CAPUT XVI. De incomprehensibilitate De.

Creator a creatura cognosci non potest ad plenum in via vel etiam in patria, quia finiti nulla ?est proportio ad infinitum. Trinitas sibi soli nota est, et homini Christo. Unde Bernardus : " Nihil Deo " praesentius, et nihil incomprehensibi-" lius : quid nempe cuilibet rei praesen-" tius quam esse suum ? "Sane esse omnium dixerim. Deum, non quod illa sint

quod est ipse, sed quia ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia . Est enim intelligentia nostra ad illam lucem inaccessibilem multo minus, quam visus noctuae, vel vespertilionis Ad lucem: unde dicitur in Psalmo XVII, 11 : Volavit super pennas ventorum, hoc est, super intelligentias etiam Angelicas.

Verumtamen comprehenditur Deus aliquo modo per fidem in via. Augustinus : c( Mentis humanae acies invalida in " tam excellenti luce non figitur, nisi " per justitiam fidei emundetur. " Ad idem Bernardus : " ita Deus est in irra-" tionalibus creaturis, ut non capiatur " ab ipsis. A rationalibus tamen capi " potest omnibus per fidei cognitionem., " sed a bonis tantum capitur per amo-"rem . " Dicamus ergo, quod de Deo scire possumus, quid non sit, non quid sit. Augustinus : " Intelligimus Deum " sine qualitate bonum, sine quantitate " magnum, sine indigentia creatorem, " sine situ praesidentem, sine habitu vel " ambitu omnia continentem, sine loco " ubique totum, sine tempore seinpiter-" num, sine sui mutatione mutabilia " iacientem, nihilque patientem. "

Comprehenditur quoque Deus per speciem pro dignitate meritorum in patria. Augustinus : " Videbimus tuae majestatis " essentiam, et unusquisque eo perspi" cacius, quo hic vixerit purius. " Et est exemplum in mari, quod se offert visui, et tamen secundum ambitum totum videri non potest: et hoc est tam propter maris latitudinem., quam propter ipsius nostri visus Ad tantam superficiem improportionabilitatem.

Hoc igitur tenendum est, quod invia Deum cognoscere possumus, quia est, et in patria, quod sic est, numquam tamen nec hic nec ibi quid est, Visus corporalis impeditur tripliciter, scilicet per tenebras, per falsam lucem, per aversio- nem a re visibili. Eodem modo imp??. tur visus spiritualis circa cognitionem Dei. Primo per tenebras peccati, vel erroris. I Joan. II, 11 : Qui odit fratrem suum, id est, qui facit peccatum, in tenebris est. II ad Corinth. III, 15 : Usque in hodiernum diem, cum legitur Moyses, velamen positum est super cor eorum. Secundo, per falsam lucem : hoc autem fit quando quis metitur aeterna secundum naturalia. Exemplum habetur in ligno putrido, quod in nocte quamdam lucem videtur habere, sed cum dies venerit, nihil est. Tertio, per aversionem a re visibili, sive cognoscibili: hoc est, quando quis spreto incommutabili bono, rebus mutabilibus adhaeret : talium oculis cum sint aegri, odiosa est lux, et puris est amabilissima.

Deus cognoscitur interius et exterius. Interius dupliciter: quia quandoque per inspirationem, quod paucis datum est. Apostolus, II ad Corinth. XII, 2 : Scio hominem in Christo, etc. : quandoque per ratiocinationem, per quem modum plures Philosophi de Deo notitiam habuerunt. Ad Roman. i, 20 : Invisibilia Dei, etc. Exterius etiam cognoscitur dupliciter : scilicet per creaturas. Apostolus : Videmus nunc per speculum , scilicet creaturarum, quae modo sunt speculum creatoris in praesenti: sic e converso ipse Deus erit speculum creaturarum in futuro, in quo omnia videbimus, quae ad gaudium nostrum pertinebunt.Item, per doctrinam Apostoli: ''Fides ex auditu . Sicut cognoscitur vivum quandoque Ex auditu, quandoque visu, quandoque gustu, sic Deus quodammodo cognoscitur auditu. Cognoscunt enim Deum qui audiunt verbum Dei, et per illud credunt: visu cognoscunt Theologi, qui legunt Deum in Scripturis: et Philosophi, qui speculantur eum in creaturis: gustu cognoscunt soli boni.

Psal. xxxiii, 9 : Gusiaie, et viueie, quouifim suavis, etc. Et iste ultimus modus perfectissimus est et certissimus.

Dionysius dicit, quod tribus modis cognoscitur Deus, scilicet per remotionem, sive abnegationem, ut cum dicitur : Deus non est hoc, vel illud. Unde Dionysius : " Negativae de Deo sunt verae : " affirmativae vero incompactae. " Item, per eminentiam : ut cum in creatura inveniatur potentia, attribuenda est Deo summa potentia, et sic de aliis. Item, per causam, secundum quod per effectus venitur ad cognitionem causae, vel per cognitionem motuum ad cognitionem moventis.

Item nota, quod anima sensu percipit corpora, per formas in materia, tantum praesente corpore : imagine vero corporum similitudines, et formas abstractas a materia, etiam praesente corpore, vel absente : ratione autem corporum naturas, intellectu spiritum creatum, intelligentia vero spiritum increatum.

Sciendum est etiam, quod cognoscibilia quaedam sunt intra rationem, quaedam juxta, quaedam supra. Intra rationem sunt, quae sensu percipimus, ut alba, nigra, et hujusmodi. Juxta rationem sunt, quae ratione percipimus, ut vera, falsa, justa, vel injusta. Supra rationem sunt, quae sola divina revelatione comprehenduntur, aut auctoritate Scripturarum creduntur : ut tres esse personas unum Deum .''