Patrologiae Cursus Completus
Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.
Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.
Editionis Maffei Praefatio.
Incipit Psalmus LXIII. In Finem Psalmus David.
Incipit Psalmus LXIV. In Finem Psalmus David.
Incipit Psalmus CXIX. Canticum graduum.
Incipit Psalmus CXX. Canticum Graduum.
Incipit Psalmus CXXI. Feliciter Canticum Graduum.
Incipit Psalmus CXXIV. Feliciter Canticum Graduum.
Epistola Nuncupatoria Editionis Benedictinae Eminentissimi D. D. Caesari Estraeo S. R. E. Cardinali.
Epistola Nuncupatoria Editionis Benedictinae Eminentissimi D. D. Caesari Estraeo S. R. E. Cardinali.
Praefatio Generalis.
I. De variis Operum S. Hilarii editionibus.
III. De Hilarii Operibus quae exciderunt.
IV. Unde obscurus sit Hilarii sermo. Quid in hac editione praestitum.
§I.—De Conceptione Christi Sana Sancti Hilarii Fides Demonstratur.
I. Carnem Christi ex Mariae carne susceptam passim Hilarius docuit.
II. Spiritus sancti vocabulo quid dixerit Hilarius a censoribus suis non intellectus est.
III. Aliquot loci, in quibus Hilarius Christi carnem ex matre sumptam negare visus est, explanantur.
I Unitas hominum cum Christo ob naturam illorum ab eo assumptam.
II. Hominum cum Christo unitas ob carnem illius in Eucharistia perceptam.
III. Unitas Christi et hominum. Qui Christus nos cum Patre unum esse efficiat.
I. Praecipui Hilarii in hac causa reprehensores, ac defensores.
II. Quam multa Hilarius docuerit objecto sibi errori adversa.
III. In libris Hilarii de Trinitate multa sunt Christi indolentiae contraria.
IV. De haeresi quae Christi divinitatem passam esse asserebat.
VI. Quid Hilario sit passio seu pati, quid Christus, quid Christi natura aut virtus.
VII. Synopsis argumentorum, quibus Hilarius de passione Christi recte sensisse approbatur.
§ IV. De Morte Christi. An Hilarius, moriente Christo, Verbum a carne secessisse senserit.
II. Qui verba Hilarii de Christi derelictione fidei sint consentanea.
III. Hilarius Christum nunquam dividendum esse acerrime propugnat.
§ V. De Gloria Christi Hominumve Aliorum Post Resurectionem Singulares Locutiones Explicantur.
§ VI. De Regno Christi A Regno Dei Patris Distincto.
I. Quomodo Hilarius regnum Christi a regno Dei distinguat.
II. Hilarius a Millenariorum aliorumque eis affinium errore vindicatur.
III. In quo Hilarius situm velit regnum Dei, in quo regnum Christi.
§ VII. De Judicio Novissimo: An Aliquos Hilarius Ab Eo Excluserit.
§ IX.—An Hilarium Fugerit Rerum Spiritalium Notitia. Quid De Gratia Senserit.
Vita Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Ex Ipsius Scriptis Ac Veterum Monumentis
Vita Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Ex Ipsius Scriptis Ac Veterum Monumentis
Vita Sancti Hilarii, Auctore Hieronymo. ( Lib. de Script. eccl.
Vita Sancti Hilarii, Auctore Hieronymo. ( Lib. de Script. eccl.
Vita Sancti Hilarii A Fortunato Scripta .
Vita Sancti Hilarii A Fortunato Scripta .
Admonitio In Duos Libros Subsequentes.
Praefatio Auctoris In Librum I .
In Librum Secundum Fortunati Prologus.
Liber Secundus. De Miraculis Sancti Hilarii.
De Translatione Sancti Hilarii, Petri Damiani Sermo.
De Translatione Sancti Hilarii, Petri Damiani Sermo.
Selecta Veterum Testimonia De Sancto Hilario.
Selecta Veterum Testimonia De Sancto Hilario.
Hieronymi ex epistola VI. ad Florentium.
Ejusdem ex epistola VII, ad Laetam.
Ejusdem ex epist. XIII, ad Paulinum.
Ejusdem ex Apologia adversus Rufinum.
Ejusdem ex epist. LXXXIII, ad Magnum.
Ejusdem ex epist. LXXXIX, ad Augustinum.
Ejusdem ex epist. CXLI, ad Marcellam.
Ejusdem ex epist. CXLVII, ad Amandum.
Ejusdem praefat. in lib. VIII, Comment. in Esaiam.
Ejusdem praefat. in lib. II. Comment. ad Galatas.
Rufini de adulteratione librorum Origenis.
Augustini lib. VI de Trinit. cap.
Ejusdem lib. I, contra Julianum, c.
Et lib. II, cap. 8, n. 26, 27 et
Vincentii Lirinensis in Commonitorio.
Facundi Hermianensis lib. I, cap.
Cassiodori lib. de Instit. divin. litt. cap. 17 et 18.
Venantii Fortunati lib. I, de Vita S. Martini.
Lanfranci testimonium videsis supra col. 53, D. Fulberti Carnot. epist. ad Abbonem.
Ex Sacramentario biblioth. reg. 3865, in quo Nicaenum Symbolum sine additione filioque exstat,
Ex eodem codice regio, necnon ex ms. Missali Ratoldi et Colb. 1927 in praefatione Missae.
Ex ms. Missali S. Gatiani Turon.
Ex Benigniano Missali ms. necnon Noviom., Corb., Colb., Reg. etc.
Ex ms. Missali S. Gatiani Turon. Collecta.
Ex Pontificali Ebroicensis ecclesiae, Bened.
Notitia Litteraria In Sanctum Hilarium, Auctore Schoenemann. ( Biblioth. Pp. t. 1. p.
Notitia Litteraria In Sanctum Hilarium, Auctore Schoenemann. ( Biblioth. Pp. t. 1. p.
Syllabus Manuscriptorum, Necnon Editorum Codicum Ad Quos Exacta Et Emendata Sunt Sancti Hilarii Opera.
Tractatus Super Psalmos Collati Sunt Cum Mss.
Commentarius In Matthaeum Castigatus Est Ad Mss.
Libelli Duo Ad Constantium Collati Sunt Cum Mss.
Appendix.
Admonitio In Tractatum Hilarii Super Psalmos.
Admonitio In Tractatum Hilarii Super Psalmos.
Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Tractatus Super Psalmos.
Sancti Hilarii Pictaviensis Episcopi Tractatus Super Psalmos.
Clavis Sive Introitus In Primum Psalmum.
Psalmus II. Sine titulo apud Hebraeos.
Tractatus De titulo psalmi IX.
Tractatus De titulo Psalmi XCI.
414 Prologus In Cantica Quindecim Graduum.
Psalmus CXIX. Canticum Graduum.
Psalmus CXX. Canticum graduum.
Psalmus CXXI. Canticum graduum David.
Psalmus CXXII. Canticum graduum.
Psalmus CXXIII. Canticum graduum David.
Psalmus CXXIV. Canticum graduum.
457 Psalmus CXXV. Canticum graduum.
Admonitio In Quinque Tractatus Subsequentes.
465 Psalmus CXXVI. Canticum graduum Salomonis.
Psalmus CXXVII. Canticum graduum.
483 Psalmus CXXVIII. Canticum graduum.
Psalmus CXXIX. Canticum graduum.
Psalmus CXXX. Canticum graduum.
Psalmus CXXXI. Canticum graduum.
Psalmus CXXXII. Canticum graduum.
Psalmus CXXXIII. Canticum graduum.
Monitum De Commentario In Psalmos XV, XXXI, XLI. ( Ex Biblioth. Galland.
Monitum De Commentario In Psalmos XV, XXXI, XLI. ( Ex Biblioth. Galland.
Sancti Hilarii Psalmorum XV, XXXI Et XLI Interpretatio, Quae hactenus in editis desideratur. ( Indidem.
Admonitio De Commentario In Evangelium Sancti Matthaei.
Admonitio De Commentario In Evangelium Sancti Matthaei.
Capitula Commentarii Sancti Hilarii In Evangelium Matthaei.
Capitula Commentarii Sancti Hilarii In Evangelium Matthaei.
(Scriptus Circa Annum CCCLV.)
Caput Primum. De nativitate Christi, et de Magis cum muneribus, ac de infantibus occisis.
Caput VI. De margaritis ante porcos, de pseudopropheta, de domo aedificata supra petram.
Caput X. Ubi duodecim discipulos praemittit cum doctrina.
Caput XXVIII. De adventu filii hominis venientis in majestate sua.
Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.
Tractatus Psalmi.
1. Regnum Dei aeternum hic psallitur.—Et huic psalmo, ut ei qui ante superiorem fuit, Aggaei et Zachariae, cum in hebraicis non exstet, nomen adscribitur: ut et per hunc et per eos, sicut superius ostendimus, aeternae Jerusalem prophetia posset intelligi.
2. Cur Jerusalem nuncupatur.—Vers. 12. Lauda Jerusalem Dominum, lauda Deum tuum Sion. Non differt Jerusalem a Sion; nam secundum locorum 0875D nomina urbis ipsius locus idem est: sed nominum interpretatio geminam hanc ejusdem urbis commemorationem necessario desiderabat. Jerusalem enim est civitas pacis. Et quia Domini nostri regnum in pace et unanimitate sanctorum est; et factus est, inquit, in pace locus ejus (Psal. LXXV, 3) : conventus ille beatorum, qui Dei ( f. Domini) regnum est, Jerusalem tamquam civitas pacis est dictus. Civitatem 0876A vero hanc vivis, ut ait Apostolus, lapidibus extructam, sanctorum coetus conformis gloriae Dei ex resurrectione consummat (I Petr. II, 5) . Qui se, qualis futurus esset, per fidem in corpore Domini ante speculatus est; et idcirco etiam Sion nuncupatur. Corpus quidem Domini, secundum interpretationis virtutem, quia in eo spem nostram fide contemplamur, in omnibus Scripturis Sion nuncupari existimatur; quia Sion speculatio est. Sed et civitas illa, quae Jerusalem est, quae propter unanimitatem civitas pacis est; etiam propter conformationem in se corporis Dei, in quo se ante speculata est, Sion nuncupatur: et cujus gloriam adepta est, accepit quoque ejus et nomen. Ergo et conventus iile pacificus, et gloria illa corporum demutatorum, in Jerusalem 0876B et Sion nomine, quod utrumque unum est, non saxa inanima, neque aedificationes hebetes, sed rationale animal, fundamentorum vivarumque lapides gemmarum, et cives sanctitatis, et Dei in domesticos suos dominatus haec civitas est, quae ex sensu beatitudinis suae et confessione praeconii advocatur ad laudem.
641 3. Vitae aeternae felicitas et securitas.—Et propheta causam laudationis adjecit, Vers. 13 et 14: Quoniam confortavit seras portarum tuarum, benedixit filios tuos in te. Qui posuit fines tuos pacem, et adipe frumenti satiat te. Haec est illa beatae terrae haereditas, quam Dominus in Evangelio mansuetis spopondit, dicens: Beati mansueti, quoniam ipsi haereditabunt terram (Matth. V, 4) . Plurimis in locis prophetae 0876C beatitudinis hujus tempus praedicaverunt, et firmitatem civitatis hujus aeternae: cujus ita portae et serae confirmatae sunt, ut adversariis nobis inimicisque virtutibus impenetrabilis, invia, indissolubilisque perseveret; nullius egens ad corporis animaeque substantiam, aeternitate firma, benedicta in incolis, voluntate pacifica, vitae substantia copiosa.
4. Verbi Dei velocitas ad construendam Dei civitatem.—Sed ad hanc Dei praedicationem etiam illud adjungitur, Vers. 15: Qui emittit eloquium suum terrae; velociter currit sermo ejus. Praedicationis regni Dei non fuit lenta properatio; sed in omnem terram indefessa mobilitate et celeri transcurrit. Ubi enim non statim, cum Dominus regni sui gloriam in corpore natus ostendit, apostolicae et 0876D propheticae doctrinae cursus egressus est? Per hanc namque velocem transcursionem aedificatio beatae hujus civitatis est coepta, quae, auditis opulentiae suae copiis, quotidie ubique vivis fidelium lapidibus structa, usque ad incolatus sui plenitudinem comparatur, cujus in congregandis omnibus ex quatuor partibus mundi velox sermo praecucurrit, rursum ad confrequentandam hanc beati regni civitatem in 0877A coetum consummatae plenitudinis congregandis.
5. In via vitae gravis labor, sed transitorius.—Sed et praedicatio alia connectitur, Vers. 16-18: Qui dat nivem sicut lanam, nebulam sicut cinerem spargit. Mittit crystallum suam sicut buccellas, ante faciem frigoris ejus quis sustinebit? Emittet verbum suum, et liquefaciet ea; flabit spiritus ejus, et fluent aquae. Vitae via, sicut Dominus in Evangeliis ait, angusta et tribulata est (Matth. VII, 14) ; neque nisi per maximas difficultates et molestias hac ad coelorum regnum via pergitur. Quod quidem de molestiis hujus saeculi dictum fuisse intelligi oportet; per praesentes enim vexationes in requiem aeternam aditur. Et quamvis rerum praesentium laboribus, quasi quadam violentia asperrimae hiemis, uramur; tamen 0877B post harum praesentium acerbitatum rigores, Deo eos resolvente, in placidis et tranquillis et serenis quiescemus. Secundum enim dictum propheticum et allegorumeni consuetudinem, nunc in nive et nebula et crystallo, quae omnia per naturam suam urunt atque mortificant, saecularium in nos molestiarum et calamitatum et dolorum nocturnum frigus significatum esse credendum est. Scit hic idem propheta 642 beatae hujus civitatis participem nequaquam jam frigore isto injuriae saecularis urendum, dicens: Per diem sol non uret te, neque luna per noctem (Ps. CXX, 6) . Haec enim omnia, quibus per praesentes calamitates adurimur, rursum Dei bonitate resoluta liquuntur. Nix namque lanae mollitudine defluens, tegens omnia intra se detinet: 0877C pruina quoque nebulae descendentis cineris modo sparsa constringit: crystallum etiam ultra consuetudinem grandinis duratum, et in frusta solidatum, habet in se et impetum et rigorem. Et si haec perpetuo permanerent, numquid non universa horum frigore perusta semper arerent? Quis enim ferre aeternas corporis calamitates indeficientesque posset, si series mali nostri sempiterna traheretur?
6. Felicitas aeterna.—Sed dissolutis infirmitatibus corporis, regni beati hujus tempus aeternum est, ubi non flendum, non dolendum, non corporeae cupiditatis demutatione labendum est: sed in his vivendum, quae, inquit, oculos non vidit, et auris non audivit, et in cor hominis non ascendit (I Cor. II, 8) .
Cessat in bonis futuris intelligentiae auditus et aspectus: 0877D nec conspectui subjicitur, nec auditu capitur, nec mente percipitur, quidquid illud Beatis aeternis beatum aeternumque promittitur. Solventur igitur haec omnia nivis, pruinae, crystalli frigora, tamquam 0878A flatu tepenti, tum cum post hos saecularis noctis rigores, tempora illa regni aeterni in unam atque indemutabilem tranquillitatem Dei spiritus temperabit.
7. Qui verus Jacob: ejus praerogativae.—Atque ut sub nivis et nebulae et crystalli frigore, intolerabili si maneret, Dei tamen spiritu in deliquium resolvendo, significasse illam aeterni regni aeterno populo beatam temperiem nosceremus; psalmum Propheta tali confessione conclusit: Ante faciem frigoris ejus quis sustinebit? Emittet verbum suum, et liquefaciet ea; flabit spiritus ejus, et fluent aquae. Vers. 19 et 20. Qui annuntiat verbum suum Jacob, justitias et judicia sua Israel. Non fecit taliter omni nationi, et judicia sua non manifestavit eis. Peculiaris haec in Jacob et Israel Dei voluntas est: non in eum Israel neque in eum 0878B Jacob, qui hoc corporis nomen ad solatium veluti generosae in se stirpis amplectitur; sed in cum Jacob, qui supplantavit priorem, qui primogenita spe aeternitatis emit, cui Israel de Deo videndo cognomen est, qui ipse Jerusalem et pacis est civitas, qui aedificatus supra petram fidei, confirmatis portarum seris, fortiores portarum portas inferi obtinebit, qui in verbo Dei congregatur, qui non inopia eget, non saecularis rigoris frigore aduretur: sed liquefactis omnibus, 643 et Dei spiritu absolutis, temperie aeternae serenitatis utetur. Huic pronuntiatur hoc verbum, hic per spiritalem intelligentiam has Dei justitias et judicia exspectat. Consors boni hujus nulla gens alia est, neque hanc judicii gloriam infidelitas irreligiosa cognoscit. In sua enim venit, et sui 0878C eum non receperunt. Quotquot autem receperunt, dedit eis potestatem filios Dei fieri (Joan. I, 11 et 12) Dominus noster Jesus Christus, qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen.