III. Unitas Christi et hominum. Qui Christus nos cum Patre unum esse efficiat.

94. Tertius unitatis modus, quem Hilarius primum tractat, futuram spectat vitam. Quam enim unitatem suis precatur Christus his verbis, Ut sint unum, sicut nos unum sumus, intelligendam putat ex his subsequentibus, Et ego honorem, quem dedisti mihi, do eis: ut tum futuri sint unum, cum gloriae illius, quam a Patre accepit, participes efficientur. Omnes, inquit lib. VIII, n. 12, qui credituri in eum sunt, unum cum Patre et Filio erunt. Et quomodo erunt, mox docemur: Et ego honorem, quem dedisti mihi, dedi eis. Et nunc interrogo, utrum id ipsum sit honor, quod voluntas; 0051C cum voluntas motus mentis sit, at vero honor naturae aut species aut dignitas. Ex quo postea concludit: Jam igitur unum sunt omnes (Pater, Filius, fideles) in honore: quia non alius quam qui (a Patre) acceptus est, honor datus est (a Filio fidelibus); neque ob aliud datus est, quam ut unum omnes essent. Unde fit ut credentes omnes honor Filii ad unitatem Paterni honoris assumat. Quamvis autem de hac unitate sibi a Christo promissa certum se dicat per fidem; ipsius tamen rationem nondum se probe scire fatetur ibidem subjiciens, Fidem teneo, atque causam unitatis accipio: sed nondum apprehendo rationem, quomodo datus honor unum omnes esse perficiat.

95. Triplicem illum unitatis modum paucis complectitur num. 16, ubi et causam exponit, ob quam 0051D ea de re disputarit. Haec autem idcirco a nobis commemorata sunt: quia voluntatis tantum inter Patrem et Filium unitatem mentientes, unitatis nostrae ad Deum utebantur exemplo (en causa:) tanquam nobis ad Filium, et per Filium ad Patrem, obsequio tantum ac voluntate religionis unitis, nulla per sacramentum carnis et sanguinis naturalis communionis proprietas indulgeretur; cum et per honorem nobis datum Filii (hic est primus gradus unitionis cum Christo, gloria communis), et permanentem in nobis carnaliter Filium (secundus, caro illius nobis in Eucharistia data), et in eo nobis corporaliter et inseparabiliter unitis (tertius, caro nostra ab eo assumpta et nunquam dimissa), mysterium verae ac naturalis unitatis 0052A sit praedicandum. Hac nostra cum Christo naturae unitate ita explicata, non erat unde Erasmo oboriretur ulla errati suspicio.

96. Sed neque magis suspectum est, quod nos etiam cum Patre natura unum asserit. Non enim hoc probat, nisi Christo intercedente ac fungente mediatoris officio. Nam cum carnis Christi et nostrae sit una substantia, Verbi autem carnem nostram habentis et Patris una natura, fit ut conjuncti naturaliter cum Christo, cum Patre pariter conjungamur, cum quo ille naturaliter conjunctus est. Ita enim, inquit num. 13, omnes unum sumus, quia et in Christo Pater, et Christus in nobis. Luculentius autem num. 15, sententiam suam sic explicat: Si voluntatis tantum unitatem intelligi vellet, cur gradum quemdam atque ordinem 0052B consummandae unitatis exposuit (Joan. XIV, 19) nisi ut cum ille in Patre per naturam divinitatis esset; nos contra in eo per corporalem ejus nativitatem, et ille rursum in nobis per sacramentorum inesse mysterium crederetur: ac sic perfecta per Mediatorem unitas doceretur, cum nobis in se manentibus ipse maneret in Patre, et in Patre manens maneret in nobis; et ita ad unitatem Patris proficeremus, cum qui in eo naturaliter secundum nativitatem inest, nos quoque in eo naturaliter inessemus, ipso in nobis naturaliter permanente?

97. In hac hominum cum Deo unitate commendanda cum Hilario consentiunt et alii Patres, Gregorius Nyss. de verbis I Cor. XV, 8, tom. II, ubi dicit: Ex omni autem humana natura, cui admixta fuit divinitas, veluti primitiae conspersionis is qui in Christo est 0052C homo constitit, per quem divinitati universa adnata et admixta sunt: tum mediatoris officium ea ratione a Christo impleri docet, quod omnes sibi univerit. Praeclara sunt haec Paulini Nolani epist. alias 33 verba: Per Christum Deo juncti et insiti sumus, ut Dei arrhabonem teneamus in terra nostra Spiritum sanctum quem dedit nobis, et nostri pignus habeamus in Deo carnem Christi: quia intervallum istud immensum, quo a divinis mortalia disparantur, medio et inter utraque communi interventu suo, velut quodam ut sic dixerim ponte, continuat; ut cujus tramite terrena coelestibus conferantur. Quaerit Cyrillus Alexandrinus, dial. de Trinit., An eam solam ob causam unigenitus mediator esse censebitur, quod peccatum, quod nos a Dei charitate et consortio arcebat, procul repulit; respondetque, 0052D aliam praeterea ei rationem arcanam et mysticam ad meditationis nomen et rem suppetere. Quod mysterium sic postea exponit: Mediator igitur hoc pacto etiam censetur esse, ea, quae natura multum dissita et immenso disjunguntur intervallo, deitatem nimirum et humanitatem, conjuncta et unita ostendens in seipso, et nos per seipsum Deo et Patri conjungens. Ejusdem enim est cum Deo naturae; quia ex ipso est et in ipso: et ejusdem quoque nobiscum est naturae; nam ex nobis etiam est et in nobis.