Littera VIII. Heth.

Portio mea Dominus. Dixi custodire (Hil. ut custodiam) legem tuam. Deprecatus sum faciem tuam in toto corde meo; miserere mei secundum eloquium tuum. Quia cogitavi vias meas, et averti (Infra, converti) pedes meos in testimonia tua; paratus sum, et non sum turbatus, ut custodiam mandata tua. Funes peccatorum circumplexi sunt me: et legem tuam non sum oblitus. Media nocte surgebam ad confitendum tibi super judicia justificationis tuae. Particeps sum ego omnium timentium 0552A te, et custodientium mandata tua. Misericordia (Infra, tua, Domine,) Domini plena est terra: justificationes tuas doce me.

323 1. Psalmorum liber apud Graecos emendatus ex Hebraeo.—Plures psalmorum codices legentes et nos ita opinabamur, versum qui octavae litterae primus est, id est hunc, Portio mea Dominus, in superioribus septimae litterae octo versibus contineri: quia ita in latinis codicibus atque etiam in nonnullis graecis scriptum continebatur: et sane absolutior ita sensus videbatur. Sed secundum Hebraeos emendatum apud Graecos Psalmorum librum legentes, invenimus hunc versum non septimae litterae novissimum esse, sed octavae primum. Itaque secundum hanc cognitionem nos quoque tractare de eo aggressi 0552B sumus.

2. Quorum Deus sit portio.—Coepit enim ita, Vers. 57: Portio mea Dominus. Dixi ut custodiam legem tuam. Rarus quisque est, cui ista fiducia est, ut portionem suam esse Deum audeat dicere. Renuntiandum est saeculo omnibusque rebus ejus: ut nobis Deus portio sit. Caeterum si nos ambitio detineat, si cura pecuniae occupet, si illecebrae libidinum capiant, si negotia rerum familiarium demorentur; portio nobis Deus non erit, saecularium curarum atque vitiorum possessione detentis.

3. Dei ministris nulla in lege portio terrena.—Moysi cum jussum esset portiones incolatus distribuere duodecim gentibus filiorum Israel, ita ei de tribu levitica praeceptum est: Filiis Levi non erit 0552C portio neque sors in medio fratrum suorum (Deut. X, 9) , quia Dominus Deus est pars eorum. Et rursum scriptum meminimus, Ego Dominus pars eorum (Num. XVIII, 20) . Nullam ergo Deo servientibus lex data terrenam esse voluit portionem: quia pars eorum Deus est.

4. Petro nulla possessio.—Meminit et Evangelii praedicator ille Petrus, nullam sibi esse portionem possessionis humanae, cum oranti alimoniam respondit, Aurum et argentum non est mihi; quod autem habeo, hoc tibi do (Act. III, 6) . Quid est istud, Petre, quod possides? Renuntiaveras omnibus Domino tuo, 0553A dicens: Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te, quid erit nobis (Matth. XIX, 27) ? Et tibi ille responderat: Amen dico vobis, quod vos qui secuti estis me, in regeneratione sedebitis super duodecim thronos judicantes 324 duodecim tribus Israel (Ibid., 28) . Et exemplo vestro caeteris relinquentibus cuncta spoponderat, quod et centuplum acciperent, et dehinc vitam aeternam possessuri essent. Quid est igitur istud, Petre, quod habes? Habes plane, et non audeo dicere plus te centuplo obtinere: dico tamen te sine multiplicatione calculi possidere. Dicis enim, Quod habeo, hoc tibi do: in nomine Domini nostri Jesu Christi surge et ambula. O felix possessio, o perfecta Dei portio! Non terrena largiris, sed naturae opes rependis, et vitiosi partus damna restauras. Claudum 0553B natum ingredi jubes, et multae aetatis virum incessu rudi incitas. Has opes tribuit, cujus Deus portio est. Novit et Paulus divitiarum suarum gloriam, dicens: Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini mei Jesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est, et ego mundo (Gal. VI, 14) . Talis Apostolo gloria, talis est portio.

5. Portio melior est saeculo renuntiantium. Centuplum in hac vita quid.—Humanarum igitur haereditatum modo, portionem quae melior est et quae utilior eligamus. Si circa terrena patrimonia sua in cohaeredum divisione quis nititur sortem commodioris portionis appetere, quanto propensiore cura partem coelestis haereditatis deligemus? Centuplum Dominus promittit: et centuplum non in aeternum, sed in praesens. 0553C Aeternorum autem bonorum immensa et infinita retributio est: caeterum sub definitione centupli, praesentium mensura concluditur. Ego autem ambigo utrum hoc centuplum Petri excesserit portio. Certe secundum Domini praeceptum, sperandum nunc in hoc saeculo, relictis omnibus saeculi rebus, centuplum munus est. Est enim nobis Deus portio, qui ait, Et inhabitabo in eis. Nunc ergo centupli praemium est, ut in hoc terreno corpusculo nostro Deus habitet. Sed quid dico habitet? Ait et ipse, Et inambulabo in eis 0554A (II Cor. VI, 16) . Patens Deo est fidelis pectoris et ampla possessio: ut inhabitet et ambulet. Sed qui inhabitat, qui inambulat, quid tertium addidit? Et ego ero illorum Deus (Ibidem) . Ecce promissam nobis ab eo portionem, ut simus Deo habitatio; et dum in nobis ambulat, sit nobis ipse possessio, si saeculum relinquamus, 325 si possessionis terrenae labi renuntiemus, si haereditatem caducorum respuamus, si viventes de saeculo exeamus. Quae enim merces est, emortuis corporibus et exeunte anima dissolutis saeculum reliquisse? Carendum est eo per contemptum ejus. Nesciendum est ignoratione voluptatum suarum. Moriendum nobis in eo est, dum non ei vivimus. Scit Paulus jam non se sibi vivere, dicens: Quod 0554B enim vivo, jam non ego vivo , vivit autem in me Christus (Gal. II, 20) .

6. Propheta itaque, secundum Apostolum, non saeculo vivens constanter et libere ait: Portio mea Dominus. Dixi ut custodiam legem tuam . Tenuit hunc quem in superioribus modum, cum quando se custoditurum legem Dei spopondit. Non enim de ea, quam corporaliter agebat, loqui intelligitur; cum custoditurum se potius, quam custodire fateatur.

7. Deum videre optat David, non oculis carnis.—Sequitur deinde, Vers. 58: Deprecatus sum faciem tuam in toto corde meo: miserere mei secundum eloquium tuum. Moysen deprecatum esse meminimus, ut Deum videret (Exod. XXXIII, 18) . Et forte cognata preci ejus Prophetae hujus oratio existimabitur. 0554C Sed a Deo meminit dictum: Nemo hominum videbit faciem meam, et vivet. Ergo quod negatum Moysi meminerit, id concedi sibi postulat? Sed licet rursum dicto evangelico anterior sit, meminit tamen hanc fidei beatitudinem reservari, qua dicitur: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. V, 8) . Itaque cum in lege sciat dictum, quod nemo faciem Dei videat, et vivat; et ex evangelica beatitudine non ambigat omnes mundo corde Deum esse visuros; perfectae modestiae temperamento 0555A cupiditatem desiderii sui elocutus est, dicens: Deprecatus sum faciem tuam in toto corde meo. Scit nunc impossibile sibi esse, quod nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis adscendit, ut videat. Scit invisibilem esse carnalibus oculis gloriam Dei. Meminit, non dico ad angelorum claritates hoc humanae visionis lumen hebetari, sed ipsam gloriam vultus Moysi humani corporis oculos non tulisse (Exod. XXXIV, 30) .

8. Quam flagrans ejus desiderium.—Sed nos ex desideriis humanis Prophetae desideria metiamur. Ad egressus regum quanta exspectationis sollicitudine curritur? et quod videntibus gaudium est, cum se praebuerint contuendos? Quid illum coelestis spiritus capacem virum existimabimus velle? 326 0555B quanto desiderii ardore cupere ut Deum cernat, qui ipsam illam invisibilem majestatem per has angelorum claritates et per hanc Moysi gloriam metiatur; et sciat etiam eos, qui digni sunt conspectu. Dei, gloriam ex conspectu gloriae esse sumpturos, quod eos visio tantum et dignatio contemplatae majestatis illuminet? Quod sanctus Apostolus ita intelligens loquitur: Nos, inquit, omnes revelata facie gloriam Dei exspectantes ( Id est, spectantes) (II Cor. III, 18) , in eamdem ipsam transferemur imaginem a gloria in gloriam, sicut a Domini spiritu. Et nunc quia id impossibile istis corporis oculis sciat esse, toto istud corde desiderat. Et cui est portio Deus, confidenter faciem ejus deprecatur: quia quamvis nemo hominum videat faciem Dei, et vivat; tamen Deum 0555C omnes mundo corde visuri sunt. Ergo misericordiam hanc a Deo postulat, ut sibi videndae faciei ejus beatitudo contingat: et postulat non sine ratione modoque praestandi.

9. Dei bonitas simul et severitas intuenda.—Ait enim: Miserere mei secundum eloquium tuum. Fidei modestae vox est, misericordiam Dei non secundum peccatorum suorum conscientiam, sed secundum ejusdem Dei eloquia deprecari. Scit Deum etiam peccatoribus esse ignem consumentem. Moyses enim ait: Deus noster ignis consumens est (Deut. IV, 24) . Novit eumdem esse fidelibus lucem, de quo et alibi Propheta ipse dicit: Illuminans tu mirabiliter de montibus sanctis (Ps. LXXV, 5) . Discernit et hanc Apostolus bonitatis et severitatis Dei consuetudinem, 0555D cum ait: Vide ergo bonitatem et severitatem Dei; in eos quidem qui ceciderunt severitatem, in te vero bonitatem (Rom. XI, 22) ; et rursum: Tu nisi permaneas in bonitate, excideris: illi vero si non permaneant in infidelitate, inserentur (Ibidem, 22 et 23) . Bonitatem Dei Propheta exspectat, cum ait: Miserere mei. Scit enim 0556A neminem sine peccato esse qui vivat, et omnes in carne sitos misericordia Dei egere. Officii autem sui devotionisque non immemor est, cum ait: secundum eloquium tuum; ejus scilicet eloquii, quo et peccatoribus poenam denuntiat, et in se credentibus vitae aeternae beatitudinem pollicetur.

10. Agenda quisque debet praemeditari.—Dehinc sequitur, Vers. 59: Quia cogitavi vias meas, et converti pedes meos in testimonia tua. Ex his quae Propheta se gerere, vel gessisse commemorat, quid nos quoque facere oporteat docet. Vias enim suas cogitat, et cogitatis 327 his pedem in testimonia Dei refert. Nihil egit, quod non antea cogitatione pervolverit. Non linguam in officium suum movit, non pedem in aliquod quod acturus esset opus protulit, non manum 0556B ad agendum aliquid exseruit, nisi antea super his omnibus cogitasset, et cum operationem atque effectum cogitatio rebus attulerit. Vidit igitur antea omnes vitae suae vias: et cum placentem sibi ac probabilem reperit, tunc in eam pedem contulit: scilicet perspectis omnibus humanae operationis viis, postquam quid esset sibi utile cogitavit, fidei suae pedem in testimonia divina detorsit. Cogitatio enim nihil potest subitum, nihil novum, nihil inopinatum pertimescere, cum de consilii sententia omnia quae accidere solent sperantur, praefiniuntur, adeuntur. Et id consequenti versu docetur.

11. Sic praeparatum nil perturbat.—Postea enim quam vias suas Propheta cogitaverat, et pedem ad 0556C testimonia Dei converterat, libere loquitur, Vers. 60: Paratus sum, et non sum turbatus, ut custodiam mandata tua. Qui ad aliquid praeparatur, longo usu ad id, in quo ei est meditatio, praeparatur: ne eum de propositi sui sententia negligentem et incautum vis aliqua repentinae turbationis excutiat. Propheta itaque novit esse plurima saeculi scandala. Novit insidiantes esse humanae naturae adversantesque virtutes. Scit periculose dulcem esse opinionem ambitionemque gloriae saecularis. Novit occursus lascivientium feminarum esse continentium oculis captiosos. Scit turpes corporum cupiditates affectu blandae voluptatis irrepere. Scit caetera vitiorum genera illecebrosis aditibus ingruere. Novit etiam plurimis se irreligiosorum odiis subjacere, et ob praedicationem 0556D Dei pietatisque doctrinam, variis persequentium contumeliis esse vexandum. Ne igitur turbari tot et tantis insidiis ingruentibus posset, contra omnia se haec fidei excidia praeparavit, dicens: Paratus sum, et non sum turbatus, ut custodiam mandata tua.

12. Pauli exemplum.—Habet parem beatus Apostolus 0557A hujus praeparationis suae fiduciam, dicens: Quis nos separabit a caritate Christi? Tribulatio, an angustiae, aut passio, aut fames, aut nuditas, aut periculum, aut gladius? (( Sicut scriptum est: Quia propter te mortificamur tota die, deputati sumus tanquam oves occisionis. Sed in his omnibus superamus et vincimus, propter eum qui dilexit nos. )) (Rom. VIII, 35 et seqq.) 328 Et quia adversum horum tolerantiam, ne per haec a caritate separari posset, sese praeparasset; adjecit: Confido enim, quia neque mors, neque vita, neque angeli, neque potestates, neque praesentia, neque futura, neque virtutes, neque altitudo, neque profundum, neque creatura alia poterit nos separare a caritate Dei, quae est in Christo Jesu Domino nostro (Ibidem, 38 et 39) . Nulla Apostolum rerum earum 0557B quae accidere possunt genera, tali spe praeparatum firmatumque perturbant.

13. Exhortatio ad constantiam.—Sit ergo in nobis et fiducia haec et vox, ut cum subrepunt cupiditates, cum passiones ingruunt, cum pericula fatigant, cum supplicia cruciant, dicere audeamus: Paratus sum, et non sum turbatus, ut custodium mandata tua. Dominus noster unigenitus Dei filius inter caetera praecepta discipulis suis mandat, dicens: Non turbetur cor vestrum, neque trepidet (Joan. XIV, 1) . Adversum turbationem, quaecumque ex accidentibus erit, longae praeparationis opus est firmitate: ut robusta fides atque firmata, Dei mandata custodiat.

14. Peccata quare funes.—In quem autem se profectum, 0557C quamve in causam Propheta praeparaverit, neque turbatus sit, quo minus custodiret mandata Dei, continuo subjecit, dicens, Vers. 61: Funes peccatorum circumplexi sunt me; et legem tuam non sum oblitus. Esse peccatorum funes per Esaiam docemur dicentem: Vae qui ligant peccata tanquam funem longum (Esai. V, 18) , modo funis ex plurimis minimis crescentis in multum, peccata semper tanquam longum funem tendentibus. Sunt etiam haec delictorum vincula, quibus humanae mentes illigantur, de quibus in Proverbiis scriptum est: Fasciis peccatorum suorum unusquisque constringitur (Prov. V, 22) . Stringit enim nos atque alligat, et his vitiorum funibus implicat diabolus, in omni vitae nostrae cursu laqueos praetendens. Quod autem liget, in 0557D Evangeliis cognovimus, cum dicitur: Hanc autem filiam Abrahae ligavit Satanas annis decem et octo (Luc. XIII, 16) . Ligat igitur omni vitiorum genere, ebrietatis consuetudine, voluptatum desideriis, infidelitatis 0558A piaculo. Sed inter hos funium laqueos, non est admittenda legis oblivio. Praeparatos enim nos esse convenit, ut ab his laqueis, si quando circumligent, exuamur: ut legis Dei omni tempore recordemur.

15. Media nocte cur surgat Propheta.—Et recordatur plane Propheta, dicens, Vers. 62: Media nocte surgebam ad confitendum tibi super judicia justificationis tuae. Non vacat totis noctibus somno, nec otiosus lecto continetur: 329 ad confitendum Deo non solum nocte, sed etiam media nocte consurgit. Meminit hoc esse tempus, quo primitiae Aegyptiorum meritissima impiae obstinationis clade percussae sunt (Exod. XII, 29) : his ergo horis non laxatur in somnum, ne cladi Aegypti admisceatur. Hoc noctis tempore introeunte sponso, sapientes virgines in 0558B nuptias cum lampadibus introibunt (Matth. XXV, 6) : vigilat ergo, ne cum stultis mereatur excludi. Hoc tempore psallentibus Paulo et Silae apostolis catenae et vincula resolvuntur (Act. XVI, 25) : non dormit itaque ne vinctus sit. Nec habet eum totus nocturni temporis somnus, nec ei oblivio officii sui requie mediae noctis obrepit; surgit enim ad confitendum Deo. Confessio vero non semper ad peccata referenda est: verum etiam in Dei laudibus intelligenda est. Nunc ergo confitetur Deo super judicia justificationum ejus. Laudat igitur Deum, quod nihil nisi in judiciorum justificatione decreverit.

16. Participes Christi plures. Modestia David. Quis timentium Deum sit particeps—Sequitur deinde, Vers. 63: Particeps sum ego omnium timentium 0558C te, et custodientium mandata tua. Apostolum dixisse meminimus: Participes Christi facti sumus (Hebr. III, 14) . Sed et in quadragesimo quarto psalmo, quosdam participes Dei significatos esse meminimus, cum dicitur: Unxit te, Deus, Deus tuus oleo laetitiae prae consortibus tuis. Sunt ergo secundum Apostolum et secundum Prophetam plures Domini nostri Jesu Christi participes. Et particeps ejus erit quisquis in justitia manet; quia ipse justitia est: et particeps ejus erit quisquis in veritate persistit; ipse est enim veritas: et quisquis in novitate vitae ambulabit, erit particeps ejus; quia ipse est resurrectio. Ergo cum sciat Propheta plures Dei esse participes, nunc per verecundam ac modestam de se praedicationem, cum se, quia et ipse Christus et factus et dictus sit, Christi 0558D meminerit esse participem; tamen omnium timentium Deum potius se confessus est esse participem. Est autem tunc etiam timentium Deum particeps, cum patientibus compatitur, cum plorantibus complorat, 0559A cum tamquam ejusdem corporis membrum in dolore membri alterius dolet. Hac igitur passionum communione timentium Deum particeps sit. Caeterum quisquis per insolentiam suam credentem in Christum et redemptum a Christo dedignatur, exacerbat, inhonorat, non est ille timentium Deum particeps, quibus non sit in compatiendis passionibus consors.

17. Timentium Deum duo genera.—Non nudum autem hoc, neque solitarium propheta posuit, cum dicit: Particeps 330 sum ego omnium timentium te. Plures sunt timentes Deum, et tamen inobedientes: plures sunt timentes Deum et tamen infideles; quos naturae suae conditio timori quidem Dei subdit, sed voluntatis suae perversitas ab obsequiis Dei avocat. Atque ob id 0559B non suffecisset Prophetae dixisse ita: Particeps sum ego omnium timentium te; nisi addidisset: et custodientium mandata tua. Timor enim fidei in sola obedientia est, et metus religionis in obsequela est. Horum itaque particeps est, qui timorem suum in mandatorum Dei custodia comprobabunt.

18. Justis et injustis dona sua largitur Deus.—Dehinc sequitur, Vers. 64: Misericordia tua, Domine, plena est terra, justificationes tuas doce me. Terra misericordia Dei plena est, quae contaminata, quae corrupta, quae irreligiosa, quae infida, quae perdita est. Et si quis forte audebit impio ore Prophetam mendacii arguere, tamquam non in omnem terram Dei misericordiam putet esse diffusam; Dominum in Evangeliis recolat dixisse: Estote boni sicut Pater 0559C vester qui est in coelis, qui solem suum oriri facit super bonos et malos, et pluit super justos et injustos (Matth. V, 45 et 48) . Patiens enim et misericors Deus, dum mavult poenitentiam peccatorum quam mortem (Ezech. XVII, 23) , dona sua justis injustisque largitur, unicuique per patientiam longe aequanimitatis poenitendi tempus impertiens.

19. Doctorem sibi Dominum optat David.—Et quia hanc bonitatem patientiae Dei et perfectionem, quae sub illis justificationibus legis corporaliter adumbratur, meminit semper sibi Propheta sperandam; ait: Justificationes tuas doce me. Justificationes omnes in lege legerat: sed quia coelestes sperabat, quae in terrenis praeformabantur, non eget doctore terreno. Doceri enim se ab eo orat, qui ait: Petite et dabitur 0559D vobis; quaerite et invenietis; pulsate et aperietur vobis (Matth. VII, 7) . Aperiri sibi et dari clavem a doctore legis dedignatur Propheta, scientiae coelestis expectans 0560A magistrum Dominum nostrum Jesum Christum, cui est gloria in saecula saeculorum. Amen.