II. Hominum cum Christo unitas ob carnem illius in Eucharistia perceptam.

0046D 84. Alter ejusdem unitatis explicandae modus petitur ex communione carnis Christi, quam in Eucharistiae sacramento percipimus. Neque hoc alterum argumentum a priore separat Hilarius; sed utroque in unum composito, nostram cum Christo naturalem unitatem sic declarat (lib. VIII, n. 13) : Si enim vere Verbum caro factum est, et nos vere Verbum carnem cibo Dominico sumimus, quo modo non naturaliter manere in nobis existimandus est qui et naturam carnis nostrae jam inseparabilem sibi homo natus assumpsit, et naturam carnis suae ad naturam aeternitatis, sub sacramento communicandae carnis, admiscuit?

85. Mirum quantum se torqueat Scultetus in analysi hujus loci, ut propositi argumenti vim elidat. Nam 0047A quae de communicatione carnis Christi in Eucharistiae sacramento perspicua sunt, dum detorquere conatur ad gloriae ipsius consortium, ita intricatus est illius sermo, ut vel ex perplexa illa dicendi ratione appareat interpretationis falsitas: sic enim verba allata explicat: Natura humana in Christo divinitati juncta est hac ratione summe mystica, ut ipsa Christi caro nobis quoque communicetur, id est, ut natura unum simus cum illa, participes immortalitatis et gloriae resurrectionis qua illa fruitur. Hoc sibi volunt verba Hilarii: cum ait: Naturam carnis ad naturam aeternitatis admiscuit; addit, sub sacramento nobis communicatae carnis, ubi non de symbolo coenae loquitur; aliter enim vocabulo sacramenti utitur Hilarius: sed docet humilitate Filii Dei assumentis carnem nostram commendari 0047B nobis sacramentum, id est, arcanum illud, quod et naturam suam nobis communicarit, ut immortales etiam nos efficiamur.

86. Plura adversus tortuosam hanc, infidelem et ineptam interpretationem retorquere in promptu est. Ac primo quidem nullum in exposito loco de Filii humilitate verbum reperit. Deinde verbum communicatae loco communicandae substituit contra fidem omnium codicum sive scriptorum, sive excussorum. Sed et qua fronte negat Hilarium de Eucharistia locutum esse, quia ille sacramenti voce, non id quod vulgo solet, sed arcanum quid significet? Nonne initio lib. II baptismus sacramentum salutis humanae appellatur? An in hoc ipso lib. VIII sacramenti vox aliud sonat quam apud nos, ubi ait: Quod unum sunt in tanta 0047C gentium, sexum diversitate, numquid ex assensu voluntatis est, aut ex sacramenti unitate, quia his et baptisma sit unum? Quid vero secundum Scultetum, sibi volet illud n. 15 Christum, cum ipsius sanguinem bibimus et manducavimus carnem, in nobis per sacramentorum inesse mysterium, nisi Christum in nobis inesse per mysteriorum mysterium? Ac ne plura huc congeramus, consulat Scultetus Tract. Psal. CXXXI, n. 23, audiatque ibi coelestem Jerusalem definiri concordem fidelium coetum, et sanctificatas sacramentis Ecclesiae animas.

87. Praeterea ludit et illudit Scultetus in verbo aeternitatis. Nam cum aeternitatem natura divina sola proprio sibi jure vindicet, uti cap. 23 in Matth. n. 5, docetur, hanc ab Hilario aeternam vel aeternitatem simpliciter 0047D appellari aut non advertit, aut dissimulavit. Certe cum adversus haereticos, qui moestitudinem in Deum propter se cadere posse asserebant, cap. 31 in Matth. n. 2, a it: Ac si aeternitas naturam fragilitatis acceperit, et postea, ac si aeternitas demutata in metum, etc., an aliud sonat aeternitas, quam quod divinitas? Quis etiam neget, his Fragmenti II, n. 32, verbis: Idcirco immutabilis et inconvertibilis filius Dei, ut in assumptione hominis corruptioni potius gloriam intulerit, quam labem aeternitati; divinitatem aeternitatis vocabulo enuntiatam esse? nihil enim his fere aliud significatur, quam quod illis lib. 9. de Trin. num. 4: Contumeliae suae voluntas, nostra provectio est, dum nec amittit ille quod Deus est, et homini acquirit ut 0048A Deus sit, Verbo scilicet assumptione carnis nostrae nihil periisse, nobis autem plurimum gloriae accessisse. Quod illustrant haec antiqui auctoris verba lib. de fide orthodoxa apud Ambrosium in Append. tom. II, c. 8: Cum hominem induere dignatus est, non labem aeternitati intulit, ut Spiritum in carnem mutaret, etc. Cum igitur Hilarius divinam naturam verbo aeternitatis significare soleat; dum loco laudato, lib. VIII, ait: Naturam carnis suae ad naturam aeternitatis admiscuit, simplex ac germanus sensus est: Non nudam et a Verbo absolutam carnis suae naturam sub sacramento Eucharistiae reliquit, sed divinitati suae admixtam atque conjunctam, ut communicando carnem, divinitatis suae consortes nos efficeret.

88. His verbis ita intellectis, plana est Hilarii demonstratio. 0048B Si enim vere nobis praestatur natura carnis Christi, substantialiter unita Verbo, quod cum Patre natura unum est, sequitur ut nos cum Christo, eoque mediante cum Patre naturaliter unum simus: quod probandum susceperat. Unde duae illae superius allatae propositiones: Si vere nos Verbum carnem cibo dominico sumimus; et: Si naturam carnis suae ad naturam aeternitatis sub sacramento communicandae carnis admiscuit, hoc tantum differunt, quod prima sacramenti Eucharistici naturam simul et perceptionem sonet, altera vero naturam duntaxat et institutionem. Intellectum eumdem confirmat quod conclusionis in modum subjicit: Si vere igitur carnem corporis nostri Christus assumpsit, et vere homo ille, qui ex Maria natus fuit, Christus (hoc est, Deus) est, nosque 0048C vere sub mysterio carnem corporis sui sumimus (et per hoc unum erimus, quia Pater in eo est et ille in nobis): quomodo voluntatis unitas asseritur; cum naturalis per sacramentum proprietas, perfectae sacramentum sit unitatis? Quid enim hoc sibi vult, nisi quod cum illius, qui vere Deus est, veram carnem sumimus, habemus unde cum Patre copulemur: quia per veram Christi carnem nobis impertitam in eo sumus, qui per naturam divinitatis in Deo Patre sit. Sicque naturalis per sacramentum proprietas perfectae sacramentum est unitatis: hoc est, propria carnis Christi natura, per sacramentum Eucharistiae nobis praestita, vinculum est perfectae inter nos, Christum ac Patrem unitatis.

89. Frustra igitur tergiversatus est Scultetus: frustra 0048D eum sermonem, in quo se Hilarius de nostra cum Deo per Eucharistiam communione loqui, tot tamque diversis modis declarat, non de symbolo coenae, sed de quodam gloriae consortio dictum esse contendit. Neque vero in coacta illa interpretatione constare ipse sibi potuit. Ubi enim locum attigit proxime allatum, nosque vere sub mysterio carnem corporis sui sumimus; concedit tandem etiam superiorem, vere nos verbum carnem cibo dominico sumimus. dictum esse de sacramento coenae. In hoc enim altero se habere putat unde fucum ac fumum faciat, quia in eo adjectum reperit sub mysterio. Quasi vero nudam et crudam Christi carnem, et non sub mysticis speciebus velatam in hoc sacramento nos accipere Ecclesia 0049A unquam docuerit aut crediderit. Sed si placet in uno loco sub mysterio; placeat in utroque vere carnem sumimus: placeat in primo vere Verbum carnem sumimus, hoc est eam ipsam carnem, quam Verbum ex Maria jam sibi inseparabilem assumpsit. Certe qui totum Hilarii locum expendet, illum credidisse non inficias ierit, nos in Eucharistiae perceptione Christi carnem tam vere sumere quam vere in temporaria generatione sua assumpsit ille nostram, et quam vere in aeterna accepit substantiam Patris.

90. Immo cum hoc postremum, de quo litigabant Ariani, persuadere conetur ex ea ratione, qua carnem Christi in hoc sacramento accipimus, apud illos in confesso fuerit necesse est, nos in Eucharistia percipienda veram carnis Christi naturam percipere. 0049B Quippe ex evangelicis hisce verbis, sicut misit me vivens Pater, et ego vivo per Patrem; et qui manducaverit carnem meam et ipse vivet per me, concludit, vivit ergo per Patrem; et quo modo per Patrem vivit, eodem modo nos per carnem ejus vivimus. Postea instat: Si ergo nos naturaliter secundum carnem per eum vivimus, id est naturam carnis suae adepti; quomodo non naturaliter secundum Spiritum (id est, secundum divinitatem) in se Patrem habeat, cum vivat ipse per Patrem. Tum prosequitur: Per Patrem autem vivit, dum nativitas non alienam ei intulit diversamque naturam, etc. Quod ex instituta comparatione nequaquam conficeretur, si carnis Christi solam figuram, vel etiam diversam et alienam substantiam acciperemus. Sed de nostro cur hic quidquam adjiciamus; 0049C cum quid Hilarius intelligat, naturaliter secundum carnem per eum vivimus, continuo interpretetur, id est, naturam carnis suae adepti? An ullus hic figurae intelligendae locus? Quae porro figurae carnis cum carnis natura consensio?

91. At si cui necdum satis probata perspectaque fuerit Hilarii sententia, expendat et illud ejusdem loci, haec ergo vitae nostrae causa est, quod in nobis carnalibus manentem per carnem Christum habemus: victuris nobis per eum ea conditione, qua vivit ille per Patrem. Quae est enim ea conditio, qua Filius per Patrem vivat? Nulla profecto alia, nisi quod veram et non figuratam accipiat ipsius substantiam. Aut igitur vera Christi caro in Eucharistiae sacramento accepta nobis per eum vivendi causa futura est, aut 0049D non victuri sumus ea conditione, qua vivit ille per Patrem. Deinde spiritalem dumtaxat manducationem quis hic cogitet, ubi in nobis carnalibus manentem per carnem Christum habemus? Quid est per carnem, nisi non modo secundum spiritum, sed et secundum ipsammet carnis substantiam, seu non spiritaliter tantum, sed et carnaliter? Neque vero hoc ipsum vocabulum praetermisit. Nam haereticos, qui nullam nobis cum Patre et Filio naturalem unitatem concedebant, cum sugillasset his verbis, quasi nulla per sacramentum carnis et sanguinis naturalis communionis proprietas indulgeretur, confirmat subinde, veram ac naturalem unitatem permanentem in nobis carnaliter Filium in hoc sacramento indulgeri.

0050A 92. Hanc autem carnalem, ut ita dicam, Christi praesentiam non in nobis tantum, seu non in solo usu ponit Hilarius: si quidem absolute et ante omnem usum carnis et sanguinis veritatem sic asserit; de veritate carnis et sanguinis non relictus est ambigendi locus; nunc enim et Domini professione, et fide nostra vere caro est, et vere sanguis: ac deinde sacramenti hujus usum et effectum declarat his verbis, et haec hausta atque accepta id efficiunt, ut et nos in Christo, et Christus in nobis sit. Praeterea non esse ambigendum dicit de veritate carnis et sanguinis, postquam Christus professione sua hoc testatum fecit: atqui ante usum Christus professus est: Hoc est corpus meum, hic est sanguis meus. Quid? cum superius me norat a Christo naturam carnis suae ad naturam divinitatis, 0050B sub sacramento communicandae carnis admixtam; nonne satis indicat et carnis et divinitatis, etiam ante quam communicatur caro, et dum adhuc est communicanda, adesse praesentiam? Legit quidem ibi Scultetus sub sacramento communicatae carnis, sed mala fide, uti jam monuimus. Denique hoc ipsum confirmari potest ex verbis lib. in Constant. n. 11, ubi deplorans Hilarius quae ab impiis Constantii satellitibus Tolosae gesta fuerant, ait: Diacones plumbo elisi, et in ipsum, ut sanctissimi mecum intelligunt in ipsum Christum manus missae. Ut enim his verbis, in ipsum Christum, Eucharistiam intelligamus, facit intercedens admonitiuncula, ut sanctissimi mecum intelligunt: quae quidem hic perinde est, atque alii Patribus, quoties de hoc sacramento ad cautelam 0050C paulo obscurius loquuntur, usitata formula norunt fideles Eucharistia igitur ipse est Christus: Christus autem ita, ut impiorum manus in eum potuerint mitti, ac missae re ipsa fuerint. Porro non missae fuerunt in Sacramenti usu: relinquitur itaque ut etiam ante usum Christus in illo fuerit.

93. Vidit quidem Hilarius, huic nostrae de veritate carnis Christi in Eucharistia fidei sensus humanamque sapientiam repugnare. Verum iis quantumvis obstrepentibus sapienter occurrit ac silentium prorsus indicit his verbis: Non est humano aut saeculi sensu in Dei rebus loquendum: neque per violentam atque imprudentem praedicationem, coelestium dictorum sanitati extorquenda perversitas est. Quae scripta sunt legamus, etc. Legimus autem Christum nobis corpus 0050D suum tradidisse. Non est igitur audiendum quidquid reclamet infirma hominum ratio. Nunc enim ipsius Domini professione et fide nostra vere caro est, et vere sanguis est. At quomodo unum et idem corpus potest esse simul in tot tamque dissitis locis? respondet tibi Hilarius: Quod Christus affirmavit, anne hoc veritas non est? Contingat plane his verum non esse, qui Christum Jesum verum esse Deum denegant, hoc est qui Christum negant esse omnipotentem, aut praestare posse, quod praestare se dicit. Hoc tutum est ipsius in rebus creditu difficilibus confugium. Quamvis non assequatur quomodo filius ex Patris substantia genitus sit, qui januis clausis ad discipulos ingressus sit Christus, aut qua ratione veram nobis carnem 0051A suam sub mysticis speciebus porrigat nunquam tamen vel minimum de dictis Domini dubitat quem certo scit plura posse, quam valeat humana ratio comprehendere. Hujus fidei suae exemplum denuo praebet, cum alium a duobus praecedentibus explicat nostrae unitatis modum: qui nunc paucis est perstringendus. Ante tamen non videtur silendum, etiam Cyrillum Alexandr., dial. 1, p. 407, exemplo Eucharistiae uti; ut eos refellat qui non aliam inter nos putant nisi voluntatis consensionem. Concorporei enim, inquit, facti sumus in Christo, una carne pasti, et uno Spiritu obsignati: et cum Christus sit indivisibilis (neutiquam enim divisus est), unum omnes sumus in ipso. Ideoque ad Patrem dicebat, ut unum sint, sicut et nos unum sumus. Vide enim ut in Christo et sancto 0051B Spiritu omnes unum sumus tum secundum corpus, tum secundum spiritum.