VII. Synopsis argumentorum, quibus Hilarius de passione Christi recte sensisse approbatur.

156. Primo ante Claudianum Mamertum nullus, post hunc primus Berengarius eum reprehendit quod passionum Christi veritatem negaret. Contra a nominatissimis quibusque doctoribus sacrisque Conciliis ut venerandus et catholicus doctor et acerrimus fidei defensor semper audiit. At si in ea fuisset sententia ita singulari, ut nullum ejus vestigium in aetatis illius scriptoribus deprehendere sit, imo quae fidei omnium consensu receptae repugnet; tot eum laudibus minime celebrassent. Longe minus ei pepercissent haeretici, qui cum adversantes sibi catholicos alios confictis 0076B haeresibus calumniisque infamare pro nihilo ducerent, ipsius tamen integritatem auctoritatemque semper summopere reformidarunt.

Deinde Aphthardocitis, qui Justiniano regnante ac favente errorem Hilario a nonnullis adscriptum defendebant, nunquam venit in mentem, ut sententiam suam tanti viri nomine munirent, cujus jampridem apud Graecos celebria erant scripta.

3º Huic errori re vera minime favet, quod ait lib. X, n. 24: Assumpta caro, id est totus homo, passionum naturis permissa est.

4º Eidem passim adversatur, qui non solum constanter docet Christum gessisse, dixisse ac passum esse quaecumque hominum sunt; sed et eum sitim, esuriem, tristitiam ac timorem suscepisse, necnon 0076C anxium et turbatum fuisse, flevisse ac doluisse variis in locis confitetur.

5º Omnes illas hominum affectiones vere a Christo susceptas esse adeo persuasum ei erat, ut in earum causis explicandis studium et operam collocarit, probaritque illum eas non sua, sed nostra causa, et ut haereticos carnis ab ipso assumptae veritatem negantes mendacii convinceret, perpessum esse.

6º Cum lib. I de Trinit. n. 32 declaret, se librum decimum instituisse adversus haereticos, qui divinae professionis naturaeque immemores, ad impietatis suae argumentum dipensationis gesta dictaque tenuerunt, hoc est, ut planius loquitur lib. IX, n. 5, qui quae ab eo (Christo) secundum hominem dicta sunt, dicta esse secundum naturae divinae infirmitatem mentiuntur: contuendum 0076D est quaenam illa sint, quae, lib. X, adversus Christi divinitatem haeretici objiciant. Atqui quae de Christi tristitia, timore, dolore sunt dicta, objiciunt. Ultro igitur concedit Hilarius, ea de ipso secundum hominem vere dicta esse.

7º Ne hanc ignoremus instituti sui rationem, libri XI initio (num. 6) pro more suo memorans quid superiore confecerit, confirmat sese in decimo adversus haereticos disputasse, qui dispensationem assumpti corporis rapiunt ad contumeliam divinitatis; et impietatis causas arripiunt de salutis nostrae sacramento: qui si apostolicae fidei tenaces essent, intelligerent eum, qui in forma Dei esset, assumpsisse formam servi, neque formam servi assumerent ad formae Dei dehonestatem. 0077A Haec igitur una ei de haereticis querela est, non quod infirmitates nostras Christo attribuant, sed quod formam Dei et formam servi distinguere nescientes, quae assumpti hominis sunt ad formam Dei referant. In libro autem decimo ad contumeliam divinitatis rapiunt quidquid de Christi tristitia, dolore, timore scriptum est. Ea ergo, ex Hilarii sententia, assumpti corporis fuerunt.

8º Si expendantur haereticorum, quos lib. X refellit, sententiae, qui nimirum Christum dividerent, aut cum carne Verbum confunderent; si rursum attendatur quorsum institutae tot quaestiones, et cur naturarum in uno eodemque Christo distinctio tam operose inculcata: non latebit, omnia prudentissimi doctoris argumenta eo spectare, ut multis haereticos 0077B convincat, diversa Christi gesta dictaque ex sua ipsorum opinione explicari omnino non posse, convictosque sensim perducat ad Ecclesiae fidem, quae unam Christi personam duasque naturas confitens, habet unde in uno eodemque virtutis simul et infirmitatis evidentia signa componat. Scopum hunc sibi in superioribus fuisse num. 60, ac deinceps aperte significat.

157. Hanc itaque Ecclesiae fidem, qua Christus omnibus quae infirma sunt salva majestatis suae dignitate perfunctus creditur, unice propugnat, dum acriter persequitur haeresim, quae ex doloribus carnis assumptae infirmitatem Dei assumentis adstruebat. Hanc non semel notat praenuntiatam Isaiae verbis: Pro nobis dolet et nos existimavimus eum in doloribus esse: 0077C quasi diceret: Pro nobis dolet secundum naturam a nobis in tempore assumptam, et nos existimavimus eum secundum potiorem sui naturam quam ante tempora obtinet, in doloribus esse. Non aliud sonat illud Tract. Psal. LXVIII, num. 23: Hunc igitur ita a Deo percussum persecuti sunt, super Dolorem vulnerum Dolorem persecutionis hujus addentes. Pro nobis enim secundum prophetam dolet, et idcirco est esse in doloribus aestimatus. Ex quo commode intelligitur hoc lib. X de Trin. n. 46: Fallitur ergo humanae aestimationis opinio, putans eum dolere quod patitur. Quod illustratur ex Tract. Psal. CXXXVIII, n. 3, ubi praemissis verbis Isaiae: Infirmitates nostras portavit, proxime subjicit: Et ne quid in impassibilem atque indemutabilem divinitatem infirmitatis incidere existimaretur; 0077D adjecit (Isaias). Et nos putabamus eum in doloribus esse. Suscepit ergo infirmitates, quia homo nascitur; et putatur dolere quia patitur: caret vero doloribus ipse, quia Deus est. Cui enim Hilarius hic non videatur priora Isaiae verba: Pro nobis dolet, etc., de Christi carne dici concedere; tantumque contendere, quod subnexis praemonstrata sit perversa eorum argutandi ratio, qui assumptae carnis infirmitates in Verbi assumentis divinitatem rejicerent? Eorumdem sophismata rursum in Psal. LXVIII, n. 12, sic notat: Christus flet interdum, et ingemiscit, et tristis est (secundum humanam naturam): et id ipsum ad infirmitatis tribuitur exemplum contra divinam.

158. Quia vero ii ipsi perturbationes humanas in 0078A Christum non secus ac in nos incidisse, ejusque dominatas esse jactitabant; ostendendum ei fuit, Christum eis ex se minime obnoxium fuisse, ac susceptarum infirmitatum semper extitisse dominum. Primum praestat fuse exposita originis illius sanctitate: alterum autem ex virtute gestorum demonstrat; quippe quibus Christus omnem a se infirmitatem arcere se potuisse non obscure significarit.

159. Itaque ut tam longam disputationem paucis comprehendamus, Hilarius contra haereticos disputans, qui unam Christi caeterorumque hominum in passione conditionem fuisse sentiebant, infirmitates illius a nostris quadruplici ratione differe ostendit. Nostrae quippe cum sint coactae, ex merito nostro nos afficiant, nostri dominentur, nec quidquam in nobis 0078B sit, quod non eis subjaceat; demonstrat infirmitates Christi esse voluntarias, et propter nos non propter se ab eo susceptas, ad nutum illius voluntatemque temperatas esse, neque eam naturam quam aeterna nativitate habuit, sed eam tantum quam ex temporaria assumptione suscepit, attingere. Ad haec quatuor Christi privilegia vindicanda revocatur, quidquid Hilarius de Servatoris nostri passione edisserit.