Articulus II. Quam evidenter adhuc Arnobius falsos esse gentilium deos probaverit ex pueris Catamito, seu Ganymede, Hila, Hyacintho, Pelope et Chrysippo, quos illi turpissime adamaverunt et constuprarunt.

0518D

Parum fuit insatiabili prorsus deorum libidini tot tamque detestabilia cum foeminis adulteria fecisse, sed turpissimo praeterea puerorum amore excaecati, eis quod dictu horrendum, illa intulerunt stupra, quae suis in historiis publicare ethnicos non puduit. Ab ipso enim Jove, quem Deum optimum, maximum, vocabant: «Catamitus puer,» ait Arnobius (Arnob., lib. V, pag. 172) , pudoris spoliatus est honestate.) Atque ut alio in libro dixerat (Idem., lib. IV, pag. 145) : Catamitus puer rapitur delicium futurus, et poculorum custos.» Si quaeras quis ille Catamitus fuerit, respondebit Festus ( Festus, de 0519A Verb. sign.): Catamitum pro Ganimede dixerunt, qui fuit Jovis concubinus.» Eam ob causam in coelum raptus esse fertur, idque Ovidius his versibus decantavit:

Rex superum Phrygii quondam Ganymedis amore
Arsit, et inventum est aliquid, quod Jupiter esse,
Quam quod erat, mallet. Nulla tamen alite verti
Dignatur, nisi quae possit sua fulmina ferre.
Nec mora, percusso mendacibus aere pennis
Abripit Iliaden, qui nunc quoque pocula miscet,
Invitaque Jovi nectar Junone ministrat. (Ovid., lib. X Metam., § 4, pag. 563 et seqq.)
Non mirum itaque si Arnobius immane illud ac prorsus detestabile facinus ethnicis semel et iterum objecerit (Arnob., lib. V, pag. 187) . Cicero tamen 0519B illud praepostere ab Homero, humana ad deos transferente, fictum censet. Alicubi enim hoc ab eo scriptis traditum fuit: «Nec Homerum audio, qui Ganymedem a diis raptum ait propter formam, ut Jovi pocula ministraret: non justa causa cur Laomedonti tanta fieret injuria. Fingebat haec Homerus, et humana ad deos transferebat, divina mallem ad nos.» (Cicer., lib. I, Tuscul., pag. 125, lin. 27.) Sed id non impedivit, quominus tantum scelus ab plerisque omnibus ethnicis creditum ac venditatum, eis Arnobius, et Julius Firmicus jure merito exprobraverint (Jul. Firm., de err. prof. relig., pag. 15) . Adi, si velis, Vossium (Voss., lib. I, de Orig. et progr. idol., pag. 61) , qui propterea Ciceronem memoria ibi deceptum fuisse arguit, quod Ganymedem Laomedontis 0519C filium dixerit. De Catamiti porro nomine idem Vossius alibi disputat (Idem, in Etymolog., Arnob., lib. IV, pag. 145) .

Quod autem Auctor noster his adjecit: «Et ut Jovis dicatur pullus, in partibus Fabius aduritur mollibus, obsignaturque posticis,» his Festi verbis paulo clarius explanatur: «Pullus Jovis dicebatur Fabius, cui Eburno cognomen erat, propter candorem, quod ejus natis fulmine icta erat. Antiqui autem puerum, quem quis amabat, pullum ejus dicebant.» ( Fest. ad verbum Pullus.)

Verum ad alia cum Arnobio nostro pergamus. Sic autem ille ipsosmet ethnicos affatur: «Quid non contenti feminei generis attribuisse diis curas, etiam sexus adjungitis adamatos ab his mares? Hylam 0519D nescio quis diligit, Hyacintho est alius occupatus, ille Pelopis desideriis flagrat, hic Chrysippum suspirat ardentius.» (Arnob., lib. IV, pag. 145.) Ex Clemente autem Alexandrino ea Arnobium desumpsisse ex his facile intelliges illius verbis: Οὐδὲ γὰρ παίδων ἀπέσχοντο οἱ παρ᾽ ὑμῖν θεοί. ὁ μέν τις, Ὕλλου. ὁ δὲ Υακίντου· ὁ δὲ Πέλοπου. ὁ δὲ Χρυσίππου. Nam nec a pueris quidam dii vestri abstinuere. Unus quidem Hyllam, alius vero Hyacinthum, alius Pelopem, alius Chrysippum amantes (Clemens Alexandr., Admonit. ad gent., pag. 21) .

Hylas autem Theodamantis, Driopum regis, filius fuit, et is sane formosissimus, quem Hercules, occiso patre ejus, raptum, Colchos secum duxit, 0520A quando illuc cum Argonautis navigabat. Postea vero eum ad aquam, ex Ascanio flumine, seu Calciamnis fonte hauriendam misit, quem nymphae, ejus pulchritudine captae, rapuerunt. Hercules vero cum illum frustra quaesivisset, in ipsius honorem sacra instituit, in quibus solemniter Hyla clamabatur. Unde Virgilius:

His adjungit Hylam, nautae quo fonte relictum
Clamassent; ut littus Hyla! Hyla! omne sonaret. (Virgil., eclog. VI, vers. 43.)
Quos in versus videsis Servii observationes ac Strabonem, Apollonium, Theocritum, et alios (Strab., lib. XII, Geogr., pag. 564; Apolloni., lib. I. arg., vers. 1207 et seqq.; Theocrit., Idyll. 13) .

0520B Hyacinthum autem, Amyclae regis filium, cujus deinde Arnobius meminit, ab Apolline et Zephyro perdite amatum cecinit Ovidius (Ovid., lib. 12, Metam., fabul. 5; Jul. Firm., de error. prof. relig., pag. 15, et seqq.) ; nec ulli id incompertum esse potest. At Julius Firmicus de illo et Hyla, et aliis duobus Pelope et Chrysippo eadem, atque Arnobius noster, sed paulo clarius retulit, atque inde contra ethnicos sic disputat: «Puerorum aliquis delectatur amplexibus, Ganymedem in sinu Jovis quaerat, Herculem videat Hylam impatienti amore quaerentem, Hyacinthi desiderio captum Apollinem discat. Chrysippum alius, alius Pelopem videat, ut per deos suos sibi licere dicat, quidquid hodie severissime Romanis legibus vindicatur.»

0520C A quo autem adamatus sit Pelops, de quo alibi idem Julius, his Tatianus (Ibid., pag. 20; Tatian., orat. cont. Graec., pag. 162) verbis indicasse videtur: παρ᾽ ὑμῖν ὁ Πέλοψ δεῖπνον τῶν θεῶν γίνεται, καὶ Ποσειδῶνος ἔρώμενος. Apud vos Pelops deorum epulis apponitur, et, seu etsi, amatus a Neptuno puer. Pindarus vero (Pindar., ol. Ode I, vers. 38 et seqq.) :

. . . . . Τοῦ μεγασθενὴς,
Ἐράσσατο γαίαοχος Ποσειδῶν.

Quem praepotens,
Amavit terrarum ambiens Neptunus.
Denique Athenaeus haec de Chrysippo, et puerorum amore tradidit (Athen., lib. XIII, pag. 602 et seqq.) : 0520D Ἄλλοι δὲ φασι τῶν τοιούτων ἐρώτων κατάρξασθαι Λαίον, παρὰ Πέλοπι, καὶ ἐρασθέντα τοῦ υίοῦ αὐτου Χρυσίππου, ὃν καὶ ἀρπάσαντα καὶ ἀναθέμενον εἰς ἅρμα, εἰς Θήβας φυγεῖν. Πραξίλλα δὲ ἡ Σικυωνία ὑπὸ Διὸς φησὶν ἁρπασθῆναι τὸν Χρύσιππον. Alii dicunt puerorum amorem ortum fuisse a Laio, ad Pelopen, diversato, qui ad amatum ejus filium Chrysippum, cum raptum imponsuisset currui, Thebas aufugit. Praxilla Sicyonia Chrysippum a Jove raptum fuisse inquit. Videsis adhuc Aelianum, si animus est, sed ibi ille Jovis non meminit (Aelian., lib. XIII, var. hist., cap. 5) . Verum quis hos tam execrando, nec ullis ignibus satis umquam expiando amore flagrantes deos dici non horreat?