Victorinus of Pettau, Scolia in Apocalypsin Beati Joannis

Patrologiae Cursus Completus

Elenchus Rerum Quae In Hoc Volumine Continentur.

Dissertatio Prima Ad Sancti Cypriani Epistolam Octavam, Auctore Dodwello, De Visionibus, Utque Visionum Suarum Fidem Comprobarint Veteres, Etc.

Dissertatio Secunda Ad Sancti Cypriani Epistolam Quartam Vigesimam, Auctore Dodwello. De Presbyteris Doctoribus, Doctore Audientium Et Legationibus Ec

Dissertatio Tertia De Secundo Martyrii Baptismo, Auctore Dodwello.

De Sixto II. Rom. Pontifice XXIII, Notitia Historica.

Sixti Papae II Epistolae Dubiae.

Epistola Prima. Ad Gratum Quemdam Episcopum. Licere accusatis vel damnatis episcopis appellare, sive adire sedem apostolicam, sine cujus auctoritate c

Epistola II. Argumentum.—I. Si quis adversus episcopos vel actores Ecclesiae causam habuerit, quis se geret. II. De episcopis rebus expoliatis, aut a

Decreta Sixti Secundi

Ex Gratiano (2 q. 6 et 3 q. 6).

Ex Eodem Ut Supra. Super appellatione, alterius provinciae judices audire non oportet.

Epistolae Quae Ad Sixtum II, Papam Et Martyrem Attinent.

Epistolae I. Dionysii Alexandrini Episcopi Ad Sixtum Papam Fragmenta.

Dionysius epistolas memorat a se scriptas tum ad Stephanum papam, tum ad Dionysium et Philemonem presbyteros, de baptismo haereticorum et de haeresi S

Et aliquanto post prosequitur Dionysius.

In eadem epistola de Sabellianis haereticis, inquit Eusebius, Histor., lib. VII, c. 6, ut pote qui tunc increbescant, Xistum certiorem facit his verbi

Epistolae II Dionysii Alexandrini Episcopi Ad Philemonem Sixti Presbyterum Fragmenta.

Deinde, inquit Eusebius, nonnulla de omnibus haeresibus interlocutus subdit.

Rursus hac quaestione abunde ventilata subjicit.

Epistolae III, Dionysii Alexandrini Episcopi Ad Dionysium Tum Xysti Presbyterum, Ac Postea Ejus Succcessorem Fragmentum.

Novatianum merito adversandum docet ob schisma, ob dogma impium, ob iteratum baptisma ad se venientium.

Epistolae IV, Dionysii Alexandrini Episcopi Ad Sixtum II. Papam Fragmentum.

De homine qui baptismo Ecclesiae initiari expetebat, cum baptismum aliis verbis ac rebus apud haereticos suscepisse se diceret.

Notitia Scriptorum Quorumdam Quae Ad Sixtum Attinent.

De Sancto Dionysio Romano Pontifice Prolegomena.

Articulus Primus. Ejus vitae historia.

Articulus II. De scriptis S. Dionysii Romani Pontificis tum genuinis, supposititiis, ac praesertim de Fragmento Epistolae ad sanctum Dionysium Alexand

Articulus III. Doctrina S. Dionysii Romani Pontificis.

§ I.— De sanctissima Trinitate.

§ II.— De Consubstantialitate Verbi.

Epistolae I, Seu Operis Dionysii Papae Adversus Sabellianos Fragmentum.

Monitum In Subjecta Fragmenta.

Epistolae II Dionysii Alexandrini Episcopi Ad Dionysium Romanum, Seu Operis quod Elenchus et Apologia inscribebatur, fragmenta.

Ex primo libro,

Ex eodem libro primo .

Ex eodem libro primo.

Ex secundo libro.

Ex eodem libro secundo.

Addit Athanasius, n. 21, Dionysium, Quod Deum Christi factorem dixisset, reprehendentibus, diversa responsa dedisse, quibus se purgaret, dicens.

Ex eodem libro secundo.

Ex tertio libro.

Ex libro quarto.

Circa medium operis .

Ac rursum:

Clausula totius operis.

De opere ipso haec retulit S. Athanasius.

Epistolae

Epistola IV.

VI.

VII.

Concilium Romanum In Causa Dionysii Alexandrini, De Sabellianismo Accusati. Habitum Anno CCLXIII, Tempore Dionysii Papae .

Alexandrinae Synodi Dionysii Ex Libello Synodico.

Epistola I Dionysii Papae Ad Urbanum Praefectum. Hortatur eum diligere et scrutari, ut rationabiliter et sapienter disponat et judicet ea quae illi co

Epistola II Dionysii Papae Ad Severum Episcopum. De Ecclesiis parochianis, ut singula singulis dentur presbyteris, et ut nullus alterius parochiae ter

De S. Felice Romano Pontifice, Notitia Historica.

Fragmentum

S. Felicis Papae I Et Martyris Epistolae Dubiae Quatuor.

Epistola I. Ad Paternum Episcopum. De judiciis et accusationibus et defensionibus sacrorum ordinum.

Epistola II. De Auctoritate Judicis Sedis Apostolicae, Et De Episcopis Accusatis .

Epistola III. Ad Benignum Episcopum.

Epistola IV . Ad Maximum Episcopum Et Clericos De Christi divinitate et humanitate fragmentum.

De Sancto Eutychiano Papa Notitia Historica.

De Decretis Eutychiano Adscriptis. (Ex D. Coustantio desumpt.)

Eutychiani Papae Exhortatio Ad Presbyteros Ex Antiquo Codice Vaticano.

Sancti Eutychiani Papae Et Martyris Epistola Et Decreta Dubia.

Epistola I . Ad Joannem Et Ad Omnes Episcopos Beoticae Provinciae. De fide Incarnationis Domini.

Epistola II. Ad Episcopos Per Siciliam Constitutos.

Decreta Eutychiani Papae, Si In Ipso Eutychiani Nomine Error Non Est, Quae Non Habentur In Prioribus, A Labbeo Desumpta Ex Gratiano Et Ivone Et Aliis.

Primum. Non est obediendum episcopo, qui pro haereticis missam canere jubet.

Secundum. Abbatissa praesumens velare virginem, vel viduam, excommunicetur.

Tertium. Fidelium consortio careat, qui poenitentiam perjurii agere noluerit.

Quartum. Membra detruncans, domos incendens, absque judiciali auctoritate excommunicetur.

Quintum. In potestate fidelis sit, post baptismum recipere uxorem quam ante dimiserat.

Sextum. Fidelis infidelem discedentem sequi non cogitur.

Septimum. Synodale juramentum.

Octavum. (Ex decreto, quod est librorum sexdecim, libro decimo quarto, capite secundo.) Et malum ebrietatis omnino vitetur.

Nonum. (Ex eodem, capite tertio.) Quod episcopi et Dei ministri ebrietate non debeant gravari.

Decimum. (Ex eodem, capite decimo.) Quales personae sacerdotum epulis interesse debeant.

Synodus Mesopotamica Archelai.

De S. Caio Romano Pontifice Notitia Historica.

De Decreto Unico Quod Caio Adscribitur, Circa Ordinandos.

Epistola Caii Papae Ad Felicem Episcopum. Quod Pagani Non Possint Christianos Accusare: De Accusatione Episcopi, Ejusque Accusatoribus, De Expoliation

De Commodiano Gazaeo, Origine Afro, Prolegomena.

Articulus I. Ejus Vitae Synopsis.

Articulus II. De libello quem Commodianus composuit.

Articulus III. De Commodiani editionibus.

Articulus IV De Antonio Carminis adversus gentes auctore.

Commodiani Instructiones Adversus Gentium Deos Pro Christiana Disciplina: Per Litteras Versuum Primas.

I.—Praefatio.

II.—Indignatio Dei.

III.—Cultura Daemonum.

IV.—Saturnus.

V.—Juppiter.

VI.—De Fulmine Ipsius Jovis.

VII.—De Septizonio Et Stellis.

VIII.—De Sole Et Luna.

IX.—Mercurius.

X.—Neptunus.

XI.—Apollo Sortilegus, Falsus.

XII.—Liber Pater, Bacchus.

XIII.—Invictus.

XIV.—Sylvanus.

XV.—Hercules.

XVI.—De Dis Deabusque.

XVII.—De Simulacris Eorum.

XVIII.—De Ammudate Et Deo Magno.

XIX.—Nemesiacis Vanis.

XX.—Titanes.

XXI.—Montesianis.

XXII.—Hebetudo Saeculi.

XXIII.—De Ubique Paratis.

XXIV.—Inter Utrumque Viventibus.

XXV.—Qui Timent, Et Non Credent.

XXVI.—Repugnantibus Adversus Legem Christi Dei Vivi.

XXVII.—Stulte Non Permoreris Deo.

XXVIII.—Justi Resurgunt.

XXIX.—Diviti Incredulo Malo.

XXX.—Divites Humiles Estote.

XXXI.—Judicibus.

XXXII.—Sibi Placentibus.

XXXIII.—Gentilibus.

XXXIV.—Item Gentilibus Ignaris.

XXXV.—De Ligno Vitae Et Mortis.

XXXVI.—De Crucis Stultitia.

XXXVII.—Qui Judaeidiant Fanatici.

XXXVIII.—Judaeis.

XXXIX.—Item Judaeis.

XL.—Iterum Ipsis.

XLI.—De Antichristi Tempore.

XLII.—De Populo Absconso Sancto Omnipotentis Christi Dei Vivi.

XLIII.—De Saeculi Istius Fine.

XLIV.—De Resurrectione Prima.

XLV.—De Die Judicii.

XLVI.—Catecuminis.

XLVII.—Fidelibus.

XLVIII.—Fideles Cavete Malum.

XLIX.—Poenitentibus.

L.—Qui Apostataverunt Deo.

LI.—De Infantibus.

LII.—Desertores.

LIII.—Militibus Christi.

LIV.—De Refugis.

LV.—De Lolii Semine.

LVI.—Dissimulatori.

LVII.—Saecularia In Totum Fugienda.

LVIII.—Christianum Talem Esse.

LIX.—Matronis Eeclesiae Dei Vivi.

LX.—Item Ipsis.

LXI.—In Ecclesia, Omni Populo Dei.

LXII.—Martyrium Volenti.

LXIII.—Bellum Cottidianum.

LXIV.—De Zelo Concupiscentiae.

LXV.—Qui De Malo Donant.

LXVI.—De Pace Subdola.

LXVII.—Lectoribus.

LXVIII.—Ministris.

LXIX.—Pastoribus Dei.

LXX.—Majoribus Natis Dico.

LXXI.—Infirmum Sic Visita.

LXXII.—Pauperibus Sanis.

LXXIII.—Filios Non Lugendos.

LXXIV.—De Pompa Funeris.

LXXV.—Clericis.

LXXVI.—De Fabulosis Et Silentio.

Antonii. Carmen Adversus Gentes.

De Sancto Victorino Episcopo Petavionensi Et Martyre Prolegomena.

Articulus I. Ejus vitae Synopsis.

Articulus II. De scriptis S. Victorini Episcopi et Martyris sinceris.

Articulus III. De sancti Victorini operibus aut dubiis aut suppositiis.

Articulus IV. Observationes theologicae in genuina S. Victorini opuscula et editionum recensio.

S. Victorini Martyris, Petavionensis Episcopi, Qui Vergente Ad Finem Saeculo Tertio Floruit, Fragmentum.

Incipit Tractatus Victorini, De Fabrica Mundi.

Explicit Tractatus Victorini De Fabrica Mundi.

Primus ex codice Lambethano edidit Gul. Cavius in

Sancti Victorini Episcopi Petavionensis Et Martyris Scholia In Apocalypsin Beati Joannis .

Ex Capite XXI Et XXII.

De Magnete Presbytero Notitia Historica, Cum Fragmento, Ex D. Lumper Desumpta.

Articulus Primus. Ejus Vitae Synopsis.

Articulus II. Magnetis Fragmentum ex libro III Apologiae evangeliorum adversus Theostenem ethnicum apud Franc. Turrianum Tract. de sanctissima Euchari

De Arnobio Afro Notitia Historica.

Synopsis.

Saeculo Decimo Sexto.

Saeculo Decimo Septimo.

Saeculo Decimo Octavo.

Dissertatio Praevia In septem Arnobii disputationum Adversus Gentes Libros. (Auctore Dom Le Nourry.)

Caput Primum. Analysis horum librorum.

Articulus Primus. Analysis libri primi.

Articulus II. Analysis libri secundi.

Articulus III. Analysis libri tertii.

Articulus IV. Analysis libri quarti.

Articulus V. Analysis libri quinti.

Articulus VI. Analysis libri sexti.

Articulus VII. Analysis libri septimi.

Caput Secundum. De auctore et aetate horum librorum, ac qua ratione ab illo compositi.

Articulus Primus. Quis horum librorum auctor, qua aetate ac ratione ad illos conficiendos animum appulerit.

Articulus II. De vera horum librorum inscriptione, atque argumento, et utrum illud recte ab Arnobio tractetur. de illius stylo, eruditione, ac totius

Articulus III. De horum librorum integritate ac textus corruptione utrum, et a quibus plura Arnobius delibaverit: an quaedam Scripturae sacrae testim

Articulus IV. De quibusdam erroribus Arnobio adscriptis.

Articulus V. De variis horum librorum codicibus manuscriptis et editionibus.

Articulus VI. De variorum in hos libros notis et observationibus.

Caput III. Novae in Arnobii libros observationes, ac primum examinatur quibus argumentis Arnobius veritatem christianae religionis demonstrat.

Articulus I. Quomodo Arnobius christianae religionis veritatem, prius a pluribus assertam, nec vindice indigentem, variis Christi discipulorumque ejus

Articulus II. Quomodo Arnobius argumenta diluat, quibus gentiles omnia Christi discipulorumque ejus miracula infirmare tentabant.

Articulus III. Quam absurde Ethnici objicerent eadem aut similia a diis suis, atque a Christo facta fuisse miracula.

Articulus IV. Quomodo ex tota hac disputatione evertantur insulsae Socianorum, et atheorum adversus Christi, et discipulorum ejus miracula argumentati

Caput IV. Examinantur alia Arnobii argumenta, quibus christianae religionis veritatem demonstrat.

Articulus Primus. Quomodo veritas christianae religionis ab Arnobio demonstretur dirissimis, et hactenus inauditis pene innumerabilium cujuslibet sexu

Articulus II. Quomodo Arnobius christianae religionis veritatem adhuc vindicet ex illius doctrina, ab innumeris hominibus, deorum cultui addictis, per

Caput V. Ethnicorum adversus christianae religionis veritatem argumenta examinantur.

Articulus Primus. Quam absurde Ethnici objecerint christianam religionem, utpote quae nova erat, rejiciendam, servandosque patrios et avitos ritus, qu

Articulus II. De aliis ethnicorum mutationibus in ordinandis nubentium lectulis et advocandis maritorum geniis, earumque crine hasta coelibari comto

Articulus III. Eadem ethnicorum argumentatio eo adhuc infirmatur, quod sicut christiana religio novitatem, ita disciplinae, artes et scientiae initium

Caput VI. Aliud gentilium adversus christianam religionem argumentum, ex publicis calamitatibus petitum, solvitur.

Articulus Primus. Ethnicorum adversus christianae religionis veritatem argumentum, ex variis cladibus et calamitatibus, quibus genus humanum olim dive

Articulus II. Expenduntur singula Arnobii argumenta, quibus insulsas ethnicorum, christianos publicarum omnium cladium et calamitatum causam esse nunq

Articulus III. Quibus aliis exemplis Arnobius ostendat ante christianae religionis exortum plures accidisse publicas calamitates, incendia, diluvia, u

Articulus IV. Respondetur ethnicis sciscitantibus quae malorum sive publicarum calamitatum sit causa, ac probatur id quod uni bonum, alteri esse malum

Caput VII. Examinantur asserta ab Arnobio christianae religionis documenta ac primum de Deo.

Articulus Primus. Quibus rationum momentis Arnobius Deum exsistere demonstret, quidve statuerit de illius natura, et quam perspicue eam plane incorpor

Articulus II. Quam recte Arnobius asserat formam Dei non posse explicari, ac quomodo doceat, quae sit ejus immensitas, et scientia infinita, nihilque

Articulus III. Utrum sana sit Arnobii de ira Dei sententia.

Articulus IV. Utrum Arnobius crediderit Deum esse omnium cum poenae tum culpae malorum auctorem.

Articulus V. Utrum Arnobius crediderit quaedam animalia creata non fuisse a Deo, nec hominem naturali infirmitate malis esse obnoxium, nec peccare sua

Caput VIII. De summa Christi divinitate et incarnationis ejus mysterio.

Articulus Primus. Quam validis argumentis Arnobius supremam Christi divinitatem asserat et vindicet.

Articulus II. Quam luculenter Arnobius docuerit Christum tam verum Deum fuisse, quam hominem.

Articulus III. Cur Christus homo factus sit, cur tam sero, nec longe antea quid de hominibus ante ipsius ortum mortuis, actum fuerit, ubi de hominibu

Caput IX. De hominis Anima.

Articulus Primus. Quas Arnobius falsas veterum, de humanae animae natura, origine et immortalitate opiniones recenseat, ac utrum eas recte refellat.

Articulus II. Num recte Arnobius dixerit incertam esse humanae animae originem, atque in Simonis magi, Saturnini, Carpocratis, et Seleucianorum, eam a

Articulus III. Quae fuerit vera Arnobii de animae humanae natura et immortalitate opinio, et utrum in quemdam de illa errorem lapsus sit.

Articulus IV. Utrum Arnobius docuerit animas impiorum aliquando in nihilum redigendas, aut futuram corporum nostrorum resurrectionem negaverit.

Caput X. De christianorum fide, spe, ecclesiis, sacris Scripturis, altaribus, simulacris, synaxibus, ac precibus etiam pro mortuis.

Articulus Primus. De christianorum fide ejusque necessitate, ac certa illorum de futurae vitae spe, quantumque ea gentilium opinionibus opposita sit.

Articulus II. De christianorum ecclesiis, sacris Scripturis, et synaxibus, quove ritu Deum in eis precarentur, ac quid ab eo peterent.

Articulus III. De christianorum precibus pro mortuis.

Articulus IV. De christianorum altaribus, sacrificiis, ac thuris usu utrum Arnobius de catechumenis, sacramentisque Baptismi, et Eucharistiae, et div

Caput XI. Examinantur priora Arnobii argumenta, quibus ethnicorum religionem falsam esse demonstrat.

Articulus Primus. Excutiuntur argumenta, inde contra gentilium religionem ab Arnobio petita, quod ethnici explicare non potuerint, ubinam illorum dii

Articulus II. Quomodo Arnobius demonstret falsam illorum divinitatem, qui dii renuntiati sunt, vel ob data hominibus beneficia, sicut Liber propter vi

Articulus III. Expenditur aliud Arnobii contra ethnicorum religionem argumentum, inde ductum, quod ethnici dixerint deos suos mares et feminas, ac cel

Articulus IV. Quomodo Arnobius falsam Jovis divinitatem demonstret ex ejus adulteriis cum Hyperione, unde Sol aureus cum Latona, unde arcitenentes Ap

Caput XII. Quomodo Arnobius ethnicorum religionem ex aliorum deorum, atque dearum adulteriis, et flagitiis falsam esse ostendat.

Articulus Primus. Quam invicte Arnobius probaverit absurdas esse gentilium de diis suis opiniones, ex Saturni cum Philyra adulterio Martis cum Venere

Articulus II. Quam evidenter adhuc Arnobius falsos esse gentilium deos probaverit ex pueris Catamito, seu Ganymede, Hila, Hyacintho, Pelope et Chrysip

Articulus III. Quomodo Arnobius falsam deorum divinitatem ostendat ex impudico illarum in homines amore, Aurorae in Tithonum, Lunae in Endymionem, Ner

Caput XIII. Quam perspicue Arnobius convincat falsos nullosque esse gentilium deos, ex eorum patria, forma, figura, disciplinis, et artibus, quibus eo

Articulus Primus. Quam invicte Arnobius ex assignata ab Ethnicis deorum patria, forma, ac figura, demonstret falsam esse illorum divinitatem.

Articulus II. Quam commentitii sint dii, quos ethnici variis artibus imbutos aut praefectos praedicabant, ubi de Appolline vate, futura praenuntiante,

Articulus III. De aliis diis, singularibus aliis rebus simili modo praepositis, Lucina Junone partubus, Unxia unctionibus, replicationi cingulorum Cin

Articulus IV. De commentitiis aliis diis, qui non minus absurde aliis rebus praeficiebantur, uti Bellona bellis, Discordia et Furiae dissidiis, Mars p

Articulus V. Quomodo Arnobius argumentum suum prosequatur, et demonstret perperam fingi ab ethnicis deum Lateranum praesidere crudis laterculis, Geniu

Articulus VI. De aliis diis ac deabus, quos hominum vitiis et aliis rebus praeesse ethnici asserebant, ubi de Laverna furum dea, et segnium Murcida, d

Caput XIV. Excutitur aliud Arnobii contra gentilium deos argumentum, ex eorum servitute, vinculis, vulneribus, morte ac sepulcris desumptum.

Articulus Primus. Quam valida sit Arnobii ad destruendam gentilium de diis suis opinionem argumentatio, petita ex servitute Herculis, Apollinis, et Ne

Articulus II. Quomodo idem probetur exemplis Jovis, qui nescius humanas carnes comedit, atque ex illius morte, et sepultura, fratrum Castoris et Pollu

Caput XV. Quomodo Arnobius probaverit omnia quae de diis me morata sunt, male in poetas ab ethnicis rejici, ac deos ludis, in eorum honorem institutis

Articulus Primus. Ostenditur ea omnia, quae de diis dicta sunt, male refundl in poetas, atque ethnicos debuisse in illos, quemadmodum adversus regnum

Articulus II. Quo pacto Arnobius falsos esse gentilium deos demonstret, ex ludis solemnibus in eorum honorem exhibitis, ac praesertim Floralibus, ac M

Caput XVI. Quam variae fuerint ethnicorum de singulis diis suis opiniones, et quam recte Arnobius inde demonstret falsam esse unicujusque divinitatem.

Articulus Primus. Examinatur Arnobii contra ethnicorum deos argumentum, inde ductum, quod quem deum nonnulli ex parentibus procreatum dicebant, alii r

Articulus II. Quomodo Arnobius ostendat deam revera non esse Minervam ex variis gentilium opinionibus de illa e Jovis cerebro orta, Mentis et Victoria

Articulus III. Quomodo Arnobius illud adhuc ostendat ex Neptuno Stygii fratre, pistricum domino, maenarum et gurgitum motatore: item ex Mercurio Caduc

Articulus IV. Qua ratione Arnobius ostendat falsam esse divinitatem Vulcani, qui ignis Veneris, quae Proserpina Solis, qui Liber et Apollo Dianae,

Caput XVII. Quomodo Arnobius vana de gentilium diis opinionum commenta ex aliis illorum de iisdem diis suis dissensionibus adhuc evertat.

Articulus Primus. Excutitur argumentum Arnobii, petitum ex diversis, et contrariis ethnicorum opinionibus de Musarum parentibus, conditione et numero,

Articulus II. Quam variae fuerint gentilium de diis Penatibus, Penetralibus, Consentibus, et Complicibus opiniones, ac quomodo inde eorum divinitas ev

Articulus III. Quanta fuerit gentilium de diis Laribus dissensio, cur Grundules vocarentur, et Summanus eis praefectus, ac quam evidenter demonstretur

Articulus IV. Perpenditur aliud Arnobii contra gentium deos argumentum, ductum ex multiplicato eorumdem deorum numero, tribus videlicet Jovibus, quinq

Caput XVIII. Quam perspicue Arnobius ex seriis gravibusque ethnicorum historiis, quarum memoria annuis diebus festis celebrabatur, absurdos illorum de

Articulus Primus. Examinatur prima historia, qua Numa Pompilius a Jove, Fauni et Pici artibus evocato, fulminis procurationem didicisse jactitabatur

Articulus II. Expenduntur vulgatae aliae historiae de Fauna Fatua, seu Bona dea, myrteis virgis caesa, et de turpissimo Tullii regis ortu.

Caput XIX. Quomodo ethnicorum mysteria et festa in deorum honorem, et rerum ab iis gestarum memoriam instituta ac celebrata falsam demonstrarent illor

Articulus Primus. Quam evidenter Bacchanalia, seu Omophagia. Veneris Cypriae initia, Sabazia, Thesmophoria, Eleusinia, et Alimontia demonstrent falsos

Articulus II. Quomodo ethnicorum responsio, qua mysteria illa ac turpissimas deorum suorum historias allegorice explicandas esse contendebant, ab Arno

Articulus III. Quomodo eadem gentilium responsio ab aliis scriptoribus penitus infirmetur et destruatur.

Caput XX. Quam frustra ethnici ex quibusdam miraculis, aut de re aliqua futura responsis, probare conabantur deos suos revera existere.

Articulus Primus. Quanta perspicuitate Arnobius diluat ethnicorum argumentum ex miraculis petitum, sive cum pestis sedata est, sive cum ludi, monente

Articulus II. Quanta evidentia Arnobius ostendat falsa esse miracula, quae ethnici facta esse contendebant, cum simulacrum Matris magnae ex Phrygio mo

Caput XXI. De templis gentilium.

Articulus Primus. Quibus argumentis Arnobius ostendat nulla diis aedificanda esse templa, neque tuguriola, neque conclavia, aut cellulas ubi de primi

Articulus II. De templis, quae humanis affectibus aut virtutibus impie consecrata fuerant, nimirum Pietati, Concordiae, Saluti, Honori, Virtuti, Felic

Caput XXII. De Deorum simulacris et imaginibus.

Articulus Primus. Quibus rationum momentis Arnobius demonstret deorum imagines, signa, et simulacra impie ab ethnicis coli et adorari: quid leonis fac

Articulus II. Quam recte Arnobius contra eadem falsorum deorum simulacra argumentetur ex ridiculis deorum imaginibus, Hammonis cum arietinis cornibus,

Articulus III. Examinatur aliud Arnobii argumentum contra deorum simulacra, petitum ex imaginibus Mercuriorum ad Alcibiadis instar, Veneris Cnidiae, e

Articulus IV. Qua ratione Arnobius ex materia et arte, qua facta fuerant deorum simulacra, ostendat ea ab ethnicis impio cultu adorari, eorumque implo

Articulus V. Examinatur aliud Arnobii adversus deorum simulacra argumentum, inde petitum, quod illa ab ethnicis probro et dedecori habita, ac spoliata

Articulus VI. Ostenditur quam infirma sit ethnicorum responsio, simulacra deorum ideo retinenda ut imperitum vulgus eorum timore in officio et religi

Caput XXIII. De gentilium sacrificiis.

Articulus Primus. Quibus argumentis Arnobius nulla sacrificia diis gentilium facienda esse demonstret, atque oppositas eorumdem gentilium rationes eve

Articulus II. Quomodo Arnobius alia evertat ethnicorum argumenta, quibus sacrificia diis suis esse facienda probare nitebantur ubi de ritu quo iidem

Articulus III. Ponderatur aliud Arnobii adversus ethnicorum sacrificia argumentum, inde petitum, quod hostiae uni deo, et aliae alteri immolabantur, u

Articulus IV. Quomodo Arnobius diis non esse sacrificandum demonstret ex ipsis rebus, quae in sacrificiis adhibebantur, ubi explicatur quid sit farcim

Caput XXIV. De thuris et vini in gentilium sacrificiis usu, et de aliis nonnullis eorum absurdis ritibus, et diebus festis.

Articulus Primus. Quibus rationum momentis Arnobius conficiat explodendum esse in gentilium sacris et sacrificiis superstitiosum thuris, seu Panchaica

Articulus II. Non minus perversum fuisse vini in ethnicorum sacris et sacrificiis libandi morem, thuris socium, et exponitur quid sit, bria, simpuvium

Articulus III. Quam recte Arnobius exagitet atque ejiciat alios insulsos ethnicorum ritus, quibus deos suos sertis et coronis exornabant, utebantur cy

Caput XXV. Quam exigua et exilis sit hominum scientia.

Articulus Primus. Quam pauca homo sciat, eique esse incompertum quid ipse sit, quomodo et quando sint insomnia quomodo fiat visio, et sapor percipiat

Articulus II. Quam recte Arnobius probaverit exiguam esse hominum scientiam ex philosophorum dissentionibus, et variis opinionibus Thaletis, Heracliti

Caput XXVI. De quibus viris illustribus, vatibus, scriptoribus, quos Arnobius citavit, ac de verbis barbaris, obsoletis, obscuris, quibus usus est.

Articulus Primus. De Pythagora, qui in fano concrematus fuit, de Socratis, Trebonii, Reguli et Aquilii crudeli nece ac de quibusdam magis, Zoroastre

Articulus II. De variis vatibus, sive hominibus nimirum Sibylla, Bacide, Heleno, Martio sive diis Jove Dodonaeo, Apolline Clario, Pythio, Didymaeo, P

Articulus III. De variis scriptoribus ab Arnobio citatis, quorum nomina ordine alphabetico exhibentur.

Articulus IV. De verbis barbaris, obsoletis, inusitatis, aut obscuris, quibus Arnobius usus est.

Arnobii Afri Disputationum Adversus Gentes Libri Septem.

Appendix Ad Arnobii Afri Disputationum Adversus Gentes Libros Septem, Auctore J. Conrado Orellio.

Index Primus Scriptorum Qui Ab Arnobio Citantur.

Index II Rerum.

Index III Vocum Ac Locutionum Praecipuarum.

Praefatio.

Segmentum. Quod codex ms. Regius Arnobianus, ex eoque romana editio adtextum habet ad initium capitis 41, libri VII, nostrae editionis post verba:

Supplementum Adnotationum In Arnobii Afri Libros VII Adversus Gentes.

Syllabus Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

Conspectus Totius Editionis.

Liber Primus.—Index Capitum.

Liber II.—Index Capitum.

Liber III.—Index Capitum.

Liber IV.—Index Capitum.

Liber V.—Index Capitum.

Liber VI. Index Capitum.

Liber VII. Index Capitum.

Finis Tomi Quinti.

Ex Capite XI.

0333D

1. Et ostensa est mihi arundo similis virgae, et stabat angelus dicens: Surge, et metire templum Dei et altare, et eos qui adorant in illo. Ostensa arundo similis virgae: haec ipsa est Apocalypsis, quam postea exhibuit Ecclesiis: nam et Evangelium perfectae fidei nostrae salutis causa: postea scripsit. Cum enim essent Valentinus et Cerinthus, et Ebion, et caeteri scholae satanae diffusi per orbem, convenerunt ad illum de finitimis provinciis omnes episcopi, et compulerunt 0334A eum, ut et ipse testimonium conscriberet. Mensuram autem templi Dei , mandatum Domini nostri, Patrem confiteri omnipotentem esse dicimus, et hujus filium Christum ante originem saeculi apud Patrem genitum, hominem factum in anima vera et carne, utraque miseria et morte devicta, et in coelos cum corpore a Patre receptum effudisse Spiritum sanctum, donum et pignus immortalitatis: hunc per prophetas praedicatum, hunc per legem conscriptum, hunc esse manum Dei, et Verbum Patris ex Deo, per omnia Dominum et conditorem orbis: haec est arundo et mensura fidei: et nemo adorat aram sanctam, nisi qui hanc fidem confitetur.

2. Atrium quod est intrinsecus templi, exclude foras. Aula atrium dicitur, vacua inter parietes ara: hos 0334B tales non necessarios ejici jussit de Ecclesia.

Data est calcari a gentibus. Hoc est, hujus mundi hominibus, ut a gentibus vel cum gentibus conculcetur. Deinde repetit de novissimi temporis ruina et excidio, et ait:

3. Civitatem sanctam calcabunt mensibus quadraginta duobus: et dabo duobus testibus meis, et praedicabunt diebus mille ducentis sexaginta, amicti ciliciis. Id est, triennium et menses sex: haec faciunt menses quadraginta duo. Est ergo illorum praedicatio triennium et menses sex, et regnum antichristi alterum tantum.

5. Si quis voluerit eos laedere, ignis procedit ex ore ipsorum, et comedit inimicos eorum. De ore autem illorum prophetarum exire ignem contra adversarios, 0334C potestatem verbi dicit. Omnes enim plagae, quotquot futurae sunt, ab angelis eorum in voce mittentur. Multi putant, cum Elia Elisaeum esse, aut Mosen: sed utrique mortui sunt. Eliae autem mors non invenitur, per quem omnes veteres nostri tradiderunt esse illum Jeremiam. Nam et ipsum verbum quod factum est ad eum testificatur ei dicens: Priusquam te figurarem in ventre, cognovi te, et priusquam de vulva procederes, sanctificavi te, et prophetam in gentibus posui te (Jer., I, 5) . In gentibus autem propheta non fuit: et ideo verbum Dei verax, necesse habet quod promisit exhibere, ut in gentibus sit propheta.

4. Hi sunt duo candelabra in conspectu Domini terrae stantes. Haec duo candelabra et duas olivas ideo dixit et admonuit, ut si alibi legens non intellexisti, heic 0334D intelligas. In Zacharia enim, uno ex duodecim prophetis, ita scriptum est: Hi sunt duae olivae et duo candelabra qui in conspectu Domini terrae adstant (Zach., IV, 14) : id est, sunt in paradiso. Item alio sensu. In conspectu Domini terrae adstantia: id est, in conspectu antichristi. Hos ergo oportet interfici ab antichristo.

7. Et bestia quae ascendit de abysso. Post multas plagas saeculo expletas, in fine dicit ascendisse bestiam de abysso. De abysso autem quod ascensura sit, multis testimoniis est comprobatum: ait enim 0335A in XXXI cap. Ezechiel: Ecce Assur, cupressus in monte Libani (Ezech., XXXI, 3) . Assur deprimens, cupressus excelsus, ramosus, id est populus multus in monte Libano, in regno regnorum id est Romanorum. Formosus autem quod ait in germinibus, fortem dicit in exercitibus. Aqua, inquit, nutriet illum, id est, multa millia hominum quae subjecta erunt illi. Et abyssus auxit illum, id est eructavit eum. Nam et Esaias pene iisdem verbis loquitur. Fuisse autem eum in regno Romanorum, et fuisse inter Caesares, et Paulus apostolus contestatur; ait enim ad Thessalonicenses: Qui nunc tenet, teneat, donec de medio fiat; et tunc apparebit iniquus, ille cujus est adventus secundum efficaciam Satanae signis et portentis mendacibus (II, Thess., II, 7, 8) . Et ut scirent illum venturum, 0335B qui tunc erat princeps, adjecit: Arcanum jam malitiae molitur (Ibid., 9) : id est, malitiam quam facturus est, arcane molitur, sed non sua virtute, nec patris sui, suscitatur, sed jussu Dei, qua de re Paulus iisdem dicit: Idcirco quoniam non receperunt amorem Dei, mittet eis spiritum erroris ut omnes persuadeantur mendacio, qui non sunt persuasi veritate (Ibid., 10) . Et Esaias ait: Sustinentibus illis lucem, tenebrae ortae sunt illis (Esa., LIX, 9) . Hos ergo prophetas ab eodem interfici manifestat Apocalypsis, et quarta die resurgere, ne quis aequalis Deo inveniatur.

8. Et jacebunt corpora eorum in plateis civitatis magnae quae vocatur spiritualiter Sodoma et Aegyptus. Sodoma autem et Aegyptum dicit Hierosolymam, acervum populi persecutoris effectam. Diligenter 0335C ergo et cum summa sollicitudine sequi oportet propheticam praedicationem, et intelligere quod Spiritus ex Patre et praedicat, et praeposterat ; et cum praecurrerit usque ad novissimum, rursum tempora superiora repetit. Et quod facturus est semel, aliquoties quasi factum ostendit: quod nisi intelligas aliquoties ut factum, aliquoties ut futurum, in grandem caliginem incides. Ergo interpretatio sequentium dictorum in ea monstravit, ut non ordo lectionis, sed orationis intelligatur.

19. Et apertum est templum Dei quod est in coelo. Templum apertum manifestatio est Domini nostri. Templum enim Dei Filius est, sicut ipse ait: Solvite templum hoc, et in tribus diebus suscitabo illud (Joan., II, 19, 20, 21) . Et dicentibus Judaeis, quadraginta et 0335D sex annis aedificatum est templum istud; ille, ait Evangelista, dicebat de templo corporis sui.

Et visa est arca testamenti Domini in templo ejus. Evangelii praedicatio et indulgentia delictorum, et omnia dona quaecumque cum illo advenerunt, illa dicit apparuisse.