Liber Septimus.

Col. 1221, ante notam primam Et habere . . . insere 1363C sequentem:

Alicujus alimonii genere. Supra, l. IV, c. 21, et infra, l. VII, c. 16 et 39, habemus alimonia, ae. Sed occurrit utrumque jam apud vestustissimos scriptores, Plantum, Lucretium, etc. Orell.

Ibid., ad notulam Aut animalis . . . , post v. Orell., adde:—Verba Macrobii sunt, l. III Sat., c. 5: Trebatius, lib. I de Religionibus docet, hostiarum genera esse duo, unum, in quo voluntas dei per exta disquiritur; alterum, in quo sola anima deo sacratur, unde etiam haruspices animales has hostias vocant. Sic etiam Strabo, l. XV, p. 732 (Casaub.), de Persis ait: Τῆς γὰρ ψυχῆς φασι τοῦ ἱερείου δεῖσθαι τὸν Θεὸν, ἄλλου δὲ οὐδενός. Nourr., p. 501.—Sed hoc loco animalis hostia est victima, vel hostia ex caeso animali, nil amplius. Orell.

Col. 1223, ad notam Deos . . . , post v. final. Herald., adde:—Pro credit annon legendum credat? Sollte jemand wohl glauben konnen? Orell.

Col. 1226, ad notam Silentio . . . , pro v. Orell., adde:—Heumannus 1363D conj. silentio patior abire damnatum. Male. Significat enim Arnobius, se gratificari velle adversariis, quod haec missa faciat et silens praetergrediatur. Itaque donatum minime sollicitandum. Orell.

Ibid., ad notam Pavus . . . pro v. Orell., adde:—Sic Ausonius aliquoties, verbi causa, epigr. LXIX, vs. 4:

Pavaque de pavo constitit ante oculos.
Et epist. XX, 10:

Vincit centum oculos, regie pave, tuos.
Ad eumdem modum dixerunt etiam capo et capus. Vid. Munker. ad Fulgent. Mythol. II, c. 3, p. 668, ed. van Staveren. Orell.

Ibid., ad notam Passerculos . . . adde sequentem:

Passerculos. Passerculi puerorum ludicrum usitatissimum apud antiquos, cujus jam mentio facta in 1364A Veteri Testamento, Job. XL, 24: Παίξῃ δὲ ἐν αὐτῷ ὥσπερ ὀρνέῳ, ἢ δήσεις αὐτὸν ὥσπερ στρουθίον παιδίῳ. Et cui non noti suavissimi Catulli versus:

Passer, deliciae meae puellae.
Conf. qui hac de re multus est Bochart. in Hieroz., p. II, l. I, c. 22, t. II, p. 727 et seq., ed. Rosenmuller. Orell.

Col. 1227, ad notam Numquid . . . , pro v. Orell., adde:—Heumannus conj. tuum numen qui ostenderet, aut te traduxi. Pessime. Orell.

Col. 1229, not. Dissignationibus . . . : —Dissignationibus scil. victimarum.—Dele haec verba et adde:— dissignationes (ut bene explicat Heumannus in margine) sensu prorsus insolito dixit Arnobius pro peccatis, quae paulo ante commissa vocavit. Caeterum v. dissignatio ἅπαξ λεγόμενον. Vid. Gesner. in Thesauro.

Col. 1230, post notulam Et ex . . . insere sequentes:

Universus illle doctissimorum chorus. Stoicos intelligit. Vid. J. Lips. de Constantia, l. I, c. 18; Opp., 1364B t. IV, p. 553, seqq., ed. Vesal. Orell.

Vacant odia. Vacant id est nullius sunt usus. Sic Tertullianus in Apologet., c. 2: Et jam si confessione praeveniantur (tormenta), vacabunt. Ubi vid. Havercamp., p. 41, nostrum quoque locum citantem. Orell.

Ibid., post notulam Si voluerint . . . insere sequent.:

Quibunt. Hoc futurum alibi legisse non memini. Nequibunt habet Lucretius, I, vs. 380:

Concedere porro
Quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt?

Col. 1231, ad notam Sed ineluctabili, pro v. Orell., adde:—Vid. Ernesti Clav. Cic. hoc verbo; Oudendorp., ad Sueton. Caes. c. 20, qui docet confici et confieri saepissime confundi a librariis; et van Staveren ad Hygin. Poet. Astronom., l. IV, c. 1, p. 545. Orell.

Ibid., post notulam Si cum . . . insere sequentem:

Frustratoriis. Frustratorius Afrorum est. Sic Tertullianus, de Anima, c. 47, somnia vocat: Vana et 1364C frustratoria et turpida et ludibriosa et immunda. Conf. Cellar. Antibarb., p. 41. Orell.

Col. 1232, ad not. Si modo . . . , post V. Herald., adde:—Heumannus conj.: Neque in hujus nominis exceptione ponendi. Male. Sensus est: Si digni sunt, qui excipiantur ab iis, quos vos nominatis deos, qui non sunt dii veri. Orell.

Col. 1233, not. Ut si . . . , sub fin.:—Vesal. Peculiaris—lege:—Vesal. et Ph. Carol, ad Agell. lib. II, cap. 2, pag. 114. et seqq. Peculiaris . . . . .

Ibid., post. eamd. not. Ut si . . . insere sequentem:

Via decedat. Hoc admonebant populum lictores consuli praeeuntes hac formula, quam conservavit nobis Plautus Aulul., act. III, scen. I:

Date viam consuli, facite plateae pateant.
Conf. Senec. Epist. XCIV. Vid Phil. Carolus Animadvv. in A. Gell. pag. 115, et Brisson. de Formul. lib. VIII, 34, pag. 700. Orell.

1364D Col. 1234, ad notam Cum etiam . . . , pro v. Orell., adde:—Respicit fortassis Arnobius ad verba illa Christi Marc. X, 42, 43. Orell.

Col. 1236, ad notam Ab omni . . . , post v. final. Herald., adde:—De hac ablutione Macrobius lib. III Saturn. cap. 1: Constat diis superis sacra facturum corporis ablutione purgari: cum vero inferis litandum est, satis actum videretur, si aspersio sola contingit. Nourr. pag. 509.

Col. 1238, post not. Immussulos . . . insere sequentes:

Salamandras. De salamandris sic Entecnius in Paraphrasi ad nicandri Theriac. vs. 818: Χαλεπὸν δέ ἐστι θηρίον καὶ ἡ καλουμένη σαλαμάνδρα· ἀδικεῖται δ᾽ οὖν ὑπὸ πυρὸς οὐδὲν, ἀλλὰ ἐν τούτῷ διαιτᾶται, καὶ μένει παρὰ τῷ πυρὶ, καὶ διέρχεται ἀβλαβῶς, καὶ τὸ δέρμα ἡ σαλαμάνδρα πᾶν κατάστικτον ἔχει. Scoliastes addit: Τὰ δὲ ἔντερα αὐτῆς ψιλοῖ τὰς τρίχας· ἔστι δὲ τὸ ζῶον ὅμοιον σαύρᾳ, τετράπουν, βραχύκερκον. Ubi vid. Schneider. 1365A pag. 267, et, ubi antiquorum medicorum de animaculo hoc venenato testimonia collegit ad Alexipharm., vs. 538, pag. 260 seq. Orell.

Viperas solifugas. Sic ut, verissime judicat doctissimus Censor Ienensis, legendum, non solipugas. Nam h. l. ut et lib. II, cap. 23, de amphibiis, non de insectis, sermo, et amat Arnobius talia epitheta. Sic dixit lib. VI, cap. 16, blattas lucifugas. Orell.

Ibid., ante notulam Carduos insere notam:

Bulbos. Bulbi proprie dicebantur radices omnes rotundae, tunicatae, quales sunt lilii, crossi, narcissi, colocasiae et arundinum. Vide Gesner. in Thes. H. l. autem videtur peculiare quoddam genus designari ab Arnobio, ab antiquis ad cibos adhibitum, praecipue in coenis nuptialibus, quia venerem stimulabant, teste Martiali, lib. XIII, Epigr. 34, et Apicio, qui modum bulbos ad cibum praeparandi indicat, de Arte Coquin. lib. VII, cap. 12. Ubi M. Listerus, pag. 207, ed. Ianssonii intelligit vel orchidarum quamdam speciem vel radices tuliparum, quae edules et suavissimi bulbi 1365B sunt, et in Asia Graeciaque valde frequentes atque ad cibos adhibiti. Conf. Schneider. v. cl. in Lex. Rust. h. v. Orell.

Ibid., post notulam Radices adde notas:

Cucurbitas. Cucurbitae inter gratissimos cibos apud antiquos. Intelligendae autem, ut observat M. Listerus ad Apic., lib. III, cap. 4, pag. 79, istae praelongae et tenues, quae etiamnum in magno et quotidiano usu sunt in Italia et calidioribus regionibus, nostris vero olitoribus prorsuis ignotae. Earum condimentum apud Romanos, teste eodem Apicio l. l., erant mentha, apium, pulegium, de quibus h. l. disserit Arnobius noster. Orell.

Rutam. Ruta, imprimis bacca rutae, h. e. folliculus cum semine; inter usitatissima ciborum condimenta laudatur ab Apicio aliquoties, v. c. lib. VI, cap. 2. Orell.

Mentam. Menta sive mentha. Dioscorid., lib. III, cap. 41, μένθη. Plinius, lib. XIX, cap. 8: Menthae nomen 1365C suavitas odoris apud Graecos mutavit, cum alioqui mentha vocaretur, unde veteres nostri nomen declinaverunt. Dicebatur scil. Graecis ἡδύοσμος. Strabonem vero, lib. VIII, secutus Jul. Pollux Onomast. lib. VI, cap. 10, notat mentham dici a Mintha Plutonis pellice in hanc plantam transformata. Jo. Rhodius, in Lexic. Scribon. h. v.—Idem Plinius, lib. XX, cap. 14: Stomacho accommodata est mentha et in condimentorum usum multifariam recipitur. Erat autem duplex menthae genus, agrestis scil. et hortensis, cujus posterioris, qua Judaei imprimis utebantur ad pavimenta aedium et synagogarum aspergenda, ἡδύοσμου mentio etiam facta a D. Sotere ap. Matth., XXIII, 23. Vide Schleusner., qui de h. v. multus est, in Lexic. N. Test. et Lister. ad Apic. I, cap. 29., pag. 44. Nostr. Münze, Gartenmünze. Orell.

Ibid., post notam Ocimum insere sequentem:

Puleium. Puleium vel pulegium (vid. Rhod. Lex. Scribon.), nostr. Poley, Poleymünze, hodiernis est planta officinalis, antiquis autem erat cibus vel potius 1365D ciborum, in primis olivarum, condimentum frequentatissimum, teste Palladio Novembr. c. 22. Vid. Schneider. v. cl. in Lex. rust. et Lister. ad Apic. III, 5, pag. 79. Orell.

Col. 1240, post notul. Ea quae . . . insere sequentem:

Offis saevitias ponere. Annon legendum offis oblatis saevitias ponere? Orell.

Col. 1242, ad notam Color furvus adde haec:

Caeterum de diverso genere hostiarum immolandarum diis superis et inferis et de modo, quo singulis litari oporteat, extat celeberrimum oraculum Apollinis, quod ex Porphyrio nobis servavit Eusebius in Praeparat. Evangel., lib. IV, cap. 9, quodque cum Eusebii opus in paucorum manibus sit, integrum exscribere liceat. Sic scil. fatur Apollo:

Ἐργάζευ, φίλε, τήνδε θεόσδοτον ἐς τρίβον ἐλθὼν,
Μηδ᾽ ἐπιλήθεο τῶν μακάρων θυσίας ἐναρίζων
Πῇ μὲν ἐπιχθονίοις, πῇ δ᾽ οὐρανίοις, ποτὲ δ᾽ αἴθρης
1366A Αὐτοῖσιν βασιλεῦσι, καὶ ἠέρος ὑγροπόροιο
Ἠδὲ θαλασσαίοις, καὶ ὑποχθονίοισιν ἅπασι·
Πάντα γὰρ ἐνδέχεται φύσεως μεστώματα τῶνδε.
Ζώων δ᾽, ὡς θέμις ἐστὶ, τελευτῆσαι καθαγισμοὺς
Ἀείσω, δέλτοις δὲ χαράσσετε χρησμὸν ἐμεῖο.
Τρεῖς μὲν ἐπιχθονίοις, τρεῖς δὲ οὐρανίοισι θεοῖσι.
Φαιδρὰ μὲν οὐρανίοις, χθονίοις δ᾽ ἐναλίγκια χροιῇ
Τῶν χθονίων διάειρε τριχῇ θυσίας ἐναρίζων,
Νερτερίων κατάθαπτε, καὶ εἰς βόθρον αἷμα ἴαλλε.
Χεῦε μέλι νύμφῃσι Διονύσοιό τε δῶρα,
Ὄσσοι δ᾽ ἀμφὶ γαῖαν πωτώμενοι αἰὲν ἔασι,
Τοῖσδε φόνου πλήσας πάντη περιπληθέα βωμὸν,
Ἐν πυρὶ βάλλε δέμας, θύσας, ζώοιο ποτανοῦ,
Καὶ μέλι φυρήσας, δηΐῳ ἀλφίτῳ ἔνθεν
Ἀτμούς τε λιβάνοιο, καὶ οὐλοχύτας ἐπίβαλλε.
Εὖτε δ᾽ ἐπὶ ψαμάθοισιν ἴῃς, γλαυκὴν ἅλα χεύας
Κακκεφαλῆς θυσίαζε καὶ εἰς βαθὺ κῦμα θαλάσσης
Ζῶον ὅλον προΐαλλε. τελευτήσας τάδε πάντα
Ἐς πλατὺν ἠερίων χορὸν ἔρχεο οὐρανιώνων.
Ἀστραίοις δ᾽ ἤπειτα καὶ αἰθερίοις ἐπὶ πᾶσιν
Αἷμα μὲν ἐκ λαιμῶν κρουνώμασιν ἀμφὶ θυηλὰς
Λιμνάζειν· τὰ δὲ γυῖα θεοῖς ἐν δαιτὶ πονεῖσθαι·
Ἄκρα μὲν Ἡφαίστῳ δόμεναι, τὰ δὲ λοιπὰ πάσασθαι,
1366B Ἀτμοῖσιν λαροῖσιν ἐνιπλήσαντες ἅπαντα
Ἠέρα ῥευσταλέον· ἐπὶ δ᾽ εὐχὰς πέμπετε τοῖσδε.
Nourr., pag. 507 et Orell.

Col. 1243, post not. Tetreque . . . insere sequentem:

Lacte, oleo sanguini. Legendum videtur: Lacte, aleo sanguinem. Sensus est: Inficite omnia quae diis offertis thura, salsas fruges, et libamina, sanguinem, hunc quidem lacte et oleo, ut ponat colorem purpureum; in illa autem (cum flavi sint coloris), ut nigra fiant, fuliginem infundite cum favillis. Constructio nonnihil impeditior et intricatior errori ansam dedit. Orell.

Col. 1244 ad notam Certaque . . , pro verb. Orell., adde:—Caeterum supplicamentum (pro quo veteres Romani, v. c. Livius, lib. XXII, cap. 57, et Sallustius Catil., cap. 9, dixerunt supplicium), vocabum est cadentis latinitatis et Afris scriptoribus, Apuleio (Met. XI, p. 265) , Tertulliano imprimis usitatum, et designat tam victimas et sacrificia, quam preces et supplicationes, 1366C in genere omnem caeremoniarum apparatum, quibus dii propitii redduntur. Orell.

Col. 1245, post notul. Hic ut . . . insere sequentem:

Aliarum eadem rejiciantur ab victibus. Meursius, p. 211, conj. aliorum eadem, etc. Male. Praecessit enim: ut gentibus fieri moris diversissimi fama est. Orell.

Col. 1246, post not. Quam cuncti . . . insere sequent.:

Virgo Tritonia. Minervam Tritoniae nomen meruisse fabulantur, quod in ripa lacus Tritonis in Africa primitus visa sit, temporibus Ogygii regis, quod notovit Festus. Stewech. —Pomp. Mela, lib. I, c. 8: Super hanc (Syrtim) majorem ingens palus amnem Tritoni recepit, ipsa Tritonis, unde et Minervae cognomen inditum est, ut incolae arbitrantur, ibi genitae: faciantque ei fabulae aliquam fidem quod quem natalem ejus putant, ludicris virginum inter se decertantium celebrant. Ubi vide intpp. Conf. Serv., ad Aen., II, 171, et Broukhus., ad Lucan. phars., IX, 354, p. 699, ed. Oudendorp. Orell.

1366D Col. 1247, ad notam Et ad . . . , pro v. fin. Orell., adde:—At jam iterata horum verborum lectione meliora edoctus reprobo Canteri conjecturam quae fati sunt; hoc scil. esset i. q. minati. Sed Arnobius noster h. l. non loquitur de minis deorum, sed de natura illorum ad iram et vindictam prona. Nec etiam bene dicere potuisset, deos necessitate irresistibili duci ad id quod minati fuissent. Quare donec Graecismus ille, quem Heraldus assumit, exemplis probari possit, malo sequi Heumannum legentem ad ea, ad quae facti sunt. Orell.

Col. 1249, post notam Quid offae insere sequent.:

Ex quibus quod primum est. Taeda scil. (nam singula, quae antea nominaverat, jam explicat Arnobius). Erant itaque taedae botuli minuti farti arvina vel adipe in exiguas miculas dissecta. Speckwürste. Orell.

Ibid., post notam In exiguas . . . insere sequentem:

Suxis perexsiccata vitalibus. Naeniam jam describit 1367A Arnobius, quae erat intestinum, per quod proluvies emittitur ( der Mastdarm), sive prelo sive alia ratione, porrectum, deinde fumo exsiccatum, adeo ut, amisso omni succo vitali, per longum tempus maneret putredine intactum. Orell.

Col. 1250, ad notam Ex quibus . . . , pro v. Orell., adde:— Omentum, graece ἐπίπλοον, membrana est tenuis et pinguis, qua inferiores ventris partes teguntur; et intestinorum involvuntur anfractus. Supra lib. III, cap. 13, dixit omentorum membranulas. Conf. Plin. Hist. nat., lib. IX, cap. 37, et Isidor. Origg. lib. II, cap. 1. Nourr. pag. 512.—Germ. das Netz. Orell.

Ibid., post eamd. not. Ex quibus insere sequent.:

Bovis cauda est palasea, siligine et sanguine delibuta Sitigo est farina ex optimo tritico exactissime a furfuribus repurgata ( Semmelmehl. Orell. ). Unde hic Juvenalis (Sat. V, 69) de pane versus:

Sed tener et niveus, mollique siligine factus
1367B Servatur domino.
Nourr., p. 512.

Ibid., ad notam Quid fitilla . . . pro v. Orell., adde:—Varia itaque his nominibus ignotis liborum sive placentarum, quarum usus erat in sacris (haec enim antiquis dicebantur liba), genera describit Arnobius. Et omnino constat multiplicia liborum genera, materia aeque ac figura pro ratione deorum, quibus offerebantur, diversa, antiquitus adhibita fuisse in sacrificiis. Sic apud Graecos invenimus πόπανα, πέλανοι, ψαιστά, φθοῖς, etc., de quibus vid. Spanhemiusm ad Aristoph. Plut., vers. 660. Sic Pollux Onom. VI, § 76: Πέλανοι δὲ κοινοί πᾶσι θεοῖς, κέκληνται δὲ ἀπὸ τοῦ σχήματος, ὥσπερ ὁ βοῦς· πέμμα γάρ ἐστι κέρατα ἔχον πεπηγμένα, προσθερόμενον Ἀπόλλωνι, καὶ Ἀρτέμιδι, καὶ Ἑκάτῃ, καὶ Σελήνῃ, μελιττοῦτα μέντοι Τροφωνίῳ, καὶ ἀρεστὴρ (quod nomen similitudinem quamdam habere videtur cum gratilla Arnobii) καὶ ὑγίεια ὁμοίως· καὶ γὰρ ὑγίεια μάζης ἐστὶν εἶδος. Ita etiam Priapo liba in formam phalli, Cereri in formam pudendi 1367C muliebris efficta, quae dicebantur μύλλοι, oblata fuisse in sacrificiis, constat ex Athenaeo Deipnos., lib. XIV, cap. 14, ubi complura placentarum genera recenset. Conf. et Commentatores doctissimos ad Pict. Herculan., tom. III, tab. XXXVI, pag. 178. Orell.

Ibid., ad notam Carnem . . . pro v. Orell., adde:—Festi verba sunt: Strebula Umbrico nomine Plautus appellat coxendices hostiarum, quas Graeci μηρία dicunt, quae in altaria imponi solebant, ut Plautus in Frivolaria: strebula agmina tene. Ubi vid. Dacer, pag. 529 seq. Orell.

Ibid., post notam Pulpamenta adde sequentes:

Pulpamenta non assa, quae in verubus exta sunt, etc. Hujus textus obscuritas illum ab imperito aut oscitante librario adulteratum esse satis ostendit. Quapropter ut lux aliqua, si fieri queat, illi afferatur, observare juvat, pulpamentum a pulpa procul dubio derivari. Pulpa autem, uti animadvertit Donatus (ad Terent. Hecyr. act. III, scen. IV) , proprie ea est caro, 1367D quae manducatur, eo quod pulsetur et conscindatur. Isidorus vero (Orig. lib. II, c. 1) : Pulpa, inquit, dicta quia cum pulteolim commixta vescebatur; et alibi (lib. XX, cap. 2) , ut multis videtur, melius: Pulpa est caro sine pinguedine, dicta, quod palpitet; resilit enim saepe. Hanc plerique et viscum vocant, cum glutinosa sit. His ita observatis, particula negativa non in Arnobii textu nobis suo loco mota videtur et reponenda ante nomen pulpamenta, atque ante verbum exta aut subaudienda, aut iterum collocanda, ita ut sic scribatur: Non placet nominare carnem strebulam . . . . . . . non pulpamenta assa, quae in verubus sunt, non exta animata, etc. Sic enim apertus erit hic Arnobii sensus: In sacrificiis frustra adoleri assa in verubus pulpamenta, hoc est molles et delicatas carnis sine pinguedine partes, quae suam propter mollitiem palpitant, frustra etiam litari animalium exta, prius animata et carbonibus torrefacta, quae quidem non in verubus, sed 1368A succensis tantum carbonibus torreri poterant. Ea autem diis oblata fuisse si dubites, certiorem te Festus faciet v. exta, qui inde nomen suum sortita esse existimat. Exta, ait, dicta, quod ea diis prosecentur, quae maxime extant, eminentque. Nourr., pag. 514.

Non salsamina denique, quae sunt una commixtio quadrinis copulata de frugibus. Intelligit sine dubio salsas fruges, vel molam salsam, cujus notissimus usus in sacris. Hanc autem molam praeparare in usus sacros munus virginum Vestalium fuisse dicimus ex Servio ad Virgil., eclog. VIII, 81: Far, inquit, pium, id est mola casta, salsa, ita sit: virgines Vestales tres maximae ex Nonis Maiis ad pridie Idus Maias, alternis diebus spicas adoreas in corbibus messuariis ponunt, easque spicas ipsae virgines torrent, pinsant, molunt, atque ita molitum condunt. Ex eo farre virgines ter in anno molam faciunt, Lupercalibus, Vestalibus, Idibus Septembris, adjecto sale cocto et sale duro. Haec Servius, a quo dissentit nonnihil Arnobius noster dicens salsamina illa vel molas salsas non ex adore tantum 1368B confectas, sed ex quadrinis (h. e. quadruplicis generis) frugibus commixtas fuisse (fortassis adore, farre, tritico et hordeo). Orell.

Ibid., ad notam Non similiter, post v. Orell., adde:—Macrobius in Somn. Scip., lib. I, cap. 6, tria intestina esse docet, quorum primum dissipium, alias disseptum nuncupatur, a Graecis διάφραγμα, secundum medium, μεσεντέριον, et tertium, quod veteres hiram vocaverunt, habeturque praecipuum intestinorum omnium et cibi retrimenta deducit. Arnobius itaque dicit fendicas easdem esse ac hiras, quae nomine plebeio vocabantur hillae, nihilque aliud sunt quam intestinum jejunum. Nourr., pag. 515.

Col. 1252, ad notam Impensarum, pro verb. final. Orell., adde:—Conf. Corrigend. et Addend. p. 479, init. At omnino probanda Th. Marcilii explicatio. Sic enim Apicius lib. XIII, cap. 8: impensam in leporem, ubi partes ejus enumerat, piper scil., dactylum, laser, liquamen, etc. Hic itaque de conditura sermo, 1368C nam deinceps addit in leporem farsum et modum ejus conficiendi docet: et apud Arnobium etiam de conditura accipiendum, cum modo praecellerit fartibus. Orell.

Col. 1253, ad notam Frustilla . . . , pro v. Orell., adde:—Caeterum frustillum pro frustulum deminutivum peculiare Arnobio nostro. Sic supra l. II, c. 58, dixit frustilla haec ignea. Orell. — Frustillatim legimus ap. Plaut. Curcul. act. IV, scen. IV:

Jam ego te faciam ut hic formicae frustillatim differant.
Nourr., pag. 555.

Ibid., post notam Sed ut . . . insere sequentem:

Appetitu voracitatis. Voracitas pro edacitas vox argenteae latinitatis. Eutropius, lib. VII, cap. 18, de Vitellio: Hic cum multo dedecore imperavit et gravi saevitia, notabilis praecipue ingluvie et voracitate. Ubi Grosse in Indice citat Apulei. Met. VII, prope finem et Plin. Hist. Nat., II, 107, init. hac voce usos. Plura 1368D exempla adfert Cellarius in Cur. poster. ad Antibarbar. ling. lat., p. 130. Orell.

Col. 1255, ante not. Locum . . . insere notulam:

Tempestatibus tantis, i. e. tam longis. Orell.

Ib., post eamd. not. Locum . . . adde quoque notul.:

Novitas. H. l. pro posterior, recentior aetas, sensu insolentissimo. Orell.

Col. 1256, post not. Suffitionibus insere sequent.:

Spiraminibus. H. e. spirandi facultatibus. Sic Lucanus Phars. lib. II, vers. 180:

Hic aures, alius spiramina naris aduncae
Amputat.
et Statius Theb. XII, vers 269.:

Reficit spiramina fessi
Ignis et horrendos irrumpit turbida campos.
Nourr., pag. 566.

Col. 1257, ad notam Non si . . . pro v. fin. Orell., 1369A adde:—Scriptor Anonymus de Thure ap. Salmasium in Exercitt. Plin. p. 1151: Καὶ ὁ μὲν ἄῤῥην ὀνομάζεται χαλκολίβανος, ἡλιοειδὴς (lege χαλκοειδὴς) καὶ πυῤῥὸς ἤγουν ξανθός. Conf. Bochart. in Hierozoic., part. II, l. VI, c. 16, tom. III, p. 895, ed. Rosenmuller. Orell.

Ibid., post notam Non sit . . . insere sequentem:

Nebulositate. l. e. redundantibus incensi thuris vaporibus quibus tamquam nebula totus aer claudatur et tegatur. Nourr., p. 560.—Nebulositas ἅπαξ λεγόμενον. Orell.

Col. 1258, post not. Hostiumque . . . insere sequent.:

Date bibant. Heumannus conj. date, ut bibant. Sed ut ἐλλείπει constructione graeca. Orell.

Col. 1262, post notam Dormitiones adde sequent.:

Lenes audiendae sunt naeniae. Vide Annotationes ad lib. VI, cap. 12, col. 1190: «Notandum scil. naeniam etiam de re laeta dici, ut de carminibus, quae ludis Trojanis canebantur. Varro, lib. IV, de Vita Pop. Rom. ap. Nonium, emendante ac jungente Scaligero: Ibi a muliere, quae optima voce esset, Pergama laudari, 1369B deinde Naeniam cantari solitam ad tibiam et fides eorum, qui ludis Troicis cursitassent. Quia, ut reor, laudabantur illi, qui ad Troiam occubuissent, vel alii, certe laudatio fuit. Et quia his in Naeniis frivola multa canebantur, hinc etiam de carmine puerili et incondito vox illa usurpatur. Horatius, lib. II, epist. I, vers. 62, seq.:

Roscia, dic sodes, melior lex, an puerorum
Naenia, quae regnum recte facientibus offert.
Haec et plura alia Gisb. Cuperus, qui de h. v. multus est in Obss., lib. I, cap. 1, pag. 6, seq. ed Lips. De vocis etymo ita Joannes Lydus de Magistr. Rom., lib. I, cap. 33, fin., p. 56, ed. Fuss.: Λέγεται δὲ παρ᾽ αὐτοῖς (Ῥωμαίοις) τὸ ἐπιτάφιον νηνία, ἐξ Ἑλληνικῆς μᾶλλον ἐτυμολογίας, ὅτι νήτην τὴν ἐσχάτην τῶν ἐν κιθάρᾳ χορδῶν Ἓλληνες καλοῦσιν. Orell.

Ibid., ad notam Lavatio . . . , post v. final. Nourr . . . , adde:—Cum hac ablutione solemni Matris Deorum Dausqueius ad Sil. Ital., lib. VIII., pag. 1369C 345, apposite comparat simillimum veterum Germanorum ritum a Tacito memoratum de Morib. Germ., cap. 11: Mox vehiculum (Deae Herthae) et vestes et, si velis credere, numen ipsum secreto lacu abluitur. Caeterum multa nefanda et turpia in hoc festo cantata patrataque fuisse conqueritur Augustinus de Civ. Dei, lib. II, cap. 4: Ludis turpissimis, qui diis deabusque exhibebantur, oblectabamur. Coelesti Virgini et Berecynthiae matri omnium, ante cujus lecticam die solemni lavationis ejus talia per publicum cantabantur a nequissimis scenicis, qualia, non dico matrem Deorum, sed nec matrem ipsam scenicorum deceret audire. Conf. doctissime rem illustrantem Zoegam in Bassirilievi antichi, tom. I, ad tab. XIII et XIV, not. 109, p. 103. Orell.

Col. 1264, ad notulam Telluris, post v. Orell., adde:—At non unius tantum Telluris, sed variorum quoque deorum, uti Mercurii, Minervae, et Jovis Ammonis natales dies in veteri notantur Calendario, in quod Lambecii notas legere poteris. Unde 1369D Lactantius Instit., lib. VI, cap. 19: Ludorum, inquit, celebrationes deorum festa sunt, siquidem ob natales eorum vel templorum novorum dedicationes sunt constituti. Nourr., pag. 526.

Col. 1265, ad not. Et Megalensibus, post v. Orell., adde:—In Calendario Praenestino, ap. Foggin. Fast. Verr., p. 108, prid. non. apr. ludi. m. d. m. i. Megalesia vocantur, quod ea dea migale (μεγάλη) appellatur. In alio Calendario antiquo, in Thesaur. Graev., t. VIII, pr. n. . . . Vid. apr. ludi Megalesiaci, h. e. a 4—9 diem Aprilis. Plura vide ap. Zoegam in Bassirilievi antichi, tom. I, pag. 91. Orell.

Col. 1267, ante not. Salapittarum, ad not. praeced., pro v. final. Orell., adde:—Stupidos apud antiquos in deliciis fuisse eosque capite rasos, doctissimus Commentator ad Antiquitt. Herculan., t. VI (Bronzi, t. II) , tab. XCII (ubi tales homines elegantissime depictos conspicimus), p. 370. Probare vult Epigrammate 1370A Luciani Anthol., l. II, c. 3, 6 (Analect. Brunk., t. II, pag. 311) :

Ἢν ἐσιδῃς κεφαλὴν μαδαρὰν, καὶ στέρνα καὶ ὤμους,
Μηδὲν ἐρωτήσῃς, μῶρον ὁρᾷς φαλακρόν.
Quod autem Jacobs V. C. verius interpretatur tamquam σκῶμμα in Cynicum quemdam. Orell.

Ib., post eamd. not. Salapittarum . . . adde sequent.:

Fascinorum ingentium rubore. Fascinos appellat phallos, quos veteres pro amuletis pueris in collo suspendebant ad depellendas fascinationes. Varro, de Ling. lat., VI (pag. 80, ed. Dordr.) : Pueris turpicula res in collo quaedam suspenditur, ne quid obsit, bonae scaevae causa. Ubi vid. Scaliger, pag. 152. ( Bonae scaevae causa scil. i. q. boni ominis causa. Nam, teste Festo, scaeva erat vocabulum medium. Scaevam vulgus quidem et in bona et in mala re vocat, cum aiunt bonam et malam scaevam; at scriptores in mala parte ponere consueverunt. Scaevus a Graeco σκαιός: inde bona scaeva, quae erat Romanis sinistra manus; Graecis vero et barbaris dextra fausta 1370B erant, ut bene explicat Dacerius.) Suidas: Φαλλὸς . . . . αἰδοῖον σκύτιπον· ὕστερον δὲ ἐκ δερμάτων ἐρυθρῶν, σχῆμα αἰδοίου ἔχων ἀνδρῴου· καὶ τοῦτο ἑαυτοῖς περιθέμενοι ἔν τε τοῖς τραχήλοις καὶ μέσοις τοῖς μηροῖς, ἐξωρχοῦντο τιμὴν τῷ Διονύσῳ ἐν τοῖς Διονυσίοις ἄγοντες. Conf. Gonsal. de Salas., ad Petron., c. 138, p. 243, ed. Burm., et Comment. ad Antiquitt. Herculan., tom. VI (Bronzi II) , tab. XCVII, pag. 398. Orell.

Col. 1269, ad notam Si ex . . . , post v. Orell., adde:—Locus Livii est lib. VII, cap. 2: Id genus ludorum ab Oscis acceptum tenuit juventus, nec ab histrionibus pollui passa est, et institutum manet, ut actores Atellanarum nec tribu moveantur et stipendia tamquam expertes ludicrae artis faciant. Ubi Doering: «Atellana ludicrum dramatis genus ac dicax, iis fere simile, quae vocabulo a Gallis desumpto Farcen appellamus. Nomen trahebat ab Atella, Campaniae oppido Capuam inter et Neapolim sito.» Nourr., p. 348.—Atellam eamdem putat, quae hodie Aversa. Orell.

1370C Ibid., ad notam Et clunibus . . . , pro v. Orell., adde:—Canterus legendum putat et clunibus fluctuare crissatis, citans Juvenal. Sat. VI, vs. 322:

Ipsa Medullinae fluctum crissantis adorat.
Male. Vid. ad lib. II, l. l. Orell.

Ibid., ad notam Et quia . . . pro v. Orell., adde:—Heumannus conj. gaudere laetioribus. Orell.

Col. 1274. post notulam Sed flecti . . . insere sequentem:

Altiore in culmine figeretur. Vid. Cicero, Orat. in Catilin. III, cap. 8. Orell.

Ibid., post ult. lin. adde notam:

Evocarique se hoc genere ludicri. Lego avocarique, etc. Ita supra eodem libro, cap. 8: Ut parvuli pusiones . . . passerculos, populos, equuleos, Panes accipiunt, quibus avocare se possint. Hieronymus, Epist. ad Laet.: Discat primo psalterium. His se canticis avocet et in Proverbiis Salomonis erudiatur ad vitam. Idem ad Marcellum: Sudans messor psalmis se avocat, et curva attondens 1370D vitem falce vinitor aliquid Davidicum canit. Veteres glossae: Avocat . . . . περιστία (leg. περισπᾷ), καταργεῖ, ἀποσχολεῖ. Eodem sensu Plutarchus in Vit. Solon, usus est τῷ παράγειν. Herald., Adversar. lib. I, c. 3, pag. 8 et seqq.—Palmaria haec Heraldi correctio et merito in textum recipienda. Orell.

Col. 1275, post notam Cantherios . . . insere sequentem:

Eos tamen gaudere transire. Vide, annon legendum sit: eos tamen gaudere videntem (scil. Jovem) transire, etc. Orell.

Col. 1276, post not. Pestilentiam . . . adde sequent.:

Exhibitor ludorum. Id est editor ludorum. V. exhibitor tanquam barbaram notat Cellarius in Antibarbar. ling. lat., p. 37, et Cur. post. pag. 209. Orell.

Col. 1278, ante notam Quaenam insere hanc:

Urere. Peste scil.; vid. Anot. ad lib. II, cap. 3. Orell.

1371A Col. 1279, post ult. lin. adde notulas:

Sanctus Deus. Inscriptio vetus Romae reperta ap. Gruter. pag. LXX:

Aesculapio. Sancto. D. Junius. Agathopus. Et. Terentia. Rufina. Gratias. Agentes. Numini Tuo. D. D. Orell.

Prohibitor. Vox cadentis latinitatis. Apuleius de Deo Socr., pag. 52: Socrates nullo adhortatore unquam indigebat, at vero prohibitore nonnunquam. Orell.

Col. 1280, post notam Quo mentiri . . . insere sequentem:

Quam infirmiter invalideque dicatur. Infirmiter pro infirme (quo usus Cicero, ad Div. XV, Epist. I) adverbium suspectae latinitatis. Vide Cellar., Antibarb., pag. 57. Orell.

Col. 1282, ad notam Silex . . . post v. Elmenh., adde:— Libris fatalibus, id est Sibyllinis, vatum responsis, Apollinis. Nourr., pag. 477.

1371B Col. 1283, ante notulam Coloris . . . insere hanc:

Ab Attalo rege. Attalus, scil. Phrygiae rex, cum Romanis foedus inierat adversus Philippum Macedonicum, 1372A qui Hannibalis socius erat. Vid. liv., lib. XXIX, cap. 11. Orell.

Ibid., ad eamdem not. Coloris . . . pro v. Orell., adde:—Prudentius Martyr. Rom. 206:

Nigellus lapis evehendus essedo
Muliebris oris clausus argento sedet.
et Martialis, lib. III, Epigr. 41, ad colorem furvum alludens Phrygiae Matris farrum vocat. Conf. Claudian., de Rapt. Proserp., I, 200 et seqq., et qui locus est classicus Herodian., Hist., lib. I, cap. 11, §. 7. Omnia autem veterum testimonia diligentissime collegit Zoega in Bassirilievi antichi, tom. I, pag. 88 et seqq. Orell.

Col. 1284, post notam Angellis . . . insere sequentem:

Et simulacro faciem minus expressam simulatione praebentem. Zoega l. l. putat, lapidem illum ab Attalo Romam missum excisum fuisse e petra quadam in 1372B Phrygia, quae hominibus superstitiosis e longinquo spectantibus figuram quamdam oris humani ostendebat. Orell.