi sint mecum (Jo. XVII, 4) . Ex plurimis ergo Xva mansionibus Apostolis suis eam, quae sibi est propria, communicat. Scit autem propheta, quanta beatitudo sit in tabernaculis Dei. Alio loco dicit: Concupivit et deficit anima mea in atria Domini (Psal. LXXXIII, 3) ; postea autem cum fuerit electus, hoc sequitur:

Replebimur in bonis domus tuae; sanctum est templum tuum, mirabile in aequitate.

Quae autem sint bona domus possumus agnoscere; Ecclesiae scilicet munera, quae et secundum multitudinem fructus Christus indulsit, quia et ipsa secundum Apostolum domus Dei est. Haec ergo Ecclesia habet tricenum, sexagenum, centenum fructum. His ergo bonis domus Dei replebitur, quae interim per divisionem bonorum adornatur, sicut scriptum est: Huic ergo dabitur sermo sapientiae, alii sermo scientiae, alii fides in eodem spiritu, alii dona curationum, alii genera linguarum, alii interpretatio linguarum (I. Corin. XII, 8) . Verum sunt et alia plena domus Dei munera, quae oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quae praeparavit Deus his qui diligunt eum Xvb (II, 9) . Ideo insequitur psalmus dicendo: Sanctum est templum tuum, mirabile in aequitate. Omnium namque credentium corpora templum Dei esse apostolus docet dicens: An nescitis quod templum Dei estis, et Spiritus Dei habitat in vobis? Si quis templum Dei corruperit, corrumpet et hunc Deus; templum enim Dei sanctum est, quod estis vos (III, 16) . Ornandum est ergo hoc Dei templum in sanctitate atque justitia, orationibus atque operationibus, ut bonis domus Dei repleatur, ut sanctum et mirabile templum illius simus. Insequitur post haec psalmus dicens:

Exaudi nos, Deus, salutaris noster, spes omnium finium terrae, et in mari longe.

Omnium itaque spes Christus est in mari atque in terris. Itaque cur in eo omnium spes sit in consequentibus docet dicens:

Praeparans montes in virtute tua, accinctus potentia, et conturbans fundum maris, sonum fluctuum ejus.

Hoc loco non ad terrenorum montium naturam Xvc sermo iste extenditur, sed qui isti sint montes alius propheta ostendit: Audite, populi omnes, et attendat terra, et omnes habitantes in ea: et erit vobis Dominus Deus in testimonio, Dominus Deus de domo sancta sua. Propter quod ecce Deus descendet de loco suo, et descendet super excelsa terrae, et conteret montes subtus se, et valles liquescent tanquam cera a facie ignis propter impietatem Jacob (Mich. I, 2) .

Nam et in alio psalmo ita scriptum ostenditur: Commota est et contremuit terra, et fundamenta montium conturbata sunt et commota sunt, quoniam iratus est eis Deus. Ascendit fumus ab ira ejus, et ignis a facie ejus exardescet, et carbones accensi sunt ab eo, et inclinavit coelum, et descendit, et caligo sub pedibus ejus. Misit sagittas, et dissipavit eos, et fulgura multiplicavit et conturbavit eos (Ps. XVII, 8) . In his, quantum lectio docet, adventum Domini de coelo per prophetam Spiritus Sanctus ostendit, metum terrae, montium trepidationem; ob id quia iratus sit eis Deus, fumo de ira ejus exorto, ignem deinceps de conspectu ejus Xvd accendendo. Fumus qui ascendit praeteriti temporis res est: in igne, quia facie ejus exardescit, futuri temporis significatio continetur. Hos ergo montes sagittae dissipabunt, et fulgura multiplicata conturbant; omnem scilicet supereminentem virtutem. Quicumque se contra Deum exaltatus offeret, irae Dei subditus erit; descendens igitur Deus Verbum assumptum sibi hominem potentia accingens, primum haec summa montium depressit, Diaboli scilicet excellentiam protrivit, quem poenae judicii praeparavit. Servavit ideo hanc propheta rationem, dicens:

Praeparans montes in virtute tua, accinctus potentia. Non enim virtus accingitur, sed in virtute Dei potentia hominis, id est, ei corporis quod deerat coaptatur. Ejus ergo hominis potentia, quem Deus adsumpsit, accingitur in virtute. Dehinc ait:

Qui conturbat fundum maris, sonum fluctuum ejus. Conturbat autem non mare, sed maris fundum; mare Xvia autem, ut est in alio psalmo, prophetiae sermo incurrit, et seculum nuncupatur, sicut ait: Hoc mare magnum et spatiosum; ibi requiescet Draco, quem figurasti ad inludendum illum (Ps. CIII, 25) . Montes igitur, id est, adversarii omnes, poenae judicii praeparantur, et maris fundamenta turbabuntur. In horum enim fiducia saeculum consistebat; turbato enim Diabolo omnia erroris sui ministeria turbabuntur. Recordemur autem murmura, et bacchantium fremitus, omnium denique profanorum caerimoniorum cantu mundum aliquando sonuisse: nunc vero Domino Christo praedicando, silere omnia, et trepidare, cum Antistites templorum insanientes fidelium virtuti subjiciuntur, cum justorum verbis torquentur, laniantur, uruntur, puniuntur. Per haec itaque jam judicio praeparantur, et praeparatio ista quid proficiat agnosce.

Turbabuntur, inquit, gentes, et timebunt: videntes itaque Deos suos mutos, et ad impositionem manuum nostrarum vocibus ingementes: sed post turbationem gentium et hi timebunt, qui inhabitant fines. Finis Xvib autem postremum tempus est, in quo res ipsa deficit: videamus ergo, hi qui fines habitant, cur timebunt, et unde illis metus ingruat; sequitur namque: Et timebunt a signis tuis. Metus ergo omnis a signis est: sed quae haec erunt signa? Exitus matutini et vespere delectabis: nam post conturbati maris fundum, maximum Dei signum est dies in orationibus. Inchoatur hymnis Dei dies: cluditur secundum quod dictum est: Elevatio manuum sacrificium vespertinum (Ps. CXL, 11) . Succedit et hoc sequens signum.

Visitasti terram, et inebriasti eam. Visitavit autem Deus terram, id est, humani generis nativitatem, eamque visitatam per Spiritum sanctum inebriavit. Multiplicata muneribus Dei dives efficitur, Apostolo dicente: In omnibus ditati estis in ipso omni verbo et scientia (I Cor. I, 5) . His enim bonis replemur quotidie, atque ebrii sumus; et unde sit iste ebrietatis fructus in sequentibus ait:

Flumen Dei repletum est aqua. Nam in Evangelio Xvic sic ait: Qui crediderit in me, sicut scriptum est flumina de ventre ejus exient (Jo. VII, 38) . Hoc ergo dicebat de Spiritu Sancto, quem accepturi erant credentes in eum. Hoc ergo flumen Dei aqua repletur, Spiritus enim Sancti muneribus inundatur, et in nos ex illo vitae fonte fluvius Dei aqua repletus infunditur. Habemus etiam et cibum paratum: quis hic cibus est, videamus. Ut autem haec omnia futuri temporis doceret esse, ait:

Rivos ejus inebria, multiplica generationes ejus; in stillicidiis ejus laetabitur cum exorietur.

Terra autem visitata inebriata est; et quomodo nunc rivi ejus inebriantur? inebriamur autem ipsi cum Spiritum Sanctum accipimus. Dehinc orat propheta, ut hos eosdem rivos inebriet, ut generationes nostrae multiplicentur, ut terra scilicet bona secundum Evangelii comparationem verbi semen excipiens, fructu tricesimo, et sexagesimo, et centesimo ditescat: id est, ut post Baptismi gaudium subeat in nos sacramenti intelligentia, prophetiae scientia, sermo Xvid sapientiae, sanationum charismata, et daemonia subjecta sint nobis. Haec enim nos tanquam stillicidia penetrant, quae paulatim coepta fructum multiplicem exuberant: in his igitur stillicidiis cum exorietur terra, laetabitur, sed stillicidia multiplicantur ut rivi sint, rivi autem inebriantur ut flumina sint. Post ista insequitur psalmus dicendo:

Benedices Domino coronam anni benignitatis tuae.

Annum aeterni et beati illius seculi sine dubio declarat, quia bonitatis Domini hic annus est. Hujus anni benedicitur corona, visitata enim terra jucundissimus annus, et suavissimus erit: haec enim Christi est potestate victoria; haec corona Domini flore benedicta est, Sanctorum suorum choro gloriosus. Tunc ubertate campi replebuntur, tunc deserti fines pinguescent, tunc colles exsultatione accingentur, tunc arietes ovium induentur: tunc enim retributionis est tempus; in campis enim quorum culturae usus est, ea quae sub lege et Xviia cultura Dei fuerint opera, ubertatem consequentur. Ubi autem fines deserti pinguescent, Ecclesiae, quae deserta fuit, populus repromissionis fructu iterum ditatur. In collibus vero exsultatione accinctis gloriosa martyrum gaudia nuntiantur; hi enim sunt hominibus caeteris altiores. Cum autem arietes ovium induentur, patriarcharum, et prophetarum, et Apostolorum aeterna illa et beata vestis, qui duces sancti gregis sunt, ostenditur. Hoc ergo indumento arietes ovium induentur, et hoc gloriosae immortalitatis habitu vestiuntur.

Et convalles, inquit, abundabunt frumento: humiliores scilicet, atque operis boni homines fructum vitae sortientur, non enim ubertatem replebuntur, ut campi, neque exsultatione accingentur, ut montes, sed frumento tantum abundabunt; id est vivendi substantia non carebunt: hi enim campi, haec deserta, hi colles, isti arietes, haec convallia clamabunt, et hymnum dicent, et ob haec diversa retributionum praemia indefessis maximis vocibus Dei potentiam Xviib praedicabunt.